متین اؤزونو بونجا یالقیز حیسس ائتمکده گره‌کدیییندن داها آرتیق ایره‌لی گئتدییینی اؤزو هامیدان یاخشیجا آنلاییر. اؤزونه قالسا، دونیا‌داکی بونجا جان‌لی- جانسیز یارادیق‌لارین ایچینده بونجا یالقیزلیقلا باغری باداش یاشاماغا جان آتماق چوخ دا یاخشی دئییل. آنجاق بئله دوشونور دئیین گئجه‌لر یاستیغی قوجاقلادیغینی، یوخسا گونون هانکیسا بیر ساعاتیندا لاپدان قاپی‌سی‌نین، یوخسا دا تئلئفونونون زیلی‌نین چالینماسینی گؤزله‌دییینی سانمایین! بونجا اؤزوندن دیدرگین، بونجا اؤزوندن سورگون کیمی‌لر کیمی یاشاییرسا دا ایندی بیر ساعاتا یاخین‌دیر قاباغینداکی بو بیر ییغین تیلیفینه دک بوشالمیش چای ایستیکان‌لارینا دالماقدان قاچینمیر. آرا- سیرا گلیب آیاق اوستو متینین اؤنونده دورا‌راق باشینی ایره‌لی آپاریب قولاغینا نه‌سه پیچیلدایان دونوز شابان بو دؤنه ده ساغ بؤیرونده اوتوروب الینی متینین چینینه قویا‌راق بئله بیر سؤز دئیه بیلیر اونا:
-بو آجی چایین نه‌یی وار کی قاباغیوا قویولماق همان دمین ده نقده وئرمیرسن؟
متین اؤزونه زور وئریب باشینی ترپه‌ده‌رک گولومسونور:
-نئینییه‌جک آغا شابان؟
-آخی نئچه‌سین ده ایچسن ائله اوولکینه تایدی.
-دوز دئییرسن. چای دا آدام دییل کی بیر- بیری‌یله فرق ائله‌سین!
-هه قادان آلیم، پولونا دا رحمین گلسین!
دونوز شابان بو جمله‌نی دئیه- دئیه گئدنده، متین اونون آرخاسینجا نه‌دنسه دوستجا باخیب اوره‌یینده سانکی اوزونو شابانا توتوب دئییر:
-سنه آد قویان او نامرد کیمسه، جئیران آدی قویاجاقمیش! قانماییب.
اصلینده جئیران شابانین دئدیک‌لرینی متین اؤزو ده بیلیر شوبهه‌سیز. بیلیر کی آرد- آردینا ایچیب بوشالتدیغی ایستیکان‌لار دا ائله اؤزو کیمی بیر ییغین همجینس‌لری‌نین ایچینده یالقیزجا یاشاماقدا‌دیرلار. بو ایستیکان‌لار دا بولود کیمی دولورلار، بوشالیرلار، آنجاق کیمسه اونلارین نه دوشوندوک‌لرینی، نه دویدوق‌لارینی بیلمیر. متین سانکی بو ایستیکان‌لاری دا دوشونور نه‌دنسه. بو آرادا قاتار اها‌لی‌سی‌نین سانکی بیلمه‌دییی باشقا بیر نه‌سه‌نین ده اورتادا اولدوغونو بیلیر کیمی‌دیر. اینسان‌لار یالقیزلیغی اؤزلری اوچون یاخشیجا تعریفله‌یه بیلسه‌یدی‌لر، اولا بیلسین چوخ‌لاری اؤزلرینی دونیانین ان یالقیزی سانا بیلردی‌لر. متین سانکی بو قونودا اؤز دوشوندویونو باشقا تور سانیر. یوموشاق‌دیر. اینجه- اوخشاردیر. آنجاق اونو هئچ بیر کسه، یاشارا بئله آچیقلاماق ایسته‌مه‌ییب بورا کیمی. گئنل‌لیکله کیمسه‌یه بیر چوخ نه‌سه‌نی آچیقلاماق ایسته‌میر متین. بلکه ائله بونا گؤره ایندی هره‌نین باشی بیر شئیه قال اولان یئرده یاواشجا آیاغا دوروب سس‌سیزجه قاتاردان چیخماق ایسته‌ییر. دوشونور کی هامی‌نین گؤزوندن ایراق بیر یئره، اولا بیلسین ایچه چکیلیب اؤزونو یالقیزلاتماغین دیبینده بیر نه‌سه وار. اونا دوغرو گئتمک اوچون بیر ییغینجاقدان آیریلماق، ائرته چاغی گؤی اوزوندن بیر اولدوزون سس‌سیزجه ایتیب تانینماز- بیلینمز بیر هارا‌سیزلیقدا یوخ اولماغی کیمی‌دیر. متین بئله‌سی اؤز- اؤزونده بیر آز سئوینه بیلیر. کسین‌لیکله قاتار یولداشلاری‌یلا اولاندا دا سئوینه بیلیر. سانیر کی اینسان‌لارین هره‌سی‌نین اؤزونه اؤزل سئوینج‌لی سس‌لری وار. آنجاق یئنه ده سانیر کی اونلارین سئوینج‌لی اینسان سس‌لری آراسیندا بئله یالقیزدیر. متین نه‌دنسه بونا هئچ بیر چیخیش یولو تاپا بیلمیر و گئت- گئده داها دا چوخ اوزولور. ایستیکان- نلبکی‌لرین آغینا- بوزونا باخمیر. قاباغینا گله‌نی بیچیندن یئنیجه گلمیش آدام کیمی ایستی- ایستی هؤرتولتویله باشینا چکیب اوستوندن ده بیر سیقارئت آلیشدیریر. سیقارئتین ده آغینا- بوزونا باخمیر. آدی نه اولور اولسون، هانکی اؤلکه‌نین مارکاسی اوستونده اولور اولسون، تکی توتون اولسون! تکی جانینا یئریین کافئیینله نئکوتین اولسون! تکی آجی بیر نه‌سه ایچینه یوروموش اولسون! چونکو بئله حیسس ائدیر کی آرتیق بیر داها مئهری خانیمی گؤرمه‌یه‌جکسه اؤلومدن باشقا نه‌سه ایسته‌میر. دؤرد بیر یانیندا اوتوران قاتار یولداش‌لاری‌نین هئچ بیری، ان یاخین یولداشی یاشار بئله بو قونودا اونا یاردیم ائده بیلمه‌یه‌جه‌یینی بیلیر. داها ایش ایشدن کئچیب‌دیر، داها چیخان قان داماردا دورماز، بیر ده دامارا قاییتماز، و آرتیق من بو یولداشچا‌لارا دا سیغینا بیلمه‌رم دئیه دوشونور. گئندن باخان‌لارا بئله دویولور کی متین اوچون گونباشی قاتارداکی‌لارلا بیرگه یاشاماق آرتیق اوره‌یی‌نین چیینینی یارالاییب یورموش آغیر یوک‌دور. متین بو یوکده یالنیز اؤز وارلیغی‌نین عذابینی چکیر. چئوره‌سینده‌کی اینسان‌لار اونو اولدوغو کیمی آلیب آلقیلاماسا‌لار دا، گیلئی دئیه اونلارا دئمه‌یه بیر سؤزجوک بئله سؤزو یوخ‌دور. اینسان‌لار کی هره‌سی سانکی باش توتمامیش بیر سئوگی ماجراسی‌نین قهرمانی‌دیر. بو تئز- تئز اوزلری ده‌ییشن اینسان‌لار نه‌دنسه بوتون سوچ‌لارینی زامانین، یوخسا باشقا اینسان‌لارین بوینونا ییخیب قولای- قولای توپلومسال سرت قورال‌لار و قوشول‌لارین قولو اولماغا هر گون جان آتماقدا‌دیرلار. متین بونلارین اؤنونده هر زامان سوسماقدا‌دیر. بو سوسقونلوق اوندا بؤیوک بیر موباریزه‌نین کیچیک مودئلینه بنزه‌ییر. بو مودئلده سانکی بیر حیات دیرامی آخیر دا بو شهرده اونو گؤرن اولمور. متین گئنل‌لیکله آز دانیشان، اؤزل‌لیکله قاتار قفه‌سینده هانکیسا بیر قونونون اوستونده گئدن قیزغین شیدیرقی دارتیشما‌لار ایچینده باشینی آشاغی سالیب سوسان بیر آدام‌دیر. او دؤنه‌لرجه گؤروب کی بو دارتیشما‌لارین سونو داوایا چکیب. او گون هئچ یادیندان چیخمیر. شممد دئدی:
-آی میر خلیل، سن آخی هانکی دانیشگاهدا سیاست علمی اوخویوبسان؟ سندن سونرا بو قفه‌ده بیلن آدام یوخدو؟
میر خالیل ده نه سالدی، نه چیخدی، ائله اوتوردوغو یئردن چیمخیردی شممدین اوزونه:
-آده، من سیاسته قوشولاندا، سن سیچیب پوخووو دووارا یاخیردین ائئئئ! یادیندان چیخیب؟
او گون قاتار ده‌یدی بیر- بیرینه. آنجاق او قدر های- هارایین ایچینده ده متین بیر کلمه بئله بیری‌یله کسمه‌دی. او گئنل‌لیکله چئوره‌سینده‌کی بئله اینسان‌لارین اؤنونده سوسور. آنجاق بیر اؤزو بیلیر کی اونلارین ایچدن اولان یؤن‌لرینی اورک‌دن سئوه‌رک سوسور. سانکی متینین بو سایاق سوسقون‌لوغو، کیمی توپلومسال قوشول‌لارلا جان سیخیجی موباریزه‌سینده اؤزنل پوتانسیئلی‌دیر. بلکه ائله بونا گؤره مئهری خانیمین دا خیانت‌لری اؤنونده سوسا بیلدی. او مئهری خانیمی او قدر سئویردی کی موطلق اونون ایچ اؤزگورلویو اوچون سوسدو. اونون ان دوغال حاق‌لاری و ایستک‌لری اوچون. متین بو پوتانسیئلی‌یله اؤز حیات یوکونو آغیرلاشدیردی، آنجاق مئهری خانیما بیر سؤزجوک بئله نه‌سه دئمه‌دی. مئهری خانیم اونو دالیندان ووروب قوپاردی دا دؤنوب اوزونه باخمادی. دؤنمه‌دی کی بیردن مئهری خانیم اونو گؤروب اوتانماسین. بونلا بئله مئهری خانیما گئدن یول‌لاری هر زامان آراشدیردی، آنجاق بیر یول تاپمادی. تاپدی دا آنجاق مئهری خانیم اونلاری اوزونه باغلادی. اونسوز دا متین بئله دوشونوردو کی مئهری خانیما گئدن یول‌لاردا سانکی قیرخ یول کسن حرامی آغا‌لیق ائدیردی‌لر. قیرخ فاشیست، قیرخ قارا گئییم‌لی آدام، قیرخ میکروب، قیرخ آفت، قیرخ ان جیلیز خسته بؤجک؛ هامی‌سی‌نین دا آدی شر، سوی آدی بشر. شر بشرین آلدادیجی تبسسومو، بشر شرین ان چیرکین و ان قاتی تجسسومو. بشره دیش قیجیردان شر، شره مئیدان وئرن بشر. شر بشرین گؤز ایشیغی، بشر شرین ال آلتی‌سی. شر قددار، شر اؤز باشینا، بشرسه آبیر- حیا‌سیز تجاووزلر اوستاسی. متین بیر بشر کیمی بو شرلرله باریشا بیلمه‌دی. چونکو اؤزونو هئچ بشر بیلمیردی. مئهری خانیما دئییردی، بو قدر اؤزووو اومانیست گؤرستمه، اومانیست‌لیک عملده اولار سؤزده یوخ، مئهری خانیم دا دئمه اوندان اینجیییردی. بونا گؤره ده متین چوخ‌لو واخت‌لار اونون دا قارشی‌سیندا سوسوردو. مئهری خانیم متینین سوسقون‌لوغونو هئچ زامان اولدوغو کیمی آنلامادی. متینین سوسقون‌لوغونو بیر آز اولدوغو کیمی گؤره و دویا بیلن یالنیز ائله ایندی قاپیدان گیررکن بیر باخیش قفه‌یه باخیب اوجا سسله ایکی دؤنه – سانکی بیرینجی دؤنه‌ده‌کینی ائشیدن اولماییب – “قاتارا سلام” دئییب قفه‌نین اورتاسیندان بیر صندل گؤتوروب بیر باشا گلیب متینین قاباغیندا متینله اوز- اوزه ایله‌شن یاشاردیر:
-نئجه‌سن متین؟
-یاشا یاشار، سن نئجه‌سن؟
-من ده وارام. ایندی گئتمیشدیم شهرین کؤهنه قالاسینا. حالیم توتولدو.
-نییه؟
-ائله بئله، بیلمیرم نییه. تزه گؤروبسن اورانی؟
-اوچ گون قاباق اوردایدیم.
یاشار قاش‌لارینی قالدیریب گؤزلرینی یئکلده‌رک آنلام‌لی شکیلده متینه باخیر:
-یئنه ده آرا گون؟ هه؟
-بیلیرسن کی، هئچ هفته‌مین آرا گونو اؤزومون دییل.
یاشار گولور:
-دئمه‌لی چای قیراغیندان کؤهنه قالایا نقل- ی مکان ائله‌ییبسن؟
متین ده گولور:
-یوخ، فقط ایکی- اوچ دؤنه.
-هله نئجه‌یدی کؤهنه قالا؟
-منیم ده حالیم توتولدو. ائله بیل اؤلو تورپاغی سپمیشدی‌لر اوستونه.
-گؤروسن دااا کئچمیشیمیزی نه گونه سالیب‌لار؟
-کئچمیش کئچمیشدی دااا یاشار! چوخ اؤزووی سیخما! ائله بیز ده بو شهر کیمی چوخ کئچمیش‌لر کئچمیشیک.
یاشار گولومسه‌ییر:
-هه، متین! ائله من بو گون گئتمیشدیم شان‌لی تاریخیمله بیر سلاملاشام.
متین بو دؤنه گولومسه‌سه ده جدی بیر لحن ایله دئییر:
-من آنجاق بو شهرین شان‌لی تاریخی‌یله چوخدان ساغوللاشمیشام.
-یانی سئومیرسن بو شهری؟
-نییه؟ چوخ- چوخ سئویرم. آنجاق ساده‌جه سئویرم.
یاشار یئنه قاش‌لارینی قالدیریب آنلام‌لی شکیلده متینه زیلله‌نیر:
-و اینسان‌لارینی؟
متین بو دؤنه گؤزلری‌یله گولومسه‌یه‌رک:
-بوتون اینسانلاری‌یلا بیر یئرده.
-دوغوردان متین، بو شهری نه جور سئویرسن؟
متین یاریم دقیقه‌یه کیمی دال- دالا سیقارئتینی پوکلایا‌راق دالغین بیر حالدا قفه‌نین آچیق قاپی‌سیندان شهرین اوزاقدان گؤرونن سیرا داغ‌لارینا باخیر، سونرا ارادی اولا‌راق دالغینلیغیندان آیریلیب، باشینی آشاغی سالیب گولومسه‌یه‌رک:
-اوزون- اوزادی خیابان‌لاریندا گئجه یاری‌لاری کئفلیلیییم کیمی. اؤزوم کیمی.
-به من؟
-هه، سنین کیمی.
-مومکونسه بیر آز چوخ دئنن. دوغوردان ایستیرم بیلیم.
-یاشار، شهر چایی‌نین ایچیندن او دال حیط‌لری‌نین تور پرده‌لی پنجره‌لری چایا باخان ائولری گؤروبسن کی! او ائولرین بیرینده جوان‌لیق چاغ‌لاری چوخ سئودیییم و هئچ زامان اؤزونه دئیه بیلمه‌دیییم اسکی بیر سئوگیلیم وار. تام اونون کیمی سئویرم بو شهری. اللرینه باخیردین اؤلومو دوردوران بیر بارماق اوجو وار ایدی اونون. بیر معصوم باخیشی وار ایدی. بیر یئتگین، دولغون دوداغی. بوتون گؤزل‌لیک‌لری یئرلی یئرینده. منیم باخیشیمدا یانی موکممل گؤزل. تام اونون کیمی سئویرم بو شهری.
-مئهری خانیم کیمی نئجه؟
-یوخ، مئهری خانیم کیمی بو شهری یوخ. آیری- آیری شهرلر وار کی، اونلاری دا مئهری خانیم کیمی سئویرم.
دوغروسو، متین بو شهری هر هفته‌نین آرا گونو مئهری خانیمین یادی‌یلا باشیندان آیاغینا اؤلچور. چوخراق شهر چاییندا آددیملایا‌راق، هردن ده کؤهنه قالانین اته‌یینده آخار- باخارلی بیر یئرده اوتوروب اؤز ایچینه چکیله‌رک مئهری خانیملا کئچیردییی آجی- شیرین گون‌لرینی ساعات- ساعات بیر کیتابی زامان- زامان واراق- واراق اوخویوب جمله‌لرینی بئیین- بلله‌یینه، یادداشینا تاپشیران آدام‌لار کیمی یادداشینا تاپشیریر. نئچه ایلدیر هر هفته‌نین آرا گونو شهر بویو متین سانکی اوپ- اوزون بیر یولچولوقدا اولور. بونو اؤزو آیاق‌لاری‌نین فیل آیاغینا دؤنوشدویوندن بیلیر. آرتیق یاشار دا اونون بو نئچه ایلده‌کی حالیندان بیر شئی‌لر آنلاییب کیمی‌دیر.
-بو شهری نئجه سئودییین‌دن دئییردین متین. اولسا بیر آز دا چوخ دئنن. البته اینجیمه‌سن.
-یوخ جانیم، نیه اینجیییم کی؟ قورخورام سنی اینجیتمیش اولام، یوخسا…
-اوندا دئنن لطفاً. ایستیرم ائشیدم.
-بو شهر، یاشار، حیاتلا اولدوغو قدر اؤلومله ده دولودور. آنجاق اونو سئودیکجه اؤلوم اؤز توووندان دوشور منیم باخیشیمدا. حیات چلیشکی‌لرینی بوراخیر.
-چلیشکی نه‌دیر؟
-همان تضادد.
-هه، دئییردین!
-بعضن بو شهرین اوجقار یئرلرینده ساعات‌لارلا گئجه یاری‌سینا کیمی آددیملاییرام. گؤزللیییندن ائوه قاییتماق اولمور. خصوصاً عسگرلی خیابانینداکی چیراق‌لارین زوم به زوم یارپاق‌لی سؤیودلرین آراسیندان یانیب گؤزل- گؤزل منظره‌لر پایلاشدیغینی گؤرنده هئچ ائوه گئتمه‌ییم گلمیر. بوننان بئله ائوه قاییتما‌لی اولورام. دیب اوتاغیما قاییتما‌لی اولورام. مارینایا قاییتما‌لی اولورام. بونلار ایکی‌سی ده منه بوتؤولوکله بیر یاشام‌دیر، حیات‌دیر. بیلیرم بو هئچ ده یاخشی دوشونجه دییل، اما بعضن دوشونورم کی مارینایلا دیب اوتاغیم بوتؤو بیر شهره، بوتؤو بیر شهرین آدام‌لارینا دیرلر.
-هه، دیب اوتاق. دااا بیزی اورا آپارمیسان کی!
-هر زامان اوزووه آچیقدی قاپی‌سی.
-اوف، او گون اوردا قورولموشدوق هااا، اوندا بیر سؤز دئدین کی اؤلسم ده یادیمدان چیخماز.
-نه دئدیم یاشار؟ اصلن یادیمدا دییل.
-دئدین بو دیب اوتاق منیم یارا‌لاریمی تانیییر. بیر ده دئدین گئجه‌لرین ان گئجه چاغی بورا منیم سوسقونلوق‌لاریمی ائشیدیر، دویور، بیلیر. هئچ زامان یادیمدان چیخماز. بیر ده بیر سؤز دئدین اما باش آچمادیم اوندان.
-یوخ اما هئچ بیری یادیمدا دییل.
-گؤروسن دااا، اوچ ایلدی هله ده یادیمدان چیخماییب.
متین اوزاق بیر فیکره دالار کیمی، یاواشجا‌دان اؤز- اؤزونه سانکی:
-دیب اوتاق، یارا‌لار، سوسماق، سوسقونلوق!
-اما متین، منیم بو سوسماقدان هئچ خوشوم گلمیر. اینسان‌لار گرک دانیشسین. سوسماغین هئچ فایداسی یوخ.
-دوز دئییرسن یاشار! اما سوسماق اؤز یئرینده اینسان‌لارین ایچ اؤزونو تانیماق اوچون بؤیوک بیر اوستونلوک‌دور.
-ایچ اؤز یانی نه؟
-سن توت ماهیت.
-اوستونلوک ده دئییردین فضیلتدی دااا، هه؟
-هه.
-بیر دفعه ده دئییردین –یادیمدا اولان – سوسقونلوق موباریزه‌دیر؟
-هه، بعضی یئرده سوسقونلوق چئوره‌ده‌کی اینسان‌لارین اویدوردوق‌لاری ساختا داورانیش‌لارا قارشی موباریزه‌دیر دئییردیم… هله او باش آچمادیغین نه ایدی؟
-دیب اوتاقدان دانیشیردیق. من باخدیم دووارلارداکی بیر- بیر آسلادیغین شکیل‌لره. دؤرد دوواریندا بئش شکیل. هئچ زامان اونوتمارام. ناظیم حیکمت، نیچه، فوروغ، احمد عریف، بیر ده کی مارینانین اورمو گؤلو قیراغینداکی شکیلی. گئجه‌یدی. قیش ایدی. هاوا سویوق ایدی. قاپی‌لاری باغلاییب قورولموشدوق. اؤز سسینله شاملودان بیر شئعیر اوخودون. سسین هر گون قولاغیمدادی دئسم اینان دوز دئییرم. دئدیم باخ بو کیچیک اوتاقدا نه بؤیوک روح وار. اوندا دا سن بیر سؤز دئدین کی …
-او سؤز نه ایدی آخی باااخ؟ دئ گؤروم نه دئمیشم کی اؤزومون ده یادیمدا دییل؟
-دئدین منیم دیب اوتاغیم بیر آز آز دیب اوتاق‌دیر، بیر آز دا چوخ دیب اوتاق. دوزو هله ده بو سؤزدن باش آچمامیشام.
متین بورادا یئنه ده باشینی آشاغی سالیب گولور:
-وای جانیم، من نه دئمیشم؟ دوزونو ایسته‌سن هئچ اؤزوم ده باش آچمادیم نه دئمیشم.
-دوغوردان؟
-هه، اینان منه! لازیم دئییل کی هر سؤزون بیر آنلامی اولسون. بعضن بیر سؤز، ساده‌جه بیر سؤز اولور. موشخخص بیر آنلامی اولماسا دا. اما اینان یاشار، شهریمیز اوتوپیا اولمادیغی کیمی، منیم ده دیب اوتاغیم دونیامیزین کندینده بیر کومه، بیر کلک بئله دییل. عباس عمی‌نین باغینداکی چوووستانینی گؤروبسن دااا، اینان بو دونیادا منیم دیب اوتاغیم چؤر- چؤپله توخونموش بیر چوووستان بئله دییل.
-دئمه‌لی مک لوهاندان دا تاثیرله‌نیبسن؟
-یوخ یاشار، تاثیرلنمه‌میشم. دوزدو، مک لوهانین قورامی بیر دئوریم کیمی‌یدی. آنجاق اینان من اوندان تاثیرلنمه‌میش بیری‌سی‌یم. دیب اوتاغیما گلدیکده، او تام سئوگیلیم کیمی‌دیر. سئوگیلیم کیمی جان‌لی، دیپ- دیری بیر وارلیق‌دیر. و سئوگیلیم وطنیم‌دیر. هاردا گزسم گزه‌رم، آنجاق گئدیب گئنه اوندا، اوندا اؤلمک ایسته‌رم…
**
بوتون قاتار قفه‌سی‌نین آدام‌لاری واخت‌لارینی شاهمات اویناماقلا، تئلئویزیوندا فوتبولا باخماقلا، آرا- سیرا قفه‌یه گلیب گئدن یاد موشتری‌لری لاغا قویماقلا، سیاستین ان قاباریق چیرکین قباحت‌لی آلانیندان قارما- قاریشیق دانیشیب یئرلی- یئرسیز دارتیشماقلا، بیر- بیرینه بنزه‌ر دوشونجه‌ده اولماق‌لارینی آنلامازجاسینا اؤزلری بیلمه‌دن اؤزبه‌ینمیش‌لیک خسته‌لییینه قاپیلیب گوندن گونه داها چوخ ایلیشه‌رک کئچیریرلر. نئجه ده اؤزلرینی ان بیلگین آدام کیمی آپاریب موتلولوق دویورلار! اؤزل‌لیکله اؤلکه‌ده گئدن سیاسال گئدیش‌لرله باغلی چوخونلوقلا بیر- بیرینه بنزر دوشونوب اوست- اوسته اصلینده بیر سؤز دئییب بیر سونوجا وارماق‌لارینا نئجه اؤنم وئریرلر، هله قالسین! بو آرادا متین کیمی باخیشی ترس توپلومدا بئله ایچینه چکیلمیش اؤزویله بئله باریشمایان بیری‌سی اونلارلا یاخیندان قایناییب قاریشمایاندا، اوزلری تئز- تئز دییشمه‌یه باشلاییر.
متینین اون بئش- اون آلتی یاشی وارکن عسگرلی خیابانیندا فوتبول اوینادیغی چاغلار، کوچه‌لری‌نین باشیندا باشماق تیکن گیلتاش آدیندا اورتا یاش بیر آدام وار ایدی. ایشیندن یورولوب بئزینجه توکانین قاپی‌سینا چیخیر، گلیر خیابان اوزئییندن اوچ آدام‌لیق آشاغیدا یئرله‌شن بور- بوجاغیندا اوچوق قالا‌لار کیمی یئری قالمیش خارابا‌لیق‌لی دیل‌آرا باغینا چکیلن دمیر نرده‌یه سؤیکه‌نیب باغدا زوم به زوم بیتیب گؤیه‌رن آغاج‌لارا، گؤی- گؤیرتی‌لره، آللی- گول‌لو قانادلی قوش‌لارا، قلمه آغاج‌لاریندا یووا سالمیش سای‌سیز قارا قارقا‌لارا، گیلدیر و جیر آلچا آغاج‌لارینا، پاپاقلامیش قالقان‌لارا، سیخ- سیخ بیتمیش امن- کؤمنجی و جیگیتکان کول‌لارینا باخیردی. کیمسه‌یله دانیشمازدی. بیر سیقارئت آلیشدیریب بیر قیچی‌یلا بیر دیرسه‌یینی نرده‌یه دایاییب لام بیر یئلین آغزیندا بوتون گؤرونتولری‌یله گؤزو اوخشارجاسینا تیتره‌شن اوستدن لپه‌له‌نن دنیزه بنزه‌ین باغین اوستوندن گؤزلرینی دولاندیریب- دولاندیریب گؤی اوزونه دالاردی. متینین سونرا‌لار اؤیره‌ندییینه گؤره گنجلییینده کومونیست پارتیاسیندایمیش. بیر گون بیر گئجه یاری‌سی شهر بویونجا اعلامییه پایلادیغیندا توتوقلانیب اوچ ایل سککیز آی زینداندا ساخلانیلاندان سونرا آزادلیغا بوراخیلیب گلیب باشماق توکانی آچمیشدی. متین اونا یاخینلاشمازدی. آنجاق فوتبول اوینایا- اوینایا اونو دوشوندویونده توپو آیاغیندان آز وئرمه‌میشدی. کیمی آدام‌لار عسگرلی خیابانیندا اوندان یان گزمه‌یه چالیشسا‌لار دا، متین اوندان نه‌دنسه قورخموردو. اوسته‌لیک نه‌دنسه اوره‌یی‌نین بیر بوجاغیندا اونو سئومه‌یه بیلمیردی. اونون نئجه یالقیز اولدوغونو متین سئزه بیلمیشدی. بیر گون متین آیاغینا دوشن توپ‌لارین بیرینی دؤرد نفری دریبلله کئچیب قول ائتدیک‌دن سونرا گیلتاش خیابانین قیراغیندا سئوینجیندن اللرینی یوموروقلاییب بیر آشاغی بیر یوخاری تیتره‌ده‌رک متینه باخیب گولومسه‌دی. اونون باشیندان هانکی دوشونجه‌نین گلیب کئچدییینی متین دویا بیلمه‌دی. سونرا یئنه نرده‌یه ساری گئدیب دیل‌آرا باغینا دالدیغیندا اونون بیر آز اؤنجه‌کی گولومسه‌مه‌سی متینین ایچینه چوخ گؤزل بیر دویو سالدی. “گؤره‌سن من ده بونا تای بیر اینسان اولاجاغاممی بؤیوینده؟!” دئیه، بیر سورو متینین بئینیندن بیر آنلیق ایلدیریم کیمی چاخیب سوووشدو. ایندی‌یسه یالقیزلیق بیر توفان کیمی بوتون دامارلاریندا یووا سالیب. بوتون باشینا گلن‌لری، بیر چوخ ایشین ایشدن کئچمه‌سینی و ان آزیندان کئچن سون اوچ ایلینده کیمسه‌یه، ان یاخین آدام‌لارینا بئله آچیب آغاردا بیلمه‌دییی آجی- آغری‌لارینی سانکی بیری‌سینه آچماق ایسته‌دیگی آندا دریندن جییه‌رینی سؤکه‌جکجه‌سینه یانیق‌لی بیر آه چکیب دوداق‌لاری‌نین آلتیندا اؤز- اؤزونه هنیرتی کیمی اینله‌ییر:
-آااه، مئهری خانیم بو آن یانیمدا اولسون ایستردیم! سونرا دا یوخ، ائله بو آن!…
متینله مئهری خانیمین باش‌لارینا، کئچن بو اوچ ایل ایچینده بیر چوخ گلن‌لر اولدو. اونلاردا بیر چوخ شئعیرلر، حکایه‌لر و آنلاتما‌لی اولای‌لار یاشاندی. بونلارین هامی‌سینی آنلاتماق اولارمی هئچ؟ اولماز. اولمازین ایشدیر بو! شئعیرلر، حکایه‌لر و آرتیق آنلاتماسی چتین اولان اولای‌لار، آنلار، آنی‌لار! بو سؤزلر، بو سؤزجوک‌لرله باغلی هانکیسا بیر سوروم، بیر سورونوم یوخ ایمیش. متین بونو ایندی آنلاییر. بو اوچ ایلده بوتون کیمسه‌دن، نسنه‌دن داها چوخ باغلاندیغی بیر اینسان وار ایدی متینین. آدینا آرتیق سئوگی ده دئیه بیلمیر. اورتا‌لیقدا اولان گون ها گون آنلامی آشاغیلانانین آدی سئوگی یوخسا عشق اولا بیلرمی؟ بونا متین اؤز- اؤزونه بئله جواب وئره بیلمیر. مئهری خانیمین هانکیسا بیر تانری کیمی قوتسال‌لیغی دا یوخ ایدی. ایندی بئله دوشونور متین. اونلا هانکیسا بیر آد- سان قازانیب زنگیلشمه‌یه چابالاماق دا دئییلدی شوبهه‌سیز. به بو نه ایمیش؟ قولایجا بیر باغلانتی‌یمیش؛ ایندی سانیر. سانکی اونلار هئچ بیر اولاغان اوستو دوروم‌لار یاشامادی‌لار. هر شئی بیر ایل، ایل یاریمین ایچینده عادیجه باشلانیب، آدیجه بیتدی سانکی. اونلارین آراسیندا آزاجیق ایستک یارانسا دا، آزاجیق شاشقین‌لیقدان ایره‌لی گلدی. متین ایندی باشا دوشور کی اؤزو کیمی مئهری خانیمین دا حیاتی‌نین چوخ دا گؤزه گلیم بیر یانی یوخ ایمیش. آرا- سیرا اؤزل‌لیکله آرا گون‌لری کافیشاپلارا، تریا‌لارا، یئمک‌خانا‌لارا، باغچا‌لارا، کوچه- خیابان‌لارا، اوزاق شهرلره بیرلیکده گئتدی‌لرسه ده سئوگی ایچه‌رن بیر موزیک سسی‌یله بئله راستلاشمادی‌لار. یقین کی بو دوروم‌لاردا بیر یانیق‌لی تصنیفی بئله بیرلیکده دینله‌ییب ائشیتسه‌یدی‌لر، آزیندان بیر آز کئچیردیک‌لری گون‌لره ساری یؤنه‌لیب، بیر آز ایلک تانیش‌لیق‌لارینداکی گؤزل ده‌لی هیجان‌لی دویغولارا قاپیلاردیلار. اونلار بیر- بیری‌یله اوزاق بیر شهرین یونیوئرسیته اؤنو بولواریندا آجی- شیرین، گولوش‌لو- آغلاییش‌لی آنلار کئچیریب، بیر عؤمورلوک اونلاری یاشادا بیله‌جک ان گؤزل، ان ده‌یرلی خاطیره‌لر یاشادا بیلمیشدی‌لر. آنجاق اوچ ایلین عرضینده بوتون باشلاریندان کئچن‌لر بیر ایل اؤنجه بیردن بیره اللریندن آلیندی کیمی اولدو. مئهری خانیمین گؤزله‌نیلمز، گؤرولسه ده اینانیلماز خیانتیندن سونرا، متین بیر ده باشینی قووزاییب گؤردو کی هئچ بیر نه‌دنی یوخکن اوچ ایلدیر اؤزونه یالان سؤیله‌ییب دوروب. گئرچک سئوگی‌لرین هامی‌سی دئمه یالنیز شئعیرلر، حکایه‌لر، رومانلاردایمیش‌لار؛ متین بونلاری سونرا آنلادی. کیتاب‌لاردا آنلادیلانلارین هامی‌سی بیر باشا حیاتا کئچیب گئرچکلشمیر. کیمی‌سی گئرچک‌لشسه ده کیتاب‌لاردا اولان بیچیمده اولمور. اویسا متین اوچون سانکی گئرچکلشمه بیچیمی‌نین نئجه اولماسی اؤنملی‌یدی. اؤنمی اولمامالی‌یمیش آنجاق؛ ایندی بئله سانیر. باشقا سؤزله متین باشلانغیج‌لارین گئرچک باشلانغیج‌لار اولماسینی گرک‌لی بیلیرمیش، اویسا بیلمه‌مه‌لی‌یمیش دئیه دوشونور اؤز- اؤزونه. ایندی کئچن اوچ ایل بویوندا مئهری خانیمین اوندان ایسته‌دیک‌لرینی، هم ده اؤزونون بئله ایستدیک‌لرینی گونباشی آنیر. و دوشونور کی مئهری خانیملا اونون آراسیندا کئچن‌لرین هامی‌سی یالان اولماسا دا یالانا بنزه‌ییرلر.
بو اوچ ایلده سانکی بوتون دوروم‌لار یاخشیلاشدیلار. سؤزون اصل معناسیندا مئهری خانیملا متین بیرلیکده‌لیکله یاشامیش اولدولار بو اوچ ایلده. اوچ ایل بوتون سیخینتی‌لار، داریخما‌لار، اؤزلم‌لر کسیلیب بیر یانا آتیلدی. سانکی عؤمرون یانیق‌لی بیر موغام تصنیفی کیمی آخاریندا، بیردن بیر جاز، بیر روک هاواسی‌نین ایلک نوت‌لاری یازیلیب، بیر ساکسیفون، بیر ترومپئتین اولدوقجا جانا سینر سسی‌یله اورتایا چیخیب یاییلدی. سونرا بیردن بیره… بیردن بیره بیر قیزاران آیین آرا گونویدو!…
آرتیق او قیزاران آیین اوچونجو آرا گونوندن اوچ ایل کئچیب. بو ایللر، بو آیلار، بو گون‌لر سانکی تونلارجا آغیر قورقوشوم یوکو کیمی متینین کؤکسونون اوستوندن کئچیب. و ایندی بورادا بو گون بوتون گلیب کئچیب متینین عؤمرونه دؤنموش او بیری آرا گون‌لره بنزه‌ییر…
**
متین او گون آرا گون‌لرین بیرینده او گونون آرا گون اولدوغونو اونوتموشدو. لیی شالواری‌یلا بنؤوشه چالار کؤینه‌یینی گئییب، سیقارئتی‌یله فنده‌یینی ساری کاپشنی‌نین قولتوق جیبینه، کاپشنی ده قولونون اوستونه آتیب ائودن چیخدی ائشییه. هر گونکو کیمی یایانجا شهرین اورتا مئیدانینا ساری یئریمه‌یه باشلادی. او گونون آرا گون اولدوغونو اونوتسا دا، یئنه مئهری خانیمین خیالینی یانینا آلمیش اونونلا اؤز اوره‌یینده دانیشا‌راق گئدیردی. شهرین دوغو گیره‌جه‌یینده‌کی بولوارا آیاق قویدوغو کیمی ساندی بیر کؤلگه اونا ال ائدیر. بولوار پاییزین باشلاندیغیندا، دئمک ایلک گون‌لرینده اؤزوندن چیلپاق‌لاشا‌راق پوزقونلاشمیشدی:
-پاییزین بو حالینی مئهری خانیما نه تهر آنلادا بیلسم، یاخشی اولار؟
متین اؤز ایچینده دوشوندو. بیلمیردی نئجه آنلاتسین. او گون سانکی هر گونکو کیمی دئییلدی. کؤلگه سانکی آغلامسینیردی اونا. بیر آن بولوارین اورتاسینداکی اؤردک‌لی- قازلی حووضون قیراغیندا بیر اوتورا‌جاق اوستونه دوشوب قالدی. سونرا بیردن گونون آرا گون اولدوغونو آنیب هویوخدو:
-دئیه‌سن داها آلزایمئر ده توتورسان، موبا‌رک اولسون!
یئنه اؤز- اؤزونه دئدی. کؤلگه هله ده اوردایدی. پوزقون چمن‌لرین قیراغیندا دوزولن صنده‌لی‌لرین اورتاسیندا بیر بلیرسیز آغلامسینما کیمی دوروب باخیردی. اونو دیله توتوب دانیشدیرماق، اونونلا سؤیلشمک مومکون دئییلدی. بوتون آرا گون‌لری کیمی مئهری خانیما داریخیردی. اونا بیر تهر “باخ، بوراسی بیزیم شهرین بولواری، فصیل پاییز فصیلی و بو بیر آرا گون ایکیندی‌سی‌دیر” دئمه‌یی گلیردی ساده‌جه ایچیندن. آیاغا دوروب بولوارین چیخاجاغینا ساری یؤنلدی. بولواردان چیخدی. ایکیندی چاغی بیر چوخ اینسان‌لارین آخیشیب بیر- بیر، ایکی- ایکی یورویوب دولاشدیغی شهرین مئشه پارکینا، چای قیراغینا یوللانا‌راق اؤزو بیلمه‌دن دریندن بیر آه چکیب، “آخ، بیر آرا گون ده کئچدی، سن یوخسان” دئدی…
بو گون آرا گون! چای قیراغی بویونجا اوزانیب شهری ایکی یاندان چئوره‌له‌ین دوزده هر گونکو سیخ- سیخ ماشین‌لارین تیخاجیندان خبر یوخ. آرا- سیرا بعضی یئرلرده بومبوش ماشین‌لار یئریندن خیم یئمه‌دن دایانیب‌لار. بعضی ماشین‌لار دا آرا- سیرا آدام‌لار کیمی بیر- بیر، ایکی- ایکی سوووشورلار. یوخاریدا، مئشه پارکی‌نین شهرله آربا‌لاشان یئرینده دال حیط‌لریندن تور پرده‌لی پنجره‌لری چای ایچینه باخان بعضی ائولرده یئنه بیر- بیر، ایکی- ایکی ائرکک‌لر و قادین‌لار پنجره دالیندا دوروب بوتون چایدا اولان آخار- باخاری سوزوب آرادا بیر باش‌لارینی اؤنه دوغرو اییب آرتیق چوخدان‌دیر سویو آزالمیش چایین ایچینه باخیرلار. آرادا بیر آرخا‌لارینا دؤنوب قارشی‌لارینداکی آینایا باخیب سونرا یئنه پنجره‌دن پاییزین پلمه- پیرتلاشیق گؤی اوزونه زیلله‌نیب هاوانین سویوق اولوب- اولمایاجاغینی سئزه‌رک بیلمه‌یه چالیشیرلار.
بوردا یئددی- سککیزعومومی یئر وار. اوتورا‌جاق‌لار، کومه‌لر، چوووستان‌لار، آلاچیق‌لار، قفه‌لر. قفه‌لر گونباشی گون- گئجه دئمه‌دن قاپی‌لارینی موشتری‌لرینه، اؤزل‌لیکله آیری شهردن گلن یولچولارلا نرد یوخسا شاهمات اوینایان گنج‌لره آچیرلار. چایین ایچینده یئرله‌شن “گون دوغان” قفه‌سینده بیر موغام اوخویان خالچا‌لی دؤشمه‌ده باغداشینی قورموش بیر سیرا گنج اوغلانین قارشی‌سیندا قاراباغ شیکسته‌سی اوخویور. قفه‌نین یوخاری‌سیندا چایا ائنن شهرین بیر چوخ کوچه‌لری‌نین بئتون دووارلاری زیندان دووارلارینا بنزه‌ر اوپ- اوزون چکیلمیش آغیر- آغیر چایین ایچینه ایره‌لیله‌ییرلر. گون دوغانین ایچیندن دووارلارین سانکی دونیا دورونجایا دک سارسیلماز یئنیلمه‌یه‌جک بینؤوره‌لرینی قارشیلاماق اوچون، چئشید- چئشید آغاج‌لار سیرا- سیرا دؤیوش قوشون‌لاری کیمی ساواش گون‌لری‌نین آخار- باخارینی آلمیش‌لار. گون دوغان قفه‌سی‌نین حیطی باغ‌دیر. آنجاق آرتیق بو گون، پاییز گون‌لری‌نین بیر آرا گونو، سارالماغا اوز قویموش یام- یاشیل بیر باغ. بیر هفته اؤنجه‌یه کیمی اوفوقونا بئله زیللنیلسه‌یدی، گؤم- گؤی بیر گؤی اوزوندن باشقا نه‌سه گؤرولمزدی. کپنک‌لر گؤز اؤنونه ائنمیش، ال آتیلسا توتولا بیله‌جکجه‌سینه یاخیندا اوچوردولار.
هاوا گئت- گئده قاران‌لیق‌لاشیردی. بیر آزدان قارانلیق آرا- سیرا چای اوزونو دوزده وار- گل ائدن آدام‌لار و ماشین‌لاری سئیرک‌لشدیره‌جکدی. سونرا شهرین ایچینده خالق آراسی خان قودوغو آدلانان یاری بورژوا‌لارین اکیب تؤره‌تدییی بیج- توخوم گنج‌لر چئشید آتیلقان موتورلارینا مینیب، آرتیق گون بویو ایش یورقونلوغوندان سونرا دینجلمک ایسته‌ین یئرلی‌لرین قولاق‌لارینی سؤکن موتور سس‌لریندن باشقا موتورا باغلانان ائم- پی- تری دن یاییلان لوس آنجلئسده‌کی فارس دیسکو جیندا‌لاری‌نین سسی‌یله بیرگه، دان سؤکولونجه‌یه کیمی چایدان شهره، شهردن چایا لات‌لیق- لوتولوق مانوورلاریندا تاپیلا‌جاق‌لار. بوتون توکان‌لار و ائو قاپی‌لاری باغلانا‌جاق. داها سونرا بوتون قیفیللی توکان‌لار و باغلی قاپی‌لار آچیلدیقدا، آرا گون‌لرین ایچیندن باشقا بیر آرا گون ده یوخا چیخا‌جاق. آنجاق مئهری خانیم و اونون خیا‌لی یئنه ده متینله قالا‌جاق.
هر آرا گونکو کیمی چایین ایچی چوخ‌لو گل- گئت گورولتوسوندن بوش‌دور. چایین ایچیندن گؤرونن ائولرین چوخو نه‌دنسه اوچ قاتلی‌دیر. چوخ‌لاری‌نین دا آغ تور پرده‌لری وار. چایدا ایللر بویودور سو آخمیر. قاباقلار داغلاردان قایناقلانیب گلن بول- بول سولارین قاباغینی نه‌دنسه چوخدان کسیب‌لر. یوخاریداکی چایا باخان ائولرده آرا گونون گورولتوسونون یونگول اولدوغوندان دولایی بوتون قاپی- پنجره‌لر چایا ساری آچیق‌دیر. قاباقلار بورا مئشه چایی بئله دئییلمزدی. شهر چاییندان باشقا بیر آدی یوخ ایدی. متین اوشاق اولدوغو ایللر شاققیلتی‌لی سئل‌لر آخاردی بوردا. بوردا بالیق، کلجک، و باشقا دنیز یارادیق‌لاری وار بئله دئیردی‌لر. ایندیکیندن داها آخار- باخارلی، داها گؤزل قوخولو یئر ایدی. متینین یادینا گلن بونجا قارا- قورخولو یوخ، آپ- آیدین، آغ- آپباق آغاران کیچیک- کیچیک جیغیرلاری وار ایدی چایدان ائنیب قالخماغا. گؤز ایشله‌دیکجه آلما، گیلاس، توت آغاجلاری‌یلا دولویدو. سیخ- سیخ باغ‌لار اونو دوغرودان دا بیر مئشه‌یه بنزه‌دیردی. آنجاق بو سون اون بئش- اون آلتی ایلده، پارلمانداکی میللت وکیل‌لری بو مئشه‌نین آرتیق سئیره‌کلمه‌سینی، آغاج‌لاری دوغرانیب کیبریت فابریکا‌لارینا وئریلمه‌سینی، و هر یئریندن بیر ماشین یولو چکمه‌سینی بو شهرین یئرلی‌لرینه یارارلی اولاجاغینی بیلدیردیلر. آرتیق اونلارین بو چایلا باغلی گؤردوک‌لری دوش‌لر دوغرولدو. و اولدو او اولاجاغی گرک‌لی اولمایان ایشلر. گؤره‌سن بو سئچگین کیشی‌لرین اؤلکه‌یله باغلی انایین سیاسال سورون‌لارا قاتیلماق اوچون بو سیخ مئشه‌لی چایی آیاغیندان باشینا کیمی یاریم آرانا دؤندرمه‌لری دؤزوله‌جک بیر شئیمی یوخسا یوخ؟ میللت وکیل‌لری گؤره‌سن بو یئرلی‌لره اؤرنک اولا‌جاق بیر آداما بنزه‌ییرلرمی یوخسا یوخ؟ بو چایی دؤرد یاندان چئوره‌له‌ین باغلاردا گون- گئجه دئمه‌دن چالیشان باغ ایشچی‌لری اقتصادی باخیمدان چوخ پیس بیر دورومدا‌دیرلار. گؤره‌سن بوتون بو شهرین اودوملو باغ- بره‌لرینی یئرله یئکسان ائدیب اؤزو بویدا بیر آرانا دؤندرمه‌لری داها دا دوغرو بیر ایش اولمازدیمی؟! اولاردی. نییه اولمازدی بعضی‌لری‌نین باخیشیندا! نه‌یسه، داها چایین نه اوست، نه ده آلت کؤرپوسونده اسکی‌لر کیمی سو گورولتوسو ائشیدیلمیر. بو سس‌سیزلیک سانکی شهر اینسان‌لاری‌نین دا جانینا هوپوب قالیب. بیردن انایین بیر سس‌سیزلیک متینین ده سول یانینی بورویور. الینی سول دؤشونون آلتینا قویور. اوره‌یینده بیر دؤیونتو بئله دویمور. اؤز- اؤزونه سوردوغو بیر سورو دوداغی‌نین آلتیندان آخیر چایا:
-هاچاندان‌دیر من بورادا اؤلو کیمی یئریییره‌م؟
آرتیق گلیب چیخدی شهرین ایچینه. بو آدام‌لارین هامی‌سی اونا بنزه‌ییر سانکی. ائله بیل اوست- باش‌لارینا اؤلو تورپاغی سپیب‌لر. متینین اونلارا قاتیلماقدان باشقا هئچ بیر چیخیش یولو یوخ‌دور. یالقیزلیق اونسوز دا چاره‌سیزلیک‌دیر… (آردی وار …)
