دده
ائلیار پولاد
نه دئييم دده، ائلين- اوبانين تالانماسيندان؟ ياغيلارين تورپاغيميزا باسقين ائتمه‌سيندن؟ نه دئييم نه‌دن دانشيم دده، داها ائليميزين اوجا داغلاريندا تونقال قالانمير.
ياديندادير ده‌ده بير تونقال ياس علامتي ايدي. ائلين عادتينه گورا اوجا داغدا بير تونقال يانارسا بيلينردي کي ائلده – اوبادا ايتگي باش وئريب. ايکي تونقال، اوندا ائل باشا دوشردي کي طوي- بايرام و شنليک وار .اير اوچ تونقال يانارسا، هامي بيلردي کي، ياغيلار ائل – اوبا و تورپاغميزا باسقين ائدير. اودور کي هامي بيرليکده تورپاغي ،ائل -اوباني قوروماغا سفربر اولوب، وار گوجلريله ياغيلاري يورددان – اؤلکه‌دن قوومايينجا راحات اولمازديلار.
هه دده مدنيت و يئني‌لشمه، او اسکي عادت و عنعنه‌لريمیزي گئريده قوياراق، ايندي بير افسانه‌يه دؤنوب. اينديکي يئني‌يئتمه و گنجلريميز تونقال گؤرمه‌ديکده اونون سيرلريني‌ده آنلاميرلار.
نه دئييم، نه‌دن سؤيله‌ييم دده، ياديندادير “قازيليغ” داغي؟ ائل عادتينه گورا “قازيليغ”-داغي قيز-گلينلریميزين”قايناتا”سي ايدي. اودور کي قيز-گلينلريميز او داغا باخماقدان اؤنجه اوربند توتارديلار. اونا گورادا او داغ همشه، لاپ ايلين قيش مؤوسومونده‌ده گؤرمه‌لي اولاردي. ايلين ياز فصلينده قيزيللي لاله‌يه بورونه‌رک، قيپ-قيرميزي قيزاراردي و اونون اوزه‌رينده بيتن هر بيتگي بير دردين درماني اولاردي. آما ايندي قيز-گلينلريميز اوربند توتمور . بلکه ده اونا گورا “قازيليغ” داغي بوم- بوز کؤوشنه دؤنوب و اوزه‌رينده هئچ بير بيتگي بيتمير.
هه دده درديم دئشيليب. بوتون اؤلکه‌ني گزه سن بير قوپوز ، اوزان تاپماق اولماز. ياديندادير: ائلده هر بير ايگيت هونر گؤرسه‌ده ايدي، ائلين اوزاني ائل يیغينجاق و شنليکلرينده قوپوز چاليب، ماهني اوخويا- اوخويا او ايگيده لايقينجه يئني بير آد وئرردي و ائل – اوبا بوتون‌ليکله اونلاري آلقيشلاردي. هه دده ايندي نه اوزان وار، نه ده ايگيت.
هه دده ياديندادير ؟ “آلپ آروز” او ساتقين نامرد؟ ايندي ده اونون اليندن ياخاميز قورتارماييب، يئنه”آلپ آروز”-
” قيپچاق مليک” له بيرليکده اوستوموزه قوشون چکيب. يئنه “بئيرک”لر دوستاقدا چورويور. ياديندادير “قاراجا –چوبان” ؟ ايندي اونلارين نسليندن بيريني ده بئله آختارسان تاپا بيلمزسن.
نه دئييم دده ائل- اوبادا ايتگي چوخدور. بلکه ائله اونا گورادير کي بير تونقال يئرينه، گره‌ک مينلرجه تونقال قالاغ ائده سن کي، اونون دا معناسي ياشانمير. دده سندن سونرا ائلیميزين باشينا چوخ مصيبت‌لر گلدي. دفعه‌لرله ياغي دوشمن هيجوم ائديب ائل-اوباني تالان قويدو. ايگيدلري- ارن‌لري اؤلدوره‌رک، قيز- گلين‌لري اسير آپاردي.
هه دده بو تورپاغين هر قاريشي بير ايگيدين مزاريدي. تورپاغي قوروماق گره‌ک. نئجه کي دئميشدين:” اير تورپاغي ياغيلاردان قوروماسان، اکيب بيچمه‌ینه و يا اکيب بيچمه‌سن ياغيلاردان قوروماغينا ديمز.” نه مصلحت گورورسن دده ؟ قالخيرام او اوجا داغين باشينا ، اوچ تونقال قالايام . بلکه ….
10/6/86