اَسی/ سعید فیوضات
لینگین وورا – وورا آرابانی سوروردو. آغاجدان دوزلمیش آرابا، اوستونده اولان نئفت قالونلارینین آغیرلیغیندان جورولده‌ییر، داها دقتله قولاق وئرسه‌یدین ناله ائدیردی. آرابا دیلی ایله دئییردی: آمان بو “اسی”نین الیندن؛ نه قده‌ر منی اینجیدیر. آرابانین یالنیز ایکی تکری وار ایدی. آغاجدان دوزه‌لن تکرلرین آبرینی اونو قوجاقلایان لاستیک اؤرتموشدو. نه ایسه یوموشاق لاستیک‌لر آغاجدان دوزلمیش تکرلری داشلی، تورپاقلی، چینقیللی یوللارین سکسکه‌سیندن قورویوب بیر ساکیتلشدیریجی درمان کیمی اؤزونو گؤسته‌ریردی. آرابانین سوکانی خاج شکلینده، اوزون بیر بورودان دوزلمیش و اسی‌یه ساری اوزانمیش ایدی. آما بو خاجین ال وئریملی طرفینده عیسی یوخ، اسی‌نین اللری گؤرونوردو؛ اؤزو ده میسمارلانمامیش. خاجین باش طرفین، اووجونون ایچینده توتاراق آیاقلاری یئرده ایدی. دئمک بو خاجی، اسی‌نین اللری‌ایله، آرابانین گؤوده‌سی اورتاق اولاراق بؤلوشموشدولر. دئمک بورادا ایکی وارلیق خاجا تاخیلمیشدیلار.
آمان اردبیلین قارلی، بوزلو، قیروولو کوچه‌لرینین الیندن. قیش گلدی دئمک، قارا گون گلدی دئمک ایدی. آخشام چاغی ائوده، بیر تیکه چؤره‌یین یئییب یاتماغا حاضیرلانان اسی شوشه‌لرین قیرووون، دیرناخلاریلا قاشییب، حیطه باخدی. “قوش باشی” قارین یاغماغینی گؤرونجه سؤیوش وئرمه‌یه باشلادی. آی سنی….آرواد اونو دانلادی. آ کیشی آللاهین ایشینه قاریشما. او بیلر سونرا قار یاغدیرار، یاغدیرار هئچ ، او یانادا کئچر. آللاهین ایشینه قاریشماق آخی سنه قالیبدیر مگر؟ اسی بیر توپال آیاغینا باخیب بیر تاخچا اوستونده کی کیتابا باخیب، سونرا دا آروادین اوزونه باخدی. اللرین گؤیه قالدیریب دئدی: شوکور اللاها. سونرا دا یاغان قوش باشی قارا باخدی. پیچ لاپ آخیر خودوندا یانیردی. آما یئترینجه ائوی قیزدیرا بیلمیردی. بیر یاندان ایچری باسان شاختا، بیر یاندان دا اوشوین اوره‌یی ایسینمک بیلمیردی.
آرواد، اوشاقلاری ناغیل سؤیله‌مک واسیطه‌سیله یاتیرتماغا چالیشیردی: “…..بیدیلی بیدان گئتدی بوز تپمه‌یه، ییخیلیب چاناغی سیندی. دئدی آی بوز قارداش سن نه گوجلی ایمیش‌سن…..” اسی اوشاقلارلا قولاق یولداشی اولوب، ناغیلی هؤججه‌له‌یه-هؤججه‌له‌یه یوخویا دالدی…
صاباحیسی گون ائرته‌دن یئریندن قالخیب ال اوزون یومادان پنجه‌یین اینینه چکیب، حیطه چیخدی. بوران،اونون بو گون چوخ مشغول اولاجاغینین خبرینی وئره‌رک، داها آرتیق قازانماق خبرینی ده وئردی. آرابانین اوستونده اوتوران قاری سوپورگه‌نین آغزینا وئریب، ییرتیق الجکلری ایله خاجین ال وئریملی طرفین دن دوتوبه کوچه‌یه چیخدی. دمیر خاج،الجگی‌نین ییرتیق یئریندن، دریسینه یاپیشدی. بئله میسماردان‌دا داها گوجلو اونو خاجا یاپیشدیردی. عباسیه کوچه‌سینده یئرلشن چیخیلمازدان آرابانی ایته‌له‌یرک یولونا باشلادی. لینگین وورا -وورا کوچه نی بوروین دیزه‌جک یاغان قارلا ساواش آچدی. دونن کی بوز قارین آلتیندا گیزلنرکن اونو چاشدیردی. چیخیلمازین اورتاسیندا کی قات- قات بوزون اولدوغونو اونوتماغیندان اؤتری ائله اورایا یئتیشنده، سوروشوب آغزی اوسته قارا گیردی. اختیارسیزجا دونن گئجه کی ناغیلی اوجادان سؤیله‌دی. : “…..بیدیلی بیدان گئتدی بوز تپمه‌یه، ییخیلیب چاناغی سیندی. دئدی آی بوز قارداش سن نه گوجلی ایمیش‌سن…..”
یئردن قالخیب سیلکینیب اوستونو باشینی قاردان آریدار کن، گؤزو یئنی قونشولوقلارینا داشینان او گؤی قاپیلی ائوده یئرلشن معلیمه دوشدو. اوزون قارا پالتولو معلیم قارین ایچینده یئرییر کن اونا باخدی. اسی ییخیلماغینی اونودار کن او کیشی‌نین اوزون قارا پالتوسونا، باشیندا کی پاپاغینا باخیب، تئز سالام وئردی. اؤز -اؤزونه دئدی: بو آبیرلی کیشی گؤره‌سن مندن نئفت ایسته‌یه‌جک می؟ کیشی علیکم السلام دئییب، سونرا اونا ایش تاپشیریغی وئردی: اسی بو گون بیزه نئفت لازیم دیر، گتیره بیلر سن؟ اسی تئز دئدی: آی آغا معلیم گؤزوم اوسته گتیره‌رم. بیردن اؤنده کی قاپی دا آچیلیب، زرگر ممد آغا دا کوچه‌یه چیخدی. ایلک معلیمه ساری دؤنوب دئدی: آی داوود نئجه سن، اوشاقلار نئجه‌دیر‌لر؟ معلیم دئدی :سالام ممد دایی یاخشی دیر لار. زرگر ممد دؤنوب اسی‌یه باخیب- بیزه ده نئفت گتیررسن، بو باجی اوغلوم گیله ده. دوغوردان آی کیشی دؤنومده کی باجیمی‌دا اونوتما. اسی دئدی: آی گؤزوم اوسته آغا. زرگر اونا باخیب دئدی: گؤزون گول اوسته…
اوچ یول آیریلدی. بیریسی زرگره بازارا، بیریسی مکتبه، بیریسی ده نئفتچی توکانینا. هئچ بیریسی اسی قده‌ر سئوینمیردیلر. آخی ائله قاپیدان چیخار کن اوچ ایش تاپشیریغین آلمیشدی.
لینگین وورا -وورا ناغیلین قالانی یادینا دوشدو. بوز بیدیلی بیدانا بئله دئییر.”من گوجلو اولسایدیم گون منی اریتمز ایدی” وئریله جک پوللارین خیالی اسینی ایسیندیردی. یاواش-یاواش الینین دریسی آرابانبن خاج شکیللی سوکانیندان قوپوب، آزاد اولدو. نئفتچی توکانینا یئتیشنده بیر قالابالیق گؤردو گل گؤره سن. اسماعیل عمی او چئرون باخیشلاریلا دئدی: آی اسی ائوی تیکیلمیش هارداسان؟! سن گلیب چیخانا قده‌ر قیرغی گئدیب باغدادی کئچدی. بو گونلر سنین گلمه یین لاپ شاه گلدیسی اولوب، تئز اول بو قالونلاری گؤتوروب، ماللا هادی کوچه‌سیندن بئله دربتدی کوچه‌سینه گئدیب، موشتریلریمیزی گؤزو یولدا قویما. اسی دئدی: آی اسماعیل عمی عباسیه‌دن ده سیفاریشیم وار. اسماعیل عمی اونا بیر قئیقاجی باخیب دئدی: ایندی قار یاغیب سن ده دئییرسن بوردا منم باغداددا کور خلیفه؟ تئز اول ایلک من دئدیکلریمی باشا چاتدیر، سونرا عباسیه‌یه ده گئده‌رسن.
اسی قالونلاری آرابایا یوکلدی. ماللا هادی کوچه‌سیندن بئله باشلادی. تاپشیریغین چوخ اولدوغونا گؤره ناهارا قده‌ر ماللا هادی کوچه‌سینی یئتیره بیلمه‌دی. بوش قالونلاری قایتاریب دولدورماسی ایله بیرلیکده جئبی ده دولور دو. اؤز -اؤزونه دئدی نه ناحاق یئره قاردان گیلئیلی اولدوم ها. و حال اینده کی قار جئبیمی دولدوردو.
گون اورتا چاغی یاواش یاواش بولودلار آچیلیشیب، گونشین ایتی شعاع لاری شهرین اوزه‌رینه چوکدو. شهر ایسیندی. ایسیندیکجه موشتری بازاری سویودو. اسی یئنه هؤججه‌له‌دی: “من گوجلو اولسایدیم گون منی اریتمز ایدی” ایکیندی واختی موشتری‌لر سئیرلدی و باشی آییدلاشدی دئیه، آلاقاپیداکی پیتیچی‌یه دؤندو. آرابا‌سینین تکرلرینین بوزو اریسین دئیه، گونشین قاباغیندا قویدو. سوکانین خاجا بنزر طرفین گؤیه قالدیریب پیتیچی توکانینین ایچینه کئچدی. ایچه‌ری‌ده کی فعله‌لر اونو گؤرجه‌بین دئدیلر: آی اسی بازار اولسون……اسی ده دئدی: آجلیق اولسون کئف اولسون. جئبیمده کی پولون کئفیندن بئله آجلیغی اونوتموشام.
پیتی قاباغینا گلدی. اسی دوغرادیغی سومونو پیتینین سویونا قاتیشدیریب تیلتا دوزه‌لدرکن، بیردن پیتیچی توکانی قارانلیقلادی. دؤنوب باخاندا شهرین گؤیونده یئنی قارا بولودلارین گؤیر‌مه‌سینی گؤردو. دئییرلر اردبیلین بیر هاواسی بللی اولماز، بیرده جاماعاتین خویو. آما بو بیر بوش سؤز اولدوغو اسی‌نین اسی قالماغیندان، معلیمین مهربان‌کن مهربان قالماغیندان و زرگر ممدین الی آچیق اولار کن ائله الی آچیق اولماغیندان و نه بیلیم وارلی‌نین وارلی قالماغی و کاسیبین کاسیب اولماغیندان بللی‌ایدی. اسی تیلتانی یئییب، پیتینین دن- دوشونه یئتیشمیشدی. بیردن بیر آلا قاپیلی ایچه‌ری کئچیب، اسی‌یه ساری گلیب دئدی: اسی بیزه نئفت گتیرمه‌یی اونوتما. اسی بیر گؤیه باخیب و یئنی‌دن نارین-نارین قاریاغماغی گؤرنده، ناغیلین قالان بؤلومونو خاطیرلادی.”من گوجلو اولسایدیم بولودمنیم قابا غیمی کسمز ایدی”
جئبینده کی پول اونو کاوار- کئشنیش و نانه هوسینه سالدی. دئدی آی پیتیچی قارداش منه یاخشی کاوارین دان وئر. پیتیچی تعجوبله اسی‌یه باخیب دئدی: دئیه سن پول سنی قودوردوب ها، یاخشی ایندی اعلاسیندان گتیره‌رم. کاوار گله‌نه قده‌ر اسی گؤیه باخیردی. نارین قار یاغا- یاغا آلا چارپویا دؤنوب سونرا دا شئحه چئوریلر کن، ائله بیل بولودلار اریدیلر. قارا بولودلار آغ بویاسینا دؤنوب، سونرا داها دا کیچیلدیلر. اسی ده بو منظره یه باخا- باخا ناغیلین قالان بؤلومونو خاطیرلادی: “من گوجلو اولسایدیم یاغیش مندن یاغماز ایدی…
یئمکدن سونرا حسابلاشماغا دوردو. حسابی کئچمیش گونلره باخاندا ایکی قات اولموشدو. دئدی آی پیتیچی قارداش نه دن بو قده‌ر مندن آرتیق آلیر سان؟ پیتیچی دئدی: آی اسی ایلین بو واختیندا کاوارین نئچه اولدوغونو بیلمیرسن؟ اسی باخیب -باخیب دئدی: آی آتانین گورو چاتلاسین. پولو وئریب ائشیگه چیخارکن، ناغیلین باشقا بؤلومونو خاطیرلادی: “من گوجلو اولسایدیم اوت مندن بیتمز ایدی”...
پیتیچی توکانیندان چیخیب، آراباسینی اله آلیب، یئنه خاج دان آسلاندی. قصابین قاباغیندان سووشاندا آغاجا باغلانمیش، کسیلمه‌یه حاضیر بیر قویونو گؤردو. ائله اونون یئدیگی گؤیرتی دن او قویون دا یئییردی. بیر اؤزونون ال- آیاغینا باخیب، بیر ده قویونا باخدی. قویون باشینی قالدیریب اسی یه باخاندا، مله‌دی. اسی اوره‌یینده دئدی”: “من گوجلو اولسایدیم قویون منی یئمز ایدی”…
اسماعیل کاغاز اوستونده بیر ایلان قورباغایا بنزه‌ر یازیلار یازیردی. اسی ساکیتجه‌سینه تاماشا ائدیردی. بؤیور قونشو توکانین اوغلو اسلام سوروشدو: آی اسماعیل عمی سن نه یازیرسان کی بیز باشا دوشموروک. اسماعیل بیر قئیقاجی باخیب او یازینین کیریل الیفباسیندا اولماغینی گیزله در کن دئدی:- بو منیم اؤزومون خطیم دیر. تکجه اؤزوم باشا دوشورم. اسلام دوداغینی بوزوب، هئچ نه باشا دوشمه دییینی اعلان ائتدی.
اسی‌نین حسابی بو ایلان قورباغا یازیلان یازیلاردان چیخدی. سون سیفاریشینی ده عباسیه ده کی قونشو لارین آدینا آلیب، قالونلاری یوکله‌ییب یولا دوشدو: -الله برکت وئرسین بو گون یاخشی ایشله‌میشم- دئدی. قصابین اؤنوندن کئچنده جئبینین دولغونلوغو اونا جسارت باغیشلادی. آراباسینی ساخلاییب خاج دان آیریلیب قصاب توکانینا کئچدی. -آی بویوگ آغا قصاب منه یاخشی بیر آسمالی اَت وئر! قصاب اسی یه باخیب دئدی: سن هارا بورا هارا. ائله قصابا باخارکن ناغیلین بیر باشقا بؤلومونو ده خاطیرلادی: “من گوجلو اولسایدیم قصاب منی کسمز ایدی”.
بو جسارت اسی یه چوخ باهایا باخدی. جئبی بوشالدی. یولون زینالدان سالمالی ایدی، آما کابابچی قوربانین آخشاملار چاغی، مانقالدا قالدیردیغی قویروقلو اتین قوخوسو اونو آلا قاپی یا چکدی. کابابچی قوربانین توکانینین اؤنوندن سووشوب دویونجاق قوخلادیغیندان سونرا بیرده اؤزونو اکبری کیتابچی توکانینین اؤنونده گؤردو. ایچه‌ری ده بیر عینکلی اوزون پالتولو کیشی دایانیب، اوجادان دانیشیردی. سؤزلرینین ایچیندن تکجه “جلیل ممد قولوزاده”و “ماللانصرالدین” و “میرزه”سؤزلرینی ائشیتدی. بوسؤزلر کابابین قوخوسونون لذتین داماغیندان قاچیرتدی. اؤز -اؤزونه دئدی :ماللانصرالدین، ماللانصرالدین دیر، بس بو جلیل ممد قلی زاده کیمدیر. بلکه ده ایلک کره اولاراق خیاله دالدی. میرزه سؤزو اونا چوخ تانیش گلدی. بیردن دئدی: هه بو میرزه نی من تانی‌ییرام. تزه‌ک مئیدانیندا کی مئیوه ساتیلان انباریندا یازی پوزو ایشینه مشغول اولان آدامی دئییر. من اوردان یوک داشیمیشام. او میرزه‌نی‌ده تانی ییررام. یاخشی میرزه دیر، منی تئز یولا سالار. بو تاپماجانی تاپیب دئیه‌سن فیکریله منصوریه دن ایچه‌ری‌یه کئچدی. بیردن گؤزو حاجی ارباب گیلین آچیق قاپیسینا دوشدو. ایکی تایلی بؤیوک قاپی تای با تای آچیق ایدی. آراباسینی ساخلاییب، قاپینین یاخینلیغینا گئدیب، ایچه‌ری‌یه باخدی. صدری دوگوسونون ایسی عالمی گؤتورموشدو. ائوین پنجره‌لرینین پرده‌لری چکیلمه‌میشدی. او یئرده بیر قوناقلیق یادا احسان حال هاواسی وار ایدی. حاجینی، قوناقلارین ایچینده یوخاری باشدا اوتوروب، شام دان سونرا کی قلیانین خودلایارکن گؤردو. توتون گویه قالخیردی. دئمک تنه بی ده بیر هنیرتی وار ایدی گل گؤره سن. ساغ طرفده کی اوتاغدا دا بیر کورسونو گؤردو حاجی گیلین پیشیگی ” مستان ” دئیه سن یئمه‌یینی دویونجاق یئییب، کورسونون اوسته خومارلانمیشدی. او دیقه ناغیلین سون بؤلومو یادینا دوشدو: “من گوجلو اولسایدیم پیشیک منیم اَتیمی آپارماز ایدی”…
بیردن بیر گولمک حیسینی یاشادی و سؤیله‌دی:”گوجلویم آی گوجلویم، دمیر داراخ دیشلریم. کورسو اوستو قیشلاغیم دی، یوک اوستو ده یایلاغیم دی، هر نه خانیم پیشیرسه اودا منیم قویماغیم دی” بو بؤلومو دال با دال دئیه‌رک گئدرکن، بیردن اؤزونو گؤز آلتیندا اولاراق حیس ائتدی. هر طرفه باخدیسا بیر شئی گؤرمه دی. حیس ائدیردی اوزاقلاردا، بئله چوخ اوزاقلاردا بیریسی الینده قلم اولاراق اونا باخیر و هر نه اوندان گؤرور یازییا کئچیر. اوشندی، یقین منی قارا باسیر –دئدی. تئز ائوه طرف جان باسدی. تئز طاهیره خانیم و قارداشی ممد زرگرین نئفتین وئریب و چیخیلمازین سون قاپیسی اولان آغا معلیمین او گؤی قاپیسینی دؤیدو. بیر بالاجا اوغلان قاپینی آچدی. هارداسا دؤرد یا بئش یاشیندا اولان بیر اوشاق ایدی. بؤیوک قارداشی دا اوندان بئش یاش بؤیوک اولان کیمی ایدی و تئز گلیب بالاجا قارداشی‌نین بؤیرونده دوردو. ایچه‌ری‌دن آغا معلیمین سسی آیدین گلیردی. اسی اونون سؤزلرینه قولاق آسدی. آغا معلیم بئله دئییردی: بیز بو چیخیلماز دان کؤچمه‌لی‌ییک. آخشاملار من الی دولو گلنده قونشو اوشاقلارینین گؤزو منیم اللریمده قالیر. آخی یازیقلار یوخسولدولار، نئیله‌سینلر؟ من بو منظره‌نی گؤروب، بو آغیر وضعیته دؤزه بیلمیرم. خصوصا بو اسی‌نین بالالاری. اونلاری گؤرنده جییه‌ریم پارچالانیر. اسی بؤیوک اوغلانا باخاندا مئیوه میدانیندا کی میرزه نی خاطیر لادی. هئچ اؤزو ایسته مه دن دیلینه میرزه سؤزو گلدی. دؤنوب، بالاجا اوغلانین دا گؤزلرینه باخاندا، قریبه بیر حیس یاشادی. ندنسه اؤزونو گؤردو. چوخ اوزاقلاردا گؤردویو الینده قلم اولان و اونو ایزله‌ین کیشی‌نین خیالینی خاطیرلادی. او گون نه یاشادیغینی او بالاجا اوغلانین گؤزلرینده بیر فیلم کیمی سئیر ائتدی. مات قالیب باخدی. اؤزونه دئدی: آخی بس نئیه توپال اسی؟ بس حاجی ارباب نه. نییه من سئچیلدیم… بیردن آغا معلیم اوشاقلارین سسله‌دی: آی بالا قاپیدا کیمدیر؟ ایکی اوغلان ایکیسی ده بیر دن دئدیلر: اسی………
۹۱/۱۰/۱۵
