«بیزیم ائو» حکایه‌سی ۱۳۵۸ـ جی ایلین ایکینجی آییندا «یارمحمد» یایین ائوی واسیطه‌سیله چاپ اولان علی‌اشرف درویشیانین «آبشوران» آدلی کتابیندان چئوریلیب. «بیزیم ائو» کتابین ایلک حکایه‌سی. ترجمه اولونان کتاب ۱۳۹۵-جی ایل تبریزده «آذرتوران» یایین ائوینده «آشورا» آدی ایله چاپ اولوب. همین اثر ۲۰۲۰ میلادی ایلینده، باکی دا پرویز جبرائیل رئداکته‌سی ایله موجرو نشریاتیندا چاپ اولوب. اوماریم کتابین ترجمه ائتدیگیم باشقا حکایه‌لرینی ده سیرا ایله سایین اوخوجولارا تقدیم ائدم.
احد فرهمندی
***
آشورا۱ قوجا کؤپکلرین اؤلن یئری ایدی. قازـ اؤرده‌یین سئویشمه یئری ایدی. یوخونو خالقا حارام ائد‌ن دجل پیشیکلرین اویلاغی ایدی.
آشورا بیزیم اویون اویناماق یئریمیز ایدی.
یازین ایلک گونلری یا دا پاییزین سون گونلری قارا بولودلار گؤی اوزونو اؤرتوب، قارالداندا آتام اوتاقدا اینیلتی‌لی بیر سسله:
آی الله، غضبینی بیزدن اوزاق ائت! دئیَردی.
اما الله آتامین سؤزونه قولاق وئرمزدی. سئل گلردی. چای قیزاردی. کؤپوکلنردی. یویوب، آپاراردی. تاختا کؤرپولری گؤتوروب، گئدردی. شَهَرین یوخاریسیندا داش‌ـ کرپیجله تیکیلن ائولره گوجو چاتمازدی. آنجاق باجاردیقجا آجیغینی بیزدن آچاردی.
دیوارلاری سئرچه‌لرین یووالاری ایله بیرگه داغیداردی. سئل اوتاغیمیزین ایچینه کیمی گیرردی. چاغیریلمامیش قوناقلارا بنزیردی. ائوین بورـ بوجاغینا، صاندیقخاناسینا دا بویلانیب، آتامین دعا کیتابلارینی ایسلاداردی. آتام دئیَردی:
آشورا دؤولت مأموردو بوتون بورـ بوجاغا باشینی اوزالدیر.
سئل اؤزو ایله هر زاد گتیرردی.آردیجا اؤزلری گلن ائششکلرین پالانینی دا.
آشورانین ایچریسینده اولان سو یوللارینی بوشالاردی. زیبیللری آشورایا تؤکردیلر، شَهَرین یوخاریسیندان آشاغی، آخیب‌ـ آخیب یوکونو بیزیم ائوین قاپیسینا کیمی گتیرردی، سونرا اونلارین هامیسینی بئلیمیزه یوکلردی.
بؤیوک دیرکلری، آغاج کؤتویو، سامان هابئله هندورده اولان کندلرین بوغدالارینی دا گتیرردی. اینک، قویون، کئچی بیرده آغلاماق گتیرردی. باغیرتی گتیرردی. بالیق شکیللری اوزَرینده اولان قوتولار دا گتیرردی. گؤزل قادینلارین شکیلی اوزرینده اولان قابلاری دا. بیر دؤنه ده ایچینده ونگیلده‌ین کؤرپه بیر اوشاغی کؤهنه بئشیک ایله گتیردی.
سئل کسیلندن سونرا، آشورا کئچمیشلره تای باغیشلایان و رحیملی اولاردی. یئنه ده کور «شفی» گونشین ساچاقلاری آلتیندا شئح دیوارلارین دیبینده اوتوروب دمیر نئی ایله آشورانی کوردو هاوالارلا دولدوراردی.
کور شفی همیشه آشورانین قیراغیندا ایدی. گؤزلری اویوق ایدی.
آنام دئیردی:
اوشاقلیقدا دینج دورمازدی، بیر گون قارقارلارین اَتنه‌سینی گؤتورمک اوچون آغاجا چیخمیشمیش، قارقارلار اونو قومارلاییب، گؤزلرینی اویموشلار.
اما کور شفی قیزیلجادان کور اولموشدور.
سئل کسیلندن سونرا، چایین قیراغینا ییغیلان قارا قوملاری ائشله‌ییب، پول تاپاردیق، قاشیق، سینیق باتری تاپاردیق. بیر دؤنه، سئل، گؤزلوک دوکانینی شَهَرین اورتاسیندان گؤتوروب گتیرمیشدی. او زامان بیر نئجه قوندارما گؤز تاپدیق.
بیر گون، اوزرینده گؤزل بیر قادینین شکیلی اولان ایچکی شوشه‌سی تاپدیق. آتام هر زامان اونا باخاردی، گیزلیجه آناما گؤز آلتی باخاراق، او ائشیتمه‌یه‌جک بیر سسله:
ای! دونیا نه گؤزل شئیلر وار، دئیَردی.
سونرا شوشَنی اییله‌ییب: اَه- اَه پوف! لیجیمینه لعنت! دئییب، شوشَنی قیراغا آتاردی، اما باشقا گونلر یئنه ده بو ایشینی تکرارلایاردی.
قومون ایچینده اولان جام قیریقلاری ال-آیاغیمیزی کسردی. آشورانین قیراغینا تؤکولن تولانبار کوللریندن یارامیزین اوستونه سَپردیک.
آشورانی قیراقلاریندان پیرتلایان بولاقلارین سویوندان ایچردیک. ایستی کوللرین قیراغینا گئدیب، کولو ائشه‌له‌یردیک، اودون قیرمیزیلیغینی هابئله یانان رئزینلرین خوش بویالی یاشیل‌لیغینا باخاردیق.
آیاقلاریمیزی دره‌ـ دره ائوه گئدیب، چؤرک اوغورلادیق، سونرا آنامیز یاخالاماسین دئیه، شالواریمیزین لیفه‌سینده گیزلدردیک. اوتاقدان ائشییه چیخاندا، بیر زاد گؤتورمه‌میشیک دورومونو آنلاتماق اوچون اللریمیزی ترپه‌دیب، قوللاریمیزی توولاییردیق. اما چؤره‌یین دوشمه‌مه‌یی اوچون بد‌نیمیزی ترپتمزدیک. آنا گؤرسَیدی بودلاریمیزی دیرناقدان کئچیردیب، گؤیرده‌جکدی. اینله‌ییب، باشین دیوارا ووراردی. اوتاغین بیر بوجاغیندا بوزوشوب اوتوراردی. دیزلرینی قوجاقلایاردی. اؤزونو ییرغالایاراق اوخشاماغا باشلاردی:
دیوارلار دیبینده اؤزونه آغلا! یازیقلار اولسون سنه. منی اره وئره‌نین گؤرونا سیچیم. آی الله بالالاریمین یاسیندا اوخشادیب، آغلات منی.
دؤشلریندن یاپیشیب، گؤیه ساری باغیراردی:
قیامته کیمی سودوم حالالینیز اولماسین.
بئله بیر دوروملاردا اکبرین بورنونون دریسی تیر چکیب، آغلامسیناراق دئیردی:
نه اولاردی آنانی سئویندیرمه‌یه گؤره آدام تئزـ تئز چؤرک یئمه‌سین.
من دئیردیم:
آخی اولماز، اوندا اؤلریک!
اکبر: لاپ یاخشی، آنانین الیندن راحاتلاشاریق دا!
آنا بیزی قاش‌ـ قاباقلی، مظلوم‌ـ مظلوم دیوارین دیبینه سیخیلمیش گؤر‌نده اورَیی یانیب، آغلایاـ آغلایا: «بالا آخی نییه منی اینجیدیرسینیز؟ گئجه او کؤپک اوغلونا نه جاواب وئره‌جه‌یم دئیَردی.
کؤپک اوغلو، آتامیز ایدی. بیز ده آنام ایله بیرگه آغلاردیق. هر زامان کوچه‌میزین اوشاقلارینین بیری اؤلسَیدی، آنا نئچه گونه کیمی بیزه قارقیش ائتمزدی. اوسته‌لیک بیزی اؤپردی ده، باغرینا باسیب، بویوموزا اوخشاییب قوربان کسردی.
اوزونو گؤیه ساری توتوب دئیردی:
بالالاریم، جان‌ـ جیرلریم! قادانیز منه گلسین.
اما بیز چؤرک قابیندان ایلک تیکه‌نی گؤتوروب‌ـ گؤتورمزدن، قارقیشلاری باشلاناردی.
کؤمورلوکدن یومورتا اوغورلاییب، تولانبارین ایستی کوللرینین آلتیندا قویلایاردیق. هردن ده یومورتا کوللرین آلتیندا پارتلاییب، کول گؤزلریمیز ایله بوغازیمیزا دولاردی. الیمیزه چوغوندور دا دوشسَیدی کوللرین آلتیندا قویلاییب، آلا چیی گؤتوروب قاپان‌ـ قاپان سالاردیق.
آشورا آیاق‌یولولارینین قوخوسو ایله بیزی باغرینا باساردی. کرپیجلی ائولره سو داشییان دمیر لوله‌لرین اوستونده اویان‌ـ بویانا قاچیب، مرجلشردیک.
داشیم اووجوندا۲» اویونو اویاناردیق. سومسوک ایتلرله سیغیناجاقسیز پیشیکلره داشدان ائو تیکردیک. کور شفی‌نین یانیندا اوتوروب، چالدیغی هاوالارا قولاق آساردیق.
گئجه توزـ تورپاقلی اوست‌ـ باشیمیزلا، قانی سوز‌ن چاتلاق‌ـ چاتلاق اولموش قانچیر اللریمیز ایله سس‌سیزلیک بوروموش ائویمیزه دؤنردیک. ایکی کؤنوللو اولاراق نفت چیراغی‌نین دیبینده چؤمبه‌لیب، اوتوران آنامیزا سلام وئرردیک. چؤرک قازانینا باش چکیب، چکمه‌مَییندن ساری اورَییمیز تؤکولردی. او، بیزیم اللریمیزی گؤردوکده مهریبان اما آغلامسیناراق دئیردی:
یازیق اولدوق، بوتون پوللاریمیزی سیزین چاتلاق الینیزین وازئلینی‌نه وئرملی‌ییک، قزوین فهله‌لری اولوبسوز، سحردن آخشاما کیمی ایشله‌ییرسیز، آخشام دا هئچ زادیز یوخدور.
سئل اوتاقلاریمیزین دیوارلارینا جیزیق سالاردی. آتام کئچن ایل یا دا نئجه ایل اؤنجه سئلین نه‌قدر گوجلو گلمه‌سینی بیلدیرردی. سئلین ایزی دیوار اوزه‌رینده قالاردی. آتام دیواری گؤستریب دئیردی:
بو دا بیزیم دیوار ایل سایلاریمیز.
سئل گلردی. آشورا داشاردی. سو فوواره کیمی آیاق‌یولوندان فیشقیریردی. حَیَطی دولدولاردی. قویونو دولدوراردی. چوروموش آغاجلار، سامانلاری، شَهَرین یوخاریسیندا اوتورانلارین سارسیمیش گوللرینی اللرینین اوستونه آلیب بیزه تقدیم ائدردی. یالنیز سلام وئرمه‌یه دیلی اولمازدی.
کیلیمی ییغیشدیراردیق. شالوارلاریمیز چیرماناردیق. شالوارلاریمیزین آراسی ایسلانیب، سس وئرردی. چادراسینی بئلینه باغلایان آنامیز آغ آیاقلاری ایله سویون ایچینده تیرـ تیر اسیب، تئزـ تئز صلوات چئویره‌رک، دئیردی:
ایندی دونیانی سو آپارار. نوح قاسیرغاسیدی. ائویمیز ییخیلدی. یازیق اولدوق. آی الله قاپیندا گوناهکار ایتم. بو بالالاریما رحمین گلسین.
اوزونو گؤیه ساری توتوب: ایت کیمی هورردی. سونرا، آی الله قاپیندا اوزوم قارادی!» دئیردی.
اکبر شیلتاغین بیری ایدی، گؤیه باخیب: مووولداییب، آی الله قاپیندا پیشیک بالاسییام دئیردی.
آنانین آجیغی گلیب، دئیینردی:
سیز اوشاقلار یومورتادان چیخاندان بری دونیانی کورلامیسیز. دونیانین سونو چاتیب. دئیرسینیز الله بوندان یامانینی باشیمیزا گتیرمه‌سین؟! الله‌ـا آند اولسون گؤیدن اود دا یاغسا آزدی.
سویون دونیانی آپارا بیلمه‌مه‌سینی من بیلیردیم. سو یالنیز پالچیق دام‌ـ داشلاری آپاراردی. اؤزوم گونلر بویو آشورانین قیراغی ایله شهرین لاپ یوخاریلارینا گئتمیشدیم. داش‌ـ کرپیجدن تیکیلن ائولری سو یویوب، آپارمازدی.
سئل کسیلندن سونرا، کوچه‌لردن ییغدیغیمیز قارا کاغیذلاری شئهلنمیش اوتاغین اورتاسینا قالاییب، یاندیراردیق. اوتاق قورویوب، قیزیشسین دئیه، قاپی‌سینی باغلاردیق. سونرا ائولرینه سو دولمایان اوست قاتدا اوتوران قونشوموزگیله گئدردیک. چؤرکله یاوانلیقلاریمیزی اولانیندان بیرـ بیرینه قاتیب، بیرگه یئیردیک. آتام اونلارین حامبال‌لیق ائد‌ن آتالارینین یانیندا اوتوروب، ایشسیزلیک ایله زمانه‌دن دانیشاردیلار. آتام اونلارین مانقاللارینی قوجاقلاردی. آردیجیل سینه‌سی‌نین ایرینینی مانقالین قیراغینداکی کوللرین ایچینه توپوروب، سونرا کول ایله اوستونو باسدیراردی.
آنام دئیینردی:
حارامین اولسون. خالقین مانقالین توپورجکلرینله دولدوردون. یازیغین سینه‌سی تیخانیب، قارا نفس اولوب.
سونرا آنام قونشونون آروادی ایله گیوه توخویاـ توخویا دردله‌شردیلر.
اکبرله من چادراسی‌نین آلتیندان خوش ایی گلن، گیوه توخوماقدان دیرناقلارینین آرخاسی چؤزوک اولان قونشو قیزی ایله بئش‌داش اویناردیق.
یاتماق اوچون آشاغی ائنردیک. یانان کاغیذلاری ائشییه تؤکوب، قیزیشمیش یئرین اوستونده یاتاردیق. بعضی واختلار سئل اوتاغیمیزی ییخاردی، تاوانی تؤکولردی. بئله بیر دوروملاردا نئچه گون آشورانین ایکی یؤنونده گزیب، اوتاق آختاراردیق. آتا ایله آنا هر بیریسی ائو اشیالاریمیزی بیر باغلی‌یا دولدوروب، اللرینده دولاندیراردیلار. ائولرین قاپیسیندان باشلارینی ایچری اوزاداردیلار، آنام چادراسی ایله اوزونو برک‌ـ برک اؤرتردی. حَیَط قاپی‌سینین آراسیندان باشینی ایچری اوزالدیب، اورک یاندیریجی بیر لحن ایله سسلردی:
باجی سن الله، بوش اوتاغینیز یوخدور؟ اولسا الله‌دان اؤتری یوخ دئمه‌یین. الله کؤمه‌یینیز اولسون!
بئله بیر حال‌دا آتامین اوزونه اومودلو بیر سو گلردی. نفه‌سینی کؤکسونده گیزلدیب، جاواب گؤزلردی. بیزیم اورَییمیز چیرپینارکن، یورغون گؤزلرله ائوین قاپی‌ـ باجاسینا باخاردیق. اما عموماً حَیَط‌دن بیر سس بئله جاواب وئرردی:
یوخ باجی، بوش اوتاغیمیز هارادا ایدی. سیز یوزونجو آدامسیز. آخی بیز ده مسلمانیق، ایش‌ـ گوجوموز وار.
آنانین قاش‌قاباغی ساللاناردی. بورنونون سویونو چادراسی‌نین اوجو ایله سیلردی. آتا باشینی آشاغی سالاردی، یئره توپوروب دئیردی:
توفو… دده‌نین بندینه.
سونرا من ایله اکبره ساری جوموب: بایقوشلار، بد اوغورلار! ـ دئیردی.
الیندن قورتولوب قاچاردیق. اما یئنه ده اونلاردان بیر آز آرالی، آرخالاری ایله گئدردیک. سئل کسیلر‌دی. آشورا یاشاییشی یئنی‌دن باشلاردی. یئنه ده قوجا کؤپکلر بورـ بوجاقدا جان وئریب، اؤلردیلر. اوشاقلار، قوجالار، قاریلار بویونلاریندان ساللادیقلاری بؤیوک توربالارلا گونلوک گلیرلرینی تاپماق اوچون قارا قوملاردا ائشه‌نردیرلر. تلیس دولوسو پیشیک بالالاری زیبیل‌لرین اوستونه بوشالدیلاردی. بیز اونلارین بیر نئچه‌سینی ائویمیزه گتیرردیک. اؤردکلر آشورانین قیراقلارینی ساری، گؤزل جوجه‌لری ایله دولدورماق اوچون آردیجیل قوداـ قودا ائدیب، بیرـ بیری ایله سئویشردیلر.
گون‌باتان چاغلاری، کور شفی نئیی‌نی قولتوغونا ووراردی، ائوینه دوغرو یوللانیب، یوللانمادا، آشورانی سس‌سیزلیک ایله یالقیزلیغا دالدیراردی.
