حميد آرغيش و 80 ايل حئكايهميز
عليرضا ذيحق
آذربايجان حئكايه ادبياتينين پارلاق ايسمي حميد آرغيش، يئنيجه ياييلميش ” 80 ايل حئكايه ميز” آدلي كيتابي ايله بير شاه اثره ايمضا آتاراق، گونئي آذربايجان حئكايهسينين اونودولماز ياراديجيلاريني گون ايشيقينا چيخارديري. بو آنتولوژي تدقيقي بير اثر اولاركن، گونش ايلي 1300دن باشلاركن 1380نجي ايله قدر، حئكايه يازارلارينين حياتي حاققيندا بيلگي وئرركن، اونلارين حئكايهلريندن نمونهلرده وئرير. يازيچي بو ايشه چوخلي امك وئريرسه ده بو ايشين دبري كي پيرلانتا دك گؤزلري قاماشديرير، اوندادير كي هئچ بير قايناقدا بو خصوصدا آراشديرما آپاريلماييب. يازارين قيد ائتدييي بو سؤز كي ” گونئي آذربايجان حئكايه ادبياتيني آراشديرماق ايستهين محقق و يا بو ساحهيه واريب بو قونونو تاراييب بيلگيلنمك ايستهين هر بير حئكايه سئور، آجي بير واقعيتله اوغراشير: ” قايناق قيتليغي !!” داها دقته لاييقدير. بونا گؤره حميد آرغيش چتين بير يولون يولچوسو اولاركن ، اسكي كيتاب، قزئت و درگيلري كي بو زمانه ده چوخ آز تاپماق اولار، صفحه صفحه آراشديرماغا همت گؤستريب و گيزلين اينجيلري بير صنعتكار كيمي، ايپه دوزوب آذربايجان ادبيات تاريخينين بوينونا آسيب. هم ده يازيچي بو ايشه قناعت ائتمه دن اونلاري تاریخ جهتيندن آرديجيل حالينا ساليبدي كي اؤزو بو خصوصدا بئله دئيير: ” بو دفترده 1380نجي ايللره جن چيخان يازيچيلاريميزين اثرلريني آختارميشيق. بورايا داخيل اولان حئكايه لرين اساس اورتاقليغي يازارلارينين حئكايهچي اولدوغودور. كيتايا داخيل اولان يازارلاري تاريخ اساسدا سيرالارميشيق. بو ايسه حئكايه ميزين تاريخ بويو گليشمه سيني اؤنه چيخاردير… سئچيلميش حئكايه لر ايسه شخصي سليقه ايله سئچيلميش و هئچ بير ال آپارمادان كيتابا داخيل ائديليبدير.”
بو كيتابدا 40حئكايهچي ايله قارشي قارشيياییق كي ” عباس پناهي ماكوئي ” ايلك يازار اولاراق، ايلك حئكايهيه ايمضاسين آتيب دي و كيتابا داخيل اولان اثرلرين سايي سي 51 حئكايه دير. بو كيتاب كي ” قيزيل اوزن ” درنهيي طرفيندن2012م/1391 ايلينده توركيهده باسيليبدير، جنوبي آذربايجان ادبياتينين اينكيشافيندا بؤيوك بير رولي اولاراق، دوغما يوردوموزون قاباقجيل كئچميشيني گؤز اؤنونه سَريري. نثريميزين وارليقيني اوزه چيخاردير و اونودولموش يازارلاريميزين حقيقي گوج و ايسملري، ادبيات سماسيندا اولدوز اولاراق سايريشماغا باشلاييرلار.
يازيچينين كيتابدا ايكي اؤن سوزو واردير كي بيري بو كيتابين يازيليب توپلانماسيندا گؤتورولن آدديملارا عاييد دير و باشقاسي ” ادبيات ، حئكايه ادبياتي و حئكايه ادبياتيميزين تاريخينه بير باخيش ” باشليقي ايله گليب دير. حميد آرغيش كي اؤزو گوجلو حئكايه يازار لاريندان بيريدير، بوندان اؤنجه ايكي حئكايه كيتابي نين يازاري اولوب كي ” قارلي ارك ” و ” سنين حئكايه لريم ” او سيراداندير. البته يازيچي نين چوخلي اثرلري ده وار كي يا مطبوعات صحيفه لرينده ياييليب و ياييلماقدادير، يادا اينترنت سيته لرينده. سون سؤز اولاراق يازيچي نين گونئي آذربايجان حئكايه سي نين دوامي و اينكيشافي اوچون يازديقي بير نئچه جومله يه ايشاره اولونور :
” 1380نجي ايللردن بويانا يعني بو سون 10ايلده بير چوخ گنج يازار و ادبياتچيميز مئيدانا آياق قويوبدور . اينترنت اورتايا چيخاندان سونرا بير چوخ يازاريميز اؤز اثرلريني ساده جه اينترنت اوزه رينده نشره وئرير… بير چوخ ادبيات سيته سي يارانميش و او سيته لرده معاصير حئكايه ميزدن نمونه لرده وئريلميشدير…سون سؤز بو كي حئكايه ادبياتيميز دوشوندوكدن داها هيزلي و داها گوجلو ايره لي گئدير.”