«سحر»ین «ماویلر»ی
علیرضا ذیحق
حمیده رئیس‌زاده (سحر)ین «ماویلر» آدلی شعر مجموعه‌سی‌نین ۶۵- نجی ایلده یاییلما خبری، اولدوز کیمی نه قَدَر سس‌سیز آخسادا او قَدَر آرتیق پارلادی و آذربایجان ادبیات سماسیندا یئنی بیر آیدینلیق و جانلانمایا چئوریلدی.
فیکیرده و دویغودا تام بیر دَییشیک‌لیک، باجاریقلی تکنیک و فورم، گؤزل، جانلی و الوان تصویرلر، اونون صنعت و یارادیجیلغی‌نین گؤزه چارپان ایلک خصوصیتلریندن اولاراق، بیز بو شعرلرین آردیندا دوشونجه‌لی، آییق، درین ایلهاملی و اینجه دویغولو بیر قادین شخصیتی ایله ده تانیش اولوروق. بو قادینلیغین سرین و گئنیش کؤلگه‌سی، تکجه اونون جسارتلی لیریکاسیندا یوخ، بلکه باشقا جهتلی شعرلرینده ایسه اؤز اُبرازینی یئر به یئر تمثیل، تشبیه و استعاره شکلینده بیلدیریر.
“ماوی گؤیلر چارشابلارین آچان زامان “، “دریالار اوسکویه دولمایان کیمی”، “آغزیمدا کی ساققیز سئوینجیم”، “قان رنگین گؤستر مز دونومو گئییم”،”قاشی دوشموش اوزوگومو” و داها آیری میصراعلاردا گلن بئله‌نکی تشبیه‌لر، تکجه قادین احساساتیندان چاغلانا بیلن ادبی بدیعی تصویرلر اولا بیلرلر. اجتماعی موناسیبتلره یاناشماق، دؤورون موعاصیر طلب و چتینلیک‌لرینه توخونماق و آچیق گیزلین دردلری دویوب قانماق، بیلیک و آییقلیقدان آسیلی اولماقلا برابر، او نیسگیل و دردلری ادبی – بدیعی بیر شکیلده جسارتله یازیب بیان ائتمک، صنعتکارین داها آرتیق بیر وظیفه‌سینه چئوریلمه‌لیدی و “سحر”ین پوئزیاسی حتتا او آنلاردا کی شاعیر، حیاتی‌نین لاپ خصوصی و محرمانه جهتلریندن سؤز آچیر بو آغیر و چتین اجتماعی وظیفه‌یه صادیق قالاراق، اومود وئریجی بیر واقیف‌لیک‌له اوخوجویا یاناشیر:
سارسیلماز داغلارین ذیروه‌سین دئدیم،
دیزلریم یورولوب بوکولن زامان
لحظه‌لر اوستونه گئجه‌لر بویو
ظولمت قارقیش کیمی تؤکولن زامان
صاباحین، گونشین جیلوه‌سین دئدیم
سئوگینین گؤروشه گلمه‌سین گرک
هاچاناجان دئمک؟ هاچانا قدر؟
بو آییق سالماقلیق و خلقین مینلرجه آدسیز، سوسموش و گیزلی کدر و غملریندن حزین – حزین سؤز آچماق نهایتده اوجا بیر فریاده دؤنور:
سارالدی غصه‌دن اوزلر، آغاردی یول دؤین گؤزلر
نه لازیمدیر حزین سؤزلر، “سحر” فریاد اولان یئرده
بو اَلده ائدیلمیش واقیف‌لیک‌دیر کی آزاد ائدیجی دینامیزم‌لره جان و گوج وئریر و “کؤرپه اَللرین بارماقلاریندا، قان قورویاندا ” و اونداکی “ماویلر قارالیر دان اوزاقلاشیر”، “آد آرزوسون سینه‌سیندن کؤهنه نیشان کیمین درن، عشقی قیبله ائده‌ن ایگیت، گونش یولون گئده‌ن ایگیت” لر بسله‌نیرلر. صنعتکارین موعاصیرلیگی و دؤوره اویغون اولان بیر دیلی مهارتله بدیعی یارادیجیلیغیندا ایشه آپاردیغی، اونون لیریکاسینا داها دَیَرلی بیر گؤزه‌ل‌لیک و یئنی‌لیک وئریر.
… پولاد تک اراده
بیر شوشه گولاب کیمی ساده انسان
دیله‌ییرم.
پاساژ قاباغیندان، پاساژ قاباغینا چاتماق
ساوالان دایانا جاقلی یاشاماق
چتین یولا یولداش دیله‌ییرم.
چتین یولا
یولداش …
“زامان یوکو کوره‌گیمده “دئییب” صاباحین یولو هارداندی ؟ “سوران شاعیرین “پاساژ” کیمی بئله‌نکی اُبرازلاری ایشه آپارماغی، هئچ ده تصادفی دئییل، بلکه بونلار بوتونلوک‌له، موعاصیر طلب‌لری دویوب قانماقدان ایره‌لی گلن بیر آغیر ضرورتین نیشانی کیمی قییمت‌لنمه‌لیدیرلر. اجتماعی سیمبولیزمین تأثیر گوجو و آرادا سیرادا گؤرونن سوررئالیزمین ایری و قانلی دامارلاری، “ماویلر” مجموعه‌سینی داها زنگین‌له‌دیر. نئجه دئیه‌رلر شاعیرین یارادیجیلیق دونیاسیندا اَن سیرلی، تعجبلی و دهشتلی اولان ایشلر و اتفاق‌لار، ائله بیر عادی و حقیقی سایاقدا جیلوه‌لنیرلر کی بو آرادا تکجه شاعیر ایلهامی و ایلهاما باغلیلیق‌دیر کی او اَل چاتماز و سئحیرلی دونیالارین “زامان توزونا ” بورونموش قاپی‌لارین بیزیم اوزوموزه آچیر:
گئجه دیر…
باخیرام آی باجاسیندان
باشقا بیر ماوی گؤیه
اوردا دا وار ائله بیل
گئجه یوردون قانا دؤنموش دنیزیندن
نئچه بیر غملی بولود،
چنلی داغ،
قانلی سؤیود.
گئجه دیر …
باخیرام آی باجاسیندان
باشقا بیر ماوی گؤیه
سربست شعرلرده ریتمیک بیر وزن و کلامین موسیقیایی ظرفیتلریندن باجاردیقجا بهره‌لنمک، تکنیک و فورما جهتیندن “سحر”ین شعرینی داها اوستون بیر سویه‌یه قالدیریر:
یاخینلاشیر
یاواش یاواش
یانار داغا یاناشماقیم،
یاناشماغین،
یاناشماقلار .
“سارالان گولو، بیچیلن دیلی” و “قفس آدلی لانه‌نی نئیلیرم” سؤیله‌ین شاعیر “یئنی غربته قووشوم گئدیم” دئسه‌ده غربت پنجه‌سینده ده وارلیغین بوغولان گؤرور. آخی شاعیر دئمیشکن گئجه‌دیر و بو گئجه‌ده “شیرینلر آجی دیر، هرنه وار غریب / لحظه‌لر لاپ اوزون / دیلک‌لر سورگون / اولدوزلار اوزونه چئویریب بؤرکون …” آمما نه غم کی ظلمتدن زارا گلن و اوره‌گینی کدر اوزه‌ن شاعیر صاباحا اینانیر، اؤزوده بؤیوک بیر ایناملا:
تک قالیب ظلمت اَلینده، باغیریب سوسما “سحر”
چکیلر جهد ائله‌سک آیری مداره گئجه‌لر
***
ماویلر / حمیده رئیس زاده ( ح.ر. سحر ) / بیرینجی چاپ ۱۳۶۵/ انتشارات فرزانه / تیراژ ۵۰۰نوسخه
