پسیکوآنالیسیس آچیسیندان «سحیربازلار دره‌سی» رومانینا بیر باخیش
شریف مردی

 گیریش:

ادبیات‌دا پسیکوآنالیتیک[روانکاوانه] نقد، «فروید »ـین یازینسال یاپیت‌لار اوچون، اؤز نظریه‌سی اوزره یازدیغی آچیقلامالارلا باشلادی. فروید انگلیس، آلمان و روسیه ادبیاتینی دریندن تانیمیشدی. روسیه‌دن داستایئوسکی‌نی سئور بیریسی ایدی و «کارامازوف قارداش‌لاری» اوچون اؤنم‌لی بیر مقاله یازدی.
فروید یازیلمیش اثری هر کسین یوخوسوندا گؤردویو رؤیالارلا بیر توتوب و اونلاری یازار اوچون گیزلین دیلک‌لرین گئرچک‌لشمه‌سی سانمیش. بئله بیر باخیش‌دا «یازینسال متن» یازارین نئروسیس[روان‌رنجوری] ـلییینین نیشانه‌لری‌دیر دئمک. بوندان دولایی ایسه فروید یازی‌دان یازارا دؤنمک‌له یازاری ـ یاراتدیغی رؤیالاری اوزره ـ پسیکوآنالیسیس[روانکاوی]  ائدیر. فروید «داستایئوسکی و آتا قتلی» آدلی مقاله‌سینده داستایئوسکی‌نین شخصیتینی دؤرد حیصّه‌یه آییرمیش؛ هملئت اویونونو آچیقلارکن شئکسپیئرین کاراکتئرینه باخمیش؛ و لئوناردو داوینچی‌نین ده شخصیتینی یاراتدیغی یاپیت‌لاری اوزره پسیکوپاتوگرافی  [آسیب‌نگاری] ائتمیش‌دیر.  ماری بوناپارت  ـ فرویدین شاگیردی ـ  ائدگار آلئن پو ـیا توخونموش. نه ایسه بئله بیر ایله‌تیشیم ادبی نقد نظریه‌لرینده منسوخ اولموش ایندی.
بو آچینی فرویدین اؤز شاگیردی ائرنئست جونز  «هملت و اودیپ» آدلی کیتابچاسیندا دالدا قویوب و متنین اؤزونه کئچدی. او متنه اؤنم وئریب، متدن دیشاری هر زاددان واز کئچدی. بو باخیش‌دا «متن» پسیکوآنالیسیس اولونور دئمک؛ متن‌ده اولان کاراکتئرلرین داورانیش‌لاری ـ متن‌دن شاهید گتیرمک‌له ـ آچیقلانیر.
اوچونجو آچی ادبی نقدده (پسیکوآنالیسیس آچیسیندان) ۱۹۶۰ ـلاردان بری نورمن هولند ـله باشلانمیش. اوخوجو متنین اوخوماغیندا لذت آراییر؛ فرویددان آلینمیش بو باخیشی نظرده توتماق‌لا، اوخوجونون متن‌له ایلیشگیسی اؤنم‌لی ساییلیر و پسیکوآنالیسیس اولان اوخوجو و اونون متن‌ـه اولان تپکیسی‌دیر. بئله‌لیک‌له متن‌دن مؤلفین اؤزونه، سونرا متن‌دن متن‌ـه و داها سونرا متن‌دن اوخوجویا کئچیلمیش‌دیر؛ باشقا سؤزله دئسک: ایلک باخیشدا یارادیجی‌ایدی پسیکوآنالیسیس اولان، سونرا اثرده اولان شخصیت‌لر و داها سونرا اوخوجو.
آچیق بیر سؤز:
“سحیربازلار دره‌سی” آدلانان رومان، آذربایجانیمیزین اوتای یازاری”کمال عبدالله”ـین اوخوناقلی نثری ایله خانم “سحر مرشد”ـین چکدییی زحمتیندن دولایی عرب الیفاسینا کؤچورولوب، “بوتا یایین ائوی” طرفیندن یاییلمیشدیر. خوشا گئتمز جلد طراحلیغی و اوندان قاباریق دال قابیغیندا یازیلان سؤزلر اینجیتسه ده آدامی، گؤزدن کئچیرمه‌لی نثری و آنلاتیسی وار بو کیتابین!
□□□
پئسیکوآنالیسیس آچیسیندان «سئحیربازلار دره‌سی» رومانینا، اؤنجه اؤتوردویوم اوچ آچینین ایکینجی گؤستریشی ایله باخساق: رومان‌دا ایکی باش کاراکتئر وار ایکی نسل‌دن. آنلاتی[ریوایت] بو ایکی آتابالانین اولایینا حصر اولونموش، قالان سؤزلر ایسه دئدی قودویا چئوریلیر چوخو. «جلاد محمدقلی» و اونون اوغلو «کاروان‌باشی الله‌وئردی». بو ایکی کاراکتئر رومانین آنلاتیسیندا، قتل ائدیب، گوناهکار بلکه ده گوناهسیز اینسان‌لاردان ایستر ایسته‌مز جان آلیر یا دا جان آلماق ایسته‌ییرلر. بو قتل‌لر بعضن اونلارین پاراپارا شخصیت‌لریندن دولایی‌دیر، یانی اؤزلری بئله بیلمه‌دن قتل ائدیرلر. «اؤز» دئدیییم‌ده فرویدین آنلاتدیغی  Ego ـنو نظره آلیرام. بوردا اولای‌لار آلت‌بیلینجین ائتکیسی اوزه‌رینده باش وئریر؛ باشقا سؤزله: بیله بیله یوخ، بیلمه‌یه بیلمه‌یه قتله ال آچیلیر بعضن.
61جی صفحه‌ده اوخویوروق:
«… گؤزل پرنیسه‌نین اوزون داغینیق ساچلاریندان دالغین ـ دالغین محمدقلی‌نین بارماق‌لاری گزیردی و بو زامان بیر آز دا برک قیسیلیردی محمدقلی گؤزل پرنیسه‌یه، اصلینده بو دفعه روحو قیسیلیردی اونا عیناً کؤرپه‌یکن آناسی‌نین ایستی قارنینا قیسیلدیغی کیمی. بوندان دا آلدیغی لذت بیر باشقا ایدی. عیناً آناسی ایدی گؤزل پرنیسه. سسی ده اوخشاییردی سسینه، البته کی آرتیق اونون اوچون عیناً آناسی ایدی گؤزل پرنیسه./ص۶۱»
پسیکوآنالیسیس‌دا انسانین جینسل حیاتی ایکی دؤوره‌یه بؤلونموش: دوغدوغوندان بئش یاشینا قدر (بئش‌دن ده ایره‌لی کئچدی بلکه)، و بلوغ یاشی‌ندان سونرا یاشانان جینسل حیات. اوشاق‌دا بئش یاشیندان بری جینسل دویغولار سؤنمه‌یه باشلامیش اونودولور، آنجاق بیر داها سونرالار باش قالدیراجاق!
اوشاق بو کئچیدی یاشاییر و اونا اؤزل اولان اوبژه  بو دؤوره‌ده فرقلی‌دیر. اوغلان اوشاغینا آناسی و قیز اوشاغینا آتاسی اوبژه‌دیر! اوغلان اوشاغی آناسینی تصاحب ائده‌جک و اونو اؤزونه تملّوک ائده‌جک ایشینده آتاسینی بؤیوک مانع گؤرور و اونو قاباقدان گؤتورمه‌لی‌دیر؛ ائله بونا گؤره‌دیر حؤکومدار اودیپ ـ اؤزو بیلمه‌دن ـ آتاسینی اؤلدورور!
فرویدین آنلاتدیغی پسیکوآنالیسیس نظریه‌سینه گؤره، بو کئچیدی هر اوشاق یاشاییب کئچمه‌لی، آنجاق اودیپ عقده‌سینه دوچار اولان اوشاق بو دؤوره‌ده دوروب قالیر . اودیپ مرحله‌سینده اوشاق اَلی ایله اؤز قضیبیندن لذت آلابیلر و اونا اولان اوبژه ده آناسی‌دیر! اوشاق بو دؤوره‌نی ساغلام کئچیب اؤتورمه‌سه، بؤیودویو زامان آناسی‌نین ایماژینی باشقا قادین‌لاردا گؤره‌جک (آناسی‌نی باشقا قادین‌لارا، قیزلارا پروجئکت [فرافکنی] ائده‌جک). نئجه‌کی قیز اوشاغی آتاسینی.
محمدقلی‌نین ائولنمه یاشی کئچیرسه ده، نه کیمسه‌یه وورولوب نه کیمسه‌نی اؤز ائشی اولاراق قبول ائدیب. تکجه آناسینا اوخشار گؤزل پرنیسه‌نی گؤرجه‌یین «… محمدقلی‌نین گؤردویو و محمدقلی‌نی چاشدیران، فیکیرلرینی بیرـ بیرینه قاریشدیران او جوان گلین …/ص۵۴» ـه بیر گؤیول یوخ مین گؤیول وورولور. بس نه اولدو؟!
دوزدن بو آدام محبّت‌ده اوغوللوغونا آز قویماییب هئچ «…. بیغلار شوه اولاجاق، گؤزلر قاپ ـ قارادیر، کوره‌ن ساچلاری پاییز چمن‌لییی‌دی ائله بیل. او بیر اولان آللاه بیلیر کی سنه نه قدر محبتیم وار قلبیمده، سندن باشقا محبتیم… بیر ده ائله سنه‌دی، بیرجه دنه‌م، حیاتیم منیم، بیرجه‌م، عؤمروم ـ گونوم، جانیم ـ جییه‌ریم …/ص۱۲۷»، گؤرونور جلاد محمدقلی محبّت صاحیبی‌دیر، آتا دا اولا بیلیر بیرینه، جلاد دا اولسا اونسیّت بسله‌یه بیلیر بو آدام! آمما ندن ایندییه کیمی تک یاشاییب و اؤزونه بیر ائش سئچمه‌ییب‌دیر؟ ایندی بو دورنا گؤزلو گؤزل پرنیسه بیردن بیره آغلینی هوشونو آلیر گئدیر؟! او آناسینی گؤرور گؤزل پرنیسه‌ده!
ایلک و سون قتل:
محمدقلی‌نین ایلک و سون قتلینین نده‌نینه کئچمه‌دن اونون متن‌ده آنلاتیلان شخصیتینه یاناشساق: «شئشه‌بیغ جلادباشی محمدقلی» ذاتن قاتل‌دیر، «… هه لذت ده آلیردیم آدامی آدام دالینجا شاهین امری ایله او دونیایا یولا سالاندا…/ص۱۳۲»، کدخدا ماجراسیندا دا جلاد محمدقلی کدخدانی اؤلومه سورویه سورویه اؤز کومک‌چی‌لرینه  «… تئز اولون توتون بونون آیاقلارینی، بای، بای، باخ بونا، آی آللهین حئیوانی، ساکیت اول، چیخارما منی حوصله‌دن، تپیک آتیر، آتما تپیک…/ص۴۱» دئیه کدخدانی بیر حئیوان کیمی سلاخ‌خانایا سورویور. وزیر مشهدی علی ده محمدقلی‌دن سوردوغو زامان «… ـ شاهین قوللوغو دئییرسن سن، نه دئییرسن، نه تهَر قوللوقدو بو؟…/ص۹۰» وزیر ده ائشیتدییی جاوابدان شاشیر قالیر، او قطعییت‌له دئییر: «… جلاد اولاردیم، آغا./ص۹۰».
آمما ایلک و سونونجو قتلی اؤز دوغما آناسی و آناسینا بنزر گؤزل پرنیسه اولور! «… بو منیم سون قتلیم اولدو. اوولیمینجی منیم آنام ایدی، سونونجو دا کی سنین آنان…/ص۱۳۵».

«شئشه‌بیغ جلاد محمدقلی» ذاتن قاتل اولاراق، آناسی‌نی دا آناسی‌نین عم‌اوغلوسونو دا اؤلدورور. آرتیق اونلار خیانت ائتمیش‌لر و خیانت جلاد اوچون باغیشلانمامالی بیر گوناه‌دیر!
بو اولای‌لا محمدقلی‌نین اودیپی دویغوسو اویانیر. (آتا ـ بیر جینایت اوزره ـ یوخ اولوب، و بو جینایت یالنیز جینسل دویغولارا گؤره اولموشدور) محمدقلی‌نین کاراکتئری پارا پارا اولور. بیر پاراسی آناسی‌نی ایسترکن اوبیر پاراسی اونو اؤلدورور. ایلک قتلینه ایشاریب «… من اؤزوم ده یاتا بیلمیردیم. آمما، باخ، منیم یوخوسوزلوغومون سببی وار ایدی. بیلیرسن من نییه یاتا بیلمیردیم؟ بیلمیرسن، هاردان بیله‌سن کی؟!… منیم بیریمجی ال قالدیریب او دونیالیق ائتدیییم قوربانیم بیلیرسن کیم ایدی؟ بیلمیرسن؟…/ص۱۳۲» بو حسرت دولو دانیشق، هر قتلینه لذت دویان «شئشه‌بیغ جلاد محمدقلی»ـنین سؤزلری‌دیر!
او آناسینا بنزر گؤزل پرنیسه‌نین گؤرشونه قدر سوبای قالیر! آرتیق آتاسی‌نین یئر اوزوندن یوخ اولما اولایی (قتلی) اونون اودیپی عقده‌سی‌نی اوزه چیخاریب‌دیر.
جلاد محمدقلی آناسی‌نی ـ ایسته‌مه‌دن ـ آتاسینا خییانت ائتدییی گوناها گؤره، گئجه واختی درین قویویا ایته‌له‌ییر. آناسی‌نی اؤلدورمک اونا بیر باشلانیش گوناهی‌دیر «… ائله… او آرواددان سونراسی داها آسان اولدو. آرتیق آسان ایدی./ص۱۳۲» و بو گوناه جلادین آلت‌بیلینجی‌نین یونه‌لتی‌سی ایله باش وئریر. بوردا اؤزو (Ego) دئییل بلکه اونون ذاتیندا اولان غریزه‌سی (Id) اونو عمله مجبور ائدیر. بو گوناهدان سونرا دئمک جلادین الی قیزیر و اولور ذاتیندا اولان جلاد!
آمما نه‌دن بو جلاد اؤز سئودییی گؤزل پرنیسه‌نی ده اؤلدورور؟!
«… اوزون گئجه‌لرین بیرینده … محمدقلی نهایت یانیندا میشیل ـ میشیل اونا قیسیلیب یاتمیش گؤزل پرنیسه‌نی بؤیروندن یاواشدان ایته‌له‌دی…/ص۱۵۸» دوروب گؤزل پرنیسه ایله «… چیخدیلار او قایالیغین باشینا. آشاغیسی درین دره ایدی…/ص۱۵۹» گؤزل پرنیسه‌یه اؤزو دئسه ده «واختدی/ص۱۵۸» آنجاق بیله‌رک‌دن ایسته‌میر بو جینایه‌تی گؤرسون «… یوخ، قوی من داشی اته‌ییمدن تؤکوم، ائتمه‌ییم من بو ایشی، دوشونوب محمدقلی ایسته‌دی گؤزل پرنیسه-نی قایتاریب تزه‌دن آیاقلاری اوسته قویسون یئره … بیردن حس ائله‌دی کی، بس آخی اللرینی کی قالدیریب گؤیه، بو اللرینده بیر آغیرلیق یوخدو، کیمی قایتاریب قویور یئره؟!…/ص۱۶۰». او اؤزو ایسته‌مه‌دن بو قتلی ائتدی. آمما یئنه بو سوال اؤز یئرینده قالیر: بو جلاد اؤز سئودییی گؤزل پرنیسه‌نی ندن اؤلدورور؟!
پرنیسه‌یه قیسیلماق محمدقلی‌نیین آناسینی خاطیرلادیردی، و بو قیسیلماق اونون «… عیناً کؤرپه‌یکن آناسی‌نین ایستی قارنینا قیسیلدیغی کیمی… /ص۶۱» آناسینی جانلاندیریردی گؤزونده. آناسی خائن بیریسی ایدی؛ و گؤزل پرنیسه آناسی‌نین یئرینه اوتورموش‌دور اونون آلت‌بیلینجینده. آناسی اونون عم‌اوغلوسو ایله قورغو قورموش آتاسی‌نی اؤلدورموشدولر و بو خیانت باغیشلانمامالی بیر گوناه. هر گئجه جلاد محمدقلی یاتاقدا گؤزل پرنیسه ایله یاتدیغی زامان و بیربیرینه قیسیلدیغی زامان‌لار آناسی ایدی آلت‌بیلینجینده و خیانت‌کار. و بوندان‌دی گؤزل پرنیسه‌نی اللری اوسته دره‌یه آتاندان سونرا «…. گلیب گؤزلری‌نین قاباغیندا بئله بیر منظره دایاندی. آناسی‌نی ایته‌له‌ییب قویویا …/ص۱۶۰».
باشقا توخونمالی بیر قونو «قویو» و «دره» ایماژلاری‌دیر بو ایکی قتل‌ده. فروید «رؤیالارین تفسیری» کیتابیندا، یوخودا گؤردویوموز ایماژلاری و رؤیانین دیلینی آنلادیرکن قادین‌لیق ایماژلارینی ایچه‌ری‌سی اولان، حجمی اولان درین نسنه‌لردیر دئییر. (ائو، حجم‌لی قاب‌قاجاق، قازان، کوپه، قویو و دره) و ائرکک‌لیک سیمگه‌لری ده اوزون بیر نسنه‌لر: داغ، آغاج، ایلان… بو ایکی قتلی ده محمدقلی خیانت و جینسل اوبژه‌سینه گؤره ائتمیش‌دیر، بوندان دولایی آناسینی قویویا و گؤزل پرنیسه‌نی دره‌یه ـ قادین‌لیق اوبژه‌لرینه ـ آتیر (قایتاریر!).
شاه قتلی:
کاروان‌باشی «قبله عالم»ـی گوناهسیز‌ گوناهسیز‌ قتله یئتیرمک ایسته‌ییر! بونون ندنی نه اولا بیلر گؤره‌سن؟!
بو سوالا دؤنمه‌دن؛ اودیپ عقده‌سی ایله یاناشی بیر قورخو یوخسا نیگران‌چیلیق دا وار فرویدا گؤره، و بو قورخو اخته-لیک قوورخوسو دور. فروید دئییر: اوغلان اوشاغی آناسینا گؤیوللو اولدوغو اوچون آتاسی‌نین وَریندن اونون اخته اولماغینا (بورولماغینا!) بیر نیگرانچیلیغی وار. آخی آلتی ایله اوینارکن آناسینا دوشونور، بونا گؤره ده آتاسی الی ایله اخته اولما قورخوسو اونو نیگران ائدیر!
رومان‌دا کاروان‌باشی ایله یاناشی و اونون کؤلگه‌سی ایله گلن بیر کاراکتئر وار «خواجه ایبراهیم آغا» آدیندا. کاروان-باشی‌نین ساغ الی و دئمک اونون اولمادیغی حالدا ایشلَرینه یئتیشن کیشی‌دیر بو آغا! بلکه ائله خواجه ایبراهیم آغا کاروان‌باشی‌نین ایکینجی شخصیتی و اونون اؤزودور دئمک! بو آغانین بوتونلوک‌له اؤزونه عایید اولان بیر قونو گؤرموروک رومانین باشاباشیندا. یالنیز بیر یئرده، او دا کاروان‌باشی‌دان مشهدی علی وزیرین اؤزونه گؤره سوال ائتمه-سی «… وزیر مشهدی علی منیم باره‌مده سندن بیر سؤز سوروشمادی کی، آغرین آلیم؟!…/ص۷۹»، آمما «منیم باره‌مده سندن بیر سؤز سوروشماق» ائله اؤزو بونا شاهد اولابیلر کی بو «من» ائله همان «سن»دی!  روماندا یئرلی یئرلی گؤروروک ایبراهیم آغانین بوتون فیکری ذیکری و نیگران‌چیلیغی آغاسی‌نین‌دی و اؤزوندن باغیم‌سیز بیر دویغوسو یوخ!
اوسته قویدوغوم فرضه متن‌دن شاهید:
1 ـ خواجه ایبراهیم ایلک آنلاتیلان منزل‌ده (سحربازلار دره‌سینه یاخینلاشارکن) کاروان‌باشیندان دا  قاباغا کئچیب نیگران‌چیلیق‌دا ، اؤزو ده یالنیز کاروان‌باشی‌یا عایید اولان بیر قونودا! «… خواجه ایبراهیم آغانین اوره‌یی آتلاندی: ـ قوربانین اولوم، گلدیم… اوره‌ییم راحات دئییلدی، داها آز قالدی، بو قارشیداکی گدییی کئچدیک‌می، او اوزونده دره آچیلیر./ص۹» حال بوکی کاروان‌باشی‌نین بو قونو دا اونا جوابی چوخ سرت‌دیر. «…ـ بیلیرم، یولو منه تانیدیرسان؟! ـ یوخ قوربانین اولوم، یوخ، بیلیرم سنین ده اوره‌یین داریخیر…/ص۹» گؤرونور خواجه ایبرایهم آغا کاروان‌باشی‌نین اوره-یینین احوالاتین‌دان دا خبرداردیر! و یئنه اونا یانیت کاروان‌باشی‌نین «… آی ایبراهیم آغا، بیر گئت سن ده بیر هؤور دینجه‌ل…/ص۹» سؤزودور!
2 ـ رومانین آخیمیندا کاروان‌باشی‌یا اؤزل اولان قونو (آتاسی‌نین روحونو احضار ائتمک!) دئییله‌نده خواجه ایبراهیم آغا ایله بیرگه دئییلیر: «… کاروان‌باشی ایله خواجه ایبراهیم آغانی سئحیربازلار دره‌سینه هیجان ـ تلاشلا تله‌سدیرن مقصدلری اصلینده اوردان اؤزلری ایله سئحیرباز سئچیب آپارماق نیت‌لری ایدی…/ص۱۳».
3 ـ کاروان‌باشی‌نین «ایللردی سینه‌سینده گزدیردیی او قدیم سئررینی، نیتی‌نی/ص۱۳» خواجه ایبراهیم آغا بیلیر، هم ده «ان بؤیوک آرزوسو/ص۱۳» او «نیتی‌نین حیاتا کئچیرمه‌سی/ص۱۴» دیر. حتی بو آرزوسوندا کاروان‌باشی‌دان دا قاباغا کئچیر… «… کاروان‌باشی‌دان دا آرتیق درجه‌ده اؤزو ایستیردی بو نیتی‌نین حیاتا کئچمه‌سینی../ص۱۴». و …
بئله‌لیک‌له کاروان‌باشینین امینی اولان بو خواجه ایبراهیم آغا، دئمک اونون سیمگه‌سی‌دیر اخته‌لیک نیگران‌چیلیغینا. (بونلار ایکیسی ده بیر آدام! اؤلمک‌لری بئله بیر زاماندا!)
اخته‌لیک هده‌سی کاروان‌باشی‌نی یوخوسوندا ـ اویاغیندا دینج بوراخان دئییل! و فرویدا گؤره تیکرار اولان یوخو مطلق آنلام داشی‌یان بیر مساله‌دیر. «… اوشاق‌لیق‌دان عقلیم کسن‌دن اوزو بویانا من آنجاق «انتقام» دئییب یاشامیشام، بیله‌سن. گئجه‌لر «انتقام» سؤزو یاپیشیب قالیب دوداقلاریمدا، او سؤزله یوخویا گئتمیشم، سحرلر او سؤز بیر پارچا پالچیق کیمی قورویوب دوشوب دوداقلاریمدان او بیری گئجه‌نین قوینونا…/ص۱۴۴».
دؤنسک اوسته اؤتوردویوم سوالا: کاروان‌باشی «قبله عالم»ـی گوناهسیز‌ گوناهسیز‌ قتله یئتیرمک ایسته‌ییر! بونون ندنی نه اولا بیلر گؤره‌سن؟! کاروان‌باشی بوتون عؤمرو نیگران قالیب‌دیر. سانکی اوشاق ایکین بورولوب (هده‌سی وار ایمیش بورولماسا دا!)، ایندی ایسه «انتقام» دئیه بیر سؤز گیریب یوخولارینا، قورخو ایچینده‌دیر هله! و بو هده‌دن قوتولماغینین علاجی اونون آتاسی‌نین یوخ اولماغی‌دیر دئمک! آنجاق کاروان‌باشی‌نین آتاسی ایللردیر یوخ!
مملکتین شاهی رعیته آتادیر دئمک! و کاروان‌باشی‌نین آلت‌بیلینجی «قبله عالم»ـی اؤزونه آتا سئچمیش! اونو (قبله‌ی عالم) گؤتورورسه دئمک آتاسینی یوخ ائدیر و بونونلا اؤز نیگرانچیلیغینا سون قویور. فروید اؤز کیتابیندا بو مئکانیزمی (Displacement) آیدینجا آچیقلامیش‌دیر.
ایلگینج شئی بوردا آلت قتاله‌دیر. کاروان‌باشی «شاه»ی (آتاسی‌نین یئرینه اوتوران کیشی‌نی آلت‌بیلینجینده) اؤلدورمک ایسته‌ییر ده بیر عصا ایلا گؤرور بو ایشی! «… آغا، بیر سنه دئییرم، او عصانین ایچینده اوزونسوو دئشیک ـ دئشیک بیر شوشه قاب وا. زهرلی یاش هاوانی دولدوروبلار بو شوشه‌یه ییغیبلار. هر دفعه عصانی کی یئره باساجاق، زهر بوخارلاییب هاوا ایله بیر دولاجاق بونون جییه‌رلرینه…/ص۱۵۲». عصا کی، فرویدا گؤره قضیب (اخته‌لیک هده‌سینه قارشی) سیمگه‌سی‌دیر!
آنجاق بو قتل کاروان‌باشی الی ایله باشا چاتمیر دا اونو ائله اخته‌لیک نیگران‌چیلیغی آتاسی وریندن باسیب ییخیر! قضیب سیمگه‌سی‌نی داشی‌یان «خنجر» ساپلانیر کاروان‌باشی‌نین قلبینه «… بیلیرسن نه وار؟! گؤتور او خالچادان آسیلان خنجری الینه، گؤتور، چکینمه و الین ده تیتره‌مه‌سین. چوخ آساندی بو. وئرمه اؤزونو شاهین الینه، ظولمو بؤیوک اولاجاق. ساپلا، ساپلا قلبی‌نین باشیندان…/ص۱۶۵».
قایناق‌لار:
۱ ـ فروید، سیگموند (۱۳۸۲) تفسیر خواب، شیوا رویگریان، تهران، نشر مرکز
2 ـ فروید، سیگموند (۱۳۸۲) رئوس نظریه روانکاوی ، حسین پاینده، فصلنامه ارغنون، شماره‌ی ۲۲
3 ـ رایت، الیزابت (۱۳۷۳) نقد روانکانه‌ی مدرن، حسین پاینده، فصلنامه ارغنون، شماره‌ی ۴
4ـ سئلدون، رامئن (۱۳۷۳) نقد روانکاوانه‌ی نمایشنامه‌ی هملت، حسین پاینده، فصلنامه ارغنون، شماره‌ی ۴
5ـ پاینده، حسین (۱۳۹۰) بیگانه‌ی آشنا: روانکاوی و نقد ادبی، کتاب گفتمان نقد، انتشارات نیلوفر
6 ـ فروید، سیگموند (۱۳۷۳) داستایوسکی و پدرکشی، حسین پاینده، فصلنامه ارغنون، شماره‌ی ۳
7 ـ عبداله، کمال (۱۳۹۲) سئحیربازلار دره‌سی، بوتا یاییم ائوی