بو یاخینلاردا چالیشقان یازیچی و شاعر ویدا خانیم حشمتی‌نین «تانری بویالی ساچلاریم» آدیندا شعر توپلوسو ایشیق اوزو گؤروب، بو مبارک حادثه‌نی قادین ادبیاتیمیزا تبریک دئییب، اوماریم گونو- گوندن قادین ادبیاتچیلاریمیز گلیشمه‌یه چالیشیب محتشم ادبیاتیمیزدا اؤزلرینه یئتری قده‌ر یئر آچسینلار. حجمی آز، آنجاق وزنی آغیر بو اثر چئوره‌سینده چوخلو دانیشماق اولار. اثری اوخودوقدا اوندا قادینلیق و عاطفه‌ یؤنلری دقتیمیزی اؤزونه چکدی؛ او اوزدن بو اثر همین قونولار آچیسیندان بیر قیسا باخیشیم اولوب.
عاطفه شعرین واجب عنصری‌دور و اوخوجویا تأثیر ائد‌ن عامللریندن بیری‌دیر. هر شعرین بدیعی وارلیغی اونون ایچینده‌کی دویغو ایله سیخ باغلی‌دیر. عاطفه صنعتین ایچ جؤوهره‌سی اولدوغو اوچون، اونو آیری ایفاده‌لردن فرقلندیره بیلر. هر بیر اصیل شعرده‌کی عاطفه‌لر اونون قالیبی ایله طبیعی ایلگی قورار و شعر چرچیوه‌سینده اویغون یئر توتدوقدا او، شعرین باشقا قونولارینی دا منیمسه‌‌یه بیلر. هر بیر شعرین چئشیتلی مضمونو – تخیّل‌لو، موسیقیسی، دوشونجه‌سی و مفهومو- اونون دویغولاری ایله باغلی اولدوقدا او شعرین جان تئللرینه ایلمه‌له‌نر. آرتیرمالی‌دیر، شعرلرده دویغولارا و اونلارین نئجه میدانا گلمه‌سینه عینی فورما و ماهیت وئریله بیلمز.
انسانلاردا کؤکو فرقلی اولان و اؤزلرینی چئشیتلی شکیلده گؤسترن مختلف عاطفی خصوصیتلره راست گلمک اولار. انسان دویغولاری خصوصی شرایط و اؤزل ایستکلر آلتیندا فورمالاشیر. شعر دویغوسو ایله شاعرین ائموسیونال (عاطفی) خصوصیتلری آراسیندا بیرباشا (مستقیم) ایلگی واردیر. هر بیری بللی بیر دوشونجه، مدنیت، تربیه دونیاسی‌نین محصولو اولان مختلف شاعرلر، فرقلی عاطفه‌لر دوغورور؛ بونلار اونلارین حیاتلاری، روحلاری و تجروبه‌لریندن قایناقلانان دویغولاردیرلار.
صنعتکارلارین و شاعرلرین حیس ایله دویغولارینا مختلف نؤوع و فورمالار عایید ائتمک اولار. اونون هر بیر نؤوع و فورماسی خصوصی شرایطین تأثیری آلتیندادیر. دئمک بو نؤوعلر یارادیجیلارینین تأثیری آلتیندا ثابت و غیر ثابت بیر فورما آلیر. یاش شرایطی، ائله‌جه ده هر بیر دؤورون تاریخی شرایطی و اؤزللیکلری خصوصی دویغولارین فورمالاشماسینا امکان یارالدیر.
شعرده دویغو کیمی گؤرونن، اصلینده، اوخوجونون ائموسیونال ثروتی‌دیر. هر بیر شعر شاعرین ایچ دونیاسی ایله اوخوجوسونون گیزلی دونیالاری آراسیندا واسطه‌چی‌دیر. شعر اوخوجولاری پوئزییادا اولان حسّ و دویغولاردان ائتکی‌لنیب تأثیرله‌نرلر. اونلار حسّلرینی و ایستکلرینی شعرده بیر شکیلده آختاریرلار؛ و اگر شعر ایله اؤز آرالارین‌دا ائموسیونال اورتاقلیق تاپسالار، بونا سئوینیب، بدیعی حظّ آلارلار.
صنعتین ریسالتی او زامان اؤز مقصدینه چاتیر کی، اوخوجویا نفوذ ائدیب اونون ایچریسینده آخا بیلسین. شعر یارانانا قده‌ر بیر مرحله‌لردن کئچیر، اوخوجو اونونلا قارشیلاشدیقدان سونرا باشقا بیر پروسئسدن کئچیر. دئییرلر: بیر شعره گؤره اوچ زمان نظرده آلماق اولار، پوئتیک دؤور. بو دؤور شاعره عایید‌دیر. سونرا اثرین دوغولماسی باش توتور؛ یعنی شعر کاغیذا اوزرینه کئچیر… نهایت اوخوجونون زامانی چاتیر، شعرین یئنی‌دن جانلاندیغی، تکجه مئساژ دئییل، هم ده بیر دوشونجه‌نی بارلاندیرماقدیر.
عاغل و دوشونجه‌لره حؤکم سور‌ن پسیخولوژی شرایط تاریخاً قادینلاری صنعت‌ده قادین اولماقدان محروم ائدیب. آذربایجانین قادین شاعرلری شعورآلتی (ناخوداگاه) و تاریخی تربیه‌نین تأثیری آلتیندا قادینلیق حسّلرینی گؤسترمکدن چکینیبلر. اما بو آرادا ویدا خانیم اؤز قادینسل حسّلرینی دیکسینمه‌دن قلمه آلماغا چالیشیب. اونون شعرین‌ده دوشونجه ایله دویغو و عاطفه ان دانیلماز ثروتدیر. شعرینین مختلف اؤلچولری و قالیبلاری خصوصی رنگ و مضمونلا قاریشیب. او، بئزمکلری ایله غضبینی عاطفی، صمیمی و قادین سسی ایله ایفاده ائدرکن هر دورومدا، قادین خاصیتینی و اوندان گلن دویغولارینا باغلی قالماغی قورویا بیلیبدیر. اونون قادینلارا ائدیلن حاقسیزلیق و ظلمه قارشی عصیانکار غضبی دانیلمازدیر. بونونلا بئله کیشی اعتراضچی شاعرلردن فرقلی اولاراق او، همیشه شعرینده تحقیر و زوراکیلیقدان اوزاق بیر دیلدن استفاده ائدیب بو دا اونون قادینلیق و اینجه روحوندان قایناقلانیر.
دونیانین یاراشیغی قادین‌دیرسا/ هله قادینلارین یاراشیغی دئییل دونیا/ میکروفونلارین انگینده/ ساققیز اولوب قادین. یا بیر باشقا شعرده: دارا چکیلمه‌سه‌یدی قادینلیغیم/ ایل‌لر بویو یاشاداردیم قرنفیل‌لری…
خانیم حشمتی‌، شعری اؤز دویغو و عاطفه‌سیله گؤزلجه‌سینه قوووشدورا بیلیب. او اؤزونون قادینسل حسّلری ایله یاشادیغی کوتله‌نین قادینلارینین دویغولاری آراسیندا درین بیر ایلگی یارالتماغی باشاریبدیر. معاصر قادین دویغولارینا ییه‌دورارکن، پوئزییاسی قادین محبتی ایله سیخ باغلانیب.‍ اونون شعرینده عاطفه قاباریق بیر یؤنه مالیک‌دیر. شعر دونیاسی پارلاق دویغوسونون شیره‌سیندن یوغرولارکن اینجه‌لیکدن تیتره‌ییر.
سانکی/ بارماقلاریمدان امیزدیرمه‌میشم بو ارکک دونیانی/ اته‌ییمده دالغالانان چین دوواری/ گؤزلریمدن داشلانان هئراکلیت چایی/ یاناغیما سوزولن باش ساری تئل/ “سانکی بیر حکایه‌دیر” قادین، قودا، خودا
ویدا خانیمین قادین اولماسی اوندا گئنیش دویغوسال‌لیق قابیلیتی یارادیب و اونو عاطفی ذهنیته یئتیشمکده یاردیم ائدیب. شاعرین شعرلرینین بوتون علامت و عنصرلری بو ائموسیونال باخیشلا ایچ-ایچه‌دیر. او اؤز قادینلیق پوتانسیلیندن اولدوقجا فایدالانارکن اوندان بیر آراج کیمی یئنی‌لیک گتیرمکده بوللو استفاده ائدیب. او یئنی فیکیر و یئنی‌لیک آختاران بیر شاعردیر. اوندا اؤزونه‌مخصوص یارادیجیلیق وار، بو گوجون واسطه‌سیله قادینلیغی شعر ذهنیتله دوغال شکیلده قوووشدورماغی لاییقجه‌سینه باشاریب. اثرلرینده قادینلیق وارلیغی ایله گؤرونن بیر شاعر اولاراق آذربایجان قادین شعرینده اؤزونه مخصوص یئر آچا بیلیبدیر.
البت/ قادینلیغیمین قاتیغیندا قیل یوخ/ اؤز کؤلگه‌مین کؤلگه‌سینده‌یم/ یوخسا،/ بیر اسیم گیلاوار کیفایت‌دیر/ اووجومدا گول آچماغا/ چرشنبه تونقالی.
ویدانین خانیم سئوگی شعرلرینین اؤزونه مخصوص گؤزل‌لیگی و ایچریسین‌ده خصوصی ائستئتیک (زیبایی شناختی) دگرلر وار. سئوگی شعرلری اونون ائموسیونال گؤرونتوسونون داها دا گؤزل تصویریدیر. محببتین اوشاق دونیاسیندان کئچمیش بوتوله‌شرکن سئوگی‌نین بشری یوزومونا چاتمیش بیر قادین شاعیردیر. بولاق اوتولاری‌نین دوم-دورو اینانجی/ اللری‌نین دادینی وئریر سئوگیم/ یوللادیغین اؤپوشلرین اوچاغی/ هله اوتورماییب تامارزی لیمانیمدا/ آنامین گؤزلری کؤهنه خالچادیر/ آتامین ماهنیلاری ساری قرآن
سارت دئییر: «شعرین حؤکمو ائله بیر اویونون حؤکمودور کی، اودوزانلار داها چوخ قالیب گلیر و اصیل شاعر اؤلوم قیمتینه ده اولسا یئنیلمه‌یی قبول ائدندیر».
حیاتدا اوغورسوزلوق ویدا خانیمی باشقا یولا آپاریر و یاشامیندا اولان خصوصی اؤزل‌لیکلره ساری چکیر. او یئنیلمکدن یاراقلانیب، آرتیق گوج توپلاییب چتینلیکلرله ساواشا کئچیر. شاعرین دویغولاری، ایستکلری بو اوغورسوزلوغون کؤلگه‌سینده توتوم و درینلیک تاپیر. او شخصی تجروبه‌سینی و اوغورسوزلوغونو آذربایجان قادینی‌نین طالعینه جالاق ووروب اونا انسانی هابئله اجتماعی یؤن وئریر. او، بوتون قادینلاری اؤزو کیمی، حاقلاری ازیلمیش ساناراق اونلارین دیلی ایله اعتراض ائتمک اوچون هایکیریر. اونون دوشونجه و عاطفه‌سی ال-اله وئریب شاعردن اؤز قادین کوتله‌سی‌نین آجیلارینی دیله گتیرمک اوچون بیر مسئولیتلی شاعر تؤره‌دیر.
یازیغیم گلیر/ گون گؤرمه‌میش ساچلاریما/ حاییفیم گلیر/ ماوی سورگون سوچلاریما/ هر یارپاق منه بیر کیتابدیر/ هر تامارزی بیر کاباب…. یا باشقا شعرده:
بوتون آغیرلیغینی ییخ ساچلاریما/ منده/ دونیانین یوکونو چکه‌جک/ بیر خیرمان/ قانداللی هؤروک وار…
شاعرین سئوگی و حیات تجروبه‌سی اونون یئنی‌لیک و یارادیجی‌لیغی اوچون لازیم اولان آراجلاری تامین ائدیر. کدره چئوریلمیش سئوگی… یارادیجی‌لیق انگیزه‌سینی گوجلندیریر. نیفرته چئوریلن سئوگی ده اینسانی یارادیجیلیغین زیروه‌سینه چاتدیرا بیلر. سئوگی بارماغیما تاخدیغین بلگه/ بیر گون بوغازیما دار گله‌جکمیش/ سن منه کؤلگه‌یدین من سنه کؤلگه/ بیلمزدیم قصدیمه یار گله‌جکمیش
ویدا خانیم سوسیال و تاریخی شرایطین یاراتدیغی یئنی امکانلاردان استفاده ائد‌رک، یازیچلیق و شعر دونیاسینا قدم قویوب. طبیعی‌دیر ایلک ایشلری بیر او قدر بوشقابا قویمالی اولمایاجاقدیر، آنجاق، اونون ایلک اثرلرینده، یارادیجی‌لیق علامتلری گؤزه چارپیر. او درین دوشونجه و یوکسک اوغورلو یارادیجیلیغا چاتماقدا ذوق و عاطفه‌سینه دایاناراق، قالارقی شعرلر یازماق یوللارینی هامارلاماغی باجارا بیلیب. دئمک ذاتی جسارت اونا غیری-عادی یولو گئتمه‌یه کؤمک ائدیب. بو چالیشقان انسانین شاعرلیک عؤمروندن اوزون ایللر اؤتمه‌سه ‌ده شاعر ائنیشلی-یوخوشلو یوللاردان کئچرکن کؤرپه دویغولاری ایله دوشونجه‌سینی بؤیوتمک اوچون دورمادان چالیشیب و ادبی یاشامیندا گونو- گوندن گلیشمه‌سینی، سایقیلی استادلارینین زحمتلرینه باغلیلیغی و حیاتیندا کئچیردیگی آجی تجروبه‌لرین نتیجه‌سی کیمی دگرلندیریر. بیر شعرینده اؤزونو «تورکون شعر قیزی» آدلاندیریر: ساچلاریمدا یئللر اولاییر کندیمی/ و هؤروکله‌ییر چایلاقلاری/ سو تؤکور قادینلار الیمه/ بو منم “ویدا”/ بو منم…/ بو منم تورکون شعیر قیزی!
ویدا خانیمین اؤزل محبتی اونون شعرینه تایسیز دوزلوک، صمیمیت و آیدین‌لیق گتیرمیش‌دیر. شعرده حس اولونان و طبیعی بیر دونیا یارادیر چونکی او، شاعرلیک آراجلارینی حیات متنیندن چیخاریر. شعرینده حیات گؤرکملری حس اولونان و آیدین بیر وارلیغا مالیک‌دیر. اونون پوئزییاسی بیر نؤوع حیاتینین تکراری و یئنی‌دن یاشانماسی‌دیر. بو درین معنالی شعرلر یازان عاطفه‌سیزلیک و عدالتسیزلیین ذاتینا سون درجه‌ده حساس اولان قادین‌دیر. اینسانین قورو و معناسیز داورانماقلاری توپلومون اؤزل یوزومونا شرایط یارا‌دیر. سوسیال و اینسانی مسئله‌لره سایمازیانا باخمادان، بوتون معاصیرلرینه تای اینسانا و جمعیته فلسفی-سوسیولوژی باخیمدان باخیر. اونون دونیاگؤروشونون عاطفی کؤکو وار و مختلف سوسیال مسئله‌لره ائموسیونال حساسلیغیندان تأثیرلنیر. ائله بونا گؤره قاراباغ و شوشا ساواشینا لاقید قالمادان آغدام گلینین بویونا بئله اوخشاییر: اوزالت/ آیاق یالین اللرینی منه دوغرو/ قارانقوش سویلوم/ داریخما/ اورتامیزدا بیر «شوشا»لیق یول وار/ اؤپه‌رم سؤیودلری‌نین یاراسینی/ آغدام گلینی/ آغارمیش ساچیملا/ باغلارام بئلینی.
خانیم حشمتی‌نین سؤزلرینین جاذبه‌سی و ساده‌لیگی اونو صمیمی بیر شاعره چئویریب. او، شعری شاعرلرین دیوانلاریندان دئییل، اؤز حیاتیندان اؤیرنیب بو سببدن تجربه اولونموش و لمس ائدیله بیله‌جک دونیا یارادا بیلیر؛ ریاسیز، اورک اوخشایان و گؤزل اولان پوئتیک بیر دونیا. اونون پوئتیک باخیشی اؤز دویغوسال گئنیش‌لیگی درین‌لیک و اینجه‌لیک دوغورارکن گوند‌مده اولان ائموسیونال اؤلچوسونو عکس ائتدیریر. آنالیق تجربه‌سی ده اؤز نؤوبه‌سین‌ده شاعرین دویغولارینین فورمالاشماسیندا رول اویناییب و شعر اونو قادین دویغولارینین باشقا بیر ائموسیونال دونیاسینا آپاریر. بیر ائویم اولسون/ ایچینده موتلو بیرعایله/ و/ ماسا باشیندا گونش،/ ماسا باشیندا ساریشین بوغدالارین تارلاداکی والسی…/ دوواریندا موتلولوق چرچه‌وه‌سی …
یا باشقا شعرده: آیاغیندان باغلی بیر چینار کیمی/ هر یئله، سازاغا اسه بیلمیرم/ کؤنلومده قانایان قوشا نار کیمی/ سندن اینجیسم ده کوسه بیلمیرم
ویدا خانیم تام معاصر و عینی زاماندا یئنی‌لیک آختاران شاعردیر. دویغولارلا تجربه‌لرینی دوزگون دیله گتیرمه‌سی اونو بیر صمیمی شاعره چئویریب، بو دوزگونلوکله صمیمیت دریندن اونون قادینلیغینا باغلانارکن اونو بوتون قادین اؤزل‌لیکلرینه ییه دوران بیر قادین شاعر گؤستریر. اونون شعرلرینین اوخوجوسو یا قادین اولمالی‌دیر، یا دا قادین احوال-روحیه‌سینه، دویغولارینا یاخینلاشماغی باجارمالی‌دیر؛ چونکی اونون شعری قادین دونیاسیندان قیراقدا دوزگون درک اولونا بیلمز. ویدا پوئزییاسی شعورآلتی اولاراق اوخوجودا قادین استعدادی و ائموسیونال توتوم یارادیر. شاعیرین اوخوجونو قادین روحونا، حیسیاتینا چاتدیرماق باجاریغی دانیلمازدیر. او «بو منم آدلی» شعرینده اؤزونو بئله تانیتدیریر: ساچلاریم… /دوغو یئللرین قانچیل‌لیغی/ بولودلارین مانیفئستی/ باتی قیزلاری‌نین یاغیش لیریکاسی/ گؤزو یاشلی‌دی تئللریم/ ساچلاریم…/ گونش کؤلگه‌لی ساچلاریم/ مورگو دؤیور/ رؤیاسیندا منی تبریز/ ایندی شنبه‌دی بیرچکلریم/ و بیر سئرچه یووا قورور/ منیم/ تانری بویالی ساچلاریمدا…
صنعت همیشه صنعتکارین یاشامیندان آلدیغینی اؤزونه قایتاران بیر میدان اولوب. ویدا بو سؤزو شعرین‌ده آنالیق احوال-روحیه‌سینده، دویغولاریندا ایفاده ائتمیش‌دیر. او، بعضا هر شئیه آنا آچیسیندان باخیر و اورک‌یانمالاری آنا اورک‌یانماسی جینسیندن اولور. باشقالارینین رحمسیز و محبّت‌سیزلینه اؤزل‌لیکله کیشیلره قادینسل رئاکییا گؤستریر. من بیر چینار جنازه‌سی‌نین/ کؤلگه‌سینده یووا سالان قوشام/ یئنه خوشام/ آنجاق کی بیر شیلتاق اوشاغین/ اووجونو اوخشایاجاق/ ارکؤیون سوموک بالالاریم/ قیدیقلانا-قیدیقلانا…
خانیم حشمتی شعرینده گؤستریگیمیز کیمی‌ داها چوخ دویغو ایفاده‌سی وار. اونون شعرینین بوتون اؤزل‌لیکلری جسارتلی و آیدینجاسینا حیسلرینی عکس ائتدیریر. او آذربایجان قادینین تمیز و سایدام محببت‌ینین میراثچی‌سی‌دیر. شعرینین عنصر و یونلری قادین حسلرینه دویونلنیب. او، قادین تنقیدچی کیمی شعرلر یازیب، اینسان حیاتینین مختلف مسئله‌لرینه اؤز ائموسیونال دونیاگؤروشو ایله یاناشیر. شخصی تجربه‌سینی و حیسلرینی عمومی آجی و دویغو سوییه‌سینه قدر گئنیشلندیره بیلیر. اونون پوئزییاسی‌نین مختلف عنصرلری، او جمله‌دن دوشونجه، خیال، دیل، گوندم مؤوضوعسو ، مضمونلار و شاعرانه تصویرلر زنگین دویغولاریندان مایالانیر.
سون سؤز اولاراق بئله دئییم ویدا خانیم هئچ نه گیزلتمه‌دن اؤزو، ایستکلری و دوشونجه‌لری حاقیندا ساده و دوروست دانیشان بیر شاعردیر. بو دگرلی شاعره جان‌ساغلیغی، بارلی- بهره‌لی عؤمور آرزیلاییرام، طبعینه آخارلیق، قلمینه کسگینلیک دیله‌ییرم، اوماریم گله‌جکده داها سانبالی و داها دولغون اثرلرینین شاهدی اولاق!