ده‌وه دادا
رقیه کبیری
قاپی آرخامجا ائله باغلاندی، سسینی ده دویمادیم. آیاغیمی قاپیدان ائشییه آتیب- آتمامیش، گونش‌لی هاوادا گؤزله‌نیلمز دولو- دولماچا یاغیشی کیمی «ده‌وه دادا» ذهنیمه دوشدو! ایکی آددیم آتمامیش اونو خاطیرلارکن آزادلیغیمین بیرینجی گولوشو دوداغیمدا اوتوردو.
دییه‌سن توتوقلانماغیم ایله آزادلیغیمین بیر اوجو اونا دویونله‌نیب. آخی ائوه تؤکولوب، منی توتوقلایاندا شکوفه‌نین ده‌وه‌سی اولموشدوم. آنام اوتوز ایل قاباق جئهیز گتیردییی هئریز خالچاسینین ترسه خابیندا، اوتاغین دؤوره‌سینی گزیردیک. صحرامیز دا اوتاق ایدی، داغ- داشیمیز دا. شکوفه گولمکدن کئچینمیشدی. بیر آندا ده‌وه حالیم ایله هئریز خالچاسینین اوستونه چیخان پوتونلاری گؤردوم. شکوفه نابلد کیشی‌لری گؤرونجه آغلاییب، دئدی: «ده‌وه دادا، ده‌وه دادا، خیخلا!»
او آندا مین بیر فیکیر ذهنیمه گلدی. مین بیرینجی فیکیر ذهنیمده قاباریب، قالدی. آنامین خالچاسی میردارلانمیشدی. بو گئجه او خالچانین اوستونده ناماز قیلا بیلمیه‌جکدی.
ساغ- سولدا دایانمیش قاراووللارا باخمازدان بؤیوک آددیملاریملا قاپیدان اوزاقلاشیرام. بیلیمیرم قفیلدن آزاد بوراخیلدیغیما نئجه شادلیق ائله‌ییم. دونن گئجه گؤزومو یوموب، یاتاندا عاغلیما دا گلمزدی اؤز آیاغیم‌لا بو لعنت‌لنمیش قاپیدان، دیوارلاردان اوزاقلاشا بیلرم. اوزاقلاشدیقجا، قاپی‌نین آرخاسیندا قالمیش منه تای اینسانلار گؤزومون قاباغیندا صف چکیرلر. احد، موسی، محسن، حمید، عسگر…
اوردا کئچیردییم آجی- آغریلی گونلر یادیما دوشور. دقیقه‌سی ۲۴ ساعات کیمی اوزانان گونلر… نئجه اولا بیلر او اوزون، سونا چاتمایان گونلر ایندی ثانیه سایینجا ذهنیمدن کئچسین؟!
نظریمه گلیر او قاپیدان اوزاقلاشدیقجا کئچردییم گونلر بیربیرینین اوستونه پرئس اولوب، سیخیلیر، ذهنیمده قیسسالدیلیر، کیچیلیر. اؤز فیکیرمه تعجوب ائلیرم. آخی مگر زامان دا قیسسالار؟! کیچیلر؟! سیخیلار؟!
گؤیلوم ایسته‌ییر آزادلیغیما گؤره شکوفه کیمی اوشاق یانا ایچدن قاینادیب، گولمه‌یی باشارا بیلردیم. آمما دوداغیم تبسم‌نن آرتیق گوله بیلمیر. دریندن نفس دریریرم. هاوا سینه‌مین دایازلیغیندا قالیر. گئنه دریندن نفس دریرم، گئنه هاوا دایازلیقدا قالیب، جییرلریمین هاوا کیسه‌لری یاریمچیلیق دولوب، بوشالیر.
عاغلیما دا گلمزدی گؤزله‌نیلمز بیر آندا «اشیالاریوی ییغیشدیر گل!» دئسینلر. اشیالاریمی ییغیشدیریب، گلدیم. ایندی خیاباندایام. آزادام. آددیملاریم منی او دیوارلاردان اوزاقلاشدیریر. یاشاسین آددیملاریم، یاشاسین آیاقلاریم!
یقین کی آنام، خالچاسینی یوووب، پاک‌لاییب. اینسان او دیوارلارین، او قاپی‌نین آرخاسیندا اولاندا، کردی‌نین قیراغینا دوزلموش کرپیچ‌لر بئله قیمت‌له‌نیر. ائوین پیشی‌یی پلنگ قیمتینده، کوچه ده آوارا- سرگردان قالمیش ایت‌لر ایسه شین‌لو ایت‌لر کیمی قیمت‌له‌نیر. گونده‌لیییمیزده یادا دوشمه‌ینلرین هامیسی حسرت اولوب، اوره‌ییوین باشینی ده‌لیر. او دیوارین، او قاپی‌نین آرخاسیندا آغاجین یارپاق اسینتیسینی بئله اؤزله‌ییرسن. یئره تؤکولوب، أزیلمیش توت‌لارا تاماحلانیرسان، بوداقدان- بوداغا اوچان سئرچه‌لرین جیویلتیسینی، قارقالارین قاریلتیسینی ائشیتمه‌یه بئله حسرت چکیرسن. خیاباندا موتورسکلت‌لرین ویراژ سسی أن گؤزل موسیقی کیمی نظره گلیر.
آتامین توتون قوخوسونو دا اؤزله‌میشم. بو گئجه دولدورما سیگارینی آلیب، اؤزوم موشتوک باشینا تاخیب، ألینه وئره‌جه‌یم. ائو اهلی‌نین هامیسینی اؤزله‌میشم. آمما شکوفه‌نی هامیدان چوخ اؤزله‌میشم، آنامین تابوت زینروونو!
تابوت زینقروو دوغولاندا بیر هفته بویو کوسوب، ائوه گئتمه‌دیم. آز قالمیشدیم آتامین اوزونه دوروب، دئییم: «هئچ اوتانمادیز؟» آمما نه یاخچی دئمه‌دیم. شکوفه ائوه تازا بیر رنگ قاتدی. اوّلده عناد اوزوندن اونو سایمیردیم. نه گولوشلرینی، نه ایمکله‌مه‌یینی، نه قوللارین آچیب، آنامین قوجاغیندان اؤزونو منیم قوجاغیما سالدیغینی، حتی آددیم باشی ییخیلیب، آیاغا قالخماغی وئجیمه ده گلمیردی. اونو لاپ ائله تابوت زینقروو کیمی گؤرورودوم. آمما بیر گون گؤردوم من آت اولموشام، ده‌وه اولموشام، شکوفه ده منیم بئلیمده گزیر.
شوره‌هینی ائله منه سالیب کی، ائوه یئتیشمکده قویماز نفسیمی آلیم. من آت اولوب، کیشنه‌مه‌یی سئویرم، شکوفه ایسه منیم ده‌وه‌لییمی آت حالیمدان داها چوخ سئور. یومشاق یئرین بئلداری کیمی بئلیمده اوتوروب، صحرالاری، داغ- داشی گزه‌ریک. گاهدان او قدر اوتاغین دؤوره‌سینده دیزی- دیزی گئده‌رم کی، دیزلریمین دریسی سییریلر. شکوفه سرعتلی ده‌وه‌نی هئچ سئومز. منسه یورولاندا جیغاللیق ائله‌ییب، سرعت گئدرم بلکه اؤزو بئلیمده گزمکدن أل چکسین. ده‌وه‌نین سرعتی چوخالدیقجا دالبادال تیکرار ائله‌یر: «ده‌وه دادا، ده‌وه دادا، بسدی خیخلا!» منسه یوکومو یئره قویوب، بیر باشا قاچارام نردیوانا ساری. یوخاری چیخیب، بالاخانامدا اوتوروب، دانیشگاه درس‌لرینی و یا آیری بیر کیتاب اوخویارام. شکوفه‌ایسه گئنه در به در منی آختارار. هر یئردن ألی اوزولندن سونرا گلیب، نردیوانین آیاغیندا دایانیب سسله‌یر: «ده‌وه دادا… ده‌وه دادا…»
تالواسالییام. ایچیمده بیر شئی منی قیجیقلاییر، دؤنوب آرخادا بوراخدیغیم قاپییا، هوندور دیوارلارا باخیم. آمما اؤزومه غالیب اولورام، باخمیرام. او گونلر کئچمیشده قالسا دا ایزینی بیر عؤمورلوک جیسمیمده، روحومدا داشییاجاغام. مگر آیاغیمداکی ایزلری سیلیب آرادان آپارماق اولار؟ مگر چینه‌دانی ایچینده پیشمیش تویوق یاددان چیخاسی‌دیر؟!
ملاقات گونوایدی. آنام نم نه قدر قیویر- زیور گتیرمیشدی. کیشمشدن توتدو پیشمیش تویوغاجان. همیشه کی کیمی ملاقاتچی‌لاریمیز گتیردیکلری یئمکلری بیر یئره توپلادیق. زعفرانلی تویوغون اییسی هامیمیزی اومدورموشدو. منسه آرا بیر، قابلامانین قاپاغینی گؤتوروب، زعفران اییسینی سینه‌مه چکیردیم. فرانسا عطری قوخویان قادینلار بئله بو زعفرانلی تویوغون یانیندا هئچ کیمی ایدی.
سوفرانی دؤشه‌دیک. هر ائودن بیر رنگ، بیر بویا، بیر قوخو… سوفرانین اورتاسیندا زعفرانلی، بوتؤو تویوق هامی‌نین عاغلینی آپاریردی. سوفرا‌آغاسی تویوغو نئچه پارچا ائله‌ییب، بشقابلارا پای چکیردی. بیردن بیره أل ساخلاییب دئدی: «بو دا نمنه‌دی؟» قاشیق ایله او «نمنه»نی قوردالادی. هامی اونون ألینه باخیردی. بیردن بیره «نمنه»نین نه اولدوغو بللی اولدو. چینه‌دان جیریلیب؛ تویوق ده‌نی، یارما- بوغدا تویوغون قابیرقاسینین اوستونه داغیلدی. منسه جین گؤرموش‌لر کیمی یئریمدن قالخیب، ائشییه چیخدیم. آنامین یئرینه اوتاندیم. بو نه دقت‌سیزلیک‌ایدی جووان‌أزن آنامدان اوز وئرمیشدی! مندن سونرا هئچ کیم چینه‌دانی حسابا قویمادی. تویوق ده‌نی‌نی آییریب، هر کس اؤز پایینی یئدی. منیم پاییم أل ده‌ییلمه‌میش قالدی. هم‌بندلریم نه قدر اصرار ائله‌دیلر، یئمه‌دیم. آنجاق منیم پاییم او تویوقدان زعفران اییسی اولدو.
اؤزومه غالیب اولا بیلمیرم. اراده‌مه حاکیم اولا بیلیمرم. مگر ممکوندور اینسان دؤنوب آرخاسینا باخماسین؟! مگر نئچه آددیم آرخامدا قالمیشلاردان اوزاقلاشمیشام؟! تاکسی ده اوتورمامیش دؤنوب بیر داها او دویوارلارا، او قاپییا باخیرام. گؤرونتوسو ایچینده کئچن‌لری هئچ بللی ائتمیر. یولدان کئچه‌نین عاغلینا دا گلمز اوردا نه حادیثه‌لر اوز وئریر. نئجه ده ضدیّت‌لی بیر دونیادا یاشاییریق؟!
قاپینی آنام آچیر. منی گؤرجک هویوخوب قالیر. سونرا منی باغیرینا باسیب، آغلاییر. آغلاماغیم گلمیر. آنام منی بوراخمییاناجان، باغریندا قالیرام. قوجاقلاری امنیّت دولو آنالارین بیر بو قدر گؤزو یاشلی اولدوقلاری منیم اوچون عؤمورلوک بیر معما قالاجاق. کدرلی چاغلاریلا سئوینج آنی‌لاری هئچ بللی اولمور. هر ایکی حالدا کیپریک سیخمامیش گؤز یاشلاری یاناقلارینا آخیر!
ائو اهلی قاپیدان، پنجره‌دن چیخیب، منی قارشیلاییرلار. دییه‌سن مقدس بیر سفردن دؤنموشم. آتام هله ایشدن ائوه دؤنمه‌ییب. گؤزوم شکوفه‌نی آختاریر. سوروشورام «ده‌وه دادا یاتیب؟» بیردن بیره هامی‌نین سسی خیپ کسیلیر. گئنه آنامین گؤز یاشی یاناغینا سوزور. أته‌یین اوجویلا گؤز یاشینی سیلیر. هویوخوب قالمیشام.
«سحره یاخین هامی یوخودا، دوروب چیخمیشدی نردیوانا. گویا ایستیرمیش گئتسین بالاخانایا…ائله او گون‌ایدی دا چینه‌دان تویوغون اوستونده قالمیشدی!»
قاش قارالیب. نردیوانین آخیر پیلله‌سینده اوتورموشام. ده‌وه اولماغیم گلیر. آت اولوب کیشنه‌مک ایسته‌ییرم. ائله کیشنه‌مک کی، سسیم دونیانین قولاغینی کار ائله‌سین.
کاش آنامین گؤزلری منده اولاردی. کیپریک چالمامیش غم- غصه دامجی‌لاری باش آلیب، یاناغیما سوزردی!
بالاخانایا گئتمه‌ییم گلمیر. ده‌وه دادانین اؤلوم دردی جانیمی سیخیر. منیم اوچ یاشلی شکوفه‌ام… آنامین تابوت زینقروو… کیمین اوغرونا دونیادان کؤچدو؟! …تقدیر ایدی، یوخسا دیوارلارین آرخاسیندا اوز وئرن حادیثه‌لره باغلییدی؟ اگر من او دیوارلارین آرخاسینا آپاریلماسایدیم، اگر او گئجه اونون ده‌وه‌سی اولسایدیم، سونرا اونو قوجاغیمدا یاتیردیب، یئرینه سالسایدیم، گئنه ده سحره یاخین یئریندن قالخیب، نردیوانا چیخاجاق‌ایدی؟…
دیوارلارین آرخاسیندا قالمیشلارگؤز اؤنومده رژه کئچیرلر. یقین ایندی سوفرانی آچیبلار. سوفرا آغاسی هر کسین پایینی بشقابینا چکیر. منیم بشقابیم صاحابسیز قالیب.
گؤزوم قاپیدا، بیراز سونرا آتام ایشدن ائوه دؤنه‌جک. منسه اونون توتون کیسه‌سینی آلیب، بیر سیگار بوکوب، موشتوکون باشینا تاخیب، آلیشدیریب، بیر نفس‌لیک توستونو سینه‌مه دولدوروب، سونرا موشتویو آتام وئره‌جه‌یم…
۱۳۹۵٫۶٫۱۶
