کوتله دیلی ایله یازماق ساوادسیزلیغی کوتله دیلی آلتیندا اؤرت-باسدیر ائتمک دئییل.کوتله‌نین دیلی ایله یازماق دئیه من رافیق تاغی یازیلارینا دئیه‌رم؛ اونون حئکایه‌لرینده‌کی لئکسیکون کوتله لئکسیکونودور؛ باخین: «بو جور قبیر دوزلتدیرمه‌ییم نه‌دی، گئدیب تزه بیرینی گتیرمه‌ییم نه اولار»؟ «آی ائله آسدیم، آی بئله کسدیم». «سنین ائوین ائله‌ده‌دی، یا بئله‌ده»؟ اؤرنه‌یین یازمیر؛ «قادینلارین آبورتو» باخمایاراق کی حکیم‌دی، بو تور تئرمینلری هر کسدن ایی بیلیر؛ دئییر: «قادین زیان ائیلر بیردن» هارداسا حئکایه‌لری اوخویا-اوخویا هئی رحمت‌لیک آنام یادیما دوشوردو. رافیقین هؤروتو بیر بدن کوتله‌نی آشیب آرتیق عایله دیله ایله اوخوجوسویلا دانیشیر. آنجاق بو عایله دیلی یا دا کوتله دیلی اؤزونو بیلمز سیرادان بیر دیل دئییل. یازیچینی زحمت‌لر آلتیندان قاچیردان، امه‌یه گؤز یوموب، ناشی- ناشی نئچه دیل‌دن یاپیلمیش آش دئییل. بو دیل، اینتئللئکتوال دوشونجه‌نین اؤزل یونتوسو اولان سولوق آلا بیلن جانلی دیل‌دیر. دیلین آرخاسیندا دوشونور بیر یازار چئشیدلی دوشونوم خارالی ایله دورور. حئکایه‌لر بهانه‌دیر دوشونجه‌سینی اویقولاییب گؤزللیک، یاخشی‌لیق یایا بیلسین. بو کوتله دیلی ایله برابر بیزی قارشیلایان ائلیت بیر دیل ده واردیر کی، اوخوجونون هم دوشونجه‌سینی وارسیللاشدیریر؛ هم ساده‌جه کوتله دیلی ایله یئتینمه‌ییب قلوبال بیر یازینی اونیوئرسال یازیچی‌دان سرگیله‌ییشینی اورتایا قویور. حئکایه‌لرین بایاغی صاف کاراکتئرلری آلتیندا دونیا اؤلچوسونده اؤلکه‌لر یؤنه‌تیجی‌سی، سؤیله‌نیلن صمیمی اللـه‌نه‌جک ایچرلیکلرین آلتیندا میللتین قارتیمیش کؤهنه دردلری‌نین قایغیلارینین آچیقجا سئوینجه دؤنوشه بیله‌جک فلسفه یؤنتملی چؤزوملری بوی گؤستریر.
-کیشی گؤر نئچه واخت‌دی کندین بو اوجقاریندا جانلا ال‌به‌یاخادی، داشادؤنموشلر بیر گلیب دَیمیرلر ده. قویاسان قاچاق-قولدوردان ناغیل-داستان آچالار. هامی‌سی دا گوْپ… ص۱۳۱
هارداسا هؤروتونون تک-تک تومجه‌سی یازارلار اورتامیندا هر هانسی بیر صینیف‌ده اوزه‌ریندن یازیچیلیق درسی کئچیریله بیله‌جک قدر واردیر.
بیر ده وار کی، کوتله، دیلده اینکیشافا باخماز، -باخاماز. کوتله‌نین، دیلین اوزه‌رینده فیکیرلشمه‌یه نه واختی اولار، نه ده حؤوصله‌سی. کوتله بیر تیکه چؤرک فیکرینده؛ ذاتن دیلی چوخو گونو کئچسین، آج قالماسین، حیاتدا قالا بیلسین دئیه قوللانار. هله دیلین تاریخینده اولان اونودولموش گوجلو سؤزجوکلری آراشدیریب تاپیب قوللانماق اوزون یارادیجی زامان طلب ائدیر آراشدیریجی‌سیندان. بو لازیملی، آرخالی، ائییتیلمیش گوجلو سؤزجوکلر چوخ زامان یازیلمیش یازی تورلرینین یازغی‌سینی بلله‌ییر. بونلار اولمادان هؤروتون دیرلی اولان آلینماز یئرلرینی بولامازسینیز. حربی بیریم‌لرین ساده‌جه عسگرلیک گون‌لرینی قورتارماق ایسته‌ین، سیلاحی اؤله-اؤله آچیب-قوشان آزجانا ائییتیلمیش بیرئیلری ایله کیم، هانکی ساواشی قازانا بیلر کی؟ اوزه‌رینه بارماق قویدوغوم بو تاپینتی سؤزجوکلر، دوز اؤزل ائییتیلمیش ظابیطلره بنزرلر ساواشدا. ساواشین یازغی‌سینی یالنیز اونلار بلیرترلر. باشقالاری، اونلارین وارلیغیندان ان آزی، اونلار قدر اولارلار. شوشانی خاطیرلایین. پولاد هشیم‌اوولار، تهران منسوم‌اوولار یاخود دا بونلارا بنزر خصوصی تأییناتلی اؤزل قووّه‌لر اولماسایدی، هانسی قارا عسگر او اوجالیقدا یئرله‌شن گوللـه یاغیشی آلتیندا اولان، قارالارا بورونموش، ساواش آلانی گؤزلر نورو، سئوه‌جن شوشایا گیره بیلردی.
اؤرنک وئریرم رافیقین «اوجابوی لی‌لی‌پوت» حئکایه توپلوسوندان:
«…چکمه‌سینین قونجوندان قامچی‌سینی چیخاردیب…» بو اؤرنه‌یین ریتمینه، ائستئتیکینه بیر ده «قونج» سؤزجویونو آرادان چیخاریب یئنی‌دن اوخویون.
قونج: جورابین، چکمه‌نین، آیاق‌قابیلارین دیزه قدر قالخان حیصّه‌سی.
یا«بولودلار یئلین کیمی دولموشدو»
«خیرچیلتی و فیشیلتیلاردان ات اؤرپه‌شیردی»
«موحوبونو دوزدو»
«اونلارین اییی-جییی بو دونیادا اولمایاندا»
«ییخیلماماق اوچون چیخاجاغین اوست پیلله‌کنلریندن بیرینه چؤکوب اوتوردو»
«کیشی اویاناناجان»
«گئده‌نه ساری سمتلندی»
«گلین‌لری اونون گونونو گؤی اسکی‌یه بوکوب»
«جانتاراق، فندگیر، خورنا، نفس‌لیک، گندالاش، توماج، توره‌مشیک، مایکا، فاتال، باتال، بلانک، لَچر، قیرچین، قاخیلیب(قاخیلماق)، ائمبلئم، دیلئنما، خیرپادان، جیزبیز، بونلار و بونلارا بنزر قولاغا دیمه‌ینلر یا دا آز دَیَن قورتاریجی سؤزجوکلردیر یازار اوچون.
رومانچیلیق و حئکایه‌چیلک باره‌سینده اؤلمز ‘ویرجینیا وولف’ون دیرلی سؤزو واردیر کی؛ بورادا اونون دوشونجه‌سی رافیقین یازیسی آراجیلیغی ایله منیم ده دئدیکلریمی داها دا برکیشدیره‌جک‌دیر سانیرام. «رومان یا هر هانسی ادبی هؤروت دوشونجه‌سیز آرد-آردا گلن بسیط تومجه‌لردن دئییل، رفلنمیش و طاقلانمیش تومجه‌لردن اولوشور.» چوخ دیرلی بو دوشونجه‌نی گؤز اؤنونده بولوندوراراق بئله قرارا گلمک اولار کی دوشونجه‌دن یوخسون، آلت قاتی اولمایان، دیلی بیلمه‌ییب بایاغی بسیط تومجه‌لرین ییغینینا کیمسه رومان یا حئکایه آد قویوب بیلگینلرین قیرلی الشتیریسیندن یاخالارینی قورتارا بیلمز.بئله تومجه‌لری همیشه دیل ازبری اولان گونلوک قوللانیملی سؤزجوکلرله قورماق اولمور. بوروشوق اولایلار آز باشا گلدییی کیمی، بو تور اولایلاری آنلاتا بیلمک اوچون ده اورتالیقدا آز گؤروکن سؤزجوکلر، کلمه‌لر یاردیمی ایله آنلاتیلیر. البته گونده‌لیک، تانیش سؤزجوکلرله ده بؤیله تومجه‌لر، جورونو بیلدیکدن سونرا قورولا بیلیر. بوردا یازیچی یئته‌نه‌یی ایش گؤرور. بو، رفلنمیش، سای‌سئچمه تومجه‌لری دونیانین گوجلو یازیچیلاری میخائیل بولگاکوف، اورهان پاموک، ویرجینیا وولف، رافیق تاغی و باشقا بو آغیرلیق چکی‌‌سینده اولان قلم آداملاریندا گؤرمک چتین کی آنلامایاجاق قدر موشکول اولسون.
هله‌لیک اؤرنک اوچون رافیقین «اوجا بوب لی‌لی‌پوت» حئکایه‌لر توپلوسو کیتابیندان بیر نئچه رفلنمیش تومجه گتیریرم؛ هرچند اونون بوتون جومله‌لرینی رفلنمیش سانیرام:
-قارداشی مندن سواستیفاده ائتدییینه گؤره، رحمت‌لیک دوستوما یازیغیم گلدی. ص۳۲۹
-باغدا اریک، سونرا دا سالام‌علئیک قورتارانداسا – دالینا بیر تپیک ص۵۶
-سئوگی سؤزلرینین بیری بیر قپییه دوشوردو. ص۵۶
-خوشبخت‌لیک گؤزللیکله باغلی شئی‌دیر.ص۷۱
-اونلار «یئمه‌یی» «احسان» آدی ایله مدنی‌لشدیریلمه‌سینین علئیهینه‌یدیلر.
-جان اوسته اولانلار هله‌لیک جانلا اوزولوشمک ایسته‌میر.ص۲۶۷
-بو ماشین قابیرغا نازیک‌لیک‌ده یوللارا گوجله سیغیر.ص۲۶۸
ادبی کانالدا فردیناند دو سوسورون «یئرینه اوتورما صنعتیندن» مطلبلر قویموشدوم. عینی معنانی داشییان ایکی فرقلی سؤزجوک چئشیدلی جومله‌لرده بیر-بیرینین یئرینه اوتورامازلار. اونلارین قوللانیم اؤزل‌لیک‌لری واردیر. بورادا یازیچینین اونلاری تانیییب یئرینه اوتوردا بیلمه‌سی اونون یوکسک یا دا عکسینه آلچاق پئرفورمانسینی راحتجا اوزه چیخاردا بیلر.
-کومئدییا زینب اوچون حیاتین رمزی، اونون صحنه‌یه دوشن ایشیغی ایدی.ص۱۳۵
-صحنه‌ده‌کی فاجیعه‌لر اسد اوچون اؤزونون قارشیداکی اؤلومونون (سانکی اونا اؤلوم حؤکمو کسیلیب) رمزلری‌دیر.ص۱۳۶
-سامان زنبیل‌لر یوکلر اوزه‌رینده جنوب ائمبلئمی شکلینده گؤرسه‌نیر.ص۱۱۳
‘رمز’له ‘ائمبلئم’ بیرگه آنلام داشیییرلار. آنجاق یوخاریداکی تومجه‌لرده یئر دییشدیرسه‌لر ساچما اولمازمی سیزجه! طبیعی‌دیر کی آکسی ده، یازارا بللی بیر سوییه قاتیر.
البته فردیناند دو سوسور’ون و اوندان سونرا گلن بو یولون یولچوسو آراشدیریجیلار، پیلله-پیلله بو دوشونجه‌نی اینکیشاف ائتدیریب داها یوکسک یئرلره گؤتوره بیلیب‌لر. اوستده گؤستردیییم آنالوگ بو آراشدیرمانین ان پریمیتیو و بسیط حالی‌دیر. بو تئکنیک سونرالار باشقا بویوتا کئچیب، آنلاملی فرقلی بیچیمده سؤزجوکلری یئرله‌می، قوخو ایله‌می، گؤرونتو ایله علاقه‌دار بیر-بیرلرینین یئرینه کئچیره بیلدی‌لر.
یازارین یازیسی جانا یاتماییب، اورکدن تیکان چیخاردا بیلمیرسه، چوخونلوقدا سئمانتیکی قوللانا بیلمه‌دیییندن‌دیر. یازیچی سؤزجویون تکجه‌نه سئمانتییینی هاردانسا ازبرله‌ییر، اولار-اولماز ایره‌لی‌ده‌کی دوشونجه‌لرینی همن تکجه سئمانتیکین اوزه‌ریندن قورماغا چالیشیر. آنلایاجاغانیز تومجه‌سینی همن سئمانتیکه اویغون فورمالاشدیریر. دیلی گؤزلجه بیلیب سئمانتیکینه تانیش اولانداسا ایش دییشیر. یازار تومجه‌نی ایسته‌دییی حالا سالیب هارداسا هؤروتو الینده خمیر کیمی یوغورا بیلیر. البته بورادا سؤزجوک باگاژینین دا دولو اولماسی چوخ اؤنملی‌دی. ذاتن سؤزوکدن یوخسون‌دورسا باشقا یئتنکلرینی آراشدیرماق آنلامسیزدیر؛ الینده سرمایه‌سی اولمایان تاجیر کیمی اولورسان. سئمانتیک یوخسونلوغو، اوخوماماق هم ده آراشدیرماماقدان ایره‌لی گلیر. چوخلو یازارلارین هؤروتونون یاوان گؤروکمه‌سی البته سینتاکسیس یوخسونلوغو ایله بیرگه سئمانتیک یوخسونلوغوندان ایره‌لی گلیر. رافیق’ین «اوجابوی لی‌لی‌پوت» کیتابیندان سئمانتیک آغیرلی بیر نئجه تومجه گتیریرم:
-کیشی اویاناناجان ص۳۴۰
-‘افقان’ سئوگیلی‌سینی تاپدیرماق فیکرینده ایدی.ص۷۱
-اوسلوب اوخشاییشی بؤیوکدو. ص۲۸۸
-ابدیّت هوسکارلاری بدیعی‌لییه مئییل‌لی‌دیر. ص۲۸۸
-موعللیم ده کئچل اولدو آت گئتسین. هئچ اوشاغینی ائله‌سینه اوخوتدورماق دا ایسته‌مزسن.ص۲۷۳
-آخیشماغا باشلادی
-ان آزی اوشاقلار بیر-بیرینه ایسنیشر.
-شکّ ائلنمه‌مه‌لی‌دیر
-دالجا دانیشماق نه عادتدی سنده
البته یازارین تومجه قورماقدا سئمانتیکله برابر سینتاکسیس تالانتی دا چوخ اؤنملی‌دیر. بو یئته‌نک گؤز آردی ائدیرلرسه آرتیق گؤز اؤنونه قویماغا هؤروت بولامازسینیز. لازیملی و دوزگون سؤزجوک تومجه‌نین دوزگون یئرینده، عین حالدا دوزگون تومجه، هؤروتون لازیملی هم ده دوزگون پاراگرافیندا ایسته‌نیلن هؤروتو سونوب اورتایا قویا بیلر. بونو بیلمه‌ینله، یازی-پوزو حاقدا دانیشماق آبسورددور. دوروست سؤزجوک تومجه‌نین دوزگون یئرینده طیبّ‌ده جراحی اوپئراسیونو نه ائده بیلیرسه اونو ائدیر. جان قورتاریر. اورک ایشیقلاندیریب، گؤز آیدینلادیر. همن کیتابدان بیر-ایکی دنه ده سئنتاکسیس آغیرلیغی اولان تومجه‌لر گتیریرم. خاطیرلاتماق ایسته‌ییرم کی، پاراگراف اولاراق آرد-آردا تومجه‌لری، یازیم اوزانماسین دئیه گتیره بیلمیرم. ذاتن کیتابین ان آغیر باسان یؤنو ده ائله پاراگرافلار و اونلارین سیرالانیب حئکایه‌یه دؤنوشمه‌سی‌دی. اؤرنکلر:
-صوحبتین اورتاسی قیرخین اورتاسیندان خئیلی اوّل‌ده ایدی. قیرخین اورتاسی بلکه یالنیز صؤحبتین آخیری ایله اوزلاشا.
-دونن اتچه بالامین اوردک کیمی یان باسا-باسا یئریمه‌یینین سببینی نییه گئج بیلدیم.
-قتلده سیرر آچیلمیرسا، دئییر، دئمه‌لی، اونو آچماغا قویمایانلار وار.ص۶۲
-گؤردوم بونو دئمکده ممّدقولونون نیّتی مراسیمی یووارلاقلاشدیرماق، قبریستاندان چیخماق‌دیر.ص۳۲۶
-نئجه یئره چیرپدی‌سا بئناوا «هیقق» ائله‌دی.ص۱۲۲
-بو ووروب اونا سالیردی، او ووروب بونا.ص۱۲۸
طبیعتده وار اولوب یا دا آنیندا اولوشا بیلن، چیخاجاق چئشیدلی ‘سس’لری حئکایه‌لرده، رومانلاردا اولدوغو تک سسلندیره بیلمک یازیچی‌دان ظریف اوستالیق ایستر. هارداسا کونسئرته گئتمه‌ین بیرینه ماهنی‌نی، رومانسی بیره-بیر اونو سسلندیرن اوخوجو تک اوخومانی زومزومه ائتمک‌دیر. ائشیتمه‌ین بیرینه یاردیمیجی قولاق‌جیق تک‌دیر سس‌لرین ایفاده‌سی رومان‌دا، حئکایه‌ده. یازاردان گوجلو پئرفورمانس ایسته‌ین، اونو قیسناشدیرا بیله‌جک بیر اولوشومدور. مندن سوروشسانیز، هارداسا یازارین بوتون یئته‌نک‌لری بیر یانا، بو پئرفورمانسی سرگیله‌یه بیلمه‌سی بیر یانادیر. ‘سس’ نه قدر اؤنملی، نئجه ده گرکلی‌دیر. ذاتن مجازی آنلامدا هر یازاری بیر ‘سس’ اولاراق آنلاتماغا چالیشمیریق‌می بیر-بیریمیزه. بو آنلاییشلا، رومان‌می، حئکایه‌می، هر هانسی هؤروت اؤزو ‘سس’ ساییلمیرمی. اؤیله‌سه اونو آنلاتا بیلمک ده بایا اؤنملی اولمالی‌دی. ‘سسلری’، قوش دیمدیی ایله یووایا قویارجاسینا ایفاده ائدن یازارلار، قارانلیق مئشه‌ده فنرین ایچیندن چیخاجاق ایشیغا برابر یازیلارینی پارلادا بیلیرلر. ‘سسلری، تانییب گؤستره بیلن یازارلار کرالی‌نین ‘سسلر کومپوزیسییا‌سینا’ اؤترگی بیر گؤز آتاق:
-دیشلری بیر-بیرینه دییب شاققیلداشاردی.ص۱۲۸
-خیردا آددیملارلا تاپپیر-توپپور یئریمه‌یی وار.
-تهمز آخیر الینی خارتیلتی‌یلا جود توکلو باشینا چکیب.ص۱۲۴
-ایچینده شیرهاشیر دیریلیک سویو
-عالی مکتبه شیپپیلتی‌یلا گیره‌جک.ص۳۳۸
-حیرصیندن دیشلری کیلیدله‌نیر، خیرچیلداییردی.
-خیرچیلتی و فیشیلتیلاردان ات اؤرپه‌شیردی.
-سویو شورولدادیردی.ص۳۱۳
-شاققاشاراق(اویناقلاریمداکی)ص۲۶۹
-اوستومده زاغ-زاغ اسیر.
-قیی‌یه چکدیم.
-والای وورا-وورا
-شاققاناق چکدی
-خیسین-خیسین گوله‌جک
-قاردی-قوردوسوندان خبرداردی
-تویوقلار قاغاناقلایا-قاغاناقلایا یان اؤتدولر.ص۳۱۴
-قاشیقلار جینگیلتی‌یله یئره تؤکولور.ص۱۳۹
رافیق’ین یازیلاری حاقدا آراشدیرماغا ملزمه ایسته‌دیین قدر واردیر. باخیر سن نه پئشینده اولاسان. حئکایه‌چیلیکدن دانیشیریق‌سا، بوراداکی دئیملرین اوزه‌زینه بارماق قویوب، اونلاری اؤزل دانیشماق گره‌کیر. دئییملرین بوتون میللت‌لر آرا هانسی‌سا مکتب‌ده، اونیوئرستئتده اؤیره‌تیم آلانی یوخدور. ‘دئییم’لر، دیل کیمی میللتلرین میللی واری ساییلیر. اونلاری ماهنی ایچینده‌می، هانسی‌سا اؤیرتمن درس ایچینده‌می، اؤزللیکله یازارلار شاعیرلر شعر یا حئکایه-رومان یا مقاله فالان ایچینده اوخوجولارینا، دینله‌ییجی‌لرینه آنلاتارلار. ‘اوجابوی لی‌لی‌پوت’ کیتابیندا دئییملر یازینی اؤیله اینجه بیر بیچیمده یولداشلاییر کی، چوخ واخت دئییم هانسی، هؤروت هانسی آییرا بیلمیرسن. دئییملر ائرکک-ائرکک هؤروت‌ده باش قالدیرمیر؛ آکسینه اوخوجو دئییمین وارلیغینی حیس بئله ائتمیر. سانکی بو دئییم ازلدن بو هؤروتون بویونا بیچیلیب‌میش.
-داشی اته‌ییندن تؤک، گل سنی باکی‌یا آپاریم.
-باکیدا ایتیم آزیب؟
-باغدا اریک، سونرا دا سالام‌علئیک قورتارانداسا – دالینا بیر تپیک ص۵۶
-آنجاق بیر ایش وار کی، دیل آلتدا قالان دئییل.ص۱۴۰
یازیچینین حئکایه‌یه گیریشیم سببی، یازیچیلیغا ال آتما قایناغی، قوشقوسوز اونون بئینینده آغیر گلن، اونلاری بوشالدیب، یونگوللشمک ایسته‌ین دوشونجه‌لری‌دیر. اصلینده حئکایه‌نین، رومانین جان مایاسی بودور. یازاری بو آلانا سوروکله‌ین بلکه تکجه‌نه اساس قووّ ده ائله اؤزودور. چوخلارینین قشنگ دوشونجه‌سی اولور، آمما یازا بیلمیرلر. چونکی یازیچیلیق بیر صنعت‌دیر. تئکنیکا طلب ائدیر. دوشونجه‌نی ده ‘حَح’ دئیه اؤنونو-آردینی دوشونمه‌دن بیر ییغین کیمی اورتایا آتسان، کیمسه‌نی اؤزونه چکمز. نئجه اوره‌تیب، صاحیبینه ایلتمک ده اساس یؤنلردن‌دی. دوشونجه‌نی اوستده دانیشدیغیمیز رفلنمیش، طاقلانمیش تومجه‌لرله اینسانلارا آختارماغا چالیشارسان‌سا ایشین ایش‌دیر. دوشونجه ده آبیرا مینر. دوشونجه‌نین اؤزو ده بو، رفلنمیش تومجه‌نین ایچینده اوخوجونون یا دا دینله‌ییجینین بئینینه یئدیرتدیریلیرسه داها گؤزل اولمازمی!؟ دیققت وئرسه‌نیز، بوردا ایکی مسأله‌نی آراشدیردیق: ایلک دوشونجه‌نین وارلیغی، داها سونرا اونو نئجه ایلتمه‌میز. بیر یازیچی بونلارین ایکی‌سینی ده، بیر یازی‌دا بوتون نیته‌لییی ایله اویقولایار.
قاباق ‘رادیو’ باره‌سینده آذربایجاندا آراشدیرما اؤزه‌ره بیر تلویزیون-کینوسو چکیلمیشدی. اورادا گئرچک اولاراق دئییردی کی؛ «رادیو دینله‌ییجینین دؤیمه‌یه ال آتماسی ایله بیتر. چوخ امک وئرمک لازیم‌دیر کی، دینله‌ییجی بئزمه‌سین پروگرامدان.» یازیچیلیقدا دا رادیودا اولدوغو تک، ناشیلیغا یئر یوخدور. ‘اوجابوی لی‌لی‌پوت’ تک کیتابلارین اوخونولماسی گله‌جک یازارلارین یازیسینین اوخونماماسینین،. رادیوسونون سؤندورولمه‌سینه مانع اولا بیلر سانیرام. بو آرادا مادام بوراجان آنلاتدیقلاریما اؤرنک گتیرمیشم، قوی دوشونجه اوزه‌رینه دانیشدیقلاریمی دا بیر نئچه نمونه ایله گتیریم:
-کاراته‌یه اعتیقادی اونون ایچینده‌کی بوشلوقلاری فاش ائله‌دی.
-جمال عادی دیلغیری دا بیرینجی صؤحبت مؤضوعسو ائده بیلردی.ص۱۸۳
-یالنیز ایته یال وئریب اوندان صداقت گؤزله‌یرلر. هرچند ایت صداقتی افکتی من‌ده ‘صمد’دن گوجلو آلینمیشدی.ص۱۸۳
-من اونا باخاندا اوشاق، باجیما باخانداسا درحال بؤیوک اولوردوم.
-جوغرافی فرقی بخته-بخت شئی‌دی.
آداما اینسکلوپئدییا دئسم، اینانین آز دئمیشم. آدام تورک ایضاحلی لوغتدن اؤته‌سینده‌دیر. چوخلو کلمه‌لری ایضاحلی لوغتدن آختاریردیم، یوخ ایدی. بونونلا بیرگه روسجایا روسلارین یازارلاری قدر بیلدیینی حئکایه‌لریندن آنلاماق اولور. بو آرادا فارسجانین دا یابانچی‌سی دئییل. بونلاری دوشوننده بو آدام نئچه دیلین سؤزلوک باردانینی سیرتیندا داشییب. حئکایه‌لرینده گوجلو جوتلو و یازیلاریندا آنلاملی سؤزجوکلرینه اؤزل بیر آیراج آچیب آراشدیرماق لازمدی. جوتلو سؤزجوکلر بیبر فیلفیل کیمی هؤروته خصوصی داد وئریر:
اؤرنک اوچون:
تاپپیر-توپپور، آروادین قار-قورو، سیتیر-پیتیر، هاییل-ماییل اولوردو، چوخ دا اؤز آریق-توروغوندان‌دان یاریماییب، اَیَر-اکسیک، دئیینیب-دانساناردی، لاغ-لوغاز، پال-پالتار، بیش-دوش، چات-چات، آرین-آرخایین، آمان-زامان، آیری-آیریلیقدا، قوناق-قارا، مر-مئبیللی…
رافیق و اونون دیرلی حئکایه‌لری حاقدا اؤلمه‌سم ساغ قالسام، شوبهه‌سیز اوخویوب-آراشدیری اوچون دفعه‌لرله یئنه-یئنه دولانیب قاییداجاغام اوستونه. رافیق منیم اوچون ادبیات‌دا بیر تاپینتی‌دی. فلسفه آغیرلی دیرلی دوشونجه‌لری تورک میللتینین قالیتیمی ساییلمالی منجه. من رافیقی بیر یازار کیمی دئییل، حیاتیمدا قارشیما چیخان تکجه‌نه شانسلار کیمی دیرلندیرمه‌یه چالیشدیم. من اونونلا یاشادیم سانیرام، بو، منیم اوچون اؤلومجول یاشانتیمدا واز کئچیلمز اولای ایدی.
حئکایه‌ده یئگانه خوشوما گلمه‌ین جهت ایشله‌دیلمیش روسجا، فارسجا سؤزجوکلر ایدی. تامام، بیر یازارین حاققی چاتیر کی بیلدییی یابانچی دیللردن یئری گلدیک‌ده حئکایه‌سینده، رومانیندا ایشله‌ده. آنجاق، بورادا یئرسیزجه ایشله‌دیلمیش روسجا، فارسجا کلمه‌لر وار ایدی کی، بو، بو قدر دیرلی یاپیتی آزجیق دا اولسا گؤزدن سالا بیلر منجه. اؤزللیکله فارسجا ایشله‌دیلمیش ایکیلی بیتیشیک سؤزجوکلر، دوغما دیلین اوغورونو اکسیلده بیلر. آشاغی‌دا همن سؤزجوکلردن اؤرنک وئریرم:
-آپتئک(داواخانا) -چه‌زیان -چه‌حاصیل -استانسییا(دایاناجاق) -سوژئت -تأیینات -بونون دهانیندان چیخان حیکمته بیر باخ… -srok’lu)روسجا؛ موددتلی، مؤهلتلی، وعده‌لی، -رادیکولیتی‌یئلی -فارماکوپئیا -دئفیسیت(چیخارین گلیردن چوخ اولماسی) -آدئنوما -نام‌خودا – بوْمژ(سفیل) – کیشی کیمی(سئکسیستی)’ص۱۴۰ کابلوُک -ابله -یئک کلمه کسمه‌دیلر ص۱۵۱ – چی‌فایدا ص۲۵۱ – پاتالوْک ص۲۴۴ -پئرپئندیکوُل(شاقولی)ص۲۷۰ – وئدوْموس(سیاهی،لیست)، –
اوْتکریتکا(آچیق مکتوب، تبریک کارتی) – شپارقالکا(کوْپیا) – مئتریکا(دوغوم شهادت‌نامه‌سی) ص۳۵۲ – جاغ‌به‌جاغ(جابه‌جا) ‘فارسجا’ ص۶۱ – کونیونکتور(وضعیت،شرایط) ص۷۵ – برای-احتیاط ص۸۷ – پئتکا(ایکون) ص۸۹ – کثیف ص۱۱۵ کثافت – ذلیل‌چه ص۱۱۵ – زنن ص۱۱۵
روسجا و فارسجا سؤزجوکلرین اوخویا-اوخویا نوت گؤتورموشدوم. بیردن گؤزوم (کیشی کیمی؛سئکسیستی) سؤزجوکلرینه دوشدو. بونو، قصدن نوتلاریمین آراسیندان گؤتورمه‌دیم کی، نه‌دن بو اؤنملی مؤوضوع‌نون سونا قالماسی اوخوجولارا بللی اولسون. دئدیم بونو وورقولامادان اؤتوشدورمک دوز اولماز. حئکایه‌لرده ‘کیشی کیمی’، ‘آرواد آغیز’، ‘آرواد دئییلسن کی’ قاوراملارا اوزوله‌رک راس گلمک اولور. آنجاق بو آذربایجان شهرلرینده، قصبه‌لرینده، کند‌لرینده اؤرت-باسدیر ائدیلمه‌یه‌جک قدر آزمان گئرچکدی. حئکایهلریمیزین گئرچکلیک‌دن آلمیش پایی‌دیر. بو سؤزلر کاراکتئرلر دیلی ایله سؤیله‌نیر؛ بو، او دئمک دئییل کی، رافیق تاغی’نین دا دوشونجه‌سی اودور. عکسینه، رافیق تاغی بونلار گؤزه سوخماقلا، نه‌لری‌سه اینسان یاخشیلیغینا دوغرو دییشمک چاباسیندادیر. بلکه هانسی‌سا فئمئنیست بو حئکایه‌لری اوخویا بیلمه‌یه، یا آجی چکه‌رک اوخویا؛ آنجاق، سورونو چؤزمه‌دن اوّل اونون دردینین چاره‌سینی بولماق اولماز سانیرام. بوندا دا، حئکایهلریمیزین، شعرلریمیزین، ادبیاتیمیزین دیرلی امه‌یی اولوب، اولاجاق دا.
