سؤیله‌ین علویه خانیم ( ۷۰ یاشیندا- خوی)

گونلرین بیرینده  ایکی باجی وار ایدی. بیری دؤولتدی‌ایدی, بیری کاسیب. کاسیب باجی او قده‌ر مهربان‌ایدی کی بوتون وار یوخون وئریر دؤولتدی باجیسینا کی تزه دوغموشدی. بیر توپ مخمر آلیر. آمما دؤولتدی باجی اونو بَیَنمی‌ییب آتیر ایت‌درین قاباغینا. کاسیب باجی‌نین اوره‌یی سیخیلیر و ائله ناراحات اولور کی ائوه گلیب چیخینجا وختین‌نن قاباخ سانجیسی توتور. آللاها یالوار یاخار ائلی‌ییب و کؤمح ایستیر. بو حئین‌ده اوش پری اونون دؤوره‌سین آلیر و بیر قیز دونیایا گتیریر. پری‌لردن بیری دئییرکی من گولمه‌ییمی بو اوشاغا وئریرم و او ها زامان گولسه اطرافی گول چیچه‌یین‌نن دولاجاغ. بیری‌ده دئییر من آغلاماغیمی اونا وئریرم کی هر وخت آغلاسا آللاه اونو داردا قویمویا. اوچومجو پری‌نین‌ده بیر شه‌وه گردنبدی وارایدی کی اونو باغلیر اونون بوینونا.

کاسیب باجی‌نین دیزلرینه قووه‌ت گلیب اوشاخ قوجاغیندا اؤزون یئتیریر ائولرینه و چوخ چَحمیر کی قیزی‌نین گولمَح‌لری هر یئری گول چیچه‌یی‌نن دولدورور و اونناری ساتیب دؤولتدَنیل‌لر. قیزین‌دا آدین گولعوذار قویوللار.

اون- اون بئش ایل گئچیر و گون او گون اولور کی دؤولتدی باجی کاسیب‌لیر و قیزین‌دا گؤتوروب گئدیر قالیر باجیسی‌گیلده. بیرگون گولعوذار باغ باغاتی دولانیردی کی شاهین اوغلو اونو گؤرور و اورَح‌دن عاشیق اولور.گئدیر قصره و حال احوالی آتا آناسینا آنلاداننان سورا گولعوذارا ائلچی دورورلار. کبین‌نرین کسیللر و خالاسی دؤشون وئریر قاباغا کی گَرَح من اونو آپارام قصره. قصره گئتمه‌یه گرَح اوتسوز سوسوز بیر چؤل بییاباننان گئچردیلر کی خالاسی اونا نخشه ایشلیر. شور کابابلار پیشیریب وئریر اونون دَمینه و نه قدر سو ایستیر دئییر سو یوخدی. آز قالیر اوره‌یی کاباب اولا کی خالاسی دئییر سویو فَقط بیر شرطی‌نن وئررم کی قویاسان گؤزلزین چیخاردام. گولعوذار سوزلوق هارای تَپیپ هوشدان گئدیری و خالاسی تئز اونون گؤزلرین چیخاردیر. اونون توی پالتارلارینی‌دا قیزینا گئیدیریب گولعوذاری‌دا او جوره‌سینه چؤلده قویور. گئدیب چاتیللار شاهزاده‌نین قصرینه و شاهزاده گؤرور کی بو قیز گولعوذار دَییل آمما سسینی‌ده چیخاتمیر کی گؤره قضیه ندی.

گولعوذار آژ سوز قالیر چؤلون اورتاسیندا و گؤزلرینین آغریسیننان آز قالیر نفسی کسیله کی بیر تیکانچی اونون سسین ائشیدیر. تیکانچی دئییر سن تَح جانینا بوردا نه قئییره‌سن و گؤزلرینه نولوب کی گولعوذار دئییر:

–          فقط منی بوردان آپار کی سوزلوخ دان آز قالیر جییه‌ریم چیخا .

تیکانچی اونو آپاریر ائولرینه و قیزلارینا دئییر:

–          آللاه قوناغی‌دی وگَرَح موغاییت اولاخ گؤرَح کیم دی. باشی‌نین سرگوذشتی ندی.

تیکانچی‌نین اوچ قیزی وارایدی کی هامیسی اَل اَله وئریب گولعوذارا داوا درمان ائلیرلر. نئچه گون‌نن سورا کی گولعوذارین حالی دوزه‌لیر و اونو اؤزلریینن آپاریللار بولاخ باشینا. بولاخ باشیندا بیر آغاج وارایدی کی گولعوذار اونون کؤلگه‌سین‌ده اوزانیب یوخویا گئدیر. یوخودا ایکی قوش گؤرور کی آغاجین شاخه‌سین‌ده دانیشیردیلار و بیر- بیرلرینه دئییریلر:

–          کاش گولعوذار بیزیم سسیمیزی ائشیدردی . اونون گؤزلری خالا قیزی‌سیندادادی. بو آغاج‌دان ایکی یارپاق قوپاردیب آتیرام کی گولعوذار اونلاری گؤتوروب ساخلامالی‌دی. گؤزلرین تاپیپ یئرینه قویاندا اگر اونلاری بو یارپاخلارینان باغلییا گؤزلری اوّل‌کی کیمی ساغ سلامت اولاجاخ. همی‌ده کاش گولردی کی هر یان گول چیَچح اولوب تیکانچی اونلاری قصره آپاریپ ساتاردی.

گولعوذار یوخودان آییلماخ همی گولور و تیکانچی‌نین قیزلاری گؤرورلر هریان دولدی گول چیچه‌یه. قیزلار گوللری ییغیب آپاریللار ائوه و گولعوذار تیکانچی‌دان ایستیر او گوللری شاهزاده‌نین قصرینه آپاریب ساتا. آمما بیر شرطی‌نن کی گوللری  پولوننان یوخ بلکه ایکی گؤزونن عوضلییه .

تیکانچی قصره گئدیب گوللری ایستیر ساتا کی گولعوذارین خالا قیزی‌سی اوننارا موشتری دورور. ایستیر آلا کی تیکانچی دئییر:

–          بونناری نه قیزیلا ساتیرام نه پولا. بلکه ایکی گؤزونن عوض‌لییه‌جه‌یم. هرکسین واریدی او موشتری اولسون.

گولعوذارین خالا قیزی‌سی تئز او گؤزلری وئریب چیچح‌لری آلیر و تیکانچی قئییدیر ائوه. قیزلار کؤمَح‌له‌شیب گؤلعوذارین گؤزلرینی قویوللار یئرینه و او قوشلارین وئردییی یارپاخلارینان باغلیللار. چوخ چَحمیر کی گولعوذارین گؤزلری توختور و اوّل‌لر کیمی ایشیلداماغا باشلیر.

خالاسی‌نین کی خبری اولور قیزی نئچه دسته گول‌دن اؤتور گولعذارین گؤزلرین وئریب بیر اَلی اولور بیر باشی و سوروشا – سوروشا گئدیر تیکانچی‌نین ائوینه. خالاسی گولعوذاری ساغ سالیم گؤرمَح همی باشلیر دیل تؤحمه‌یه اونو باغیشلاسین کی بیردن بیره اَلی ایلیشیر اونون گردنبندینه و گولعوذار هوش‌دان گئدیر. خالاسی گولعوذاری او حالدا بوراخیب شه‌وه گردنبندی‌ده گؤتوروب قاچیر. تیکانچی‌نان قیزلاری کی گؤرورلر گولعوذاری یوخو آپاردی و نئنیللر آییلمیر.

ائشیدَح شاهزاده‌دن کی گئجه‌نی یاتیب‌دی و یوخوسونا بیر پری گلیر. پری باشلیر بوتون اولوب گئچه‌نی شاهزاده‌یه تعریف‌لیر و شاهزاده یوخودان دورماخ همی گئدیر شه‌وه گردنبندی گولعوذارین خالاسیننان آلیر. سورا گئدیر تیکانچی‌نین ائوینه و شه‌وه گردنبندی گولعذارین بوینونا باغلیر. گردنبندی باغلاماخ همی‌ده گولعوذار یوخودان آییلیر و ایکی سئوگیلی بیر – بیرلرینی تاپیپ قصره قئییدیللر. شاهزاده‌نین امری‌نن یئددی گئجه‌نن یئددی گونوز توی توتوللار و گولعوذارین خالاسی‌نان قیزینی زیندانا وئریب اونلاری موجازات ائلیر. تیکانچی‌نان قیزلارینادا پاداش وئریب اونناری قصره گتیتدیریر.

————————————————————

• ناغیلی سؤیله‌ین رحمتلی آنام علویه خانیم ( ۱۳۰۹-۱۳۷۹ه.ش)/ روایت تاریخی ۲/۱۰/۱۳۶۵ – خوی ( بو ناغیل ادبی دیل ده یوخ بلکه خوی لهجه‌سینده یازیلیب)