(بو اؤیکونو مجد جنابلارینا تقدیم ائدیرم.)
– بو نه آبیرسیزلیق‌دیر؟ بو نییه بئله ایشلری گؤرور؟ اونا بونا زنگ ووروب آغلاماق نه‌دیر؟ بو بیزیم آبریمیزی تؤکور.
– فکر ائدیرم بو چوخ اوخویوب، چوخ تخیل ائله‌ییب، یازماقدان بو گونه دوشوب.
– کاش چوخ اوخومایایدی، کاش چوخ یازمایایدی. آغریم اونون یازدیقلارینا. کاشکا بیر نورمال آدام اولایدی.
خانیمیملا قارداشیمین بو دانیشیغینی ائشیدندن سونرا دونوخدوم. آلتینی اوخویان چاغیمدا اردبیلین عموم کیتابخاناسینا گئدیب گلدیییم یادیما دوشدو:
– بو کیتابی سنه وئره بیلمهریک.
– آخی نییه؟
– بیر باخ اؤزونه، بیر ده باخ بو کیتابا. کیتاب‌ سندن یئکه‌دیر آخی!
– یئکه ده اولسا ایستیرم بو کیتابی اوخویام.
او بیریسی دئدی: «هله بو کیتابی گؤتور گؤر زورون چاتیر؟»
باشقاسی دئدی: «هله دئنن گؤرک بو کیتابی نه جوره ائوه آپاراجاقسان! وانت توتاجاقسان؟»
بوتون کیتابخانا دا ایشله‌ینلر باشلادیلار گولمه‌یه. بیردن رئیسین اوتاغی‌نین قاپیسی آچیلدی. بیر اوجا بویلو، گؤی گؤزلو و ساری رنگینده قالین بوغو ایلا ساققالی اولان کیشی ائشیگه چیخدی. ساققالینی چنه‌سینده قیرخمیشدی، آما خط باشیسی‌لا بوغونو قاتمیشدی بیر- بیرینه. اونون ساققالی تولستوی‌لا داستایوسکونون رومانلارینی یادیما سالدی. عینا ویکتور هوگونون اوغلونا اوخشاییردی. او کیشی قاپینی آچیب سالونا کئچینجک هامی سوسدو.
کیشی دئدی: «نه خبردی آغالار؟».
کیتاب‌ وئرن ویزویزی، قیویرما ساچلی کیتابخانا مامورو دئدی:«آقای رئیس بو اوغلان اؤزوندن چوخ بؤیوک کیتاب‌ ایسته‌ییر. قورخوروق بو کیتابی ائوه آپارا بیلمه‌ییب یولدا سالیب خاراب ائلهیه. اؤزو ده کی خزانه‌ده بو کیتابدان بیر دنه واریمیز.»
رئیس بیر کیتابا بیر منه باخیب دئدی: « آغا تشریف گتیرین منیم اوتاغیما ».
بو سؤز یاغ کیمین جانیما یاییلدی. گئتدیم رئیسین اوتاغینا. رئیس او ویزویزی ساچلی مامورا دئدی: «جناب سیز ده او کیتابی گتیرین قویون منیم میزیمین اوستونه.»
کیتاب گلندن سونرا، رئیس بیر کیتابا، بیر ده منه باخیب دئدی:« سیز بو کیتابین هامیسینی اوخویاجاقسیز؟»
– بعلی
– نئچه‌نی اوخویورسوز؟
– یئددینی
– سوروشا بیله‌رم کی بوندان قاباق هانسی کیتاب‌لاری اوخویوبسوز؟
– ژول وئرنین کیتابلارینا وورغونام. داستایوسکی، بیر ده تولستویون یازیلارینا دا. داها دوغروسو بئش کیتابی چوخ- چوخ ایستیرم. گوگل‌ین ایکی کیتابی، یانی: سروانین قیزی و تاراس بولبانی، آنتوان چیخوفون اثرلری خصوصا: دوئل‌ی و ویکتور هوگونون نوتوردام دولا پاریسی، بیر ده لئمیزرابینی. هل البت بو فرانسه آدلارینی آتام منه اؤیره‌دیب.»
– بو کیتابی ائوه آپارا بیلرسن؟
– بعلی. من تکواندودا چالیشیرام، یاخشی گوجوم وار.
رئیس سیییرمه‌نی آچیب بیر آز آغ کاغاذ منه وئریب دئدی:
– بیر شرطله بو کیتابی وئریرم سنه. کیتابی اوخویوب اؤز نظرینی بو کاغاذلارا یازاجاقسان. بیر آی سنه واخت وئریرم.»
بیردن خانیمیما دئدیم: «کیتابی گؤتوروب گلدیم ائوه.»
– هانسی کیتابی؟
– عبدالعظیم رضایی یازان کیتابی دئییرم. ایرانین اون ایکی مین ایللیک تاریخی.
– یوز دؤنه او کیتابین ناغیلین منه دئییبسن! من ده سندن سوروشموشام کی ایلک تاریخی دؤوره هله داش چاتلاسا، یئددی مین ایلدیر، به بو اون مین ایل هاردان چیخیب؟
یاخشی، ایندی گرک نئیله‌یم؟ گئنه ده گرک دونوخا گئدم، هه؟ حتما سیز ده منیم دونوخا گئتمه‌ییمی گودورسوز. یوخسا او فلش بک دئدیییمیز تکنیکی نه تهر یئرینه قویاجاغام؟ بیلیرسیز نه وار؟ منیم آغزیمین دادی ده‌ییشیلیب. قاباقلار من ده چوخلاری کیمی بو تکنیکه دادانقی اولموشدوم، آما داها بو جوره تکنیک مئکنیک منه قانیقلیق وئرمیر. بابام جانی! بیلیرسیز نه وار؟ بئله من سیزه دئییم، ایندینین ایندی‌سینده ده(یانی چاغداش زماندا دا)، هرکیم اؤزوندن قاباقکی آد چیخاردان یازیچیلارین تئکنیکی یا نه بیلیم یول یوردانی ایلا یازسا، هامی دئیه‌جک احسن، عشق اولسون، کافکا نه تؤکوب بو ایسه ییغیشدیریب. یانی بئله بیر یازیچی‌نین کیتابین قیمتی اون تومن بیر قیران اولوب و او بیر قیران دا ایناندیرماسی اولاجاق. نئیله‌ییم به؟ هله قوی خانیمیم دانیشسین گؤرک نه دئیه‌جک؟
– بیلیرسن نه وار؟ سنین بو دونوخا گئتمه‌ییندن یامان ایشلر چیخیر.
– پئندیرین آرتیق قویما، دونوخا زادا گئتمه‌یه‌جهیم. اؤلمک اؤلمک‌دیر خیریلداماق نه‌دیر؟
خانیمیم باشلاییب تئلفوندا بئله دئدی:
– گئجه گوندوز ایشی بو اولموشدو کی او کیتابی اوخویوب و نظرینی یازا. آتاسی سحرلر ساعات دؤردده دوروب سیزه گؤره کی سیاستدن اؤترو زندایدایدیز محکمه بیناسینا گئدیردی کی نوبت آلیب قاضی ایلا دانیشسین. آخی محکمه ساعات یئددی‌دن ایشه باشلاییردی. بو دا ائله اوندا یوخودان دوروب باشلاییردی کیتابی اوخویوب یازماغا. آناسی دئییردی: نه قدر درس اوخویورسان! ایکی هفته‌دن سونرا کیتابی اوخویوب یازیلارینی حاضیرلادی. اوندان الی دولو گئتدی کیتابخانایا…
او ویز ویزی ساچلی کارمندین میزینین بؤیروندن بوروخ وئریب دوز رئیسین اوتاغینا گئتمه‌یه باشلادیم. ساچی ویزویزی کارمند قیشقیردی:«هارا؟»
آتام دئدی:«سحر ساعات دؤرددن ماشینیمی پارک ائله‌میشم محکمه‌نین قاباغیندا. یاخشی کی ماشیندا پیک‌نیک گازیم وار ایدی، یوخسا دوناردیم. بیر ده گؤردوم بیر جوان اوغلان سویوقدان دیلی توتولوب. اونو سوخدولار منیم ماشینیما. پیک نیک الووونو گؤرن کیمی الینی سوخدو الووون ایچینه. ائله بیل الی قیزیشمیردی. دئدیم کی آی بالا الیندن گؤزتله، بیر آز قیراقدا توت. الین یانیر، آما اؤزون بیلمیرسن. سیره‌نین ایلکی من ایدیم. ساعات یئدیده منی چاغیردیلار. ماشیندان دوشوب دیک قاضی‌نین اوتاغینا ساری گئتدیم. قاپینین گودوکچوسو آرخادان قیشقیردی: «هارا؟» دئدیم کی «گئدیرم قاضی‌نین یانینا. به گؤرمورسن بو سیلیاندا سحر ساعات دؤرد‌دن سیره‌ده‌یم؟» دئدی: بو گون قاضی یوخدور، آما ساوجی وار. دئدیم کی «یاخشی قوی اونو گؤروم.» قاباغا دوشوب گئتدی کی مثلا مدعی العموم‌دان اجازه آلا. من ده آرخاسیجا گئدیب ائله او قاپینی آچینجا کئچدیم ایچه‌ری. مدعی العموم او گودوکچویه دئدی: «بو کیمدی؟» گودوکچو بیر سؤز دئیه بیلمه‌دی. دئدیم: «بو یازیق گودوکچونو قیناما! اونون آرخاسینا دوشموشدوم. قاپینی آچینجاق سوخولدوم اوتاغا.» دئدی: «یاخشی، سؤزونو دئنن.» دئدیم: «نییه منیم اون بئش یاشیندا اوغلوما زیندان کسیبسیز؟» دئدی: «گوناهی وار.» دئدیم: «گوناهی نه‌دیر؟» دئدی: «گوناهینی راپورتلاردا یازیبلار. گومان آزریم مدرسه‌سینین قاباغیندا کومونیستلره باغلی اولان قازئتلر ساتیرمیش.» دئدیم: «ائله بو؟!» دئدی: «یوخ. کاسئت ده ساتیرمیش. بیر ده کی اؤزو اعتراف ائله‌ییب.» دئدیم: «آقای مدعی‌العموم منه مدرک وئرین. راپورت نه دی؟ ایسته‌سن من ده نه‌قدر ایسته‌سن سنه گؤره راپورت گتیریم.» دئدی: «به اؤز اعترافی نه؟ دئییر من اکثریت فداییسییم. هله سنین اوغلونون فیکری اوتایدا‌دیر.» بو سؤزو دئییبن گولدو. گودوکچو ده گولدو. حیرصیمی یئمه‌ییب دئدیم: «نه اعترافی؟ به منیم اوغلومون وکیلی هاردا؟ نه تهر جرات ائلیرسیز کی بیر اون بئش یاشیندا اوغلاندان اعتراف آلاسیز، اؤزو ده وکیلسیز؟» مدعی‌العموم بو سؤزلری ائشیدرکن گؤزلری کلله‌یه چیخیب دئدی: «نه وکیل؟ ایستیرسن شاه زمانی کیمین بیر تسخیری وکیل گتیرک کی اوغلونو ایکی قات محکوم ائله‌یه؟» دئدیم: «آقای مدعی‌العموم منه قانون اؤیرتمه. من سنین یاشین قده‌ر رئیس و معاون اولموشام. قانونو بیلیرم. تسخیری وکیل یوخسوللارا گؤره‌دیر. من اوغلوما وکیل توتا بیله‌رم. مدعی‌العموم بیر آز منه باخیب گودوکچویه دئدی کی «بو کیشینی اوتاقدان سال باییرا.» بئناوا گودوکچو قاباغا گلمهدی. آما من پیتیمی آنلاییب اوتاقدان چیخدیم. سونرا باشلادیم نامه یازماغا. بونلارین هامیسینی یازدیم.
قارداشیم تلفوندا دئدی:
– هله او مدعی‌العموم زندانا گلیب منه دئدی کی آتان بو قدر یازسا اونو دا گتیریب سنین یانینا سالارام.
آتام دئدی:
– من بو سؤزو گؤتوروب یازدیم یوخارییا. بیر آیدان سونرا او مدعی‌العمومو گؤتوردولر…
او ویزویزی ساچی اولان کارمندین آغزی آچیق قالمیشدی. دئدی: «بویورون ایچه‌ری».
رئیسین اوتاغینین قاپیسینی آچیب کئچدیم ایچه‌ری. دئدی: «انشااله گلمه‌ییبسن دئیه‌سن کی کیتابی باشا دوشمه‌ییبسن؟»
دئدیم: «یوخ کیتابی اوخویوب نظریمی ده یازمیشام. بو دا نظرلریم.»
رئیس یازدیغیم کاغاذلاری گؤتوروب دقتله اوخودو. بیلمیرم اوتوز یا قیرخ بئش دقیقه سوردو. منه دؤنوب دئدی: «آتان هاردا ایشله‌ییر؟».
دئدیم: «آموزش پرورشده. همان معارف اداره‌سی اولور».
رئیس، تلفونو گؤتوروب تلفونچویا دئدی کی آتامین تلفونونو توتوب اونو باغلاسینلار. آتامین سسینی تلفوندا ائشیتدیم. رئیس اؤزونو تانیتدیریب سونرا دئدی: «سیزه تبریک دئییرم کی بئله بیر ائولاد تربیت ائله‌ییبسیز. من اونا چوخ چتین بیر کیتاب‌ وئریب و نظر یازماغینی ایستهمیشدیم. او اؤز یاشیندان چوخ بؤیوک نظرلر یازیب.» …
رئیس بو تلفوندان سونرا دوروب منی ایشچیلرین یانینا آپاریب دئدی: «بو بالاجا کیشی هر زامان گلسه کیتاب‌ خزینه‌سینه کئچه بیلر.»
رئیس منه دؤنوب دئدی:
– اوغلوم شاهنامه‌نی اوخوموسان؟
– بعلی اوخوموشام، اؤزو ده هامیسینی.
– اونو بیلیرسن کی کیانی شاهلار چینه ساری قوشون چکیبلر؟
– بعلی. فردوسی دئییب: چو خاقان چین از دور بنگرید/ خروش سواران ایران شنید/ پسند آمد و گفت اینت سپاه/ سواران مرد افکن و رزمخواه. یانی چین خاقانی اوزاقدان باخینجا ایران قوشونونو گؤردو. بیه‌نیب دئدی کی بودور ایران قوشونو. قورخماز آتلی ایگیدلر؟
– ماشاله دئ گؤروم رستمین آخیری نه اولدو؟
– گشتاسپ تزه بیر دینه تاپیندی. رستم و بوتون عائله‌سیندن ایسته‌دی کی قدیم دینلرینی بوراخیب تزه دینه تاپینسینلار، آما رستم قبول ائتمه‌دی. گشتاسپ اسفندیاری گؤندردی زابله کی رستمی یولا گتیرسن. اسفندیار رستمه دئدی کی «گلمیشم سنی الی قولو باغلی گشتاسپین یانینا آپارام.» رستم دئدی: که گفتت برو دست رستم ببند/ نبندد مرا دست چرخ بلند/ که من از گشاد کمان روز کین/ بدوزم همی آسمان بر زمین. «یانی کیم دئدی گئت رستمین الینی باغلا. منیم الیمی اوجا فلک باغلایا بیلمز من او آدامام کی ایسته‌سم، یای کریشیمله اوخ آتیب گؤیی یئره تیکیرم.» رستم بیرینجی ساواشیندا اسفندیارا اوتوزوب سیغیندی سیمورغا و سیمورغ اونا اؤیرتدی کی نه ائله‌سین. او دا سیمورغ دئدییی کیمین ایکی باشلی اوخ‌لا ووردو اسفندیارین ایکی گؤزونه. رستمین عائله‌سی یانی زواره و فرامرز تؤکولوب اسفندیارین بالالارین اؤلدوردولر. بیر دنه بهمن قالدیکی اودا گشتاسپین یانیندا ایدی. رستم بونو بیلیب دئدی کی: مبادا شود بهمنش تاجدار/ به یاد آورد خون اسفندیار. یانی اولماسین او گون کی بهمن پادشاه اولا و اسفندیارین قانی یادینا دوشه. اسفندیارین اؤلوم خبرین ایشیدن گشتاسپ دیغلاییب اؤلدو و بهمن پادشاه اولدو. بهمن زابلا گئدیب هامینی اؤلدوردو. رستم قاچدی قارداشینین یانینا، شغادی دئییرم. اما او رستمه دوزاق قورموشدو. بیر قویو قازمیشدی. قویونو سونگو و شوشگولله دولدورموشدو. رستم دوشدو او قویویا، اما اؤلرکن یای کیریشینی چیخاردیب شغادی اوخلا آغاجا تیکدی.
– چوخ گؤزل سن بو حادثه‌ده نه گؤرورسن؟
– جناب رئیس، فردوسی اؤزو ده اعتراف ائدیر کی فرامرزله زواره و رستم چوخ خدمت ائله‌ییبمیشلر ایرانا، اما گشتاسپ زوران گوجن اونلاری ناموسا گیر ائله‌ییبمیش کی تزه دینی قبول ائله‌سینلر. اولا بیلردی دین و اینام آزادلیغی وئره، اما بو ایشین آلاهی بیر اوزو ده وار. گشتاسپ اؤز اوغلو اسفندیاردان قورخوردو. اونون گوجونو زریر و ارجاسب اولاییندا گؤرموشدو. دینی بهانه ائله‌دی. اسفندیاری رستمین اوستونه گؤندردی، چون بیلیردی رستم اسفندیاری اؤلدوره‌جک، شاه عباس کیمین کی بوتون ائولادلارینی اؤلدوردو. رئیسین آغزی آچیق قالمیشدی، دئدی: «اما بو همیشه‌لیک اولماییب.»
– منجه اولوب. من ائله قائم‌مقام و امیرکبیر و مصدقین اؤلومونو بو افسانه‌ده گؤرورم. مملکته خدمت ائله‌ین اؤلمه‌لی‌دیر.
رئیس سوسوب باشلادی فیکیرلشمه‌یه…
ائله اوندا آتام ائوه کئچیب، اوستومه گلدی:
– بوندان بویانا تکجه درسی کیتاب‌لارینی اوخویاجاقسان!
– نییه آتا؟
– رئیس کیتابخانا زنگ وورموشدو کی سن چوخ کیتاب‌ اوخویورسان. اولمایا ایستیرسن قارداشینین گونونه قالاسان؟
خانیمیم دئدی: بو بیر ایله یاخین کیتابخانایا گئده بیلمه‌ییر. یاواش- یاواش آتاسینین اودو سؤنونجک دوروب گئدیر کیتابخانایا.
دئدیم: – همان ویزویزی ساچلی ایشچینین میزینین بؤیروندن سوووشوب کئچدیم خزانهیه. ویزویزی ساچلی مامور، بو دؤنه ویزویزی ساققال دا قویموشدو. منه دئدی: «هوپ ائششک. هارا؟
– یادیندا اولسا رئیس منه ایجازه وئریب کی خزانه‌یه گئدم.»
ویزویزی ساچلی مامور، قاه قاها گولوب دئدی:
– آی بئناوا، سن گؤردویون آغاجلاری کسدیلر.
اوندان تئلفونو گؤتوروب یاواشجا دانیشدی. بیر آز سونرا رئسین اوتاغیندان بیر آلاهی آدام چیخدی. ساققال قویسا دا من اونو تانیدیم، او منیم آنامین قوهومو ایدی. دئدیم: « آقای رئیس هاردا؟»
دئدی: «اوندا قاباقکی رئیسین گؤزونون ایشیغی اولان چوخ کیتاب اوخویان اوغلان سنسن هه؟ هانسی کیتابی ایستیرسن؟
– لیستیم بودور.
لیستیمی آلیب اوخویوب باشلادی قاه قاها گولمه‌یه. دئدی:
– بو کیتابلارین هامیسی ممنوع اولوبلار، یوخسا ایستیرسن قارداشینین یانینا گئده‌سن؟
آرخامی چئویریب کیتابخانادان چیخیب، کیتابخانانین بؤیرونده اولان باغ ملیده بیر ساعاتدان چوخ اوتوروب گؤز قیرپمادان کیتابخانا بیناسینا باخدیم.
خانیمیم دئدی: او کی وار آغلاییر. او زاماندان سونرا دا اونا، بونا درس وئریر. عوضینده اونلار دا آتالارینین ائو کیتابخاناسیندان کیتاب‌ گتیریرمیشلر بونا…
دئدیم: او زاماندان چوخ سوووشدو. بیرگون اؤز اوتاغیمدان چیخیب ائودن ائشییه چیخان کیمی آنامین سسینی ائشیتدیم. گؤردوم آنام اؤز خانیم قوهوملاریلا دانیشیر، قوهوملارینین بیری دئدی:
– خبرین یوخودو، او قوهوموز کی کیتابخانادا تزه رئیس اولموشدو، هه، او قیزلارلا اوغلانلارین یئرینی آییریب دئمیشدی کی بونلار بیر یئرده قالسالار ایچیندن بیر ایش چیخار. او اؤزو بیر قیزا ساتاشاندا توتولوب و اونو رئیس‌لیکدن گؤتوروبلر.»
دیلیمه یالنیز بیر سؤز گلدی: «آقای رئیس!»
۱۴۰۰-۱-۱۷ –سون ائدیت: ۲-۵-۱۴۰۲