دیلشاد‌خانیم گلین‌‌گلمه گئجه‌سی قولام‌دایی‌نین ادیک میخاناسینا گئدیب، صاباح سحره یاخین زیر کئفلی قاییتماسینین اوستون اصلن ویرماییر؛ هئچ بیر شئی اولمایبمیش کیمی، بیر کلمه بئله اونا گؤره دئییب دانیشماییر. او اؤز شیرین دیلی‌له، اؤزونه مخصوص سیاستی‌له باشلاییر قولام‌دایی‌نین بوینونو اووماغا. هامیسی بیرجه ایل چکر- چکمز بیزیم ایپه – میریغا یاتماز قولام داییمیز اولور بیرجه دانا قوزو، لاپ یومورتا یوکو آپاریر؛ هر هانسی یانا کی دیلشاد خانیمین ایشاره بامارغی توشلانیر، قولام دایی تکجه اورانی گؤروب، اورایا گئدیر.
دیلشادین قاباقکی ائوین ایجاره وئریب، اونون هر ایکی اوغولون گتیریرلر اؤز یانلارینا. قولامین قووو دئینده قولاق توتولان ائوینده گتیر- گؤتور باشلانیر. ایللر بویو اوشاق حسرتینده یانان قولام دایی بیر ایلین ایچینده ایکی اوغلان، بیر قیز،بیر کوره‌کن، بیرجه دانا دا ساری تئل قیز نوه‌سینه صاحاب اولور. ائو دئمه ایندی اونون دامی‌نان دووارین‌نان شنلیک یاغیر. قولام دایی ایسه بوتون فر- فامیلین، یور- یولداشین یادیرغاییب، بو کیمدی طیبه باجیسی‌دی، او کیمدی جلیل یولداشی‌دی، داها هئچ بیری یادینا دوشمور؛ پاشا قفه‌سینه ده مطلق آیاق قویمور. سحردن آخشاما یا نوه‌سین قیدیخلییر، یا دا دیلشاد خانیملا شئش- بئش آتیر.
هر شئی بیر یانا او ایل دیلشاد خانیمین بؤیوک اوشاغی ایرج‌ین دانیشگاهدان، حقوق رشته‌سیندن قبول اولونماسی بیر یانا. دیلشاد خانیملا برابر قولام دایی دا قاناد آچیب گؤیونن اوچور. ایرج بیرینجی ایلین اوخویور، ایکینجی ایلین اورتالاریندا گونلرین بیر گونو سحر ائرکن قولام دایی باغچانی سووارارکن قاپی چالینیر. قاپی آچیلجاق اوچ نفر مامور ایرج‌له برابر ایچری گیریرلر. ائوده‌کیلری حیطین بیر بوجاغینا ییغیب ائوی آختارماغا باشلاییرلار. چوخ چکمیر کی بیر ساک کیتاب‌‌ایلا زیرزمیدن حیطه چیخیرلار. کیتابلاری یئره تؤکوب، یوخلاییب صورتجلسه ائلیینده قولام دایی اؤزونه گلیر، بیر لحظه‌ده قئیرت داماری ترپه‌نیر، درحال قاباغا کئچیب دئییر:
– بو کیتابلارین هامیسی منیم اؤزومه راجع‌دی، بو اوغلانا هئش ربطی یوخدو.
مامور آتدان- آتدان قولام دایی‌نین پاتیلیت‌ین سوزوب سوروشور:
– سنین ساوادین دا وار؟
– نئیه یوخومدو.
– گل بونو اوخو گؤروم !
– اده من اکابیر کلاسینا زادا گلمه‌میشم کی، ایمتحان آلیرسان؛ دئییرم کیتاب منیمدی یانی منیمدی دای، قورتاردی.
قیراقدا دایانیب صحنه‌نی سوزن مامور آجیقلانیب دیله گلیر:
– بابام سن نئیه سؤزو اوزادیرسان، گؤر کیمی‌نن آغیز- آغیزا وئریرسن؟! بوشلا پخمه کؤپه‌اوغلونو، دسبتده گؤتور گتیر دییوثو! ؛
دئیه، کیشی حیطدن چیخیر ماشینا ساری یوللانیر.
– دییوث …
دیلشاد خانیمین یوگوروب قولام دایی‌نین آغیزینی باغلاماسیلا شررین قاباغی آلینیر. اینصافن ایچریده‌کی مامور دا اؤزون بیلمه‌مزلییه ویریر.
قولام دایی ایرج‌ین دسبتلنمه‌سین گؤرنده یئنه ده اعتراضا قالخیر:
– بس اونو ندن اوترو آپاریرسان ؟
مامور گولومسه‌ییر:
– اونو دا آپارمالییام ، چونکو سنین اوغولوندی؛ اوننان بؤیوک جورم؟!
***
“ساواک”دا اولاری بیر- بیریندن آییریرلار. گئجه یاریدان سوووشاندا گلیب قولام دایی‌نی آپاریرلار. گؤزلرین آچیرلار. قاباغینداکی میزین دالیندا ایله‌شن کیشی، “خوب جناب غلامعلی حیدری؟! ” دئیه، آیاغا قالخیر، الینده نئچه واراق کاغاذیلا بیر خودکار اونا ساری گلیر. کاغاذی اونا وئره – وئره دئییر:
– گل یاز !
– نه یازیم ؟
– یاز کیم‌سن ؛ کیم‌لرینن اوتوروب دوروبسان؛ نه ایشلر گؤروبسن؛ هانسی پوخ‌لاری یئیبسن ،…
– خاهیشت ائلیرم مربوط دانیش آغا رئیس!
کیشی بیر آندا ایلان کیمی اونا ساری قانریلیر. یئدیگی سیلله بئش آچیلان کیمی قولام دایی‌نین قولاغیندا سسله‌نیر:
– ایندی بیلدین نه یازاجاغسان ؟
– دای نئیه ویریرسان ، من یازماخ باشارمیرام کی، نه ته‌هر یازیم ؟
– کیتابلارا صاحاب چیخان دییوث لابود یازیب اوخوماغ دا باشارار.
– من عرض ائله‌دیم کیتابلار منیمدی، اونلارین پولون وئرن کیمدی؟ معلوم‌دی کی منم.
– منیم اونون صاحابی‌نان ایشیم یوخدو، اوخویانی کیمدی؟
– باخ گؤر اولاردان هئش بیری ده اوخونوب آخی ؟
– اوخونماغینا کی اوخونوب ؛ ایستیرم بیلم کیم‌لرینن اوخونوب ، اولارین آدین ، یولداش‌لارینین …
– اونون یور- یولداشی یوخدو والله ؛ قیز کیمی بیر اوشاق‌دی ؛ صوب گئدیر درسه، ایکیندی قاییدیر ائوه .
– بوش- بوش دانیشماجاغسان ! هوشووو باشیوا ییغ گؤر نه دئیرم! دوز جاواب وئرمه‌سن انیووو‌نن اوزونووو بیر ائله‌رم . کیم‌نن گیت-گل ائلییر بو گه‌ده؟
– والله هیش کیم‌نن؛ قوزو کیمی بیر اوشاغ‌دی آغا، لاپ قوزونون اؤزودو.
– بس بو کیتابلاری کیم اونا آلدیریر؟ کیم اونو بو یولا چکیر؟… منه باخ گؤروم ! سیزین دوس‌دا، فامیل‌ده چپی وار؟
– چپی؟! نئیه یوخدو، نه چوخ چپی. بیزده ده وار، قوهوم- قونشودا دا وار.
– خوووب،… بس بئله ! یاخشی، دئ گؤرک، کیم لردیلر؟ آدلارین آپارا بیلرسن؟
– هه هه، آدین؟! چپی‌نین ده آدی اولار؟ آغا میرتین توتوب؟!
– یووخ، سوآل چوخ دا جیددی‌دی،سوروشورام آدلاری نه‌دیر؟
– بابام اونون کی آدی اولماز آخی، گؤرورسن بعضی‌سی شوکه‌دن توخونور، بعضی‌سی ده کولش‌دن، آمما دای آدی یوخدو کی اونون.
– اولما سن دویو سوزن چپی‌نی دئییر‌سن؟! خاخول کوپه‌اوغلی اوزووو ساریمیسان یوخسا منی؟ آهای، گه‌ده گل گؤروم، گلین آپارین بو اوورشی باسین قودوخلیغا ویرین قویون ایت سسی وئرسین ! … قورومساق ، سارییب منی!
در حال ایکی سرباز ایچری گیریر، قولام دایی‌نی چکه – چکه آپاریرلار یال‌دان قویروغا ازیپ، سورویوب سالیرلار سلولا. بیر هفته چکیر قولام دایی‌نین یارا – پاراسی توختایا، او اؤزونو اله آلیب آلمامیش یئنه ده گلیب آپاریرلار؛ آغا رئیس همان آدام‌دی، دئییر:
– خووب، دئمه‌دین دوس‌دا فامیل‌ده چپی وار یا یوخ . اؤزووو ائششک‌لییه ویرمیشدین یوخسا دوغروداندا بیلمیرسن چپی نه‌دی .
– من هاردان بیله‌جئیم چپی نه‌دی .
– چپی یانی کومونیست، یانی توده‌ای.
– آه‌هوو، دی دئ داای ! من ده دئییرم بلکه سوماخ‌پالان‌نان سؤز گئدیر. من شوفیر بابانین بیری، ساوادیم دا یوخدو، من نه بیلیم چپی نه‌دی، دئ توده داآ !
– یاخشی، ایندی دئ گؤروم دؤرد – دؤروزده توده‌ای وار یا یوخ ؟
– توده ده وار نئیه یوخدو؛ اودو باخ بیزیم اؤز محله‌ده اکبر نجاردی، سیفعلی پیچاغچی دی؛ آل ایت‌دن مشهوردیلار، هامی دا تانیییر؛ هله اوننان علاوه سلمان کوزه‌گری، بازار ایچینده، هامی‌نین گؤزونون قاباغیندا سحردن آخشاما روزنامه اوخویور؛ آمما اولارین نه دخلی وار بیزه ؟
– دخلی وار، سنین قودوغون دا همن یولو گئدیر.
– یوخ ائله دئمه، یوخسا من بیلیم آلله‌یم سؤکه‌رم اونون قارنین.
– قارنین سؤکونجه گئت نصیحت ائله گلسین سؤزلرین دانیشسین، دوزون دئسین ایشی قورتارسین. قویمارام بیر گون بوردا قالا، قوشوم اوزووه گؤتور آپار.
– والله بیللاه او بیرایش گؤرمه‌ییب آغا، من بیلیرم، آمما گئنه ده سؤزوم یوخدو ایجازه وئرین دانیشیم .
قولام دایی‌لا ایرجی بیر یئره سالیب گؤروشدورنده، قولام دایی باشلاییر اونو دانلاماغا :
– -اولان بیزیم اورییمیزده توی – بایرام‌دی کی آغا اوخویوب رییس دادگاه اولاجاق بیزه، دای دئمه گئدیب قورشانیب آیری ایشلره. هیش بیلیرسن نه آدی قویوبلار سنه؟ توده! بیلیرسن یانی نه‌مینه؟ یانی اؤلوم، ایتیم، زیندان، تعبید، مین شوکور قاچاغچی‌یا ! گئنه اونا نئچه ایلدن بیر عفف‌دن زاتدان چیخیر، آمما توده‌یه دای باغیش- ماغیش یوخدو، او یازیخ نه‌نووه رحمین گلسین، گئت نه ائلئییبسن دئ قوی قوتارسین، من بیلیرم نئیلیرلر آداما، منیم در‌یم قالیندی، سن او جور کؤتک‌لره داواملاشا بیلمه‌سن ؛اولان دری- بوغاز ائلیرلر آدامی! آمما کیشی‌نن من دوسلاشمیشام، منه قؤول وئریب دئییب دوز دانیشسا قوشاجام اؤزونه گؤتوروب آپاراسان. هر نه سوروشسالار دوزون دئ قوتار! والسلام ! قولاغون منده‌دی یا یوخ؟
ایرج گؤزون دیکیب یئره هیش نه دئمیر، یازیغین اولوب- قالان روحیه‌سین ده قولام کورلاییر. یئنی‌دن سوروشور:
– اوغلان به سنن‌نم آخی ، ائشیتدین نه دئدیم؟
– بعلی .
– گئدیب گؤردویون ایش‌لرین هاممی‌سین دئیه‌جه‌سن ؟
– بعلی .
– بیت‌دن سیرکئیه !؟
– بعلی.
– قوتار بو بعلی‌وی! ساریمیسان منی؟ بعلی- بعلی اولدو منه جاواب ؟
– ال چکین یاخام‌نان! نه‌غد جاواب وئره‌جه‌یم من؟ اؤلدورون قورتارین منی! هر شئی دئمیشم، اؤلدورون منی!
قولام دایی اوغلانین پوزغون- پوزغون باغیرتیسین گؤرنده ال- آیاغین داغیدیر، قاپینی چالیب چاغیریر :
– اولان گل آچ بو قاپینی گؤروم! منیم رئیس‌ینن ایشیم وار.
گؤزه‌تچی گلیر قاپینی آچیر:
– نه‌یندی سنین، نئیه باغیریرسان؟
– من رئیسی گؤرمک ایستیرم، منی آپار اورا!
گؤزتچی دئییر:
– داهی امرین یوخ؟ سنین نه‌‌ییندی ؟ سفیه‌‌له‌‌یبسن ائله بیل!
قولام دایی آجی‌ییر:
– سفیه سنین بؤیوهجه بؤیویوندو!
گؤزتچی غیظ له اونا باخیب، قاپینی چکیب گئدیر. او نئچه دقیقه‌دن سونرا قاییدیر:
– بویور گئدک رئیسین یانینا-
دئیه، قولام دایی‌نین گؤزون باغلاییر. قولام دایی تخته باغلاناندا ایشین نه معنادا اولدوغونو باشا دوشور؛ اونون اعتیراضا قالدیردیغی سس شاللاق آلتیندا یاواش- یاواش ناله‌یه چئوریلیر.
بیرایکی هفته ایچینده، قولام دایی‌نین آیاغی‌نین قان – قوخوسو چکیلندن سونرا بیر گئجه اونون پالتارین گئیندیریب گؤزلری باغلی ماشینا میندیریب شهرین اوجقار بیر خیاوانیندا گؤزلرین آچیب بوراخیرلار.
ایکی اوچ آیدان سونرا ایرجی ده بوشلاییرلار . قولام دایی بیر قوچ آلیب اونون قاباغیندا کسمه‌سیله آتالیق تکلیف‌ین یئرینه یئتیریر.
