چیخیش یولو
حبیب فرشباف
ماغازانین قاباغیندان کئچمه‌گی مصلحت بیلمه‌ییب، یون پاپاغینی قاشلاری‌نین اوستونه قدر ائندیریب، خیاوانین او تایینا آتدادی.
پیادارودا جاماعاتین ایزداحامینا قاریشیب فیت چالا- چالا، آستا- آستا بالا باغا طرف آددیملاسا دا، آنجاق بوتون دیقّتیله او تای ماغازالارینی گؤز آلتینا آلمیشدی. شاه خیاوانی‌نین قاباغیندان کئچرکن او تایدا «شمس»ین کرکره‌سی‌نین آشاغی اولدوغونو آچیق- آیدین گؤردوکده، آددیملاری‌نین سورعتینه آرتیریب اورادان اوزاقلاشماغا چالیشدی.
دونن آخشام چاغی «شمس»ین قاباغینا بیر آمبولانس ماشینی گلدیکده پولیس قووّه‌لری بوتون هنده‌وری قوروق ائتمیشدیلر. بئله‌لیکله ده توققوشما شایعه‌سی آغیزدان- آغیزا بوتون تبریزی بوروموشدو.
بو گون سحر همین خبری هم‌صینیف‌لری‌نین پیچیلتی‌لاریندا ائشیتدیکده اوره‌گی چیرپینتی‌یا دوشسه ده، او اؤزونو یاخشی اَله آلیب چوخ نورمال گؤرونمگه چالیشمیشدی. صینیفده صبری- قراری توکنسه ده «بلکه ائله ساواکین اؤز شایعه‌سی‌دیر»،- دئیه، مدرسه تعطیل اولانادک دؤزموشدو.
آنجاق ایندی‌سه ماغازانین باغلی اولدوغونو اؤز گؤزلریله گؤردوکده، نه‌سه آجی بیر حادیثه‌نین باش وئردی‌گینه هئچ شوبهه‌سی اولا بیلمزدی.
بئله اولدوقدا، او بیر آن چاش- پاش اولوب نه ائده‌جه‌گینی بیلمه‌دی. ایندی ایسه هاردان اولورسا اولسون دوزگون معلومات اله گتیرمه‌گی هر شئیدن واجیب سانیردی.
باشینی ایتیرمیش حالدا شهناز خیاوانین نئچه دؤنه آشاغیدان یوخاری‌یا آددیملادی. داش‌ماغازالارینی گؤزدن کئچیرتدی. سئیدین چایخاناسینا باش ویردی. آنجاق هئچ یئرده بیر دوست- تانیش گؤزونه دَیمه‌دی. نهایت، دالدا یئرده بیر تلفون تاپیب مجید آغانین ائوینه زنگ ائتمک قرارینا گلدی. بارناوادا خلوت بیر تلفونا بیر ایکی قیرانلیق سیکّه‌سی سالیب، نومره توتوب، دسته‌گی الینه آلدی.
– آلو؟
– آلو!
– …
– جنابیز؟
«جنابیز» سؤزونو شهین خانیمدان ائشیتدیکده، داها دانیشیغا داوام وئرمه‌گی مصلحت بیلمه‌ییب، دسته‌گی یئرینه آسدی.
ائله همین بو ایکی کلمه تلفون دانیشیغیندان اوره‌گی بیر آز یئرینه گلسه ده، آنجاق هله مسئله‌نین نه اولدوغوندان هئچ نه الده ائده بیلمه‌میشدی.
مجید آغانین ماغازاسی‌نین یان- یؤره‌سینه یاخینلاشماغی احتیاطدان اوزاق گؤرسه ده، آنجاق بوندان باشقا هئچ بیر یول فیکرینه چاتمادی. او، مجید آغانین باشماقچی دوکان قونشوسونون پیس آدام اولمادیغینی یاخشی بیلیردی. درس کیتابلارینی کاپیشنی‌نین آلتیندا گیزله‌دیب، ایستر- ایسته‌مز باشماقچی دوکانینا گیردی.
– سالام علیکم، منی تهران کاراژیندان گؤنده‌ریبلر. بو کیتابچی‌نین بیر بیجه‌گی وار. بیلیرسیز ماغازانی نه زامان آچار؟
باشماقچی، اؤنجه اونو باشدان آیاغا سوزوب، اونون ایپ پاپاغینی، نیمداش کاپشنینی، کؤهنه کتان باشماقلارینی نظردن کئچیرده‌رک، اَییلیب قولاغینا پیچیلدادی:
– دونن مجید آغانی بیر قارا ماشین‌نان گلیب آپاردیلار … منجه ماغازا بو تئزلیکده آچیلاسی دئییل!
ایندی، داها هر شئی بَللی ایدی. مجید آغانین ساغلاملیق خبریندن اونون دیزلرینه قووّت گلدی. آرتیق، اورادا نَم- نوم ائدیب واخت اؤلدورمه‌گه هئچ بیر ضرورت گؤرموردو. اونا گؤره ده باشماقچی‌لا ویداعلاشیب، سورعتلی آددیملارلا دوکاندان چیخیب، اورادان اوزاقلاشدی.
ایندی‌سه تکجه آمبولانس مسئله‌سی اونا آچیلمامیش قالیردی.
او، گونلرله، هفته‌لرله چوخ آختاریب- آراسادا، بو سورغونون جاوابینی هئچ بیر یئردن تاپا بیلمه‌دی. دئمک بو دویونون آچیلماسینا اوچ آی زامان گرک ایمیش!
اوچ آیدان سونرا شهین خانیم مجیدآغانین تهران مولاقاتیندان قاییدیب گلیب، مجیدآغادان مولاقاتدا ائشیتدیکلرینی اونا دانیشدی. مجیدآغا دئمیشدی:
– منیم بیر ایشیمه- عملیمه باخ! یاپیشیبلار یاخامدان کی، سن بیله- بیله نردووانین پیلّه‌سینی سیندیریبسان کی مأمور نردووانا چیخاندا ییخیلیب قیچی سینسین!
بو سؤزلردن اونون دوداغی قاچسادا، بیر آزدان درین خیالا جومموشدو … یاخشی خاطیرلاییردی کی، نئچه ایل بوندان اوّل، اؤز گؤزویله گؤرموشدو کی، مجیدآغا صمدین گیزلی چاپ اولونموش کیتابینی باش رفدن ائندیرمک اوچون دمیر نردووانا چیخاندا، اونون بئشینجی پیلّه‌سینی آتداییب، آیاغینی آلتینجی پیلّه‌یه قویموشدو. نه‌ایسه او زامان مجیدآغادان بو ایشین سیرّینی سوروشمامیشدی. آنجاق،- بلکه مجیدآغانین پیلّه‌نی دوزلتدیرمه‌گه واختی چاتمیر،- دئیه، مسئله‌دن واز کئچمیشدی.
سون زامانلار او مجیدآغانین نردووانا چیخارکن بئشینجی پیلّه‌نی آتدادیغی‌نین دؤنه- دؤنه شاهیدی اولسادا، دئمک، بو ایشین سببینی ایندی باشا دوشوردو …
***
مجیدآغانین سفری اوزون چکسه‌ده تبریزه قاییداندان سونرا یئنه اوشاقلارین ماغازایا گل- گئدی باشلاندی.
ایندی مجیدآغا نردووانی دوزلتدیرسه ده، او هوندور کیتاب رفلرینه چیخاندا یئنه ده عادت اوزره بئشینجی پیلّه‌یه آیاق باسمیردی. او ایندی مجیدآغانین بو ایشیندن اوُغونوب، کئچینیردی.
او، هله ده گون‌آشیری مجیدآغانین ماغازاسینا باش ویریردی.
بیر گون ماغازایا گیررکن میزین ایلک اوجوندا «اصول مقدماتی فلسفه»نی گؤرجک سئوینجیندن گؤزلری ایشیقلاندی. تئز کیتابی گؤتوروب پولونو وئرمک اوچون ماغازانین یوخاری باشینا یؤنلدی. الینی جیبینه آتاندا بیردن یئرینده قورویوب قالدی.
مجیدآغا ماغازانین پستوسوندا اونون ادبیّات موعلّیمی ایله اَیله‌شیب شیرین- شیرین صؤحبت ائدیردی. او ایسه وضعیّتی بئله گؤردوکده موعلّیمی‌نین حوضوروندا کیتابی نیسیه آلیب آپارماغا دیلیندن وار گلمه‌ییب، گئری قاییتدی. کیتابی یئرینه قویوب ماغازادان باییرا چیخدی.
مجیدآغا اوشاقلارا دؤنه- دؤنه «سئودیگیز کیتابی آلماسازدا، آپاریب اوخویوب، یئنه قایتارا بیلرسینیز»،- دئسه‌ده، اوشاقلار ایسه،- بو، ساواکین تله‌سی‌دیر؛ ایسته‌ییرلر مجیدآغایا دوسیه دوزلتسینلر،- دئییب، بو ایش‌له راضی‌لاشمیردیلار.
او، ماغازانین قاباغیندا گؤزلرینی یئره زیلله‌ییب فیکره جومدو: «اولماسا قویوم گئدیم، صاباح گلیب کیتابی آلارام»،- دئسه‌ده، یئنه اؤزویله راضی‌لاشا بیلمه‌دی: «یوخ! نه معلوم کی، صاباحا کیمی ساواکی‌لار تؤکولوب کیتابی ییغیشدیریب آپارمایالا؟»،- دئدی.
بئله اولدوقدا، بیر آز فیکیرله‌شیب، بو دؤنه مؤحکم آددیملارلا ماغازایا دؤندو. مجیدآغا هله ده قوناغی‌له صؤحبته مشغول ایدی. او، فلسفه کیتابینی درس کیتابلاری‌نین قاتینا قویوب،- «نئینک، الیمه پول چاتارکن، گتیریب کیتابین پولونو وئره‌رم»،- دئییب، اؤزونو ماغازادان باییرا سالدی.
***
ایل‌لر، ایل‌لری اوسته‌لرکن، گلیب اینقیلاب گونلرینه چاتمیشدی.
او، درس- مشقدن باش آچسادا، یازی- پوزودان بیر آن باش آچا بیلمیردی. تکجه گوذرانی قدر ایشله‌ییب، قالان واختینی کیتاب اوخوماقدا، ترجومه ائتمکده، کیتاب آردینجا قاچماقدا صرف ائدیردی.
بیر گون سحر تئزدن ایشه گئدرکن دارایی خیاوانی‌نین آغزیندا آقا فرنودلا راستلاشدی. آقا فرنود «نینا»نین ترجومه‌سی‌نین نه دورومدا اولدوغونو اوندان سوروشدو. او گولومسه‌یه‌رک: – چؤرک پولو قازانماق قویسا، بئش- اون گونلوک ایشی قالیر،- دئمیشدی. آقا فرنود الینی جیبینه آتارکن اونون یاناقلاری پؤرتوب، آیریلماق ایسته‌دیکده، آقا فرنود اونون قولوندان توتوب بیر دسته اسکیناسی گوج- بلای‌نان اونون جیبینه قویوب،- «الیوه پول گلنده، قایتارارسان!»- دئمیشدی. او ایسه بیرباش ائوه قاییتمیشدی.
***
بو گون اوتوز نئچه ایل او زامانلاردان اؤتوب کئچسه ده او، ائله گنج چاغلاریندان ایلیک- سوموگونه هوپموش اینسان عشقیندن یورولوب، اوسانماییبدیر هله.
هله ده وار قووّه‌سیله، ماعاش ایشلریله برابر یئنه یازیب- یاراتماقدادیر. آرتیق پول الینه چاتماسا دا، او هله ده دوستلارینا اولدوغو بورجو اونوتمامیشدیر. بونونلا بئله، گؤندردیگی یورولاری دوستلاری‌نین هئچ بیری قبول ائتمه‌میشدی.
آفا فرنود: – «منیم نه بیرینه وئره‌جاغیم وار، نه ده بیریندن آلاجاغیم»،- دئمیشدی.
مجیدآغا: – «من او کیتابلاری، پول‌سوز اوخوجولار اوچون اؤزوم بیله- بیله اَل ائوینده قویوردوم»،- دئمیشدی.
آرتیق، یورولار منیم الیمده قالدی. بئله اولدوقدا رییسه موراجعت ائدیب اوندان مصلحت آلماقدان باشقا بیر یولوم قالمامیشدی. آنجاق رییس ده،- نینانین ایکینجی چاپیندان منیم ده الیمده اونون بیر میقدار پولو وار،- دئییب، علاوه ائتمیشدی: «اوندا گل بیر ایش گؤرک؛ منیم قاراداغدا بیر موعلّیم دوستوم وار. بو پول‌لاری بیر یئره ییغیب اونون مدرسه‌سینده مجید ایروانی نامینه «شمس کیتاب ائوی» آچدیراق. نه مصلحت گؤرورسن؟
***
رییسین ایشی آواند اولسون، منیم ایشیمی آواند ائله‌دی.
تبریز، ۹۱- جی بایرام
یک پاسخ
سلام
یاشا اوستاد فرشباف. اللرینیزه ساغلیق