«فارس جاواد» دانشگاهدان اخراج اولوب «پیکار با بیسوادی» معلمی یازیلمیشدی؛ دوشموشدو احمدآباد کندینه. هفته‌نی باشا باش احمدآباددا اولوردو؛ جوما آخشامی، جومانی دا قاییدیردی سارابا. یای گلدی، فرصت اولدو یئنه قاییتدی تبریزه. دانشگاه یولداشلارینان آرا بیر گؤروشوردو. انقلاب باشلامیشدی، هر یئرده تظاهرات، هر یئر تلاطمده ایدی. شهرده دانشگاهلار باغلانمیشدی؛ مدرسه‌لر قاباغی شلوغ‌ایدی. هرگون تظاهرات ایدی. دانشجولار، مدرسه شاگردلری خیاوانا چیخیب شعار وئریردیلر. بو وضعیت یاواش- یاواش شهرلردن کتدلره ده چکیلیردی. نهایت یای قورتاردی، مدرسه¬لر آچیلدی. یاخشی فارسی دانیشا بیلمه‌دیگی اوچون یولداشلاریندان «فارس جاواد» لقبی آلان «جاواد» دا کنده قاییتمالی ایدی. آنجاق اونون کنده قاییتماغی گلمیردی. هر حالدا چاره یوخ ایدی، او یئنه قاییتدی احمدآبادا. یئنه ده اوشاقلاری توپلاییب، آدلارینی یازدی مدرسه‌یه. اوشاقلار نئجه سئوینیردیلر کی، کئچن ایلکی آغا معلم یئنه‌ده اونلارین کندینه گلیب. آخی بو آغا معلم باشقا معلملرله فرقلی ایدی. بیر قارداش کیمی اونلارلا دانیشیردی، بیرلیکده چیخیردیلار کندین چؤل چایینی دولانماغا و …
فارس جاواد تبریزدن قاییداندا دانشگاه یولداشلاری اونا «دببه قراری» وئرمیشدیلر. بئله کی کنددن سارابا قاییداندا نشانلانمیش برق آغاجینین اوستونده بیر چارپاز علامت اولسایدی، او دببه‌ده بیر شئی اولدوغونو بیله‌جک‌ایدی؛ علامت اولماسایدی معلوم کی تزه بیر شئی یوخدو. پلاستیک دببه ده میرزه حمید ‌آغانین زمی‌سینده چوروک بیر آغاجین دیبینده باسدیریلمیشدی. علامتی گؤرن کیمی فارس جاواد دببه‌نی آچیب شاهلیق علیهینه اولان اعلامیه‌‌لری گؤتوروب، سارابدا یایمالی‌ایدی.
چهارشنبه مهر آیی‌نین ۲۱ ایدی. فارس جاواد آخشام اوستو گلدی سارابا. اوولجه گئدیب برق آغاجینا باخدی. آغ گج ایلن بیر یئکه علامتین وورولماسینی گؤردو. آخشام اوستو قاش قارالاندا میرزه حمید‌آغانین زمیسینه طرف یولا دوشدو. بیرآز اویان بویانا باخیب، بیر کیمسه‌نی گؤرمه‌دیکده، اؤزونو آغاجین دیبینه یئتیردی. اوت آلاغی قیراغا چکیب، بیرآز تورپاغی ائشه‌له‌ییب، دببه‌نین اوستون آچدی. قاپاغین آچیب اعلامیه‌لری چیخارتدی. سونرادا دببه‌نین آغزینی برک – برک باغلاییب، تورپاقلا اوستون اؤرتوب، عادی نظره گلسین دئیه، بیر آزادا اوت آلاغ‌لا اوستونو باسدیردی. ساری پاکاتدا اولان اعلامیه‌لری کؤینه‌یی‌نین آلتینا قویوب، تله‌سیک زمیدن چیخدی. قاییت باشی یولدا «بورنو یئکه قولام»ین آروادی اسمر و اوشاقلارینا توش گلدی. اؤزونو اله آلیب، اونلارلا دا حال- احوال ائله‌ییب، قولام عمواوغلویا برک- برک سلام گؤندردی.
سارابا چاتدیقدا بیر باشا قوهوملارینین حیط‌ینده کیرایه ائتدیگی دؤشنه‌جکلی اوتاغینا گلدی. اوتاق حیطین او باشیندایدی. پاکاتی آچیب اعلانلاری چیخارتدی: باشیندا «اعدام انقلابی سرهنگ زمانی‌پور مزدور جنایتکار رژیم در مشهد» سؤزو یازیلمیش، گوشه‌سینده ایسه قیرمیزی اوراق چکیش آرمی گؤزه تاخیلیردی. فارس جاوادین اوره‌یی داهادا قیوراق دؤیونمه‌یه باشلادی. اونو اؤزونه چوخ جلب ائدن آرمداکی کلاشینکفون شکیلی ایدی. تئز اعلانین بیرین گؤتوروب، قالانینی یئنی‌دن پاکاتا قویوب، یورقان دؤشه‌یین آراسینا سوخدو. باشلادی اعلانی اوخوماغا. اوخویوب قورتاراندان سونرا اونو دا فرشین آلتینا قویوب، ائشییه چیخدی. بیرباشا «مدد اوغلی موسی»نین قفه‌سینه گئتدی. قلیانلار شاققاشاق شاققیلدیر؛ تانباکو توستوسوندن دئییرسن بس قفه‌یه گؤزیاشاردیجی گاز آتیبلار. هر یئرده انقلابدان سؤز کئچیردی؛ قفه‌ده‌ ده انقلابین بحثی چوخ قیزغین گئدیردی. قلیانلارین خورولتوسو ایله سیاسی بحثلر بیربیرینه قاریشمیشدی. توستو الیندن اوتورماق اولموردو. ایکی چای ایچییب، بئش قیران آتیب دخیله، چیخدی خیاوانا. بیرآز شهری دولاشدی. صاباح ائرته‌دن گلیب اعلانلاری پایلامالی‌ایدی. هارالارا آتماسینی، هارالار یاپیشتیرماسینی دوشونوردو. بو فیکیرلرله اؤزونو «بالاخان جییرپز»ین توکانی قاباغیندا گؤردو. گیردی توکانا. ایکی-اوچ شیش جییر یئییب، بیرباشا گئتدی ائوه. چیریشی، دولچانی بیرده چؤرتکه‌نی سهمانلاییب، باشین قویدو یاتدی.
سحر ائرته‌دن گون چیرتدامامیش اعلانلاری پئنجه‌یی‌نین آلتینا قویوب، چیریش وسایلین گؤتوروب، چیخدی چؤله. بیر باشا بازارا ساری گئتدی. ایلک نوبه‌ده چیریش وسایللرین بیر آغاجین یانیندا گیزلتدی، سونرا باشلادی اعلانلاری داغیتماغا؛ بو ائوه، او ماغازایا آتیب، بیر ساعات کئچمه‌دن یوزه یاخین اعلانی پایلامیشدی. آغاجین یانیندا گیزلتدییی چیریش وسایلین گؤتوروب، قنوودان آخان سو ایله چیریشی دولچانین ایچینده قاریشدیریب، اعلان‌لارین قالانینی دا دووارلارا یاپیشدیرماق اوچون یولا دوشدو. اونلاریدا نئچه مدرسه‌نین، اداره‌نین قاباغیندا دووارا یاپیشدیریب، شهرین چارراهینا گلدی.
چارراهدا «مشدی قدرت»‌ین روزنامه توکانی وارایدی. عین حالدا فهله مئیدانی دا ساییلیردی. سحر ائرته‌دن فهله‌لر گلیب ییغیشیردیلار اورا، اوردان گئدیردیلر ایشه. هر کیمسه‌نین ساختمان ایشی، یادا اکینچیلیک ایشی اولوردو گلیب اوردان کارگر آپاریردی. مشدی قدرت توکانین قاباغیندا بیر اعلان تابلوسو وورموشدی کی روزنامه‌لری جاماعات اوخوماق اوچون اوندان آساردی. فارس جاواد اویان بویانا باخیب، بیر کس اولمادیغینی گؤردوکده تر-تله‌سیک آخیرینجی اعلانی دا مشدی قدرت‌ین اعلان تابلوسونا یاپیشدیریب، آرادان چیخدی.
واختی یوباندیریب یئنی‌دن اورا قاییدیب و اوخویانلارین تاثراتینی گؤرمک ایسته‌ین فارس جاواد، چارراهی اوزو آشاغا گئتمه‌یه باشلادی. «سوت آشی ساتان جامال»ین توکانی آچیق ایدی. ایچری گیریب سلاملاشدی. بیر کاسا سوت آشی سفارش وئریب اوتوردو. جامال عمی سفارشی حاضیرلایارکن دئدی:
– آغا مودور! سنین ساوادین وار، باخ گؤر بو اعلان نه‌دیر؟ سحر گلنده گؤردوم قاپیدان سالیبلار ایچری.
ال آتیب جیبیندن بیر اعلانی چیخارتدی.
– گؤروم نه‌دی بو جامال عمی.
– آی فیلانی، ائله بیل دیمقراتلارینکی‌دیر.
– هاردان دئییرسن جمال عمی؟ اوخویوبسان؟
– یوخ، آغامعلم! منیم ساوادیم یوخدو کی، اوستونده اوراق چکیش عکسی وارایدی، دئدیم بلکه پیشه‌وری‌چی‌لر پایلییب‌لار.
– هه نه‌ده قیرمیزی اوراق چکیجدیر!
– آغا معلم! سنین یادیوا گلمز، آخی سن اوندا اولمازدین. فیرقه‌لیکده بئله اعلانلار چوخ پایلاناردی. الله میرجعفره رحمت ائله‌سین، یامان کیشی ایدی.
– جامال عمی بو اعلان فدایی‌لریندی.
– دئدیم دا، فیرقه‌نین ایشی‌دی.
– یوخ، جامال عمی، بو فیرقه فداییلری‌نین کی دئییل. بولار باشقا فدایی‌دیلر.
– یئتیم، نه باشقاسی. فدایی، فدایی‌دی‌دا. باخ اوراق چکیشده اوستونده.
– جامال عمی بیرآز فرقلیدی‌لر.
– وئر منه گؤروم، نه فرقی وار، وئر، ایندی جاماعات گلیب گؤرر.
فارس جاواد جامال عمی‌له بیرآز دا دانیشیب، آشین ایچیب، چیخدی چؤله. یاپیشدیردیغی اعلانلارا اوزاقدان باخیب گؤردو هله یئرینده‌دیلر. گلدی شهرین چارراهینا. گؤردو بیر عده کارگر جاماعات ییغیشیب تابلودا کی اعلانا باخیرلار. اوردا دورانلاردان ساوادلیسی یوخ ایدی اوخوسون. اوراق چکیجی بیربیرینه گؤرسدیب نه اولدوغونو احتمال وئریردیلر. اذان تزه وئریلیردی، «پئشناماز حاجی میرزه‌قاسیم» گئجیکمیشدی، تلسیک قاچیردی اؤزونو نامازا یئتیرسین. «اوستا صابر» اونو گؤروب سالام وئردی. حاجی میرزه‌قاسیم سالامینی جاوابلاییب دئدی:
– اوستا صابر نامازا گلمیرسن؟ صبح نامازینین ثاوابی چوخدو ها.
– میرزه، او نامازین کی ایچینده مالیک اولسا من اونی قیلمارام. سن گئت نامازا، من ده دوروم بوردا، بلکه بو گون بیری ده گلدی منی آپاردی ایشه. اوندا هر ایکیمیز گئجه ائوه چؤره‌ک آپاراریخ، ایکیمیزین ده ایمانیمیز کامیللشر. آخی آتا بابا دئمیشکن «آج قارینین ایمانی اولماز».
– گینه کوفر دانیشما صابر. مندن دئمک. یاخشیسین اؤزون بیلرسن.
– میرزه تله‌سیرسن گئت، هئچ دئمه‌دین منیم او سووالیمین جاوابین تاپدین یا یوخ؟
– هه تاپمیشام، نامازدان قاییداندا بوردا اولسان دییه‌رم.
– تلسمه، هئش تلسمه، یاخشی اوخو، یاخشی اؤیرن، سونرا دییرسن. تلسمک لازیم دئییل.
– ناییران قالما اؤیرنمیشم، یاخشی دا اؤیرنمیشم، نامازی قیلیم، قاییداندا دییه‌رم.
حاجی میرزه‌قاسیم مچیده ساری گئتدی؛ فهله‌لر ایسه مئیداندا دورموشدولار. هردن بیریسی گلیب اونلارین بیری ایکیسی ایله دانیشیب راضیلاشیردیلار. بیر خئیلک زامان کئچدی، اداره‌لرین آچان واختی ایدی؛ بو آندا نامازدان قاییدان حاجی میرزه‌قاسم اؤز توتوب اوستا صابره دئدی:
– اوستا صابر، تاپدیم ها کیتابدا کاسیبلارا نه یازیب.
صابر دئدی:
– میرزه هله تلسمه، مطالعه ائله، یاخشی مطالعه ائله، چوخ مطالعه ائله، تلسمه واخت چوخدو.
– صابر خالو اوغلو، مطالعه ائله‌دیم. سن سوروشموشدون کی کیتابدا کاسیبلارا گورا نه یازیبلار؟
– هه، میرزه، نه یازیبلار؟
– من چوخ گزدیم، چوخ اوخودوم، بیرزاد تاپانمادیم. کیتابدا تکجه یازمیشدی کی کاسیب دؤزملی‌دیر! صبر ائله‌ملی‌دیر! فقط بو!
– میرزه، ساغ اول! بیزه ائله بو کیفایتدیر. دئییرم آخی بس رحمتلیک آتام منیم آدیمی نییه صابر قویموشدو! او رحمتلیک بیلیردی دا همیشه «چؤره‌ک آتلی اولاجاق من پیادا»، ائله اونا گورادا آدیمی صابر قویوب که دؤزه بیلم.
حاجی میرزه‌قاسیم گیردی سنگکچی‌یه. ایشه آپاریلمایان ایشچیلر هله ده اعلانین دؤوره‌سینی آلمیشدیلار و اوندا نه یازدیغینی اوخویا بیلمه‌سه‌لرده اونا گورا دانیشیردیلار. بو حالدا بانک رئیسی «احمد سیلابی» اوردان کئچیردی. اونون دده‌سی کیمی مؤمن و دیندار آدام یوخ¬ایدی. باشقا فیکیر صاحیبلریله ده برک موخالیف ایدی. کارگرلرین اعلان تابلوسو دؤره‌سینه ییغیشدیقلارینی گؤردوکده ایرهلی کئچیب سوروشدو:
– نه اولوب آی بالا؟
کارگرلرین بیری دئدی:
– آغای رئیس، سنین ساوادین وار اوخو، گوراخ بوردا نه یازیب؟
احمد سیلابی اعلانا باخیب دئدی:
– یئتیم بونو کیم بورا یاپیشدیردی؟
کارگرلردن بیر آیریسی جواب وئردی:
– گؤرن یوخدو، سحر من گلنده بو وار ایدی.
احمد سیلابی ایره‌لی‌لییب بیرآز اعلانا باخیب، ال آتدی اعلانی جیرسین. «سوواخچی میصیر اوغلو عین‌اله» بیله‌ییندن یاپیشیب دئدی:
– احمد آغا بونو نه‌یه جیریرسان؟
– گورموسن به؟
– نه‌یی؟
– گؤرموسن به اوراق چکیشین عکسینی؟
– گؤرورم، به نییه گؤرمورم. اونو بوراخ، اوخو گؤراخ بوردا نه یازیبدیر؟
– نه یازاجاخدی؟ یازیب الله یوخدو دا.
– آغای سیلابی، یانی سن بویوروسان کی بو بویدا صفحه‌ده تکجه بونو یازیبلار؟ یانی باشقا بیرزاد یازمییبلار؟ یئتیم، آغیللی باخ، گؤر اوردا نه یازیبلار آخی؟
– یوخ، آی یازیق، دئییرسن به نه یازیب‌لار؟
بونو دیینده، دانیشیغا شاهد اولان اوستا صابر ایره‌لی گلیب، بحثه قاتیشیر:
– اخمد آغا، بیلیرسن بوردا نه یازیب؟
– اوستا صابر، سن بویور گؤره‌ک نه یازیب؟
– بوردا یازیبلار کی «گووروخ اوغلو علی اکبر»ی «کابلای سلیم» اؤلدوردو. احمدآغا سن اوندا اوشاغیدین، سنین یادیوا گلمز. سنین ددون عبارت اولا علی اکبردن گئدردی چؤلده قایناتاوا کابلا سلیمه آلاخ ائلردی؛ گون آراسی کی بونلار چؤره‌یه چیخاردیلار، قایناتان تئز قاباغینا آیران چؤره‌یی قویاردی، او قده‌ر بئنوا کیشی آیران چؤره‌ک یئدی کی زخم معده گتدی، اؤلدو. بوردا یازیبلار کی سنین دده‌وی قاینآتان کابلای سلیم اؤلدوردو. دوزو، ددؤن آجیندان اؤلدو.
احمد سیلابی اوستا صابرین بو سؤزوندن آجیقلانیب، ال آتیر اعلانی جیریر و دئیینه- دئیینه بانکا طرف یولا دوشور. اعلان جیریلارکن یاواش- باواش جاماعاتدا داغیلیر…

سون

• گلرخ