شورانلیق اویغوسو
نریمان ناظیم
کیشی بیر آن دهشته هوپولدو. شاشقین- شاشقین اوجسوز بوجاقسیز بوزقیری گؤزدن کئچیردی. قوراقلیقدان سوسامیش قیسیر تورپاقدان باشقا بیر شئی گؤره بیلمه‌دی. شیمالین ان اوزاقلاریندا گونشین شوعالاری آلتیندا گوموشویه چالان کپیر- کیران داغلاری بیر آن سئچه بیلدی. آنجاق اودا گجیلین شیددتله اسمه‌سیندن توز- تورپاق آردیندا ایتیب، باتدی. گؤزلری گؤینه‌دی. آغیزیندا تورپاغین شورلوغونو تامسیندی. بورانین هارا اولدوغونو، بورایا نه ته‌هر گلیب چیخدیغینی دوشوندو. آخی او قبریستانا گئتمک ایسته‌میشدی. اورادا توختاقلیق دالینجا گزردی چوخدان بری. بس ایندی نییه گلیب بورایا چیخمیشدی؟!!
یئنیجه گون باتارا ساری اییلن گونشین قیزمار شوعالاری قیسیر قومسال تورپاغی قوووروردو. قورا آیی‌نین ایلک گونلرینده بئله بیر ایستی، کیشینی داهادا چاشدیریردی. بیر آن گجیل قانادیندا قوم تپه‌لری‌نین آردیندان گلن زینقیروو سسی کیشینی اؤزونه گتیردی. قولاقلاری شکلندی: -“بو سس نه سسی‌دیر؟! هارادان گلیر گؤره‌سن؟!”
گئتدیکجه سس یاخینلاشدی؛ آیدینلاشدی. سس شیمال طرفدن گلیردی. آز سونرا توز- تورپاغین آردیندان قارالتی‌لار بللندی. – “کؤچری کاروانی‌دیر سانکی… اؤزودور، هارادان گلیر بو کاروان؟!- دوشوندو. “آخی بو صحرادا نه بیر یولدان ایز- نیشان وار، نه بیر جیغیردان …!!”
کاروان یاخینلاشدی. کؤچری ائلات‌ایدیلار. قویون، قوزو، آت، قاطیر … –”نئیسان آیی تازا چیخیبدیر. بونلار بو زامان داغدان آغناییب هارایا گئدیرلر…؟!
کاروان یاخینلاشدیقجا کیشی‌نین گؤزلری بؤیویوردو. او دالی- دالی چکیلیب، بیر دالدالاناجاق یئری آختاردی. آمما بوزاق کولونون قوروموش قول‌لاریندان باشقا بیر شئی تاپمادی. ایستر- ایسته‌مز کاروانین توتدوغو یولدان آزجا آرا آچیب، دایاندی. بیر آز اوول توز- تورپاقدان قی‌ییلان گؤزلری ایندی ائله بؤیویوب کی آز قالیر چاناغیندان پیرتلاییب، ائشیگه آتیلسین. –”نئجه اولا بیلر بوو…؟!”
گؤردویونه اینانمیردی. کاروانین اؤنجولو بورما بوینوز بیر گئچی‌دی. توک‌لری یئرینن سورونوردو. کئچی دالی آیاقلاری اوسته یئرییه‌رک، ال‌لری‌ایله کاروانا یول گؤستریردی. –”یانی بو اوبابئیی‌دی؟!…”. گئچی‌نین دالینجا آداملار گلیردیلر. آروادلی- کیشیلی. کورک‌لرینه پالان باسیلیب، یوکلنمیشدیلر. کیشی‌لرین بوینونا زینقیروو، آروادلارین‌ایسه قومروو بویونباغیسی آسیلمیشدی.
یوک آلتیندا لهله‌ین دوشگون آداملارین چوخو دؤرد ال- آیاغلی یول گئدیردیلر. اونلارین آردینجا یهرسیز، یوون‌سیز آت، قاطیر، پالان‌سیز اوزون قولاق‌لار، اووسارسیز دوه‌لر گلیردیلر. قوچ‌لار، قویون- قوزولار کاروانین یانینجا گئدیردیلر. اونلارین چوخو دالی آیاقلاری اوسته یئریییردیلر. قوچ‌لار دالا قالان آداملاری، چاروالاری بوینوزلاییب، ایره‌لی سالیردیلار. ایت یئرینه پورسوقلانمیش پیشیک‌لر کاروانی گودوردولر.
حئیرته دالمیش کیشی داشدان یونولموش بیر هئیکله دؤنموشدو سانکی. یئریندن بئله ترپنمیردی. کاروان خئیلک اوندان آرا آچیب، اؤز یولونا داوام ائدیردی. کیشی یئنی‌دن اؤزونه گلدی. ایستر- ایسته‌مز کاروانین ایزین توتوب گئتدی.
بیر آز سونرا اؤنجول گئچی گئرییه دؤنوب، الی‌نین ایشاره‌سی‌ایله کاروانی اوتورماغا چاغیردی. کاروان دایاندی. قوچ، قویونلار یوک‌لری آچدیلار. آداملاری اوتلاماغا بوراخدیلار. آج- سوسوز آداملار بیر زامان او هنده‌ورده دولاشدیلار. آمما او قیسیر تورپاغدا بیر چیمدیک قده‌ری گؤیرتی، بیر دامجی قده‌ری سو بئله تاپمادان یورغون، اومیدسیز باخیشلارینی آزمان گئچی‌یه زیلله‌دیلر. گئچی یوموشاق- یوموشاق گولومسه‌دی. سونرا بوزقیرین ال چاتماز، اون یئتمزینده لپه‌له‌نن گوموشو سولاری اونلارا گؤستردی. آداملار بیر آن بئله دورمادان سولارا ساری یوگوردولر.
قوچ‌لار چادیرلاری قورماغا باشلادیلار. قویونلار ایسه ساغمال آت- ائششه‌یی، دوه‌لری ساغدیلار؛ سود امر قودوق‌لاری، دایچا‌لاری امیشه بوراخدیلار. سونرا چادیرین آلتیندا کؤلگه‌له‌نیب، یئییب- ایچمه‌یه مشغول اولدولار…
کیشی دوشرگه‌دن آز آرالی دایانیب، برلمیش گؤزلری‌ایله صحنه‌یه باخیردی. سو دالینجا گئدن آداملار گؤزدن ایتمیشدیلر. سانکی لپه‌له‌نن سولارا باتمیشدیلار.
گونئی‌ده قاسیرغالار مئیدان اوخویوردولار. گاهدان بیری اژدها سایاغیندا باش قالدیریب، گیرده‌له‌نیب گؤیه چکیلیردی؛ اؤز دؤوره‌سینه هرله‌نیب، دلیجه‌سینه دولانیب، مئیدان وئریردی. سونرا داغیلیب، یوخا چیخیردی.
قیزمار گونش دوشرگه‌یه اود یاغدیریردی. سوسوزلوقدان جانیخمیش حئیوان‌لارین دیلی بیر قاریش قده‌ر ساللانمیشدی. تکجه بیر موتال پیشیک چادیرین کؤلگه‌سینده یئمه‌یین یئییب، خومارلانیردی. دوداقلاری ساللانمیش نر بیر دوه حسرتله اونو سوزوردو.
نر آستا- آستا پیشیگه یاخینلاشدی. کوله قویروغونو قالدیریب، بولادی. پیشیک خوشاللانیب، یئریندن قالخدی. نر یئنی‌دن قویروغون بولادی. پیشیک دوه‌نین یالتاقلیغینی گؤروب، لووغالاندی. آستا- آستا ائنه- بویا وئریب، پیلندی. نر قویروغون بولادیقجا پیشیک هوندورله‌ییر، شیشمانلاییب قافلان گؤرونوشو آلیردی. دوه‌ایسه سانکی اریییردی. گئت- گئده سیسقالیب کیچیلیردی. نهایت نر دیزلرین قاتلاییب، چؤکدو. سونرا یاواش- یاواش اؤزونو پیشیگین آلتینا وئریب، کؤلگه‌لندی.
بوتون اوبانی آیاغی‌نین آلتیندا گؤرن پیشیگین مغرور باخیشی اوفوقلرده گزیردی. بیر آن دوه اونون یادینا دوشدو. باشینی تمکین‌له یئندیردی. بیر داها کؤلگه‌سینده دالدالانان نری تحقیرله سوزدو. پیشیک قافلان باشینی قالدیردیقدا، بیردن- بیره گؤزلری قورو بیر کولون دالیندان بویلانان آغجا سیچانا دوشدو. لاپدان یئریندن سیچرادی.
پیشیگین دهشتدن چیخادریغی سس بئل- بوخونو ازیلمیش زاواللی دوه‌نین نریلتیسینه قاریشیب، کیشینی سیلکه‌له‌دی. کیشی توواراق یئریندن قالخدی. دیزی، قاباغینداکی چارپایایا ایلیشدی. اونون اوستونده‌کی فینجان‌لا قت‌دانین هره‌سی بیر طرفه توللاندی. دیوانا سؤیکه‌نن آرواد باشینی قزئتدن قالدیریب ، تعجوب‌له کیشی‌یه باخدی. –”سنه نه اولدو؟!”- دئیه، سوروشدو. کیشی – “چوخ عجیب بیر یوخو گؤردوم.”- دئدی. آرواد داهادا تعجوب‌لندی:-“یوخو گؤردون؟ اوتوردوغون یئرده؟ گؤزون باخا- باخا گؤردون؟!”.
آرواد، آغیزی آچیلی، نیگران گؤزلرینی کیشی‌یه زیلله‌دی. کیشی جاواب وئرمه‌دی. او هله‌ده تورپاغین شورلوغونو آغیزیندا تامسینیردی.
“سون”
*گجیل: توز-تورپاق گتیرن شددتله اسن کولک.
*قورا آیی: خرداد آیی.
*نئیسان آیی: اردیبهشت آیی.
*بوزاق کولو: سوسوز قورو صحرادا بیتن اوت.
*دیوان: نیمکت.
