«تایماز میانالی»نین «ایشیغیندا» شعرینه بیر نقد
دوکتور صمد رحمانی
سیلکیندى گئجه ساچلارینى آى ایشیغیندا
دندن تؤکولور سئوگىسى آخ واى ایشیغیندا
اولدوزلارى بیربیر ساپا دوزدوم گئجه یارى
آسدیم یاناغیمدان سوزولن چاى ایشیغیندا
سندن منه بیر قانلى اورک قالدى امانت
اوخلانمیشیدى بیر گئجهلیک یاى ایشیغیندا
سئودا یولونو هر گئجه آددیملاییرام من
آختارمادایام ایزلرینى داى، ایشیغیندا
آىدا اوزادیب أللرینى دویغوما ساری
کؤلگم ایلیشیب تئللرینه پاى ایشیغیندا
سیلکیندى گئجه ساچلارینى آى دومان ایچره
«تایماز»دا اوخور اول ساچا لاىلاى ایشیغیندا
(تایماز میانالی)
شعر چوخ آخیملی عروض موسیقیسی ایله، «مفعولُ مفاعیلُ مفاعیلُ فعولن» (دؤرد بؤلوملو سینیق آچیق ناقص هزج بحری) یازیلیب. اوخوجودا بیر جوره رقص حیسّی یارادیر. اسمی ردیف اؤز اؤزونه خصوصی بیر آهنگ بیتلرین آخیریندا یارادیر. خصوصا کی ردیف -«ایشیغیندا» – مناسب باغلیلیق قافیهلرله دوزلده بیلیب.
دیل باخیمیندان کاملا بیر ملی غزلدیر کی یالنیز «امانت» سؤزو عربدن آلینما سؤزدور؛ قالانی اصیل ترکی سؤزلردن عبارتدیر.
نحوی باخیمدان هئچ بیر ایراد توتماق اولماز.
سیلکیندى گئجه ساچلارینى آى ایشیغیندا
دندن تؤکولور سئوگىسى آخ واى ایشیغیندا
شعر ویکتور شعریدیر، استعاری تصویر، دانیشیق یئرینده اوتوروب. گئجه ساچلارینى آى ایشیغیندا سیلکینیر، ساچدا یئرلهشن سئوگیلر آخ وای ایچینده بیر – بیر توکولور.
اولدوزلارى بیربیر ساپا دوزدوم گئجه یارى
آسدیم یاناغیمدان سوزولن چاى ایشیغیندا
گؤز یاشلاری گؤزل اغراقلا چایا بنزهنیب کی شاعر چوخ مهارتله اونون ایشیغیندا اولدوزلاردان بویون باغی دوزلدیر و یاناغیندان آسیر. بورادا گویا اولدوزون اؤز ایشیغی شاعرین نظریندن قاچیب، چون کی اوندان دوزهلن بویون باغینی چای ایشیغیندا یاناغیندان آسیر.
سندن منه بیر قانلى اورک قالدى امانت
اوخلانمیشیدى بیر گئجهلیک یاى ایشیغیندا
ایستهییرم دئییم کی جناب تایماز میانالی بو شعرده تکرار اولونمایان بیر سیما کیمی پاریلداماقدادیر. قطعیا بونو، هر بیر منتقدده کی، بوشاعرین اثرینی اوخوسا منله موافق اولاجاق. شوکورلر اولسون کی منه الله او قدر عمر وئردی کی بو گؤزل شعری اوخویام.
شاعرده او اندازه تورکی سؤز ثروتی وار کی بونلاری میرواری سایاغی سیخیم سیخیم اتهییمیزه تؤکور. بو غزل یاشامالیدیر. چون کی ایچینده تمیز و درین حسلر بسلهنیب. چون کی شاعری باجاریر، هامینی معصوم بیر وضعیتده دویوب دوشونسون. دوشونجهلرینی ایسه اصیل حیاتی بیر حقیقت کیمی گؤرمک ایسته ییر.
سئودا یولونو هر گئجه آددیملاییرام من
آختارمادایام ایزلرینى داى ، ایشیغیندا
بو حس اگر عمومیلشسه گؤر نه معنالی و گؤزل دونیا یارانار. جمعیت ائله بو دونیادا اؤز ایستهدیگی جنّته نایل اولار. مهارت صاحیبی اولان یازیچیمیز بیزی ایناندیریر کی، حیاتدا سئوگی ایزی قامالیدیر. بو سؤزلر اورهیین بوتون حرارتیله یازیلیب.
آىدا اوزادیب أللرینى دویغوما ساری
کؤلگم ایلیشیب تئللرینه پاى ایشیغیندا
بیر شاعر و یا یازیچی نه قدر یوکسک اولورسا، ایچهریسینده دوغولدوغو جمعیته بیر او قدر مخصوص اولور. بو لیریک یازیدا انسانپرورلیک، اوجا ائدیالارین ترنم ائتمک جارچیسی اولور. سئوگی ائله گوجلودور کی، آیدا ال اوزادیب اوندان پای اومور. نه گؤزل یازی!! نه عالی مفکوره! بعضاً ائله اولور کی، ظاهراً اهمیتسیز گؤرونن بیر شئی شاعرین قلمی آلتیندا چوخ اثرلی، هیجانلی، انسانی دریندن دوشوندورن، خیاللارا دالدیران بیر شعره چئوریلیر. عکسینه ائلهده اولور کی، اهمیتلی بیر فیکری، شاعر قورو و هیجانسیز شکیلده میدانا چیخاریر. جناب تایماز میانالی بیرینجیلردندیر. اونون یازیسیندا، اونون حیسسیاتینین و خیالینین گوجونده، دونیایا باخیشینین وسعتینده عادی شئیلر افسانوی و اسطورهای بیر وجودا یوکسهلیر.
سیلکیندى گئجه ساچلارینى آى دومان ایچره
تایمازدا اوخور اول ساچا لاىلاى ایشیغیندا
گؤزل لوحه یاراتماقدا شاعرین چوخ مهارتی وار. کاش بیر رسام بو غزلدن بیر تابلو چکه و بیر ماهر ایلمک چالان اونو دیواری فرشه کؤچوره؛ نه اولار!! اوندا بو شعرین بلکه حقّی ادا اولا.
یک پاسخ
سایین رحمانی جنابلاری، بو یازی نقد دئییل. ساده جه بیر آچیقلامادیر. بو آچیقلاما دا نقد و الشدیری آدلی بیر شئی یوخدور. یازیق شاعیری چوخ دا آبارتمیسیز. تورکجه نثرینیز ده کی برباد. بیر نئچه اؤرنک وئریرم: «ایستهییرم دئییم کی جناب تایماز میانالی بو شعرده تکرار اولونمایان بیر سیما کیمی پاریلداماقدادیر. قطعیا بونو، هر بیر منتقدده کی، بوشاعرین اثرینی اوخوسا منله موافق اولاجاق.»
«بیر شاعر و یا یازیچی نه قدر یوکسک اولورسا، ایچهریسینده دوغولدوغو جمعیته بیر او قدر مخصوص اولور.»
سیز بوردا بئله دئمک ایسته ییرمیشسیز: هر شاعیر دوغولدوغو توپلوما باغلی دیر. آنجاق جومله قورولوشو تام یانلیش دیر. بو جومله -سؤزجوک لرین اؤز یئرینده ایشلنمه مه سینه گؤره – باشقا بیر آنلام دا داشی ییر، : شاعیر، ایچینده دوغولان توپلوما باغلی دیر.( سانکی شاعیرین ایچینده بیر توپلوم وار)……..