مینسک شهرینین کاخووسکی خیابانیندا کیچیک بیر ائو.
”بیزیم ائوده ایکی کز موُحاریببه یاشاندی”،- قاپینی آچاندا، منه دئییر. اولگا واسیلییئونا پادویشئنسکایا بالتیک دنیز قوهلرینین ترکیبینده ساواشدا ایشتیراک ائتدی. پیاده قروپوندا ایسه أری گروهبان سائول گئرنیخویچ موحاریبه ائتدی.
سائول گئرنیخویچ ایله ایکیمیز عائلهنین عکس آلبومونا باخیریق. اولگا واسیلیئونا تلئفوندا قیزی ایله دانیشیر.
- گون اورتادان سونراکی دستورلاری وئریر،- سائول گئرنیخویچ گولومسهییر.
شوشه قاپیسیندان سسلری آیدین قولاغا چاتیر:
– اوسکورور؟ منیم یانیمدا اولاندا بوتون گونو بیر کز ده اولسا اوسکورمدی. ایستی چای ایله بیر بالاجا موروق موربهسی وئر ایچسین، بوغازینی دا منیم شالیم ایله ساری …
ألبته، ننهنین شالی أن گوُونیلن درماندیر.
- دوغرودان دا، بو منم؟- اولگا واسیلیئونا تئلئفون دانیشیغی باشا چاتاندا، بیزه ساری گلیب، دنیز قووهلری پالتاریندا اولان عکسی کی، اوستونده مدالار واریدی ألینه آلیب، دئییر.- نقدر بو عکسه باخیرامسا ، بیر او قدر ده تعجوبلنیرم. سائول اونا نوهسینی گؤستریر. اوندا بئش یاشدا ایدی. او، مندن سوروشاردی: ” دده، سن ده اول اوشاق ایدین، هن؟ تصوور ائدیرسن می؟… – آرخاسندان اونو غم بورویور. – گؤرهسن، اوندا هیچ دوشونه بیلردیک کی، یاشاییب نوهمیزی ده گؤرهجییک؟ هله گئچن ایل دده و ننهمیزلرین گؤروشونه ده گئده بیلدیک. بیر گورهان، دده – ننه گؤروشونه… تصوور ائدیرسن می؟..
همیشه بو “تصوور ائدیرسن” آغزیندا ایدی. گؤرونور بو سؤزو چوخ خوشلاییر. اونا باخاندا، سؤرعتلی بیر دوداق گولومسهسی گؤستردی. دوغرودان دا ایستهییرسن تصوور ائدهسن، اوندا نئجه گؤرونوردو؛ قیرخ بیرینجی ایلده…
- اولگا واسیلییئونا ، سیز بیرباشا جبههیه گئتدینیزمی؟
- یوخ، بیز اول شهری بوشالدیق. بوتون یول بویو بیزه قورشون یاغدیردیلار، بومبالادیرلار، طیاره لر چوخ آشاغیدان اوچودولار. یاخشی یادیمدادیر، نئجه واگونلاردان گنج جاوانلار دیشاری سیچرادیلار، نرده لردن هوپاندیرلار؛ نئجه هامیسینین أینینده قارا شینئللر واریدی. اونلارین نیشانلاری بئله ایدی! – هامیسینی گولـله لدیلر، طیارهلر لاپ یئردن اوچوردولار… حیس اولونوردو گولــله لهییب، سونرا دا ساییردیلار… تصوور ائدیرسن می؟ …
بیز کارخانادا ایشلهییردیک، اوراداجا ناهار-شام ائدیردیک، دوُروُموموز پیس دئییلدی.. آمما اورهکدن غملی ایدیک… قیرخ ایکینجی ایلین تیر آییندا ائحضارییه کاغاذینی آلدیم. بیز اوتوز قیز ایدیق، اوستو آچیق تاختا بارژدا لادوگا چاییندان گوللـه آلتیندا موُحاصیرهلنمیش لنینگرادا گوندریلدیک. بیرینجی گون لنینگراددا- یاخشی یادیمدادیر- (آغ گئجهلر)اوزون گئجهلر، دنیز قووهلری سربازلاری، قارا پالتارلاردا گئدیردیلر. شراییط چوخ آغیر ایدی، شهرده أهالیدن هئچ کیم گؤزه گؤرونموردو، آنجاق پروژکتورلار، دنیز قوهلری قوشونلاری؛ داخیلی موحاریبه دؤورو کیمی، بئللرینده کمرلر باغلانمیشدی، لاپ سینما کیمی ایدی. تصوور ائدیرسن می؟
شهرین أطرافینی هیس بوروموشدو، چوخ یاخین ایدی. اوچ نومره لی تراموادا کیروف کارخاناسیناجان گئتمک اولوردو، اورادان آرتیق جبهه باشلاییردی. هاوا صافلاشاندا توپ-گولـله یاغینتیسی باشلاییردی. هم ده کی دقیق توشلامالارلا آتیلیردیلار، آتیلیردیلار، آتیلیردیلار… کؤرپولرین یانیندا بؤیوک گمیلر دایانیردی، اونلارینکی، هن ، ایستیتار اولونموشدولار، هرحالدا مغلوب اولماغی نظرده توتوردولار. بیز توستو یارادان ایدیق – بیزیم دسته خصوصی یارادیلمیشدی و بیزیم فرماندهیمیز گئچمیش توپاتان أژدرلی گمیلرین فرماندهی کاپیتان آلکساندر نیکلایوویچ باگدانوف ایدی. قیزلار أساسن اورتا سوییلهلی تئکنیکی آموزش گؤرموشدولر، یا دا کی، چوخو دانشگاهین بیرینجی کیلاسیندان گلمیشدیلر. بیزیم وظیفه میز ایسه– گمیلری قوروماق، اونلاری توستو ایله بورومک ایدی. گوللـهلهمه باشلاییر، دنیزچیلر دئییرلر: -“قیزلار بیزآزدان توستو یاراتماق واختی اولاجاق. چوخ ساکیتجه ایشلهیین”. خصوصی جیهازلارلا ماشیندا گئدیریک کی، ائله بو آندا بومبا یاغدیران هوجوملو طیارهلرلره راستلاشدیق. بیز، نئجه دئییرلر، آتشی اؤزوموزه چاغیریریق. آلمانلار بو توستو پردهنین آرخاسیندا ایدیلر.
بیزیم یئمک-ایچمهییمیز، بیلیرسیز دا، موحاصیره شرایطینده ایدی، آنجاق کئچینیردیک… بیرینجیسی، بیز جاوان ایدیک، بو چوخ اؤنملی ایدی، ایکینجیسی ده لنینگراد أهالیسیندن چوخ تعجوبلنیردیک. بیزیم هرحالدا یئمییه بیر شئییمیز واریدی، آز دا اولسا، آنجاق آداملار یول گئده-گئده آجلیغدان ییخیلیردیلار. بیزه بیر نئچه اوشاق یاناشیب، بیز ده اونلارا کونسئرولریمیزدن یئدیرتدیک. بونلار اوشاق دئییلدیلر، اونلار بالاجالانمیش یاشلی آداملار ایدیلر. بیز اوزوموزو ساخلادیق. کیشیلرله چین-چیینه ایشله ییردیک. قیشدا، لنینگراد شهری ایستیسیز قالاندا، بیزی شهر کناریندا اولان بیر یئره آپاردیلار کی، اورادا اولان تاختا ائولرین قالاقلارینی بالتا ایله سؤکک. أن چتین زامان ائوه یاخینلاشاندا اولدو … ائو یاخشی حالدا ایدی، اورادا آداملاری ساییب، گئری دؤندوک، گرک اونو سؤکردیک. یاریم ساعات هیچ کیمین ألی بالتایا گئتمیردی. هامی دایانمیشدی. یالنیز فرماندهیمیز یاخینلاشیب، بالتاسینی قالدیراندا ، بیز ده ییخماغا باشلادیق.
مئشه مشقی حاضیرلیغیندا، ایچینده حربی لوازیم اولان تاختا صاندیقلاری سوروتلهییردیک. یادیمدادیر بیر صاندیغی تک باشیما داشیییردیم کی، گوپولتو ایله ییخیلدیم… بیریسی بو، ایکینجیسی ده- بیزه قادین اولاراق چوخ آغیر و چتین ایدی. مثلن، بئله دا. سونرا من بؤلوک فرماندهی اولدوم. هامیسی دا گنج اوغلان ایدی. بیز بوتون گونو گمی ده اولوردوق. گمی بالاجا ایدی، تووالئت ده یوخ ایدی. اوشاقلارا لازیم اولاندا گمینین بؤرونه گئدیردیلر، بئله. یاخشی، پس من نه ائدیم؟ بیر دفعه آخیراجان اؤزومو ساخلادیم، سونرا گمی یانینا هوپپاندیم و سودا اوزدوم. اونلار قیشغیردیلار: ”رئیس، گمی آرخاسینا!” چکیب چیخاتدیلار. بئله ایبتیدایی خیردا شئیلر واریدی. هله، سن اؤزون سیلاح دا داشیمالیسان؟ بو قادینلار اوچون چوخ چتین ایدی. أووللر بیزه توفنگ وئردیلر، اونلار بیزدن اؤزون ایدی. قیزلار گئدیردی، فشنگلر ده کی، یاریم مئترلیکده باشیمیزین اوستوندن. تصوور ائدیرسن می؟
کیشیلره چوخ راحات ایدی، هر شئییه اؤیرشیردیلر. آنجاق بیز داریخیردیق؛ ائو اوچون داریخیردیق، آنامیز اوچون، راحاتلیق اوچون. بیزده بیر مسکووالی قیز واریدی، ناتاشا ژیلینا، اونا ”ایگیدلیک” مئدالی وئردیلر و هوسلندیرمک اوچون نئچه گون ائوه گئتمکه ایجازه وئردیلر. او، دؤننده بیز اونو هر طرفدن اییله ییردیک. دوغرودان دا، صفه دوروب، بیر-بیر اونو اییله ییردیک، دئییردیک اوندان ائو اییسی گلیر. ائوه بئله هوسیمیز واریدی.
ایستیراحت واختی اولاندا اوتورودوق، شکلیل چکیردیک- بیر باش یایلیغی. بیزه آیاق ساریغی وئریردیلر، بیز ده اوندان خیردا باش یایلیغی دوزلدیب، باشا ساریردیق. باشیمیزی بیر قادین ایشی ایله قاریشدیرماق ایستهییردیک. یالنیز قادین اولماق بیزه بس دئییلدی. داها صبریمیز توکنمیشدی. بیر باهانا آختاریردیق؛ ألیمیزه ایینه توتاق، بیر شئی تیکک، بلکه بیر آن دا اولسا اؤزوموزون دوغرو اوزونو گؤسترمک اوچون.
منه ائله گلیر کی، بیز موحاریبه ده داشلاشمیشدیق، هیچ کیمین اوزو دوغرودان گولموردو، اورکدن سئوینمیردی. یوخ، بیز ألبته هردن گولوردوک، آمما بو سئوینچ حیسی موحاریبه دن قاباق اولانلار کیمی دئییلدی. و مادام کی، موحاریبه واریدی، نقدر آدام بئله بیر دوروما دوشوردو، حالبوکی بئله اولمامالی ایدی. تصوور ائدیرسن می؟
بو «تصوور ائدیرسن می» چوخ گؤزلهنیلمز اولور. آمما ائله بو منه خاطیرلادیر کی، من نه اوچون ایندی بورادا- بو ائودهیم. ضبط صوت دستگاهیم سؤزلری یازدیریر، حیسی ده ضبط ائدیر، آنجاق گؤزلری، اوزو، أللری ده «یازمالیدیر»؛ اونلارین حرکت و قایغیلارینی و نئجه ده عکسده اولگا واسیلیئونایا، بو حساس قیزا بولوزی و نوخودی رنگلی کراواتی یاراشیر. دویغولو سائول گئنریخویچ، یاواش-یاواش سیغیشمایان ائنسیز صندلی سینده ناراحات اولدوغو اوچون بالاجا مینیاتور صندلی یانیندا اولان راحت موبلا کئچیر. صندلی هله ده بالاجا-اینجه ائوین آرواینا بؤیوک گؤرونوردو. ایکیسینه باخاراق، اونا چوخ چتین و اینانیلماز گلیر کی، بونلارین ایکیسی ده موحاریبه ده اولوبلار.
آمما، اونلار دوغرودان دا موحاریبه ده اولموشدولار.
– موحاریبهنی بئله باشا ووردوق، سائول گئنریخویچ دئییر، – سیزین حقیقتن ایکی موحاریبهنیز اولوبدور… بیز تئزه تئزه بونو باشا دوشوروک، او اؤز موحاریبهسینی ، من ده اؤزومکونو یادا سالیریق. منه ده، او ، دئیین ائو أحوالات کیمی بیر شئی اولموشدو، یا نئجه اونلار صفده دوزولمک و ائودن قاییدان قیزی اییلهمک. آمما ، من بئلهسینی خاطیرلامیرام… هله او سیزه او پاپاقسیز قیزلارین أحوالاتینی تعریف ائتمه ییب. اولگا ، نئجه اولدو کی، سن بونو اونوتدون؟
- اونوتمادیم، – اولگا واسیلیئونا بیردن-بیره گوجلندی. – تعریفلمهسی چتیندیر… گئجه واختا قدر هجوم داوام ائتدی. سحر من ائشیگه چیخدیم، مارسکوی کانالیندا پاپاقلار اوزوردو…گرگ بیزیمکیلر بیر یئرلرده، نئوا چایینا آتیلمیش اولسونلار. من اورادا دورانا قدر، ائله هئی پاپاق سودا اوزوردو.
- من اونون بیر چوخ حئکایتینی یادا سالدیم ، ایندی نئجه دانیشیرامسا، اونلاری نوهلریمه “موختصر” ائدیرم. چوخ واختلار اؤز أحوالاتیمی یوخ ، اونون موحاریبهسینی دانیشیرام. اونلار، من بونو دیقت ائدیردیم، اونون ماجرالارینی داها ماراقلی گؤرورلر. سائول گئرنیخویچ بوینونا آلیر. – منیمکیلر موحاریبه ده باش وئرن همیشهگی أحوالات ایدی، اونونکولار ایسه حیس ایله دولو ایدی. حیس همیشه داها تاثیرلی اولور. دئمک ایستهییرم کی، من ده موحاریبه ده بونلاری حیس ائتدیم. بیزیم ده پیاده دستهلریمیزده قیزلار اولوردو. بیری ده بیزیم آرامیزدا تاپیلدی، بو چوخ أهمییتلی ایدی ، بیز هئی بیر یئره توپلانیردیق. سیز بونو هیچ تصوور ائده بیلمزسیز… – و بیر ده کی، – بیرسؤزده من ده اونا یاخینلاشدیم. آما سیز تصوور ائده بیلمزسیز کی، موحاریبه ده قادینین اییسی، قادین باخیشی نقدر خوشدور!
مورحاریبه ده عشق ده واریدی؟ واریدی! او قادینلار کی، بیز اورادا گؤروردوک، گؤزل قادینلار، صمیمی دوستلار ایدیلر. کیم موحاریبه ده ائولنسه ایدی، اونلار دونیانین أن خوشبخت اینسانی اولوردو، أن خوشبخت جوتو. بیز ده جبهه ده بیر-بیریمیزه عاشیق اولوردوق. اینکار ائتمیرم کی، باشقالاری دا واریدی ، آخی موحاریبه چوخ اوزون سوروردو و بیزیم ده ساییمیز چوخ ایدی. آمما من داها چوخ آیدینلیق، تمیزلیک کؤروردوم… بونو ، نئجه دئییلر، مطبوعات اوچون دئمیرم. گرگ اعتراف ائدک کی، أیر بئله اولسا اوندا بیز اؤز-اؤزوموزله موحاریبه ائدیریک… بیزیم قیزلارین هامیسینا بئله أحوالات قیسمت اولمادی. چوخلاری اوغورسوز ائولنمیه اوغرادیلار. چونکی، اونلارین آنالاری، موحاریبه ایشتیراکچیلاری کیمی اؤزلری جبههلرده تربیت اولموشدولار، او أحوال روحیه ایله. جبهه ده آدامی تئز تانیماق اولار؛ آداملار نئجه اولا بیلرلر و اونلارین قیزلاری هیچ تصور ائتمیرلر کی، حیات اونلارین ائولرینده اولدوغو کیمی دئییل. اونلارا حیاتدا اولان آلچاقلیقدان دئمیرلر و اوندا بو قیزلار، أره گئدنده فیریلداقچیلارین ألینه دوشورلر، اونلاری راحاتجا آلدادیرلار، چونکی اونلاری آلداتماق اوجوز باشا گلیر. بیزیم جبهه یولداشلاریمیزین چوخونون باشینا بئله أحوالات گلیبدیر. بیزیم قیزیمیزا دا ، بئله…
- نییه بیز اوشاقلاریمیزا موحاریبه دن دانیشمیریق، – اولگا واسیلیئونا فیکره دالیر. – من هیچ واخت تاختا آیاق قابی گئیمهدیم. ائله واختلار اولدو کی، گئیدیم آمما سونرا دیواردان آسدیم. من چؤرک کارخاناسینین مودیری وظیفه سینده ایشله دیم. بیر دفعه جلسه یه گئدنده رئیس کی، او دا قادین ایدی ، منی او باشماقلاردا گؤردو و هامینین یانیندا منه دئدی سن بو باشماقلاری منه توشلاییرسان، باشیندا نه فیکیرلشیرسن. اونون سینهسینده أمک مدالی واریدی، منیم سینهمده اولان موحاریبه مدالیندان دا هیچ خوشو گلمیردی. بونا گؤره تک اولاندا من اونا دنیز قووهلریندن دانیشدیم، اونا چوخ آغیر گلدی، بونا گؤره ده ایستهییردیم مدالی اؤزوومله داشییام. آنجاق ایندی داشیمیرام. دوزدور فخر ائدیرم کی، موحاریبه ده ایشتیراک ائتمیشم و بو دا منیم ایشیمین نتیجهسیدیر. آما موحاریبهدن سونرا جبههدن دانیشیب، آدامی یوروردولار. بیزیم نوه هر شئیی بیلیر، آخی او بونو ماراقلانیر، بیز ده اونا دانیشیریق، اونون مکتبده اینشاسینین موضوسو بو ایدی. آمما اوشاقلاریمیزا دانیشمادیق، اونلار دا بیزدن سوروشمادیلار…
بیز جبههچیلر ژورنالیست وئرا تکاچئنکودان چوخ راضییق کی، بیرینجی دفعه «پراودا » غزئتینده موحاریبه ده اولان قادینلار مووضوعسونو قالدیردی؛ هانسیلار کی، تک-تنها قالیبلار و اؤز حیاتلارینی قورا بیلمهدیلر و اونلارین هله ده قالماق اوچون بیر ائولری یوخدور، بیز اونلارین قارشیسیندا گوناه حیسی کئچیریریک. اوندان سونرا جبهه ده اولان قادینلارا بیر آز دیقت چوخالدی. بئله قادینلارین قیرخ بئش یاشی اولاردی، اونلار عمومی یاتاقخانالاردا یاشاییردیلار. اونلارا اؤزل آپارتمان وئردیلر. من قیز دوستوم… آدینی چکمک ایستهمیرم، بلکه اونا توخونا… اوچ دفعه موحاریبه ده یارالاندی. موحاریبه باشا چاتدی، او طیب أنستیتوتونا گئتدی. اونون هیچ بیر قوهومو قالمامیشدی، فلاکته دوشدو، یئر تمیزلهییردی کی، قارنینی توخلادسین. اونون موحاریبه علیلی اولماغی اوچون بوتون سندلری واریدی، آمما هیچ کیمه بونو دئمزدی. من سوروشورام:”بس، سن نییه اونلاری جیردین؟” او جاوابیمدا دئدی:” اوندا کیم منه أره گلردی؟” “نئجه یانی،” دئییرم،- یاخشی ایش گؤردوم.” و او آغلادی:” ایندی او کاغاذلار چوخ ایشیمه یاراردی. آجیم آغیردی…”
موحاریبهنین اوتوز بئشینجی ایل دؤنومونده سئواستوپول شهرینده یوز نفر دنیز قوهلریندن دعوت ائتدیلر- بؤیوک وطن مورحاریبه سینین قهرمانلارینی، اونلاردان اوچو قادین ایدی. اونلاردان بیری من و ایکیسی بیزیم قیزدوستلاریمیزدان ایدی. بیزیم قوه آدمیرالاریمیزین هامیسی اؤلموشدولر، بوتون خالق اؤز تشکورونو گؤستردی و حؤرمت اوچون أللرینی قالدیردیلار.
- نییه اوشاقلارینیزا موحاریبه دن دانیشمادینیز؟
اولگا واسیلیئونا دینمز قالیر. سائول گئرنیخویچ دانیشیر:
- بلکه بیز اوندا باشا دوشموردوک نه بؤیوک ایش گؤرموشوک. ایللردن سونرا حیات بیزه کئچمیش آجیلارینی یئنیدن یادا سالدی. بلکه اوندا موحاریبه چوخ یاخین و چوخ قورخولو گؤرونوردو. اوشاقلاری بو قورخودان قوروماق ایستهییردیک.
- اونودماقمی ایستهدینیز؟
- ایسته سک ده، بو مومکون دئییلدی. منیم بیر باجیم وار. اونون یئتمیشبئش یاشی وار، او دول قالدی. ایکی اوغلو دا موحاریبه دن دؤنمهدیلر. بیری خومپاره ایله پارچالاندی، بیریندن ده آخیرینجی مکتوب گلدی:”بیز، اوخویا-اوخویا جبههیه گئدیریک. هر شئی یاخشیدیر.” موحاریبه دن سونرا باجیم بیر گزارش آلدی کی، اونون ایزی اتیب-باتیب، تاپا بیلمیریک. باجیم هیچ بیلمیر اوغلو هارادا، هانسی سمتده ایتیب باتیبدیر. آرزو ائدیر کی، قبرینی تاپسین؛ هله کی، نامعلوم سرباز قبرینین زیارتینه گئدیر. من اؤزوم سرباز اولموشام، آمما اونو خاطیرلایاندا گؤزوم یاشاریر و سیز، سیز دئییرسیز- اونودماق ایستهییریک…
غلبه گونونده، اولگا، یادیندادیر قوجا-قوجا بیر آنانی گؤردوک کی، چیینینلرینده بئله بیر پلاکات داشییردیلار:”توماس ولادیمیرویچ گولنئوانی آختاریرام، ۱۹۴۲-نجی ایلدن خبرسیزم، لنینگراد موحاصیرسینده ایتیب باتیبدیر. گؤر نئچه ایلدیر اونو آختاریر؟ من اونون عکسینی هامییا گؤستریرم، بوگون بعضیلری دئییرلر مگر نقدر موحاریبه دن دانیشماق اولار… سیز ده دئییرسیز- اونودماق ایستهییریک …
- من اونودماق ایستهییردیم… من اونودماق ایستهییرم…- یاواش- یاواش، اؤز-اؤزومه میریلداییرام؛ اولگا واسیلیئونا دئییر.
- نقدر یوخوسوزلوق ، بیلیرسن –موحاریبهنی خاطیرلادیر… من اونونلا موقایسه ده غلبه اوچون بیر ایش گوره بیلمه دیم، آخی من کیشی ایدیم؛ بو منیم بورجوم ایدی. اونلار ایسه، قیز اوشاقلاری ایدیلر کی، مجبور اولاراق ، موحاریبهنی دؤزمهلی ایدیلر. گرک اونلاری أللریمیز اوستونده داشییاق. بونو هر بیر جبههچی سیزه دئییر. بیز مجبور ایدیکمی قیزلاری موحاریبهیه گوندرک؟ بیلمیرم… اونلار جبههلره گئدیب، بؤیوک ایشلر گؤردولر. اونلار، بیزیم کیمی، پوتون گئییب، اوستلرینه شینلر سالدیلار و قارلارین اوستونده یاتدیلار. فیشنگ و خومپارا قلپهلریندن اؤلدولر. لنینگراد خیابانیندا مایین دوققوزوندا، تکجه پالتاری اوستونده مئدال ساللانان قادینی خاطیرلاییرام. اوستونده یازمیشدی –”شجاعتلیق اوچون”! و نقدر او اوتانجاق یول گئدیردی. منده بئله بیر حیس واریدی کی، اونا یاخینلاشیب، دئییم :” عزیزیم، سنه بو مئدالا گؤره بوتون یئر عالم پرستیش ائتمهلیدیر…” بیز اونلارین قارشیسیندا بورجلویوق…
اونلار ایکیسی ده جبهه ده چکیلن شکیلر بارهسینده منه خاطیرهلریندن دانیشیرلار.
فیروز رفاهی
سوتلانا الکسیئویچ
چئویرن: فیروز رفاهی
ترجمه: فیروز رفاهی
سسلندیرن: فیروز رفاهی
- حئکایه
- اوخوماق زامانی: 8 دقیقه
- https://ishiq.net/?p=13458
سوتلانا الکسیئویچ
چاپ
یک پاسخ
سلاملار. یاشاسین دکتر رفاهی نی. ادبیاتیمیز زمانلا آددیملاییر. دونیانین یئنی ادبیاتینی اؤز دیلیمیزده اوخویا بیلیریک بیز. ساغ اولسون دکتر رفاهی .