میرآغا یئریندن قالخیب قاپیدان چیخیر. آردینجا، بدری ده هؤنکورتو ووروب ائشیگه قاچیر. فخری آیاغا دوروب ارینه باخیر. اکبرآغا ایستر- ایسته‌مز چانتاسین گؤتوروب، یولا دوشور. فروغ بیر آز گئجیکسه ده، سونرا چادراسی‌نین ال آیاغین ییغیشدیریب او دا قالخیب اوتاقدان چیخیر. قالانلار فقط حاجی مؤحسون‌له قاسیم‌آغا اولور. حاجی میرغافارین الینده‌‌کی سیگار تیتره‌ییر. ایلک دفعه‌دیر کی میرآغا اونون قاباغیندا دایانیر. اوره‌یی بو بیر اوغلونا بند‌دیر. دئمک تکجه اوره‌یی یوخ، بوتون دیریلیگی اونا باغلی‌دیر. اونسوز بوتون تشکیلاتی پوزولار. بو مخمصه‌دن چیخماغا اونون نقشه‌سی توتماییب. گرگینلیک نه اینکی آزالماییب، عکسینه داها دا شدتله‌نیبدیر. ایندی ایسه او نه ائده‌جه‌یینی بیلمیر. بئینی ییغجام صورتده ایشله‌میر. گؤزلریله سانکی یاردیم دیله‌ییر. سوکوت خئیلک اوزانیر. آنجاق یئنه ده سؤزه گلن حاجی مؤحسون اولور:
– حاج میرغافار آغا، من سیزه حق وئریرم. قارداش گوناه منیم باجیمدادی، بونو بیلیرم. قشگ ده بیلیرم. آمما بونو دا بیلیرم کی خانواده دئدیگین، دادگاه دئییل. بوردا حقه – ناحقه حؤکم ائله‌مک اولمور. بوردا بیر باشین بوش قویماسان ایش پیتلاشار. ائوین بؤیوگو اولسان، ایش داها دا چتین‌له‌شر. حاجی چوخ دیبینه گئتسن ایپ قیریلار، جله داغیلار. منیم میرآغییا اوره‌ییم یانیر. او بئچارا دا اورتادا قالیب، نئیله‌سین؟ بوگون سحر اوکی دانیشمالی‌ایدی اکرم‌نن دانیشمیشیق. ائله اوولدن عیناد ایدی. آمما بو یول دوغردان دا عاغیل اوزویله دانیشمیر. اصلن آیری بیر شئی اولوب. نئیلییک؟! مچید قاپیسی کیمی نه یاندیرمالی‌دی، نه ده سیندیرمالی. اللی ایللیک حاقی سلامامیزا آند اولسون، من سننن اوتانیرام. آمما اوشاغلارین دا مننن انتظاری وار. منیم ده اومودوم سنه‌دی. منی خاراب ائله‌مه! گل منیم بو آخیر خاهیشیمی یئره سالما! واللاه بو ایش توتان دئییل. قیرخ نئچه ایللیک چیناری کؤکوندن چیخارتماغ اولماز حاجی میرغافار، بونا فیکیرلش!
حاج مؤحسونون دیل-دوداغی قورویوب؛ اویان بویانا باخیر؛ چای وئرن بیریسینی گؤرمور. بیر آز دوروخور؛ سونرا بیر سیگار یاندیریر. آلتدان – آلتدان حاج میرغافارا باخیب، اونون سؤزون گؤزله‌ییر. حاجی میرغافار دیللنمیر. حاجی مؤحسون چاره‌سیز حالدا یئنیدن باشلاییر:
– گئتمیشیک بازپرسین یا‌نینا، یالوار- یاخار ائله‌میشیک کی هایا – بایا سالمییالار، فرصت وئره‌لر بلکه ائو آراسی مسئله‌نی حل ائله‌یک. میرآغا بدبخت نئیله‌سین؟! بویون دادگستری‌‌نین دفترینده گؤرئیدین نه حالدایدی. گؤر نه قده‌ر آدام کیچیلیر. بو خفته کیم دؤزر آخی؟ حاجی میرغافارآغا، من هئچ اولماسا اوش- دؤرد یاش سندن بؤیوگم، آمما اجازه وئر سنین الیندن آیاغیندان اؤپوم، سن اکرمین گوناهلاریندان کئچ. گل آللاها خاطیر دؤرد – دؤورووه رحم ائله، قویما ایش بوندان آرتیق اوزانا…
حاج میرغافار سوسوب، دانیشمیر. قاسیم چای گتیرمیه گئدیر. ائوده کیمسه قالماییبدیر. چای ایچیلیر. حاج میرغافارین یوموشانماسینی قاسیم دویور. گؤز آلتی حاجی مؤحسونه باخیب، اونون اشارهسیله سؤزه گلیر:
– حاج‌آغا، جسارتن عرض ائلیرم، اگر اجازه بویورساز من اؤزوم بو ایشین دالینا دوشوم؛ حاجی مؤحسون آغا‌نین کؤمه‌گیله ایشی بئله قاباغا آپاراغ کی بیر آبرومند صورتده شمسی خانیمین رضایتین آلاخ؛ مسئله‌یه فیصله وئرک گئتسین.
حاجی میرغافار یئنه ده بیر سؤز دئمیر. سیگار توستوسونون آرخاسیندان گؤرونن صیفتینده ایکی کؤنللولوک، شوبهه و غرورون زده‌لنمه‌سی‌نین آجیناجاقلی ایزلری گؤزه چارپیر. کیمسه‌یه باخمادان اوشوندیکدن گؤزلری گؤز چاناغیندا چیرپینیردی. حاج مؤحسون دانیشماغا جرات ائتمیر، آمما سوکوتون اوزانماسی یوروجو بیر یوققوش سایاقدا اونو سارسیلدیر، نهایت بوتون گوجونو دیلینه ییغیب دئییر:
– قورتار حاجی میرغافار، قورتار! خئیر ایشه استخاره لازم دئییل، آللاها خاطیر قورتار!
بو لحظه‌ده حاجی میرغافار گؤزله‌نیلمز سرعتله یئریندن سیچراییر: «هر نه ائلئیه‌جکسیز ائله‌یین، ال چکیز من کوپو‌یوغلونون یاخاسیندان،… ال چکین!»- دئیه، قاپیلاری چیرپا – چیرپا گورولتویله ائودن چیخیر!
بیرهفته‌دیر کی توختاقلیق حاج میر غافارین عایله‌سینده حؤکم سورور. حاج اکرم خانیمین قیریشیغی آچیلیب. دوزدور کی هله ده حاجی میر غافار ائوه گلمیر، آمما بو آرخاینچیلیق وار کی گئجی تئزی قاییدیب گله‌جک. حاجی مؤحسون‌ایله قاسیم آغا‌نین فعالیت‌لری‌نین خبری آز – چوخ حاج اکرم خانیمین قولاغینا چاتیر، آمما هله ده ایش قطعی صورتده قورتارماییبدیر.
سحر چاغیدی. حاج اکرم خانیم سیل – سوپورون قورتاریب، اوتوروب قران اوخویور. قاپی‌نین زنگی چالینیر، گلن حاجی مؤحسون‌دی. حاج اکری خانیم تعجبدن قاشلارین دارتیر:
– سحر- سحر خئیر اولا آغا داداش؟!
«خئیردی اینشاالله!»، دئیه حاجی مؤحسون اوتورور؛ جیبیندن پاپیریز قوطوسون چیخاردیر و بیر سیگار آلیشدیریر.
– صبحانه یئییبسن یا گتیریم؟
– یئمیشم. بیر زیرسیغار گتیر، گل اوتور!
حاج اکرم خانیم الینده چوبوغ آلتی‌لا قاییدیر:
– خوب؟!
– عرض اولسون کی بیز بو بئش- آلتی گونو، مننن قاسیم، جدیت‌له ایشین دالیندایدیق کی بلکه بیر دفه‌لیک فیصله وئرک قورتولا گئده. آروادی دا بیر جور راضی ائله‌میشدیک، البته چوخ چتینلیکله. هر حال، راضی اولموشدو. آمما آخیردا ایش یامان کورلاندی. ایندی گلمیشم بونو دئیم کی، اکرم بیر داش آتدان قوی بیر داش اوستدن، والسلام یادیندان چیخارت! قسمت بویوموش باجیم. اولاجاغا چاره یوخدور. من بئله دوشونورم. هر نه دی ایش توتان ایش دئییل، بوراخ! بئش گونلوک دونیادی، کئچین، قوی سوووشسون گئتسین. بو بونون بو اوزو؛ ایندی قالدی او اوزونه، بئله باجی قبول ائله کی بیز بو دونیانی اؤزوموز اؤزوموزه دارالدیریخ دا! یوخسا سنین نه‌یین کم‌دی؟ قیز، اوغلان، گلین، کوره‌کن، نوه، صاباح بیری گون نتیجه؛ شوکور الله‌ها یئمه‌یه چؤره‌یین، اوتورماغا ائوین- ائشیین. حاجی‌ایلا دا دانیشمیشام باهم بیرگئدین سوریه‌یه. تقررب نیتی‌ایله، گئت متوسل اول جناب زینب خانیما، گؤر نه عظمتلی‌میش بو خانیم. گؤر نه گذشت‌ین صاحابی‌میش بو خانیم! البته سن او دونیاوا قشنگ فیکیرلشمیشدین واللاه، الحق بؤیوک ایش گؤرموشدون سن؛ آمما بیلمیرم نئجه اولدو شیطان قوشووو اوغورلادی. سنین معامله‌ن الله‌‌نان‌ایدی اکرم. حاجی میر غافار کیمدی، من کیمم، او بیریسی نه کاره‌دی؟ گؤر سن کیمنن طرف‌سن، آخی گؤر بو دببه ائله‌مه‌لی بیرسودادی؟
حاج مؤحسون نفس آلمادان بیرباشا دانیشیر، آمما حاج اکرم خانیم اؤز عالمینده‌دیر. اونون دئدیک‌لریندن بیر کلمه‌سین ده بئله ائشیتمیر. دیسکینیب یوخودان آییخان بیریسی کیمی لاپدان قارداشی‌نین سؤزونو کسیر:
– اولمادی؟!… نئجه یانی اولمادی؟ به نه جور اولدو؟!
– بابام، باشا دوش! بیزیم طرفیمیز بو آرواد دئییل، بنیاددی. بیزیم خبریمیز یوخوموش. دفترخانادان قاسیما دئییبلر اوول بنیادینان دانیشین، سونرا گئدین دادگاهدان کاغاذ آلین گتیرین. قرار اولدو من اؤزوم گئدم بنیادا. کئشگه گئتمه‌یئیدیم. ائله قوپاراغیمی گؤتوردولر کی دئدیگیم سؤز یادیمنان چیخدی. البته یئنه ده نااومود اولمادیخ، دئدیک ائشیکدن بیر آدام تاپاریخ اونون الینن ایشی قویاریخ یولونا. سورا بیر ایکی اوش نفرینن دانیشدیق گؤردوک خئیر بابام هنده‌ورینه دولانمالی بیرایش دئییل بوو! یئنه یاخشی کی حاجی اؤزو ایشین دالین توتمادی، یوخسا برمالا باغیری چاتداردی کیشی‌نین.
– اولارین دئمه‌یینه دئییل کی، حق طلاق شرعا کیشی‌یه بویورولوب، گئتسین دئسین ساخلامیرام، بوشویورام، زوردو مه‌یه؟!
– په‌هه!! دئ گل ایندی بونو باشا سال! بابام، بو آرواد سیزلرینن فرق ائلئییر. گلئیدین اورا گؤرئیدین نه خبردی. قولاغ آختاریرلار کسمه‌یه. بیر پارا سؤزلر ائشیکده دئییلیر کی آدام ائشیدنده بوینوز چیخاردیر. یالان‌چین دئیرلر بعضی آدامین ساغ قولون سالیبلار آلدیغی آروادین کبینینه. سن نه قویوب نه آختاریرسان؟ بوشاماغ اولار مگر، حضرت عابباس حاققی آدامین دریسینه سامان تپرلر.
حاجی مؤحسون آجی – آجی گولومسه‌ییب، بیر سیگار یاندیریر. حاج اکرم خانیم ایسه…..
***
ایکی اوچ آی‌دیر کی حاجی میرغافارین عایله‌سینده سؤز – سوو آزالیب. او بیر گون هه، بیر گون یوخ حاجی اکرم خانیمین ائوینده اولور. حاج اکرم خانیم داوا – شاوادان نتیجه آلمادان، شیوه‌سین ده‌ییشیب. ایندی ایسه محبت دوزاقی‌لا ارینی اؤزونه جلب ائتمک قرارینا گلیبدیر. او پروانه کیمی اری‌نین دؤره‌سینده دولانیر. الیندن گلن حؤرمت – احترامی اوندان اسیرگمیر. او گلن گونلر ائوی بیر پارجا گوله دؤنده‌ریر. جور به جور یئمک بیشیریب حاضیرلاییر. اوشاق کیمی ارین نازلاییب تومارلاییر. حاجی میرغافار ایسه چالیشیر اؤزون ائله آپارسین کی حاج اکرم خانیمی راضی ساخلاسین. آمما اؤز ایچری عالمین اؤرتوب – باسدیرمادا کیفایت قده‌ر اوغور قازانا بیلمیر. اونون قرارسیزلیغی، لحظه سایمالاری حاج اکرم خانیمین آلیجی گؤزلریندن یایینماییر. دؤنه – دؤنه حاج اکرم خانیمی «شمسی» آدیلا سسله‌‌ییر، سونرا چاشدیغینی دویجاق اوشاق کیمی ال – آیاغین داغیدیب اؤزون ییغیشدیریر. گئجه‌لر باشی یاستیغا ده‌ییب دیمه‌میش اویور، خورولتوسویلا یازیق آروادین تیکه – پارا یوخوسون دا قاچیردیر. بو بیر ایکی آیدا حاج اکرم خانیم گئجه‌‌نین نه قده‌ر اوزون اولدوغونو بیلیب دوشونور؛ ایللاه او گئجه‌لر کی حاجی میرغافار اویغو عالمینده شمسی‌‌نین آدین چکیر، اونونلا دئییر دانیشیر، او ائحمالجا یاتاقدان سوزولوب حیطه گئدیر، اوزون زامان حیط اوزونو وار – گل ائدیر. بونلارین هامیسیلا بئله او دویدوقلاری‌نین هئچ بیرین اری‌نین اوزونه گتیرمیر؛ عکسینه اری‌نین قلبینده اؤزونه یئنیدن بیر یئر آچماغا سارسیلمادان چالیشیر. گؤزل گؤیچک پارچالاردان اؤزونه جور به جور پالتار تیکدیریر. تازالیقدا خئیلک اؤزونه بزک – دوزک وسایلی آلیبدیر. دونن ده گئدیب شه‌هرین لاپ او باشیندا تانینماز بیر آرایشگاه تاپیب، نئچه ایلدن بری قالیب اوزانمیش هوروک‌لرین چالدیریب. ساچلارین بویادیریب، مئش قویدوروبدور. حسابی آلین – قاشا یئتیشیب؛ بو گون ایسه سحر ائرکن یوخودان دوروب، ائو- ائشیگی سهمانلاییب کئچیب حاماما؛ سونرا ایللردن بری یخداندا قالمیش فیروزه بویالی پارچا‌دان تازاجا تیکدیردیگی کت – دامنی گئییر. باشین داراییب دوزلدیر. آز چوخ بر- بزک ائله‌ییر. اوتورور اری‌نین یولون گودور. هله اری‌نین گلمه‌سینه بیر ساعات قالیر. اؤز – اؤزونه دوشونور:
– «ایندی ویرا غافیل بیر قوناق گله، منی بو قیلیخدا گؤرسه نه دئیر؟ قیزا یوخ‌ائی!! کیمیم وار کیم گله؟…»
دوز دئییر اونون گل – گئدی بو گونلر چوخ آزالیب. قاباقکی مچید یولداشلاری‌نین چوخوندان قیریبدی. آخی بو حیس گوندن گونه اوندا گوجله‌نیر کی تکجه اونون باشینا بؤرک کئچیبدی. او بیر‌‌ی‌لری هامیسی ایندی ارلرین آلیبلار یانلارینا اونا یاندی – قیندی وئریرلر. اونلارین هامیسیندان زهله‌سی گئدیر، ایللاه دا کی شکوفه خانیمدان: «سامان آلتی‌نین سویودو عفریته!» دئییر. اونون سون گؤروشده دئدیگی سؤزلرین آجیلیغی حاج اکرم خانیمین ایلیگینه‌دک ایشله‌ییب‌دیر. تصادفی حالدا بیر روضه مجلیسینده راستلاشمش‌دیلار. حاج اکرم خانیم دئمیشدیر:
– آی بالام نییه گلیب گؤرسنمیرسیز؟
– باشیمیزی قاشیماغا واخت اولمور واللاه. اوزدن ایراق شفیقه‌‌نین کیچیک قیزی حصبه چیخار اولموشدو. دای دوکتورلره یول دؤیمه‌دن ال آیاغدان دوشدوک. او دا کی کارمددی مژبوراودوم اؤزوم گئدم قالام اوشاغین یانیندا.
– هه… بس بئله. حاج آغازدان نه خبر؟ هنوز بیرین به‌یندیرمه‌ییبسیز اونا؟!
– واللاه حاجی خانیم، دوزو بیز او مسئله‌‌نین اوستوننن کئشدیک.
– سن کی هامیدان یئیین گئدیردین، به نئجه اولدو؟ دئدیکلرین یادیننان چیخدی؟
– منی اوشاغلاریم قویمور حاجی خانیم. نئینیم دای باجی گوجوم چاتمیر، دئییر آبیریمیز گئدر.
– وی‌ی الله آمان! آبیر نییه گئدرمیش، یانی بئنامیسلیق‌دی؟!
– یوخ‌ای‌ی، ائله دئمیرم کی‌ی؛ اوشاغلارین دئدیین دئییرم. آمما دوزون سوروشسان، منیم اؤزوم ده ایسته‌مه‌دیم. دردسره واختیم یوخدو حاجی خانیم. نییه سؤزو اوزاداخ.
– ها ائله! بس دئمکدن دای او دونیاوا گون آغلامیرسان. آخیر سؤزون بو اولور کی، بهشتی آتدین، اریوی توتدون، هه؟!
شکوفه خانیم – «ائله سن بهشته گئتسن بیزه ده بسدی حاج اکرم، بلکه انشاالله بیزی ده شفاعت ائله‌دین، به صیغه باجی دئییلیک؟!»- دئیه، بیج – بیج قیمیشیر.
ماللا‌نین منبره چیخیب صلوات چئودیرمه‌سی حاج اکرم خانیمین سؤزون آغیزیندا قویموشدو. مجلس داغیلدیقدا شکوفه خانیم در حال اکیلیب گئتمیشدی. حاج اکرم خانیم اونو تاپیب اوره‌یین اونا بوشالدا بیلمه‌دن هیرسی باغیرساغین کسدیکده اؤزون دانلامیشدی:
– «کول سنین باشیوا اولسون اکرم! گؤر کیملرین کندیرینن قویویا دوشدون؟ گوناه اؤزونده‌دی چک! حققین‌دی.»
قوهوم – قونشولاری دا هاکذا، هامیسینی آتیب‌دیر. بیرین هنده‌وره قویمور. بیلیر کی اونلارین هاممیسی سؤز دؤشورمه‌گه گلیرلر:
– «هامیسی بیر بئزین قیراغیدیلار کوپک اوشاقلاری. جهنم اولسونلار. گلیرلر قاش گؤز اویناتماغا عفریته‌لر. دومتونورلر آدامین آغیزیندان بیر سؤز آلالار آپارالار اویاندا بویاندا نغل مجلس ائلیه‌لر. زهلم گئدیر هامیسیندان. آی پوخ اولسون فامیل حسرتین چکه‌‌نین ده‌ده به ده‌ده‌سی‌نین گورونا»
یاخینلاردان هئش بیریسی گونون بو واختیندا گلمز‌لر. تکجه قالیر فخری. او گون آشیری مدرسه‌دن چیخاندا گلر اونا باش ویرار:
– «فخری دونن گلیب، بویون گلمز. گلسه ده گلسین، نه اولاجاق، فورا دوررام مغنه‌می تاخارام، مانتووو دا چکرم ائینیمه، اوز – گؤزومو سیلیب قاپینی آچارام. آخیر باشی دئیه‌رم دسشویی‌ده‌ایدیم، باغیشلا!»
اذان سسی گلیر. حاجینین گلمه واختی یاخینلاشیر. حاج اکرم خانیمین اوره‌یی دؤیونور:
– «گؤره‌سن حاجی منی بئله گؤرسه نه دئیه‌جک؟ هی هی، حتمن خوشونا گلر. قارا یولا تازا مد آروادی بیه‌‌نیر دا. قوی گؤرسون بیز ده باشارا بیللیک.»
بیر داها گؤزگو قاباغیندا دایانیب اؤزون سازلاییر. زنگ چالینیر. قاباغا چیخیر. حاج میرغافار گؤز آلتی آروادی سوزور. بیر سؤز دئمه‌دن کوتون چیخاردیب آسقی‌یا آسیب کئچیر دستشوئیه. حاجی اکرم خانیم حوله الینده دستشوئی‌‌نین قاپیسین آچیر. حاج میرغافار دستشوئیده اولان حوله‌یله ال – اوزونو سیلمکده‌دیر. آرواد دئییر:
– تمیز حوله گتیریردیم
– فرق ائله‌مز. ناهار حاضیردی؟
– دویوم دمده‌دی، بئش اون دیقه چکر. ایسته‌سن چای وئریم.
«یوخ ایشمیرم»- دئیه، تلویزیونا ساری گئدیب یاندیریر. تلویزیون اوشاقلار اوچون وئرلیش یاییر. حاجی میرغافار اوتورور باخیر. حاج اکرم ده گلیر ایله‌شیر. بیر نئچه دیقه ارینه باخیر سونرا سوروشور:
– بازاردا نه خبر؟
– ائله بیر خبر یوخدو.
– میرآغا گلمیشدی؟
– هه، گلمیشدی.
حاج اکرم خانیم ارینی تلویزیون وئرلیشی‌ایله مشغول گؤردوکده سوسور. بئش -اون دیقه دینمز- دانیشماز اوتورور، سونرا دورور گئدیر خؤره‌یی چکیر، سوفرانی دؤشویور. ناهار باشیندا حاج اکرم خانیم هر بیر شئی‌دن کی سؤز آچیر اری قیسا جاوابلارلا اونون آغیزین باغلاییر. ناهار یئییلرکن حاجی میرغافار چکیلیر میتککه‌یه دایانیر، چایین ایچیب ایچمه‌میش بالیشی باشی‌نین آلتینا چکیب اوزانیر. حاج اکرم خانیم دئییر:
– یاتیرسان دور پالتاریوی ده‌ییش یئرینده یات!
– فرق ائله‌مز. بئش – اون دیقه هوشلانیرام، دورام گئدم.
حاج اکرم خانیم حیرصیله قالخیب یاتاق اوتاغینا گئدیر. پالتارین چیخاریب بیر گوشه‌یه توللاییر، ییخیلیر یاتیر. آمما یوخو اونون گؤزونه یول آچا بیلمیر؛ قاریشیق فیکیر- خیال‌لار ذهنین چولقالاییر. یالقیزلیق حیسسی بوتون وارلیغین جایناغینا آلیب سیخیر. حیط قاپیسی‌‌نین آچیلیب اؤرتولمه‌سی حاجینین گئتمه‌سین بیلدیریر. حاج اکرم خانیمین لحظه – لحظه بوغازینا تیخانمیش قه‌هر لاپدان آچیلیر…
(اوچونجو حصه‌نین سونو)
