گونلرین بیرینده بیر پادیشاهین مارال آدیندا گؤزل بیر قیزی وارایدی. مارال بیرگون یوخودان دوراندا گؤزو ساتاشیر آغ بیر گؤوَرچینه.گؤورچین ائله اونا باخیردی کی ائله بیر ایللردی اونو گؤرمویوب. مارال ایستیر اونو دیندیرسین کی گؤورچین اوچوب گئدیر. صاباحکی گون گینه گؤرور گؤورچین اوتورور پئنجره‌نین قیراغیندا و گؤزون تیکیر اونا. مارال ایستیر اونا یاخین گئده کی قوش گئنه اوچوب گئتدیر. سونکی گون گینه او قوش گلیب قوندی دوز همان یئره. مارال کی بوگون پئنجره‌نی آچیخ قویموشدی بالا- بالا باشلیر اوننان دانیشماغا.گؤورچین ده بو حئین ده قنات چالیب قونور تاخچی‌یا. مارال ایستیر اَلین آتا قوشو توتا کی قوش اونون الماس سیرقاسین گؤتوروب باشلیر اوشماغا و ائودن چیخیر.
سونکی گون آمما مارال نه قدر اونو گؤزلور اوننان خبر اولمور. سوراکی گون نر گینه خبر اولمور و مارال او قوشون قوصصه‌سین‌نن نه دینیر نه دانیشیر. فقط او قوشو ایستیر کی سیرقاسینی گؤتوروب یوخا چیخیبدی.
پادیشاه شَهَره جار سالیر کی هرکس قیزی‌نین الماس سیرقاسینی تاپا اونا بؤیوح بیر جاییزه وئره‌جَحدی. آمما آیلار گئشدی هئش کسدن خبر چیخمادی. مارال بیرگون شاه‌دان ایسته‌دی کی شَهَرده بؤیوح بیر حامام دوزَلده و و مارال دا گیزلین حالدا او حامامدا اولا کی گؤره کیم اونون سیرقاسینی قولاغینا آسیب. آمما اونون دا فایداسی اولمادی و نه قوش دان خبر اولدی نه سیرقادان. بیرگون چوخ قوصصه‌لی حالدا اؤز حالینان گئدیردی کی شهرین ائشیییندن باش چیخاتدی و گؤزو ساتاشدی صفالی بیر باغا. باغدان خوشو گلدی و گیردی ایچری بیرآز دینجلسن کی وسط ده بیر بؤیوح حوووض گؤردو. بیر آغاجا دایانیب او گؤزللییی تاماشا ائلیردی کی بیردن بیره او آغ گؤورچینی گؤردی.گؤورچین سویون کناریندا قانادلارین بیر بیرینه چالیب بیردن بیره جیلد عوضله‌دی. گؤزل بیر اوغلان اولدی و دوشدی حوووض دا چیممه‌یه. سودان چیخان‌نان سورادا باشلادی اونون سیرقالارینان دانیشماغا و دئدی: ” آی آللاه نولاردی کی بو سیرقالارین صاحیبی ایندی بوردا اولاردی!” مارال بو سؤزو ائشیتمَح همی گئدیر قاباغا و دئییر: ” من بوردایام. دئه گؤروم سن کیم سن ؟ ”
اوغلان کی سَوینجَح دن بولمور نه دییه دیلی توتار توتماز دئییر: ” منیم زیندگاننیغیم چوخ عجیبدی. من بیر شاهزاده‌یدیم. بیرگون ائله بو باغدا اوتورموشدوم کی گؤیدن قیخ گؤورچین یئندی. سورا هامیسی جیلد عوضلی‌ییب گؤزل پری لره چؤندولر. دوشدولر حوووض دا چیممه‌یه کی بیردن بیره گؤزلری منه ساتاشدی. ائله حیصلندیلر کی آز قالدیلار منی اؤلدوره‌لر. تاکی آند ایشدیم من ده گوناه یوخدی و اونناردان قاباخ من ائله بو باغدایدیم. منی باغیشلاسالاردا آمما منی طیلیسمه سالدیلار. بولمورم او گون نردن نئچه ایل گئچیب آمما بولورم کی چوخداندی. بو نئچه ایل ده پری‌لرده منی اؤز قارداش لاری کیمی بولوللر، آمما طیلیسمیمی ده سیندیرمیللار. بیرگون سنی گؤروب سنه عاشیق اولدوم و بو سیرقانی دا بیر یادیگار کیمی اؤز یانیمدا ساخلادیم. نییه کی ایجازه سیز بیرده اورا گلنمزدیم. ”
مارال دئدی: ” ایندی کی بئله دی گه من‌نن گئدح. ”
اوغلان دئدی: ” بو ایش او زامان مومکون دی کی پری‌لر ایجازه وئره‌لر. یوخسا ایستر ایسته‌مز گینه دوشه‌جه‌یم گؤورچین جیلدینه. صاباح اوننار بورا چیممه‌یه گله‌جح‌لر و سن گرح اوننارا یاخینلاشیب و دییه‌سن کی منه عاشیق سن و اونسوز اؤزومو اؤلدوره‌جه‌یم. بلکه رحمه گلیب و سئحریمی باطیل ائلییه‌لر. ”
سورا اوغلان بیر قوش اولوب اوشدو گؤیه و گؤزدن ایتدی.
صاباحکی گون پری‌لر سودا چیمیب بیر بیرلرینی سولوردولار کی مارال اؤزونو اوننارا گؤرستدی. اوننار مارالی توتوب دئدیلر کی بو باغ سئحیرلی بیر باغدی و آدامنار بورا دولانمازلار. سن نه جور بو باغی گؤروب سن گلیب سن بورا بیز مَطَلیح. ”
مارال باشلادی اؤز سرنیوشتینی دئمه‌یه و شاهزاده‌یه نئجه عاشیق اولماسینی دیله گتیرمه‌یه. همی ده یالوار یاخارا کی اگر اونون سئحری باطیل ائلییه‌لر. پری‌لر کی محبته چوخ ارزیش قائیل ایدی‌لر اونون سؤزونو قبول ائلیییب و دئدیلر گئت ائوه کی صاباحلاریم حتمن شاهزاده‌نی گؤره‌جَح‌سن.
صاباحکی گون مارال اؤز اوتاغیندا ایدی کی گؤردو او گؤیرچین گینه گلیب گؤزون اونا تیکیب. گئتدی قاباغا گؤره پریلر نه دئییب لر کی بیردن بیره گؤورچین قاناد چالیب جیلد عوضله‌دی. مارال گؤردو شاهزاده‌دی و اونو باغرینا باسدی. سورا دئدی: ” اؤز ائوینه خوش گلیبسن و گه گئدَح آنا دده‌م ده سنی گؤرسون.”
چوخ چَحمه‌دی کی شاهزاده‌نن مارال توی ائلیییب خوش گون‌نر باشلادیلار.
——————————–
• ناغیلی سؤیله ین رحمتلی آنام علویه خانیم ( ۱۳۰۹-۱۳۷۹ه.ش)/ روایت تاریخی ۱۰/۱۱/۱۳۶۵ – خوی ( بو ناغیل ادبی دیل ده یوخ بلکه خوی لهجه سن ده یازیلیب)