نیقالای
رقیه کبیری
پاییزا ایکی گون قالیر. نوبار قاپیسینین دروازاسینین طاغی آلتیندان کئچیرم. خوشوم گلیر تربیت آغزی دئمک عوضینه نوبار قاپیسی دئییم. ندنسه بو دروازانی مرمت ائله‌یندن بری بورا یئتیشنده نه ساغدان کئچرم نه ده سولدان. همیشه طاغین آلتیندان کئچیرم. اؤزوم ده سببینی بیلمیرم. آنجاق طاغین آلتیندان کئچنده، دئییرم بس أسکی ایللردن ایندیکی زامانا قدم قویورام. مرمت اولونموش دروازا قوندارما بیر بینا کیمی اولسا دا، فیروزه رنگده‌کی کاشیلاری خوشوما گلیر.
فیکریم قالیب اوردا کی، ساعات بیناسینا یئتیشنده باخیم گؤروم ساعات دوز ایشله‌ییر یوخسا یوخ. بیلمیرم تبریزین تورپاغینداندی یوخسا ساعاتین عیب- ایرادی وار کی همیشه دالی- قاباق ایشله‌ییر. بو مسئله بیر سؤزو یادیما سالدی. ظارافات اولسا دا آنجاق ائشیتمه‌لیدی. دئییر بیر نفر او هوندور ساعاتدان سوروشور بس سن نییه هئچ زامان دوز ایشله‌میسن؟… ساعات جاواب وئریر: باخ گؤر منیم آلتیمداکیلار دوز ایشله‌ییرلر، من ده دوز ایشله‌ییم!؟ آنجاق همیشه بورالارا گلنده یادیما ساللام ساعاتین یاتیب یاتمادیغینا، دالی- قاباق ایشله‌دییینه فیکیر وئریم. بونونلا بئله چوخ واختلار باشیم خیاوانین قالماقالینا قاریشیب، یادیمدان چیخار. ایندی یوخ، ایللردیر بئله‌یم. من و ساعاتا باخماق هوسی هر زامان باطیل بیر دؤور کیمی تکرار اولور.
کیشی‌نین سسی گئری قایتاردی منی.
«نیقالایدی، نیقالای…»
گئری قاییتماق قصدیم یوخ ایدی، آمما قاییتدیم. مئهلنه- مئهلنه، ساعاتا باخماق فیکریله گؤزوم آچیق، أطرافا باخا- باخا آددیملاییردیم. باخیردیم، آمما گؤرموردوم. نه وئجیمه‌یدی گؤزلریمی زورا باسیب، باخدیغیم هر نه‌یی گؤروم، آددیم باشی دایانیب چین‌دن وارید اولموش باشماقلارا، تورکیه‌دن وارید اولموش بیر سویا بند اولان چرقدلره، تی‌شرت‌لره باخیم…؟ ایندی دونیا صنعت اوسته فیرلانیر. آمما دیکتاتورلارین عاغلینی گوج ایله پول- پارا باسان کیمی تبریزی ده، تبریزلی‌لری ده پالتار باسیب.
کیشی‌نین سسی بیر آن ساعاتین یاتیب یاتمادیغینی ذهنیمدن سیلدی.
«نیقالایدی، نیقالای…گل آپار… نیقالایدی… نیقالای»
سسه ساری گئری دؤندوم. چرقد بوساطینین بؤیرونده بئش ساماوار یئره دوزولموشدو. ساماوار بوساطینین اؤنونده قورویوب قالدیم. یوخ کیریخمیرام. لاپ ائله بورایدی، دومبه‌لن‌دوز بورایدی. اوندا دا چال باش کیشی‌نین اؤنونده بئش ساماوار وار ایدی. آتام بیر ألینده ائویمیزین ساماواری، او بیری ألی ایله منیم ألیمدن یاپیشیب، من ده اؤزومدن اوچ یاش کیچیک باجیمین ألیندن یاپیشمیشدیم. آتام کیشی‌له چنه ویراندا بیز ایکیمیز ده داواخانا قاباغیندا دایانمیش ساپ‌ساری هئیوالارلا دولو أل‌آراباسینا باخیردیق. دومبه‌لن‌دوز بورایدی.
آتام دئدی: «سکگیز مؤهوردی، اینانمیسان سای!»
باجیم دئدی: «آبجی، هئیوالارا باخ!»
آبجی سؤزو قولاغیمدا سسله‌نیر. أطرافیما باخیرام. نه هئیوا ساتان وار نه ده آتامین ألیندن یاپیشمشیام. نئچه ایل اولاردی بو سسی ائشیتمه‌میشدیم!؟
تانیمادیغیم آداملار کناریمدان اؤتوب، کئچیرلر. منه نه اولدو بیر آن؟ بو سس هاردان گلیب قولاغیما چاتدی؟ زامان گئری قاییتدی یوخسا من اؤزومو زامان ایچینده ایتیرمیشم؟!
کیشی بؤیرونده‌کی چرقد ساتانا دئدی: «مجید، چرقدلری بئله کاشی کیمی دوزمه‌دوزمه! ییغجام قوی کی بلدیه تاپیلیب گلنده، دؤرد بوجاغیندان یاپیش، آت چیینوه، قاچ!»»
«سن ساماوارلاریوین فیکرینده قال کی قاچیداندا أزیلمه‌سینلر…»
کیشی، اوستونه داش پارچاسی قویولموش بیر بوش تلیسی گؤستریب، دئدی: «قوخما، من همیشه آماده‌باشام.»
سونرا ساماوار بوساطینین اؤنونده دونوخموش منه ساری دؤنوب، دئدی: «باجی آپار، پئشمان اولمازسان، نیقالایدی، نیقالای! چایینی ایشسن اوندا بولرسن کی ایندییه‌جن ایشدییین چایلارین هامیسی مای ایدی.»
آتام ساماوارین قاپاغینی گؤتوروب، چال باش کیشی‌یه ساری توتوب، دئدی: «اصل نیقالایدی، اؤزو ده سکگیز مؤهوردی. باخ، بو ایکی مؤهور، دسته‌لرینین بؤیرونه ده بیر باخ، او دا ایکی…»
چال باش کیشی هوروت- هوروت آتاما باخیردی. آتام دئدی: «اولمویا سایماق باشارمیسان؟! کیشی یالانیم یوخدی کی، سکگیز مؤهوردی، یئددی مؤهور اولسا دییه‌رم دااا، بو یاشیما قدر حرام تیکه منیم بوغازیمدان گئشمیییب…»
چال باش کیشی ساماواری آتامین ألیندن آلیب، آلت- اوستونه، دسته‌لرینین اویان بویانینا باخدی. ایچینی اییله‌دی. ساماوارین ایچی هله ده یاش ایدی. سحر یئمه‌یی یئینده آنام شیرین چایلاریمیزین سویونو ائله بو ساماواردان سوزموشدو بیزیم آرمودو ایستیکانلاریمیزا. ساری رنگده‌کی نابات، داغ سویون آلتیندا چیرتاچیرت أریینده، هئچ عاغلیما دا گلمزدی بیر نئچه ساعات سونرا آتام ساماواری گتیریب بو کیشی‌یه ساتاجاق. سحر یئمه‌یینی یئیندن سونرا آتام کره‌نئیی ساماوارین باشیندان گؤتوروب، قئینر سویونو چالاسره بوشالداندا، آنام سس‌سیز- سس‌سیز پنجره قاباغیندان آسلانمیش حصیرین دالیسیندا دایانیب، گؤزلرینی سیلیردی. من ایسه چالاسردن قالخان قئینر سویون بوغونا باخیردیم.
آتام دئدی: «آججا دا گل اوستونه. عاغلیم آزماییب کی نیقالای ساماوارینی سویو قیمتینه ساتیم، ساماواردان دا واجیب شئی‌لر وار، اولارا گؤره ساتیرام دا.»
باجیم دئدی: «اییله!… بی اییله!… هئیوا اییسی‌دی با!.. اییله!»
هئیوالار آغزیمی سولاندیریر. اودقونوب دئدیم:
«ساریلیخلارینا باخما، ایش‌لری قوددودو، قوددو سریه کیمی»
باجیم گولدو، من ایسه اوغرونجا هئیوا اییسینی هاوادان قاپیب، بورنوما چکدیم.
آتام ساماواریمیزی یئرده‌کی ساماوارلارین یانینا قویوب، دئدی: «ایندی دس‌تامام اولدی.»
«بیر ساعات چحمز، دستن دوشر.»، چال باش کیشی دئدی.
بیزیم ساماواریمیزین ایچی یاش اولماسایدی کیشی‌نین ساماوارلاریلا ده‌ییشیک دوشردی.
آتام دئدی: «ایکی گون سورا مدرسه‌لر آچیر. قیزلارین أیین باشلاری، دفتر کیتابلاری، نیقالایدان واجیبدی.»
چال باش کیشی جیبیندن بیر دسته أسکیناس چیخاردیب، سایا- سایا آتاملا دانیشیردی: «اولسون، آلـلاه کریمدی، گئنه تازاسین آلاسان. قوی سنه بیر سؤز دیییم عینین آچیلسین. او زامان کی جوان اییدیخ، قرده‌شیم‌نن من بیر نیقالای ساماواری آلمیشدیخ. هله او زامان کی هر ائوده چای قویمازدیلار بیز آتامیزدان گیزلین هردن بیر چای دمله‌ییب، ایچردیخ. بیر گون آتام بیزیم گیزلین ایشیمیزین اوستونه چیخیب، دئدی اوْول بالالار، من دئیردیم کی سیز بولاری ایشمییین، آمما قوی بیر سؤز دیییم یادیزدا قالسین. بو ساماوارلاری نیقالای گؤزل- گؤیچک قیزلار اوچون دوز‌تلدیریب کی قیزلارین گول یارپاق دوداخلاری نعلبکی‌یه یاپیشاندا آدام باخیب خوشونا گلسین. آمما سننن قرده‌شین نعلبکینی آغزیزا دایییب ایچینده ائله بیل لؤح قورباغا گؤله دوشور.»
آتام ایله چال باش کیشی اوجا سسله گولوشدولر.
ساماوار بوساطینا دالیب، قالمیشام. بیلمیرم اونودولموش، تاریخ صحیفه‌لرینده باسدیریلمیش سؤزلر بو گون هاردان گلیب یادداشیمی ائشه‌له‌ییرلر. ائوه یئتیشجک گرک سؤزلویه بیر باش چکیب گؤروم لؤح قورباغا یانی نمنه؟…
کیشی دئدی: «باجی، آپارسان بیر شئی ده چیخارام.»
ساماوارلارین بیرینی گؤتورب، اویان- بویانینا باخیب، دئدیم: «نئچه مؤهوردی؟»
ساماوار ساتان کیشی دئدی: «یانی نمنه؟»
«قیزیم، بولار بولمزلر مؤهور یانی نمنه. بو ساماوارلارین هامیسی تقلوبودی.»
سسه ساری دؤندوم. بیر آن نظریمه گلدی آتامین سسی گلیر. آمما دانیشان آدام، ألینده چلیک، بئلی بوکولموش بیر کیشی ایدی.
آتامین ألی بوشالمیشدی. بیر ألی ایله منیم، او بیری ألی ایله باجیمین ألیندن توتوب، نوبار قاپیسیندان تربیت خیاوانینا گیردیک. هله ده هئیوالارین اییسی بورنومدایدی. دؤنوب أل‌آراباسینا باخاندا، گؤردوم باجیم دا منه تای دؤنوب هئیوالارا باخیر. آتام دئدی: «ایندی گئداخ سیزه پالتارینان دفتر- کیتاب آلیم.»
کیشی دئدی: «حاج عمی، سن دئین نیقالای ایکی یوز ایل بوندان قاباغیدی، بولار تازا نیقالایدی، او نیقالایین نوه- نتیجه‌سیدی، آنجاق ائله ایندی او زامانین نیقالای ثوابینی وئرر.»
ساماواری یئرینه قویوب، ساعات بیناسینا ساری یولا دوشدوم. کره‌نئی‌خانا آغزینا یئتیشنده یادیما دوشدو کی گئنه ده ساعات بیناسیندا ساعاتین أیری دوزونه، یاتیب یاتماماسینا باخماغی اونودموشام. گوناه منده دئییل. اینسانین ذهنی سو کیمیدیر، دائما آخینماقدادیر. منیم ده ذهنیم چوخلارینا تای دائما ساعاتلارین عقربه‌لرینین آخیشینا خیانت ائتمکده‌دیر.
۱۹/۶/۹۶
