«یاشیل یاز» مشگین‌شَهر شاعرلری‌نین شعر آنتولوژییاسی ۱۴۰۲-جی ایلین مهر آییندا، ۳۲۲ صحیفه‌ده و «جنت‌سرا» یاییم ائویندن ایشیق اوزو گوردو.
بلی، ۱۴۰۱-جی ایلین یایی ماجالیندا بیلدیم کی، سئوگیلی بؤیوک شاعر و تدقیقاتچی خانیم دوکتور فریبا ابراهیمی(آفاق) خیاو شَهریندن اولان آذربایجان شاعرلرینین آنتولوژییاسینی توپلاییب نشر ائتدیرمیه چالیشیر. منجه بو بؤیوک شاعر، شاعرلرین شعرلرینی توپلاماقدا و بو تاریخلر بویو قالیجی کیتابی، (آنتولوژییاسی) حاضیرلاماقدا، خیاوین اطراف کندلرینه گئتمیش و شاعرلرین شعرلرینی الده ائتمک اوچون چوخلو زحمتلر چکمیشلر. بونا رغمن بو مدنیتلی و بؤیوک شاعر سئوگیلی دوکتور آفاق خانیم اوچون هر طَرَفلی ساغول دئمه‌لی‌ییک.
بلی… بو گونلر ایدی دوکتور فریبا ابراهیمی‌نین ترتیب ائتدییی و سایین دوکتور صمد رحمانی‌نین چوخ قیسا تحلیلی و تنقیدی ایله آذربایجانین اجتماعی «شعر آنتولوژییاسی یاشیل یاز» آدلی مشگین‌شَهر یوخسا خیاو شاعرلری‌نین شعر آنتولوژییاسی ایشیق اوزو گوردو و نشر اولوندو.
بو کیتاب بیر نئچه خصوصیتا مالیکدیر:
بیرینجیسی؛ کانکریت بیر شعر ژانری، یعنی سوسیال شعرایله محدودلاشمیر؛
ایکینجیسی؛ آذربایجان چاغداش شعرینین تاریخی رولو و سوسیال فونکسیاسی حاقیندا قیسا و لاکین اطرافلی بحث ائدیر.
اوچونجو ایسه، دوکتور فریبا ابراهیمی اؤزو ده بیر چاغداش فیکیرلی و گؤرکملی شاعرلرد‌ندیر. همچنین اونون ادبی یارادیجیلیغیندا شعرلر توپلوسو نشر ائتمکله یاناشی، ادبی مقاله‌لری‌ده گؤرونور. همچنین «صاباحا یول» آدلی شعرلر توپلوسو دا بو عزیز شاعرین قیمتلی اثرلَریند‌ندیر.
بو شعر آنتولوژییاسیندا، چوخ ساوادلی و جسارتلی شاعر آفاق خانیمین پوئتیک فیکیرلرینی و دونیا دوشونجه‌سینی گؤروب و تانیماق اولار. سبب اودورکی، سایین فریبا ابراهیمی‌نین چاغداش آذربایجان شعرینده، ادبیاتین و شعرین توپلومسال جامعه‌دن آیریلمازلیغینا اینانان و شعرینی اجتماعی حادثه‌‌ حساب ائدن بیر شاعر کیمی اولماسی، اونا اجتماعی شعر توپلاماق وثیقه‌‌سینی وئریر.
بو آنتولوژییایا آذربایجان «خیاو» شهرینین چاغداش شاعرلرینین اجتماعی شعرلری داخیلدیر. آفاق ابراهیمی بو شعر آنتولوژییاسینی ترتیب ائدرکن بیر نئچه اساس مقصد گؤزله‌ییر: او تکجه، اجتماعی، سیاسی شعرین اَن گؤزل نمونه‌لرینی تقدیم ائتمک ایسته‌میر، هَم ‌ده آذربایجانین چاغداش تورک شعرینده گیزله‌نن اجتماعی و سیاسی فیکیرین کیفیت و کمیت منظره‌سینی ده داها دوغرو گؤسترمک ایسته‌ییر؛ لاکین، بو مسئله‌‌ایله ده محدودلاشمیر. سئوگیلی دوکتور فریبا خانیم منه سؤیله‌دیلر: «بو کیتابی حاضیرلاماقدا و رئداکت ائتمکده مقصدیم چاغداش دؤورده، تورک اجتماعی و سیاسی شعرینین سوسیولوژی تنقیدی اوچون مومکون قدر احاطه‌‌لی متن حاضیرلاماق ایدی.» چونکو اونون فیکرینجه چاغداش شعرینین سوسیولوژی تحلیلی و تنقیدی اولماماسی‌ایله، آذربایجاندا ادبی انکشافلارین ماهیتی و اونلارین اجتماعی، سیاسی حادثه‌‌لرله علاقه‌‌سی‌نین دوزگون و تام درک ائدیلمه‌سینه نایل اولا بیلمیر. هر حالدا، بو «شعر آنتولوژییاسی» تکجه دونیا گؤروشلرینی و اونون چاغداش آذربایجان شعرینده‌کی انکشافلارینی تقدیم ائدن توپلو دئییل. بونا رغمن سایین دوکتور فریبا ابراهیمی‌ مشهور شاعرلردن بیری کیمی یاناشماسینی گؤستریر.
شعر دونیاسی، چوخ باشقا و فرقلی بیر عالَمدیر. بورادا شاعر کلمه‌لری دویغو قَلبیریندن کئچیریر و سوزور، و اونلاردان شعره لاییق سؤزلر یارادیر. متفاوت و فرقلی اولماق ادبیاتین و شعرلرین دولو و بارلی و ماوی اولماسی دئمکدیر. فرقلی اولماق یعنی: چوخ شاعرلرین گئتدییی یوللا گئتمه‌مَکدیرررررر. چونکو چووووووخ شاعرلر دوشونمک یئرینه تقلید اوچون فیکیرلشیرلر.
پئشه‌کار شاعر و فرقلی یازیچی، فرقلی و مطفاوط اولماقدان قورخمامالیدیر و بؤرکونو گؤیلره آتماق لازیمدیررررررر.
منجه، شاعرین اؤزو اولماقی، (هله گوجلو و یا گوجسوز یئرینده) تقلید ائتمکدن داها اعلا و داها یاخشیدیر. هابئله، آدلیم «مشهور» و فرقلی اولماق او شاعر اوچوندور کی؛ مقصدی، تفککورو، فلسفه‌سی، سؤزو، مؤوضوسو، مضمونو و سوژئتی، و ادبیات و شعر دونیاسی، بوتون دیگر چاغداش و کئچمیش شاعرلردن، قاریشقادان، فیله قدر تامام فرقلی اولان بیر حرفه‌ای شاعر اوچون لاییق گؤرونور.
اوغورلو شاعرلر فرقلی و قاباقجیل یارادیجیلیقا اَل وورورلار و داها دوغروسو باشقا بیر ایشلر گؤرَرلَرکی، بوتون ادبیاتشوناسلار «تنقیدچیلر» و شاعرلر حقیقی معنادا سوسارلار و بارماقلارینی آغیزلارینا قویارلار. آمما… چووووخ تأسسوفلرله، بیزیم بو آذربایجاندا (البتده هارادا کورد، فارس، و عرب دیللی باشقا ائتنیک قوروپلارین شاعر و یازیچیلاری‌ایله بیر یئرده اولموشامسا، هئچ بیری بیر، بیرینه پاخیللیق ائتمه‌ییبلر. بلکه عکسینه دوستلوق و مِهربانلیقلا بیر، بیرلرینی روحلاندیریب و دَستک اولموشلار. آمما گل بیزیم آذربایجانا.. اووووف… اووووووف…) بلی بیزیم بو آذربایجاندا، اؤنجول و فرقلی یازیب، یارادان یازیچینی و یا شاعری گؤزلری گؤتورمه‌یَنلر چوووووووخ واردی. پاخیللیق ائدَنلر و قیسقانجیلیق گؤسترَنلر چووووخ واردی، گؤزلرینی یوموب، آغیزلاریندان قوسوب، دانیشانلار گؤیلونوز نه‌قدر ایسته‌سه «ایتینه تؤکدو»، چووووخ واردی. چونکی قارینلاریندا بیر اونیوئرسال شاعر اوچون آلچاقجاسینا …. قوردلاری قایناشیرلاررررر. چونکی او پاخیللار و قیسقانجلار، سئوگیلی و بؤیوک بیر شاعرین کیم اولدوغونو و نئجه اولدوغونو ماراقلانمیرلار. و..‌.
آمما… بونا باخمایاراق و دئدیکلریم سؤزلره ایناندیغیم حالدا دئییرم‌ کی: (بو اعلا باخیمدا و اؤنجول شاعر و یا شاعرلرده اولان سنده، و یا سیزده یوخدووووور. واللاهی یوخدور. بونا گؤره نَقَدر کؤک اولسانیز دا، قیسقانجلیغینیز، سیزی همیشه‌لیک حالدا داهادا آریقلاداجاقدیر، داهادا آلچالداجاقدیر و سیزه یالنیزززز پاخیللیقینیز قالاجاقدیرررررر. و…) «هر کولونگ، قایا چاپماز / هر ایگیددن فرهاد اولماز.»
بیر پئشه‌کار شاعر هر زامان یئری جایناغیندا گؤرور و آلیشیب، یانمیش اوره‌َیینده ایسه، گؤی آغیرلیق ائدیرررر. بلی… کانکرئت و فرقلی شاعر، یازاری «قلمی» تک، فلسفی دوشونجه‌سی تک، ادبیاتینا حقیقتن خیدمت گؤستَردییی اوچون هر آن، هر یئرده اؤزونو تک و یالقیز گؤروب، بیلیر و اَن پیسی بودورکی، اؤزونو باشقالاری طرفیندن تنقید آلتیندا گؤرور و سئویلمیر.
هارداسا اوخوموشدوم: «یالنیز و یالقیز «تک، تنها» بیر شاعر اولماق، هامیلاری کیمی یازانلارین آراسیندا اولماقدان، داها یاخشیدیر. و…»
منجه، شعر بیری اوچون ایستی هوس‌دیر، و دیگری اوچون اَیلَنجه و یئنه اَیلَنجه‌دیر. بونا گؤره‌ده فرقلی و مطفاوط اولوب یازیب، یاراتماق چوووووخ چتین ایشدیر.
آرتیق گره‌کلی‌دیر، چاغداش آذربایجان شعری، اؤزه‌للیکله مشگین شَهر(خیاو) معاصر دؤورده چوخلو ادبی جریانلارا مالیک اولموشدور. بو جریانلارین اَکثریتی، اجتماعی و سیاسی کومپونئنتلرله «اجزا» باغلیدیر. کلاسیک شعر و قاباقجیل ادبیاتدا دَییشیکلیکلرین فلسفی دوشونجه‌لرین پوسکورمه‌سی‌ایله یاناشی بو بؤلگه‌ده مئتامورفوزجاسینا «تکامل و دگرگونی» یاییلیب و مدنی قورولوش اؤلکه‌نین دیگر بؤلگه‌لرینه نیسبتن داها تئز دیَیشیبدیر؛ بئله‌کی، آذربایجاندا معاصرلییین ایلک قیغیلجیمی اولان خیاو مدنی و سوسیال ساحه‌‌لرده گئنیش ترانسفورماسیا و دیَیشیکلیکلره سبب اولدو. بو باخیمدان خیاو ادبیاتی و شعری تأثیرلی بیر جریان کیمی سرعتله چئوریلمه (متفاوت) یولو‌ایله گئتمیشدیر.
خیاو شاعرلرینین نشر ائتدیردییی شعرلر توپلوسونا گؤره، چاغداش ادبیاتین اؤنملی بیر حصه‌‌سی، اونلارین مئنتالیتئتینه «ذهنیت» بورجلوایدی. هابئله کاللئکتیو «جمعی» کومپونئنتلرله یاناشی، هر بیر شاعرین اؤزونه مخصوص مئنتال کومپونئنتلری، پوئتیک اوسلوبو وار ایدی. اونلارین دوشونجه‌لرینده تاریخی، سیاسی، سوسیال و فلسفی مؤوضولار ائله بیر جان آلدی کی، بو تأثیرلی حرکاتلار کاللئکتیو بیر ذهنیّته چئوریلدی.
بو آنتولوژییادا استروکتور «ساختار، قورولوش» اولاراق داها کیچیک قوروپلارا بؤلونن مختلف اسپئکترلر «جنبه» مؤوجوددور. و آدلارین سیرالانماسی فورمالیزم و دیل تئخنیکاسی باخیمیندان عینی کاتئقورییادا «رده» اولان شاعرلرله اساسلانمیشدیر. همچنین بعضیلر وار دئکونستروکتور«ساختار شکنی» کیمی ادبیاتدا اساسلی دیَیشیکلیکلر یاراتمیشلار و اونلاری دا آخینچیلار کیمی استناد ائتمک اولار. بو شاعرلرین عمومی اِئلِمِنتلری اولسا دا، هر بیری کانکرئت مؤوضولاردان استفاده ائتمیشدیر. بو کیتابدا سئوگیلی و بؤیوک نادر الهی، کامیل قهرمان‌اوغلو، فریبا «آفاق» ابراهیمی، یعقوب نیکزاد معللیم، سایین سحر خیاوی و دوخسان بئش(۹۵) نفر باشقا شاعرلرین آدلاری چکیلیر.
۲۰۱۳-جو ایلده «دَدَه شاعر مسگین اَسد»ین شعرلرینی توپلایاندا (حاصاردا عاشیق آغلار، مسگین اَسدین شعرلری، توپلایان: کامیل قهرمان‌اوغلو، ۱۳۹۳نجو گونش ایلی) بو شعر توپلوسونا اؤن سؤز یازماق اوچون شاعر و یا بیر تنقیدچی آختاریردیم. بونا فیکیرلشیردیم کی، مسگین اَسدین، عاشیق اسد برومند آدلی نَوه‌سی منه سؤیله‌دی: «سن نییه آذربایجانین عزیز و مؤحتشم شاعری زلیمخان یعقوبلا تلفون علاقه‌سی قوروب، دانیشمیسان!؟ بیر آز فیکیرلشدیکدن سونرا، سئوگیلی زلیمخان یعقوبون تلفون نؤمره‌سینی هارادان تاپاجاغیمی دئدیم! عاشیق اسد برومند دئدی‌کی؛ منیم زلیمخان یعقوب‌لا تلفون دانیشیغیم اولوب. من چوخ سئوینَرک، تلفونلا دانیشدیم و اونونلا سلاملاشیب، خوش- بئش ائتدیکدن سونرا من اوچون بو سؤزلری دئدیلر:
«کامیل بئی! منجه آذربایجان خریطه‌سینده خیاو شَهَرینی بیر سئوگیلی تورپاق گؤرورم، اگر باشقا بیر عبارتله دئیه بیلسم یعنی خیاوین تاریخی، ادبیاتی اؤزللیکله شعری، آذربایجان ادبیاتیندا تک‌دیر و باشقان‌دیر. آغرینی آلیم کامیل بئی، اورانین مسگین اسدی وار، موللا ایمانوئردی‌سی وار، بؤیوک و چوخ ایسته‌دییم سئوگیلی نادر الهی‌سی وار و سن کیمی کامیل قهرمان‌اوغلوسو وار و باشقا شاعرلری واردی و هامیسینا منیم ایپ- ایستی سئوگیلریمی و سلاملاریمی یئترین کامیل بئی.»
بو آنتولوژییا ایلک دفعه‌ اولاراق، سئوگیلی شاعر و تدقیقاتچی فریبا (آفاق) ابراهیمی و اونون قیساجیق گیریش و اؤن سؤزو ‌ایله جنت سرا یاییم ائوی طرفیندن نشر ائدیلمیشدیر.
هابئله؛ بو «یاشیل یاز» آدلی شعرلر توپلوسو آنتولوژییا کیتابین آچیلیش تؤره‌نی و مراسیمی چوخ گؤزل و مؤحتشم شکیلده خیاو شَهَرینین «شیخ حیدر بقعه‌سینده» حؤرمتلی اوستاد دوکتور علی اعتمادی، اوستاد حسن نورمحمدی، سئوگیلی دوکتور مجتبی جهانی، سئوگیلی دوکتور سلیم زحمت دوست، اوستاد نادر الهی، سایین سئوگیلی یازیچی منصور مظلومی و سایین سئوگیلی یازیچی احمد روستم اوغلو، دوکتور فریبا ابراهیمی و آذربایجانین دیگر آدلیم شاعرلرینین اشتراکی ایله کئچیریلدی و… بو شعر آنتولوژییاسی دئمک اولار آذربایجان دوشونجه‌سینین اونیکال توپلوسودور. بو آنتولوژییادا چاغداش شعرینین بوتون یؤندملری بو کیتابدا اؤز عکسینی تاپیب و بو سببدن ده بو کیتاب اؤز اوخوجولارینی چاغداش آذربایجان شعرینه آز- چوخ احاطه‌‌لی باخیشلارلا تانیش ائدیر. همچنین آذربایجان شاعرلرینین، تنقیدچیلَرینین و ادبیات سئورلرین دئدیکلرینه گؤره، بو آنتولوژییا کیتابی چاغداش آذربایجان شعرینین وضعیتینی اوخوجو و مخاطبلرینه چاتدیرا بیلمیشدیر و آذربایجانین شیمال غربی‌نین بیر چوخ شَهرلرینده اهمیتلی و اوغورلو ساتیشلارا نایل اولموشدور. و…
سایین شاعر و تدقیقاتچی دوکتور فریبا ابراهیمی دئمیشکن:
«یاشیل یازی وار اولسون، چونکو سرت شاختالارا و سویوق قیشلارا قاتلاشیب، گوللو‌، چیچکلی یازین یاشیللیغی و طراوتینی قورویوب، یئنی و گؤز‌ل قونچالار آچماغا، جان آتدی.»
آرتیق وورغولامالی‌یام؛ بو کیتاب و آنتولوژییا «یاشیل یاز» تورک آذربایجانین تاریخینده، مدنیتینده و ادبیاتیندا اَبَدی قالاجاقدیر و گله‌جک نسیللر بو نهنگ و اعتبارلی کیتابین ترتیبچیسیندن تشککورلر ائتمیش و مرحبا دئیه‌جه‌کلر. هابئله بو آنتولوژییانین توپلانیب چاپ اولونماسینی ایسته‌مه‌ینلر اوچون ایسه پیسلیک و عیبه‌جَرلیک قالاجاقدیر یالنیز.
حرفه‌ای و پئشه‌کار شعر و ادبیاتا عشق اولسون.
۱۴۰۲/۶/۱۵