حمید آرغیش و ۸۰ ایل حئکایه‌میز
علیرضا ذیحق
آذربایجان حئکایه ادبیاتی‌نین پارلاق ایسمی حمید آرغیش، یئنی‌جه یاییلمیش ” ۸۰ ایل حئکایه میز” آدلی کیتابی ایله بیر شاه اثره ایمضا آتاراق، گونئی آذربایجان حئکایه‌سی‌نین اونودولماز یارادیجیلارینی گون ایشیقینا چیخاردیری. بو آنتولوژی تدقیقی بیر اثر اولارکن، گونش ایلی ۱۳۰۰دن باشلارکن ۱۳۸۰نجی ایله قدر، حئکایه یازارلارینین حیاتی حاققیندا بیلگی وئررکن، اونلارین حئکایه‌لریندن نمونه‌لرده وئریر. یازیچی بو ایشه چوخلی امک وئریرسه ده بو ایشین دبری کی پیرلانتا دک گؤزلری قاماشدیریر، اوندادیر کی هئچ بیر قایناق‌دا بو خصوصدا آراشدیرما آپاریلماییب. یازارین قید ائتدییی بو سؤز کی ” گونئی آذربایجان حئکایه ادبیاتینی آراشدیرماق ایسته‌ین محقق و یا بو ساحه‌یه واریب بو قونونو تاراییب بیلگی‌لنمک ایسته‌ین هر بیر حئکایه سئور، آجی بیر واقعیت‌له اوغراشیر: ” قایناق قیتلیغی !!” داها دقته لاییق‌دیر. بونا گؤره حمید آرغیش چتین بیر یولون یولچوسو اولارکن ، اسکی کیتاب، قزئت و درگی‌لری کی بو زمانه ده چوخ آز تاپماق اولار، صفحه صفحه آراشدیرماغا همت گؤستریب و گیزلین اینجی‌لری بیر صنعتکار کیمی، ایپه دوزوب آذربایجان ادبیات تاریخی‌نین بوینونا آسیب. هم ده یازیچی بو ایشه قناعت ائتمه دن اونلاری تاریخ جهتین‌دن آردیجیل حالینا سالیبدی کی اؤزو بو خصوصدا بئله دئییر: ” بو دفترده ۱۳۸۰نجی ایللره جن چیخان یازیچی‌لاریمیزین اثرلرینی آختارمیشیق. بورایا داخیل اولان حئکایه لرین اساس اورتاقلیغی یازارلارینین حئکایه‌چی اولدوغودور. کیتایا داخیل اولان یازارلاری تاریخ اساسدا سیرالارمیشیق. بو ایسه حئکایه میزین تاریخ بویو گلیشمه سینی اؤنه چیخاردیر… سئچیلمیش حئکایه لر ایسه شخصی سلیقه ایله سئچیلمیش و هئچ بیر ال آپارمادان کیتابا داخیل ائدیلیبدیر.”
بو کیتابدا ۴۰حئکایه‌چی ایله قارشی قارشییاییق کی ” عباس پناهی ماکوئی ” ایلک یازار اولاراق، ایلک حئکایه‌یه ایمضاسین آتیب دی و کیتابا داخیل اولان اثرلرین سایی سی ۵۱ حئکایه دیر. بو کیتاب کی ” قیزیل اوزن ” درنه‌یی طرفیندن۲۰۱۲م/۱۳۹۱ ایلینده تورکیه‌ده باسیلیبدیر، جنوبی آذربایجان ادبیاتی‌نین اینکیشافیندا بؤیوک بیر رولی اولاراق، دوغما یوردوموزون قاباقجیل کئچمیشینی گؤز اؤنونه سَریری. نثریمیزین وارلیقینی اوزه چیخاردیر و اونودولموش یازارلاریمیزین حقیقی گوج و ایسم‌لری، ادبیات سماسیندا اولدوز اولاراق سایریشماغا باشلاییرلار.
یازیچی‌نین کیتابدا ایکی اؤن سوزو واردیر کی بیری بو کیتابین یازیلیب توپلانماسیندا گؤتورولن آددیملارا عایید دیر و باشقاسی ” ادبیات ، حئکایه ادبیاتی و حئکایه ادبیاتیمیزین تاریخینه بیر باخیش ” باشلیقی ایله گلیب دیر. حمید آرغیش کی اؤزو گوجلو حئکایه یازار لاریندان بیری‌دیر، بوندان اؤنجه ایکی حئکایه کیتابی نین یازاری اولوب کی ” قارلی ارک ” و ” سنین حئکایه لریم ” او سیراداندیر. البته یازیچی نین چوخلی اثرلری ده وار کی یا مطبوعات صحیفه لرینده یاییلیب و یاییلماقدادیر، یادا اینترنت سیته لرینده. سون سؤز اولاراق یازیچی نین گونئی آذربایجان حئکایه سی نین دوامی و اینکیشافی اوچون یازدیقی بیر نئچه جومله یه ایشاره اولونور :
” ۱۳۸۰نجی ایللردن بویانا یعنی بو سون ۱۰ایلده بیر چوخ گنج یازار و ادبیاتچیمیز مئیدانا آیاق قویوبدور . اینترنت اورتایا چیخاندان سونرا بیر چوخ یازاریمیز اؤز اثرلرینی ساده جه اینترنت اوزه رینده نشره وئریر… بیر چوخ ادبیات سیته سی یارانمیش و او سیته لرده معاصیر حئکایه میزدن نمونه لرده وئریلمیشدیر…سون سؤز بو کی حئکایه ادبیاتیمیز دوشوندوکدن داها هیزلی و داها گوجلو ایره لی گئدیر.”
