هومای
حبیب فرشباف

اصلان‌خان قوشا بولاق کندی‌نین آدینی چکنده، آتلی‌لارین آراسینا  ولوله دوشدو. اصلان‌خانین بوتون آتلی‌لاری آلیشانی یاخیندان گؤرمه‌سه‌لرده، اونون ایگیت‌لییی‌نین تعریفینی دؤنه- دؤنه ائشیتمیشدیلر. ائله بونون اوچون ده خان اوتا غینا گیرجک، آتلی‌لارین آراسیندا پیچاپیچ باشلادی:

–    ایه آلیشان اولان یئرده نه تهر قوشا بولاغا گیرمک اولار؟
–    منیم کی بوسفردن هنچ گؤزوم سوایچمیر.
–    ایه دئییر آرتالینی چاپاراق دوز دیرناغیندان وورو……

بئله- بئله صحبت‌لرین هامیسینی خانین خبرچیسی همان گون خانا چاتدیراندا، خان درین خیالا دالدی. اونسوزدا، آصلان‌خان اؤزو آلیشانین قورخمازلیغیندان و اونون آتیجی‌لیغیندان آز چکینمیردی. آنجاق کی دوره کندلرده قوشا بولاقدان باشقا هیچ بیر یئرده  اوت- انجر تاپیلمیردی. قیشین بو توفه- توفونده یاخین کندلرین بوتون تایالارین آصلان‌خان چکیب گیتریب، مال- قاراسینا یئدیرتمیشدی.

اوگون آخشاما قدره خانین قلیانی الیندن یئره دوشمه‌دی. او، ایکیندی چاغی آتلی‌لاری‌نین باشچیسی رحیم بئیی اؤز اوتاغینا چاغیرتدی……
رحیم‌بئی خانین اوتاغیندان چیخیب، گوله- گوله آتلی‌لارین یانینا قاییداراق: اوشاقلارحاضیرلاشین! سوت‌گونو آخشام قوشا بولاغا یولا دوشمه‌لی‌ییک. آلیشان‌دا مطلق کندده  اولمایاجاق. آرخایین اولون”-  دئییب، الینده کی قامچینی هاوادا شاققیلداتدی…..

×××

هاوا یئنیجه ایشیقلانیردی. قوشا بولاق کندی‌نین قورتاراجاغیندا ائوی اولان قاسیم، زیل سبدینی یاپبادان دولدوروب، قالاقدان باییرا چیخدی. او سبدی دالینا آلیب، یئردن قالخماق ایسته‌دیکده بیردن گؤزو کندین اوتای دوزلرینده، قارلارین اوستونده بیر قارالتی‌یا ساتاشدی. قا سیم گؤزلری‌نین قاپاقلارینا قونان قار دانا لارین الی‌نین آرخاسی‌لا سیلیب، گؤزلرینی دقت له قارالتی‌یا تیکدی. قارالتی گئت -گئده بؤیودو، پارچا لاندی، قاتارا دوزولموش آتلی‌لار آیدین گؤرونه‌رک، قاسیم سبدی یئره توللاییب، کوچه یئنیشه چیغیرا – چیغیرا گؤتورولدو.

او، تؤوشویه – تؤوشویه بیر قاپی‌نین قارشیندا دایاندی. سونرا یئردن بیر داش تاپیب “آلیشان قاغا یئی… ”  باغیرا – باغیرا، تاختا قاپینی دؤیشلمه‌یه باشلادی. هومای قاپی‌نین سسینه یوخودان دیک داشلاندی. او، آلیشانی اویاتماق ایسته‌ینده، دونن سحر آلیشانین قیشلاق کندینه قوناق گئتدییینی خاطیرلادی. بیر آن هووروخدو، سونرا هؤوله‌سک کالاغایسین باشینا آتیب، آیاق یالین حیطه توللاندی. قاپی‌نین سسینه “آلاباش” زنجیرینی  دارتیب قیرماق ایسته ییردی. “کیم سن ” – دئینده، ” آتلی‌لار” سؤزوندن باشقا بیر سؤز ائشیتمه‌سه‌ده، یویورک اوتاغا قاییتدی. درین یوخودا اولان اوچ یاشلی قیزینی باغرینا باسیب، بیر آز ائوده فیرلاندی. نه ائده‌جه‌یینی بیلمیردی. نهایت اوشاغی چادراسینا بوکوب، دالینا چاتدی. سونرا حیط دوواریندان داملارینا  دیرماشدی. دامدان داما قاچاراق، بیر ائو باجاسیندان باشینی ایچری ساللادی. وارگوجویله “ارکناز خالا اوی…..”-  دئیه، باغیرماغا باشلادی.
خالا، گوزلرین اووا- اووا حیطه چیخدی. هومای” خالا قوربانین اولوم آل بوقیزی، کنده باسقین وار”- دئییب، کورپه نی حیطه ساللادی….
دالبادال آچیلان گولله لر، لای‌با‌‌لای داغلارا یاییلدی . بوتون کند اهلی یوخودان دیک داشلانیب، گولله‌لرین عکس‌صداسینا، سونرا سس‌سیزلییه قولاق یاتیردیلار. “هچ کسین ائویندن چیخماغا حاققی  یوخدور “- سوزلری، کند اهلی‌نین وحشتینی آرتیریب ، کنده آغیر بیر سوکوت چؤکورتدو.

×××

“هومای” الینی کندی‌یه اوزالدیب، توفنگی گؤتورمک ایسته‌دیکده اونو تاپا بیلمه‌دی. دئمک آلیشان توفنگی اؤزویله آپارمیشدی. بئله اولدوقدا، هومای حیطه چیخیب، کوچه قاپیسی‌نین دالینی محکم برکیتدی. سونرا حیطین بوجاغیندا دایانیب، کندین های -کویونه قولاق یاتیردی. آلاباش داما ساری هورنده، هومایین گؤزو دامین اوستونده ارکناز خالانین خیردا اوغلو احمده ساتاشدی. او، دامین قیراغیندان حیطه اییلیب. تئز- تئز دانیشماغا باشلادی:
هومای باجی! آتام دئییرآتلی‌لار ائولره گیرمیرلر، نایران اولما! اونلار بیر قاتار دوه گتیریبلر تایالاری آپارسینلار. آنام دئییر تئز گل هجر آغلاییر.
احمد سوزونو قورتارا- قورتارماز گوزدن ایتدی.

هومای ارکناز خالانین ائوینه گیرنده سلمان کیشینی گؤزلری سئچمه‌ییب، اونو گؤرمه‌میشدی. او هجری آوودوب یئره قویدوقدان سونرا بیردن گؤزو سلمان کیشی‌یه ساتاشیب، اوتانا – اوتانا اونو سالاملادی. سلمان کیشی آلیشانین هارا گئتدییینی سوروشاندا، ارکناز خالا فیکیرلی- فیکیرلی بارماغینی دیشله‌ییب، پیچیلدادی:
– دئمک شوکور بئی آلیشانی قوناق چاغیریب! ای دیلی قافیل! ایگیده یامان تله قوروبلار.
هومای بیر آه چکیب ” عمی! آلیشانی نئجه خبردار ائتمک اولار؟” سوروشاندا، سلمان کیشی موشتویونو جییر دولوسو سوموروب، توخداق- توخداق سؤزه باشلادی:
– قیزیم، قیشلاغا بیر منزیل‌لیک یولدور، بو قار- کولکده اورا کیم گئده بیلر؟!

هومای ” نئجه بی‌آبیر اولدوق عمی!” – دئینده، الینی دیزینه چالیب “آی کهر آت های… ” سسله دی. …. یایین ایلک آیی اولسادا، هله یایلاقدا گؤم- گوی چیمنلر یئنیجه بوی آتیردی. قوزولارین سسی قوشلارین سسینه قاریشیب، آل- الوان چیچکلر آخان سولارین آهنگی‌له ییرقالانیردی. هومای اوبانین یاخینینداکی بولاقدان میس سهنگینی دولدوراراق، سویون آیناسیندا حئیران- حئیران ساچلارینی سئیر ائدیردی. بیردن بیر آت کیشنرتیسیندن دیکسینیب، دیک آیاغا قالخدی. آتلی آتیندان ائنیب سو ایسته‌دیکده هومای میس کاسانی دولدوروب، اونا توتدو. بو آن هومایین ماهوت یلینه دوزولموش قیپلی گوموش پوللارین جینگیلتیسی‌ندن آت هورکوب، جیلووونو آتلی‌نین الیندن چیخاریب، گؤتورولدو.

جاوان آتلی نه‌کی چالیشدیسا آتینی توتا بیلمه دی. بونو گؤرن هومای سهنگینی چییی‌نیندن یئره قویوب، آتین دالیجا قاچیب، گؤزدن ایتدی. بیرآزدان او، کهر آتین بئلینده آتلی‌نین یانینا قاییداندا، چیمن اوسته اوتورموش آلیشانین دانیشماغا دیلی توتمامیشدی….

کهر آتی ایلک دفعه مینمه‌سی هومایی سئوگی دونیاسینا چاتدیرسادا، اونو ایکینجی دفعه مینمه‌سی هومایی قوشا بولاغا اوزانان یول‌ایله بخت ائوینه چاتدیرمیشدی…
آ قیز نه فیکیرده سن ای… چایینی ایچ. – دئینده، ارکناز خالا هومایی خیال دونیاسیندان آییردی. بو آرا سلمان کیشی گئدیب خبر گتیردی کی، خانین آتلی‌لاری خرمنلرده اود دایاندیریب، کاباب پیشیرمه‌یه مشغول اولوبلار. بیر نئچه سی‌ده یونجا تایالارینی سؤکوب، دوه‌لره یوکله‌ییرلر. بونو ائشیدن هومای جلد آیاغا قالخیب، ائوینه قاییتدی.
او گون ناهارادک هومایین بوغازیندان بیرجه استکان چایدان باشقا هئچ‌نه کئچمه‌دی. او، نه ایشله‌یه بیلیر، نه‌ده بیر یئرده دایانا بیلیردی.

هجر یوخودا ایچین چکنده، هومای آجیدی: آلله سیزه لعنت ائله‌سین. ناحاق یئره اوشاغی دؤیدوم- دئدی. بیر کوهنه یورقانچانی هجرین اوستونه چکیب، دیک آیاغا قالخدی. بیر آن فیکره دالدی. سونرا فانیسی یاندیریب، الینه آلیب حیطه چیخدی. کوچه قاپیسینی آستاجا آچیب، اطرافا باخا- باخا کندین قارشیندا‌کی دره‌یه ساری یویوردو. دره‌یه ائنه‌رک نئچه دفعه ییخیلسادا، فانیسی گویده ساخلاییب، اونو قورودو. او، دره آشاغی گئدیب، کند یولونون قیراغیندا بیر تپه‌نین دالیندا گیزلندی. سویوقدان گؤیرمیش اللرینی فانیسین اوستونده‌ ایسیندیردی. اوره‌یی باشی کسیلمیش تویوق کیمی سینه سینده چابالاییردی. اوزون سورن آنلار نهایت باشا چاتیب، قار شپه‌لرین یارا- یارا یاخینلاشان آتلارین آیاق سسلری قولاغینا چاتاراق، قارین اوستونه اوزاندی. آتلی‌لار گلیب بیر- بیر اؤتوشدولر. دوه قاتاری‌نین یوکلویو گوروندو. بیر آن سوسدو. قاتارین اووسارینی چکن آتلی اونون قاباغیندان کئچه رک، قاباغا سیچراییب بیر آنین ایچینده فانیسین نفتینی دوه‌یه یوکله‌نن قورو یونجا‌لارا سپیب، فانیسین پیلته‌سی‌له آلیشدیردی و گئری دؤنوب دره‌یه توللاندی.

×××

هاوا یاواش- یاواش قارالیردی. قورد قویوندان سئچیلمز اولموشدو. انسان توپلانیشیندان سانکی پالچیق داملارین بئلی بوکولوردو. های- کوی سسیندن قولاق توتولوردو. بوتون کند اهلی داملارین اوستوندن آغ- آپباق قارلارلا اؤرتولموش داغلارا طرف دقتله باخیردیلار. گنجلرین بارماقلاری داغ باشینا دیرمانان اود شیریغینا توشلانمیشدی.

هومای هجری باغرینا باسیب، گؤز یاشلارین سیله- سیله داملاریندان حیطه ائنیردی…