«آرزومان دایی»
رقیه کبیری
«۵۰-نجی و ۶۰- نجی ایللرین آرمانخواه و یئنی قورولوش آرایان گنجلرینه اتحاف! آرمانلاری‌نین بوتون گوجلری و آخساقلیقلارینی دوشونرکن.»
تاق… تاق… تاق…
اَلی‌نین آیناسی‌ایلا شوشه‌نی دؤیدو. قاپینی آچان اولمادی. دستگیره‌دن یاپیشیب، قاپینی آچماغا چالیشدی. قیفیللی ایدی. یئنه شوشه‌نی دؤیدو. آلنینی شوشه‌یه دایاییب، قارانلیق دوکانین ایچینه باخدی.
یان یؤؤره‌سینه باخمادان، باشی قینیندا، بیر باشا، داش ماغازالاردان بارناوایا دؤنوب، عاغلیندا قارالادیغی توکانین قاباغیندا دایانمیشدی. یاتاق یئری اولماسایدی دا، آرا- سیرا هردن گلیب، اوتوروب، سیغناجاق یئری ایدی.
هاوا بتردن شاختا‌یدی. تو دئییردین توپورجه‌یین هاوا دا دونوردو. آغ‌آپباغ قار بوتون خیابانلاری، کوچه‌لری بوروموشدو. بورنونون اوجو بوز کسمیشدی. قول ساعاتینا باخدی. خیابانلاردا سرگردان وورنوخدوغوندا، ساعات هئچ ده وئجینه دئییلدی. زامانین عیاری الیندن چیخمیشدی. سحر تئزدن دانیشگاه آدینا ائودن چیخیب، گون‌اورتا اولمامیش، آیاقلاری اونو بارناوایا گتیریب، چاتدیرمیشدی.
الجک‌سیز اللرینی هوولادی. پالتونون جیبینی قوردالاییب، گوموش بیر بئش قیرانلیق چیخاردیب، یئنی‌دن شوشه‌نی تیققیلداتدی. تیق تیق تیق…
توکانین اوروسوسونون آسیلی قیفیلینا باخمایاراق، بیر داها شوشهدن قارانلیق توکانین ایچینه باخدی. تاختا میز- صندللر قارالتی کیمی گؤرونوردو. بیر- ایکی آددیم دالی‌یا آتیب، ایکینجی مرتبه‌نین پنجره‌سینه باخیب، سسله‌دی: «آرزومان دایی… آرزومان دایی…»
آرزومان دایی‌نین یئرینه «مامان» شوشهدن باخدی. هئره‌نین ایچینه دوزولموش، قیرمیزی شمعدانی گوللری‌نین دالیسیندا، گوموشو ساچلاری‌یلا دورموش «مامان»ی گؤرنده، اونا ائله گلدی کی، «باجالانلو»نون تابلولاری‌نین بیریسینه باخیر. «مامان» آرزومان دایی‌نین ائوده اولمادیغینی باشینین ایشاره‌سی ایله اونا بیلدیردی. اویسا اشاره‌نی سایمادان «آرزومان دایی‌نان ایشیم وار» دئدی. «مامان» پنجره‌نین بیر تایین آچیب، ائشییه ساری اَییلدی. چینینه سالدیغی ساری ائشارپی‌نین قوتازلاری پنجره‌دن ساللاندی: «آرزومان ائوده دگیل» دئیب، پنجره‌نین تایینی باغلاییب، گؤزدن ایتدی. ستار کوچه‌نین اورتاسیندا دوروب، ترپنمه‌دن، گؤزونون گؤرونتوسونده‌کی تابلودا قیرمیزی شمعدانی‌لارا باخدی. «مامان»نین گؤرونتوسو، یئنی‌دن شمعدانی‌لارین دالیسیندا گؤیردی. بیر داها پنجره‌نین تایینی آچیب: «ساتتار افندی! آرزومان بلکه یوباندی. مامئت گون‌اورتادان قاباق دا آچیق اولور.»
ستار «یووووخ! آرزومان دایی‌نی گؤزلَه‌رم» دئدی.
«مامان» چیین‌لرینی آتیب، «آنجاق هاوا شاختادی، گئنه اؤزون بیلرسن افندیم!» دئیب، پنجره‌نی باغلادی.
ستار توکانین قاباغیندا چؤمبه‌لیب، یان یؤوره‌سینه باخدی. بو حال- هاواسی‌یلا مامئتین یئرینه گئتمه‌یه گؤیلو یوخ ایدی. گؤزلردن اوزاق، یار- یولداشدان آیری، دینج بیر یئر آختاریردی. کوچه‌نین اورتاسی شوشه کیمی بوز باغلامیشدی. کوچه‌ده گلدی- گئدردن خبر یوخ ایدی. قو دئییردین، قولاق توتولوردو. جیبیندن فیلترلی، نازیک هما سیگاری‌نین پاکاتینی چیخاردیب، بیر سیگار آلیشدیردی. ائله دریندن کؤکسونه چکدی کی، دئیه‌سن ایللر ایدی توستو عطشی ایدی. دونن گئجه اوخودوغو کیتابین بیر پاراگرافی یادینا دوشدو: «اؤپوش اولمایان یئرده، سیگار گرکلی‌دیر». هؤوشنه‌لی، دالبادال سیگارا قولاب ووردو.
«اؤپوش ایسته‌ین کیم‌دی؟ اؤپوشو وئردیخ “فروید”ون اؤزونه. منی دوشونن، اورک‌بیر آدام آختاریرام. تکجه منیم‌له اوتوروب، گؤز- گؤزه تیکیب، دئییب- دانیشسین. آمما حاییف‌لار اولسون کی، اورک‌بیر آدامیم دؤوره‌سینه ییغینتی ییغاندا، آنجاق سیگارنان آرزومان دایی‌یا پناه گتیرمک اولور» دئیه، دوشوندو. سیگاری سؤندورمه‌میش کؤتویونو کوچه‌نین اورتاسینا تولازلادی. کؤتوک شوشه کیمی بوز اوستونده توستوله‌دی.
دیزلرین قوجاقلاییب، باشینی دیزلری اوسته قویدو. عاغلینا گلن یامان- یوووزو اؤزونه سؤیله‌دی: «سارساق! سَفئه! عاغیلسیز! عشق‌دن عقیده‌یه نه دخلی؟» ایچیندن بیر سس قالخدی: «سَفئه‌له‌مه… عشق هانسی ایتدی سنی قودورتسون؟ عاغلیوی ایتیریبسن؟ خالقین اوشاقلاری گئدییب زیندان چکیر، سن ده دوروسان… دئمزلر بو هایا- های دا، هئچ اوتانمادین عاشیق اولدون؟» گؤزلری یاشاردی… « گؤزدن ایراخ، گؤیولدن ایراخ دئمیش‌لر. تَزه- تَزه یادیمنان چیخیردی هااااا. آخی بیردن بیره، گئنه هانسی اراده منی چکیب آپاردی اونون کیلاسینا؟ کاش گئتدی‌ییم یئرده قیچیم سیناردی… دئنه سنه نه دخلی کیمنن دانیشیر، کیمنن دانیشمیر؟ سن اونون نه‌یی‌سن؟ نه‌چی‌سی‌سن؟ دللَح‌سن یوخسا گودوکچوسو؟ دئییرسن بس هر کس ایکی کلمه سن‌نن سیاست‌دن، ادبییاتدان دانیشسا، سنه آغزی آخییب؟… نه اولسون کی؟ کیم دئییر سنی سئویر؟ کافه تریا دا اوتوروب، ایکی کلمه ساعدی‌دن، اوش کلمه هدایت‌دن، بئئش کلمه سیاست‌دن دانیشدی‌سا یانی سنه ویریلیب دااا؟. بئچارا، گؤر هِش او سنی ساییر؟ سن اونو گؤرنده ال- آیاخدان گئدیسن… دیزلرین تیتره‌ییر… یاشیل گؤزلرینه باخاندا آز قالیسان هوشون باشیننان اوشسون… گؤر هئش او سنی وئجینه آلیر؟…»
آیاق سسی ائشیتدیدیکده باشینی قووزادی. آرزومان دایی آیاق اوسته، اونون اؤنونده دایانمیشدی. ستار الی‌نین دالیسی‌یلا گؤزلری‌نین یاشینی سیلیب آیاغا قالخدی. آرزومان اؤزونو گؤرمه‌مزلی‌یه ووردو: « هاااا ساتتار افندی! نه وار گون اورتا اولمامیش، دانیشگاه یئرینه آرزومانین دامچاسینا یول آزیبسان؟» دئییب، اوروسونون یاری تایینی آچیب، ایچری کئچدی. الینی ایشیق کلیدینه ساری اوزالتدی. میز- صندل قارالتی‌لاری ایشیغا چیخدی. ستار دیوارین دیبینده، پیلله آلتینداکی میزین آرخاسیندا اوتوروب- اوتورمامیش: « قادان آلیم آرزومان دایی، یاریم‌دانا او داوادان منه وئر! » دئدی.
آرزومان دایی شوبهه‌لی، اینانمازجاسینا دؤنوب ستارا باخدی: «آخی سحر- سحر چاخیر ایچمزلر ساتتار افندی!»
ستار «آرزومان دایی! سن آلـاه سؤزو اوزالتما… » دئییب، میزین اوستونده دیرسکلندی. آرزومان «چاخیر هر دردین چاراسی دئییل اوغولوم» دئییب، پئشخوانین دالیسینداکی رفلرده سیرایلا دوزولموش شوشه‌لره ساری دؤندو. ستار یالوارا- یاولوارا: « سن آلـلاه هئش نه سوروشما دایی. فقط یوباتما» دئدی.
آرزومان بیر بشقابدا ایکی شور خیارلا بیر پیالا قاتیق میزین اوستونه قویدو: «ساتتار افندی، هر ایشین قایداسی وار. داوانین دا قایداسی ایکیندی‌دن سورادی»
ستار اوتانقاجلیقلا باخیشینی آرزومانین گؤزلوک دالیسیندان باخان یاشیل گؤزلریندن قاچیرتدی. اویسا «سن بیلرسن کی من جاوانلارا چاخیر ساتمارام، هله قالسین او دا گونون گون اورتاسیندا… آمما سنین خاطیر- حؤرمتین باشقادی»
ستار، اللرین بوینونون دالیسینا آپاریب، بارماقلارینی پئیسرینده بیر- بیرنه قیفیللایب، صندلین دایاناجاغینا دایاندی. آرزومان توکانینین دیوارلارینی شاه-ین شکیللری یئرینه، خیابان قیراغیندا ساتیلان پوسترلرله بزه‌میشدی. خاچا چکیلمیش عیسی، باشی چینینده اوزگون- اوزگون، اوز به اوزونده‌کی دیواردا، چرچووه‌سیز پوستردن ستارا باخیردی. عیسی خاچا چکیلیب، باشی بیر یانا آخیب، اؤلوم حالیندا اولسا دا، رسام قول- قیچی‌نین عضله‌لرین بیر ایدمانچی عضله‌سی کیمی رسم ائله‌میشدی. عیسی‌نین رسمیندن بیر آز کناردا مقدس آنا، عیسی‌نین اوشاقلیغین قوجاغینا آلییب، پئشخوانین دالیسینداکی رفلره باخیردی. آرزومان بیر شوشه کولا، یاریم دانا «مخصوص» و بیر استکانی میز اوستونه قویوب: «اؤلچونو آرتیریبسان ساتتار افندی» دئدی. ستار گؤزونو دیوارداکی عیسی‌یلا مریم‌دن آییریب، دوداغینی قاچیرتدی: «سورشما دایی، ایندی ۵۵ ده منه کار کسمز» دئییب، چاخیری شوشهدن استکانا سوزوب، کولاسیز، بیر نفسه باشینا چکدی. چاخیر دیل- بوغازینی یاندیریب، یاخا- یاخا آشاغی آخدی. غیر ارادی اولاراق، گؤزلرینی قییب، باشینی تیتره‌تدی. بارماغینی قاتیغا باتیریب، یالادی. گئنه نیگارین حوزونلو باخیشی، ملاحتلی گولوشو گؤزونون اؤنونده جانلاندی. نیگار دانیشکده‌نین ضیالی قیزلاری‌نین ایچینده اؤنجول ساییلسایدی دا، ستارا ائله گلیردی کی، او اینجه، نازیک شوشه کیمی بیر قیزدی. اَل دَیمه‌میش سینا بیلر.
آرزومان «هاااااای… هاااای. هاااای روزگار» دئیه- دئیه ستارین میزی‌نین باشیندان اوزاقلاشدی. ستار شور خیارا بیر دیش وورب، بشقابین ایچینه آتدی. پئشخوانا دوغرو گئدن اورتا بویلو آرزومانین دوشوک چیین‌لرینه، چیین‌لریندن بوغدایی ساچلارینا باخدی. آرزومان کئچیب، پئشخوانین دالیسیندا اوتوراناجان گؤزونو اوندان آییرمادی. یار- یولداشلاری ایلا چاخیر ایچمک اوچون عادت اوزره «مامئت»ه یا دا «ارزان»نین زئرزمی‌سینه گئدردیلر. اورالاردا «بالزام» دان توتدو، «سلطانیه» «مراغا» حتی «۵۵» ده تاپیلاردی. اوسته‌لیک، مامئتین خؤرکلری نین ایچینده دادلی- دوزلو زینگ و کوفته ده اولوردو. اؤز- اؤزویله خلوت ائدیب، اؤزونو چاخیرین هاواسینا بوراخماغا احتیاج دویدوغوندا، آرزومان دایی‌نین صفالی آمما محقر یئرینه گَلَردی. هردن بیر ده، گلیب، ایکی- اوچ یاشا دولموش دوستویلا اوتورب، صحبت‌له‌شیب، بیر آز میرزه علی‌اکبر صابر، بیر آز میرزه علی معجز یا علی‌آغا واحدی چاخیرلارینا مزه ائدردیلر. آرزومانین یئری، ستارین لاپ اوره‌یه یاتیم یئری‌ایدی. اوردا خلوتینی خارابلایان هئچ بیر نه اولمازدی. ستار آرزومان دایی‌نین اول- آخیر جاوان مشتریسی‌ایدی.
ایکینجی، اوچونجو ایستکانی دالبادال باشینا چکدی. آرزومان گؤزآلتی ستاری سوزودو. «ساتتار افندی، مامان هله قارتوپی‌لاری پیشیرمه‌ییب. چاخیر آج قارینی خارابلار اوغلوم!» دئدی.
باشی قیزیشمیش ستار، یاستی- یاستی: « دایی، منیم دردیم قارین دردی دییل کی…» دئییب، سوسدو. گئنه ادبیات دانیشکده‌سینده کریدورون دیبینده‌کی کیلاس گؤزونون اؤنونه تیکیلدی. نیگار، الینده «ارک» آغ‌آپباغ گؤزل سیر- صیفتی ایله، نفتی سوبانین دیبینده اوتورموشدو. هر زامانکی کیمی ساچلاری هؤروکلو دئییلدی. خورمایی ساچلاری، یاشیل پالتوسونون خز یاخاسینا شلاله‌لنمیش، ژورناللارداکی خاریجی مانکن‌لره بنزه‌ییردی. ادبیات دانیشگاهینین عاغیللی- باشلی، ضیالی تای‌سیز قیزی‌نین یازدیغی مقاله‌لری دانشجولارین، اوستادلارین الینده، ال به ال دولانیردی. بئش- آلتی اوغلان، آری کیمی نیگاری دؤوره‌‌له‌میشدیلر. اویسا، اوغلانلاری اونون دؤوره‌سینده گؤردوکده، قیسقانجلیق جانینی، عاغلینی بورودو. نیگار «ارک» درگی‌سیندن بیر یازی سئچیب، اوخوماقدایدی. ستاری قاپی‌نین چرچیوه‌سینده گؤردوکده، حوزنلو، ووقارلی باخیشی‌یلا اونا باخیب، خوش کؤنوللوجه «ارک-ین تازا نومره‌سی چیخیب، بیزده باش‌مقاله‌نی اوخویوروق» دئدی. ستار: «سیز ایشیزده اولون. من یولداشلارین بیرینی آختاریرام… دئدیم بس بوردادی» دئییب، کیلاسدان چیخدی. نئچه آددیم گئتمه‌میش کوریدورون اورتاسیندا دایاندی. بوتون گوجویله دیواری تپیکله‌دی. یوموروغونو دیوارا چیرپاندا، بارماقلاری گؤینه‌دی…
یئنه چاخیری شوشهدن استکانا سوزدو. آرزومان «هاااای هاااای هاااای» دئدییب، پئشخوانا دیرسکلندی. ستار استکانی برکدن میز اوسته چیرپاندا، آرزومان باشینی توولادی. ستار بیر قاشیق قاتیق یئیب، سسینی اوجالتدی:«پنبه‌ی داغ جنون ایچره نهاندیر بدنیم… دیری اولدوقجا لباسیم بودور، اؤلسم کفنیم…». گؤز یاشلاری یاناقلاریندان آخیب، بوغلاریندان دوداغینا سیزدی. گؤز یاشینی دادیزدی. ندنسه قفیلدن اوشاقلیق چاغلاری یادینا دوشدو. اوشاقلیغینا دؤنمه‌یی، باشینی آناسینین دؤشونه دایاییب، دویونجا آغلاماغی اؤزله‌دی. اوشاقلیقدا بورنون سویو آخاندا دیلی‌ایله یالاییب، شور دادیندان خوشلاناردی. بیر داها دیلینی دوداغینا سورتدو. گؤز یاشی‌نین شور طعمی، بو دفه دادسیز ایدی.
آرزومان « هاااای هااااای شاهرییار… پیدر عشق بسوزد که در آمد پیدرم» دئییب، رفدن یاریمچیق بیر یئکه شوشه‌نی گؤتوروب، ایستکانا سوزودو. تامسینا- تامسینا گیلاناری رنگده ایچکینی ایچمه‌یه باشلادی. ستارسا شوشه‌نی گؤتوروب ایستکانا سوزمک یئرینه بیر قورتوم شوشهدن ایچیب، بیر دیش شور خیاردان یئییب، یاستی- یاستی « آرزومان دایی… آرزومان دایی…» دئدی. ائله یاستی- یاستی دانیشیردی کی، آز قالا سسی اسلوموشنه دؤنسون. گئنه اوجا سس‌له اوخوماغا باشلادی: «عاشیق صادیق منم! مجنونون آنجاق آدی وار… منده مجنوندان فزون عاشیق‌لیک استعدادی وار…»، باشینی میز اوسته قویوب سس‌سیز- سس‌سیز آغلادی.
«مامان» قولاب توخونماسی الینده، پیلله‌لردن آشاغی ائندی. ستارین باشینی میز اوسته گؤردوکده «اولماسین آزار ساتتار افندی» دئدی. ستار باشینی میزدن قالخیزدی. پالتوسونون یئنگیسی ایله گؤزلری‌نین یاشینی سیلدی. «مامان»نا باخدیقدا، دئیه‌سن ایچیینده بیر یارانین کؤزمه‌یینی قوپارتدیلار. اونودماغا چالیشدیغی نیگار یئنه یادینا دوشدو. «مامان»ین دا گؤزلری نیگارین گؤزلری کیمی یاشیل رنگده ایدی. یاستی- یاستی«مامان افندی!» دئدی. «گاهدان یئر اوزونده نؤقطه بویوندا اولان بیر اینسان گؤزونده ائله یئکه‌لیر، ائله یئکه‌لیر، اوندان باشقا هئچ کیمی گؤره بیلمیسن. حال‌بوکی او سنه قاداغان دی… سن هارا، او هارا… ایکی آدا کیمی… ایکی اوقیانوس کیمی…»
شوشه‌ده‌کی چاخیرین سون قطره‌لرینی باشینا چکدی. مامان آرزومانا باخیب، باشینی بولادی. قیرمیزی صندللرینی یئرده سوروتله‌یه- سوروتله‌یه کئچیب پئشخوانین دالیندا اوتوردو. عمامه ساپینی پئشخوانین اوستونه قویوب، قلاب توخونماسین توخوماغا باشلادی. ستار بوش شوشه‌نی آرزومانا ساری توتوب «قادان آلیم دایی، بیر چَتوَل ده وئر» دئدی. مامان ایسه باشی‌یلا آرزومانا آپارماماغینی آنلاتدی. ستار «مامان»نین قاش- گؤز اویناتماسینی گؤروب: «مامان افندی، بیلیسن مئی‌یین داشقینلیغی، نئی‌یین آتشی ندن‌دی؟». مامان آرزومانا باخیب، گولومسه‌دی: «کئفلی‌دن آییغی اولماز» دئدی. ستار «بیر چَتوَل ده گتی دایی! قوی بیر گون ده من دولوب داشیم داااا» دئدی. آرزومان پئشخوانین دالیندان قالخییب، الینده شوشه، ستارین اوتوردوغو میزه ساری گئتدی. ستار شوشه‌نی آلیب باشینا چکدی. سونرا دیش وورموش شور خیاری گؤتورب، یئریندن قالخدی. یاستی- یاستی « دایی، سن دئییرسن بَه من تورپ‌نان ایسپید ایچن علی بئداوام‌جان یوخام؟»
آرزومان اوزونتولو- اوزونتولو ستارین قولوندان یاپیشیب «اوغول، اَیلش هوش- باشین یئرینه گلسین سونرا گئت» دئدی. ستار ساغ الینی شالوار جیبینه آپاریب، بیر قیرمیزی اونلوق اسکناس چیخارتدی. سونرا سول الینی جیبینه سالیب بیر ده بیر گوموش بیر تومن‌لیک چیخاردیب، پوللاری پئشخوانین اوستونه قویوب، قاپی‌یا ساری یوللاندی.
الینده دیش وورولموش یاریمچیلیق شور خیار، سندلیه- سندلیه داش ماغازالارادان شهناز مئیدانیا ساری دؤندو. خیابانین باشیندا دایاندی. ادبیات دانیشگاهینا گئتمه‌لی‌یدی؛ آمما آددیمینی آددیمیندان گؤتوره بیلمیردی. آرخین قیراغییندا اوتوروب آیاقلارینی قارنان دولو آرخین ایچینه قویدو. نیگارا باخدی. نیگار کیلاسدا سوبانین دیبینده زیل سسی‌ایله اونو دؤوره‌له‌ین اوغلانلارا مقاله اوخویوردو. بیر آزدان تپه‌سی اوسته آرخین ایچینه ییخیلیب، باشی قارا قویلاندی. دیش وورلموش شور خیار آرخین قیراغیندا قار اوستونه دوشموشدو…
۹۲.۱۰.۶
***
اوروسو: لای- لای تاختا قاپیلار اولوردو – هله ده تکه- توک قدیمی محله‌لرده گؤزه دَییر- قاپینی آچدیقدا پارچا کیمی لای‌به‌لای بیر- بیری‌نین اوستونه ییغیلیب، باغلادیقدا لای‌به‌لای ایکی (ساغ- سول) طرفدن آچیلیب، گلیب بیر- بیرینی توشلاییر. سونرا هر ایکی تای دان بیر اوزون دمیر کمربند کیمی اوزانیب، قیفیل یئرینده بیر- بیری اوسته اوتورار. سونرا اونلارین اوستوندن قیفیل ویریلار.
ایسپیت: الکل.
یک پاسخ
عزیز یازار، اللریزه ساغلیق!
بو حکایه سیزین حکایه‌لریزین ایچینده چوخ اؤزل بیر یئری وار. تکجه تبریزین یاشلی‌لاریندان اولا بیلسین کی، «آرزومان دایی»نی، «مامان»ی و اونلارین صفالی دوکانینی تانی‌یا بیلسینلر. منیم بو دوکاندا دوکان دولو خاطیره‌م وار. او خاطیره‌لری منده جانلاندیردیغیز اوچون چوخ ساغ اولون!
قلمیز همیشه‌کی کیمی چالیشقان و بارلی اولسون!