قولئیبانی
جمال میرصادقی
چئويرن: ع. آغگوٍنئيلي
آقا وثاغي دايانير؛ اطرافینا باخير؛ حیوان يوخدو. اوٍرهكدن سئوينير. آدديملاري يوٍنگوٍللشير، ائوينين قاباغينداكي اقاقيا آغاجينين يانيندان كئچير. اقاقیا آغاجينين تومورجوقلاري آچيب و بوٍتوٍن بوداقلاريني، خيردا و پارلاق يارپاقلار بوٍروٍيوٍبدوٍر. سانكي آغاج، ياشيل يانان چيراقلارلا بزهنيبدير.
آقا وثاقي ماشينينا ساري گئدير. رولون داليسيندا اوتورور و گوٍزگوٍده اؤز سير- صيفتينه باخير. اوٍرهييندهكي سئوينجي و شادليغي بيردن- بيره يوخ اولور. ماشينينين قاپيسيني باغلايانادك، حیوان چاغريلماميش بير قوناق كيمي ماشينا آتيلير و آرخا صندليده يئرلشير.
آقا وثاقي عصبيليكله اييلير. اختیارسيز اولاراق، الي، آياغينين آلتينداكي اولان دمير ميلهيه ساري گئدير؛ آنجاق اونون باخيشي، ائوينين قاباغينداكي چيلچيراق كيمي يانان اقاقي آغاجينا ساتاشير. او، اليني دالي چكير، دوٍزهلير يئرينده اوتورور. ماشيني ايشلهدير، يولا دوٍشوٍر.
آقا وثاقي گوٍزگوٍده حیواني گؤروٍر. او، ازگين و حوصلهسيز، ماشينين آرخا صندليسينده سرهلنيب، يورغون و يوخولو باخيشينی ائشييه تيكيبدير. ال- آياغي تيترهيير، خستهليك ايزلري، اونون بوٍتوٍن بدنينده گؤروٍنوٍر.
آقا وثاقي شهردن ائشييه گئدهن يولا دوٍشوٍر. او دوٍشوٍنوٍر كي، «اؤتن جوما گوٍنوٍ عجب ياخشي هاوايدي، گوٍن چيخميشدي، هاوا ايستي ايدي. ياخشي ياپيشيردي. ياخشي اولار یولداشلارین هاميسي گله. اؤتن هفته، نئچه نفري گلمهميشديلر. اونلارلا اولاندا آدام راحات نفس آلير و اؤروٍنده ديريليك حيس ائدير. قريبه ایرنج ياشاييشيميز واردير. گئجهلر چاخير ايچمكدن، قومار اويناماقدان لاپ داها چوٍروٍموٍشدوٍم. نه بير زاد اوخويوردوم، نه بير يئره گئديرديم، نه كيمسهني گؤروٍردوٍم؛ آللاه كسسين…» آقا وثاقي حیوانين خورولتوسونو ائشيدير، بئزميشجهسينه گوٍزگوٍدن اونا باخير. بولاشیق باشدان- آياغا حیواني باسيبدير. او خورولداياركن يوخودا اؤزوٍنوٍ قاشييير. بيرينجي دؤنه دئييل كي، او ماشيندا يوخلايير. آقا وثاقي بير هفتهنين ايچينده، اوٍچ- دؤرد دؤنه اونون يوخولاماغيني گؤروٍبدوٍر. آنجاق حیوانين خورولتوسو، بو دؤنه هر دفهكيندن اوجادير؛ سانكي آغير بير يوخويا گئديبدير. اوياق اولان واختدا اؤزوٍندن شيدتلي بير ماراقلانما گؤسترير. خيردا گؤزلرينه قريبه بير حالت وئرهرك، خيرهلنير و آقا وثاقيني شاشقينلاشديراركن، بير مقاما چاتديرير كي، آقاوثاقی كؤهنه و موٍندار بير پارچا كيمي، اونو ماشيندان ائشييه آتماق ايستهيير.
نئچه آي اوّل، آقا وثاقي، سحر ائودن چیخدیقدا، حیوان اونون داليسيجا آتيلير ماشينا مينير؛ آرخا صندليده يئريني راحاتلايير. آقا وثاقي هر نه قدهر چاليشيرسا، حیواني ماشيندان ائشييه چيخارا بيلمير. او چارهسيز قالاراق رولون داليسيندا اوتوروب و ايدارهيه گئدير. ايدارهنين پاركينگينده ماشينين قاپيسيني آچيق قويور، بلكه حیوان چيخيب گئده و اونون شرري كسيله. آنجاق، آخشام اوٍستوٍ ايدارهدن قاييتماق ايستهينده حیوان تاپيليب گلير. او ماشينين آرخا صندليسينده اوّلكي يئرينده اوتورو. آقا وثاقي اونو ماشيندان ائشييه چيخارماغا چاليشير. آنجاق حیوان چيغير- باغير سالير. آقا وثاقي قورخوسوندان اونو بوراخير، ماشينا مينيب و سوٍرعتله پاركينگدن چيخير. سايخاش بير يئره گئدير. ماشيني ساخلايير، دوٍشوٍر. حیواني، دؤيمكله ماشيندان چيخارسين دئيه، آغاجدان بير شوو قيرير. حیوان هاي- بيديريق سالاراق دیرهنیش گؤسترير.
آقا وثاقي حیواني ماشيندان ائشييه چكير، آنجاق حیوان اونا سوواشيب و بوراخماق ايستهمير. اولایاراق آقا وثاقينين دؤورهسينه دولانير و هاي- كوٍي سالير. آقاوثاقی يئردن بير داش گؤتوٍروٍب و اونون باشينا چيرپماق ايستهيير. حیوان سيچرايير و جلد آقاوثاقینين كوٍرهيينه قالخير. جايناقلاريلا اونون بوينونو سيخاركن كوٍرهيينه مؤحكم بير ضربه وورور. آقاوثاقیيه بوغولماق حيسّي ال وئرير. قوللاري يانينا دوٍشوٍر، داشي آتير، ديزلري اوٍسته اوتورور، نالهسي اوجالير.
قورددان دؤنمه ايت يئكهليكده بير حیواندير. حركتلري جلد و يوٍنگوٍل بدنينين عوٍضولري مؤحكم و قوٍدرتليدير. آقاوثاقی ايلك گوٍنلر ائله دوٍشوٍنوٍردوٍ كي، حیوان ايتين موٍختليف نيژادلارينين بيرينده بير حیوانشوٍناسليق سؤزلوٍيوٍنده ايت نيژاديندان اللييه قدهر آد آپاريبلار و هر نؤعوٍنده بوٍتوٍن خصوصياتيني گئنيش شكيلده ايضاح ائديبلر. آقاوثاقی حیوانين خصوصیاتيني بوٍتوٍن اللي نؤعوٍن دا خصوصیاتي ايله توتوشدورور و باشا دوٍشوٍر كي، حیوانين ايتلره اوخشارليغي دانيلمازدير، آنجاق بو اوخشارليق اوٍزدن كئچمه اوخشارليقدير.
حیوانين دوٍزگوٍن خصوصیاتي، ايتين موٍختليف نيژادلارينين هئچ بيرینده یوخدور. حیوانين داورانيشيندا، ايتين داورانيشينا قريبه بير اوخشارليق وار؛ خوٍصوصيله تزه پالتارلي، فوكول باغلايان آداملارين قارشيسيندا يالتاقلانماسي. حیوانين باشقا خصوصیتلريندن بيري ده ايكي آياغينين اوٍستوٍنده يول گئتمهسيدير. ايري- بوروق قيچلارينين اوٍستوٍنده يول گئدنده باشيني يوخاري قالديرير، سينهسيني قابآقا وئرير. سانكي يول يئريمهسيني تاماشايا قويماق ايستهيير. باشقا خصوصیتلرينين بيري ده بودور كي، اؤزوٍندن جوٍر به جوٍر گوركملر نوٍماييشه قويور. جوٍر به جوٍر مؤوقعلرده اؤزوٍندن بير سفيل وضعيتلر گؤسترير. وضعيتلره اويغون اولاراق، بوغازيندان انايين بير سسلر چيخارير. بو سسلر، بعضي واخت يومشاق و التماس ائديجي و بعضي واختلار دا كوبود و زورباليغي ايفا ائدهن سسلر ايدي.
آقا وثاقي چاشباش ووراراق باشيني ايتيرير، نه ائدهجهييني بيليمر. نه ايسه اونون چاشباش اولماغينا حیوانين قريبه بير حسّاسليغي وار. آقاوثاقی نه قدهر چاشباش وورور، عصبيلشيرسه حیوانين كوٍنجكاوليغي بير او قدهر شيددتلنير. سيميتانليقجا هر يئردن اونون دالينا دوٍشوٍر. ديققتله، اونون سؤزلرينه قولاق آسير و ايشلرينه ده قاريشير. سانكي ائشيتديكلريني و گؤردوٍكلريني ياديندا ساخلاماق ايستهيير.
آقا وثاقي بير- ايكي دؤنه اؤزوٍندن چيخاراق چيغيرتيسي اوجالير، آنجاق بو چيغيرتي فایداسيزدير، گئت- گئده حیوان جسارتلنير و اونون ايشلرينين قارشيسيندا كوٍنجكاوليق گؤسترهرك، موٍزاحيمتي چوخالير. هردن بير نئچه ساعات آقاوثاقیني اؤز حالينا بوراخير، اؤزوٍ ده گؤزدن ايتير. آنجاق، آقاوثاقی بو آزادليغين تاميني داديب- دادماميش يئنيدن تاپيليب گلير. ماشيندا اؤز يئرينده اوتوروب تام كوٍنجكاوليقلا، اونون داورانيشينا ديققت يئتيرير. اونون گل- گئتلرينه باشقالاري ايله اوتوروب دوروشوغونا، نيظارت ائدهرکن اونون ايدارهسيني ايسه اؤز الينه كئچيرير.
آقا وثاقي ياواش- ياواش باشا دوٍشوٍر كي، جاماعاتين دا چوخو اونون دردينه دوٍشوٍبلر. آنجاق حيس ائدير كي، چوخلاري اؤز دردلريني آغير بير خستهليك كيمي خورا خستهلييي كيمي بير- بيريندن گيزلهديرلر. و هانسي سببلره گؤره ايسه خوشلاميرلار كيمسه اونلارين درديندن باش چيخارسين. بير دفه، تانيشلارين بيرينين ائوينده اوزون قورويوجوسو حیوانا بنزهر بير حیوان گوروٍر. آنجاق اونون حاققيندا دانيشماق ايستهينده تانيشين رنگي آتير. اؤزوٍنوٍ بيلمهمزلييه ووررارق، ائويندهكي حیوانين وارليغيني يئرلي- ديبلي دانير.
بير دؤنه ده ايش يئرينده ايذينسيز اولاراق ائله باش موٍديرلرينين ايش اوتاغينا گيرير. بئله گوٍمان ائدير كي، تئلفونلا دانيشمآقا مشغول اولان باش موٍدير جنابلارينين يئرينده اؤزوٍنوٍن قورويوجوسو اولان حیوانا بنزهر بير حیوان اوتوروبدور. خوٍصوصي ايله اونون گؤزلرينده اولان حالتلرده و گؤركمينين حركتينده اونون قورويوجوسو اولانحیوانين گوزلريندهكي حالته و گؤركمينده حركته قريبه بير اوخشارليق وار. آنجاق، آقاوثاقیني گؤرهن كيمي اونون گوزلرينين و سير- صيفتينين حالتي دييشيلير. حیوان، باش موٍدير جنابلارينين وارليغينا هوپور و ايتير. باش موٍدير جنابلاري ال- آياغيني ايتيرهرك تئلفونون دستهييني يئرينه قوياركن چوخ عصبانيتله آقاوثاقینين باشينا چيغيرير و دئيير نه اوٍچوٍن ايجازهسيز اونون اوتاغينا گيريبدير؟
آقا وثاقي ياواش- ياواش اوخشارليقلاري سئچه بيلير. اونون ظنّيجه امكداشلارينين و ائلهجه ده اورادا- بورادا گؤردوٍيوٍ جاماعاتين بير عدهسينين داورانيشلارينين و گؤزلرينين حالتلري، اونون قورويوجوسو اولان حیوانين، گؤزلرينين و داورانيشينين حالتينه بنزهيير. سانكي اونلارين وارليغينا بير حیوان گيريبدير. لاپ قريبهسي بوراسيندادير كي، آقاوثاقی گوٍزگوٍده اؤزوٍنوٍ گؤرنده، حیوانين بعضي حالتلريني، گؤركميني اؤز- اؤزوٍنده ده گؤروٍر. آقاوثاقی تزه يويولموش كؤينهيينده بؤيوٍك و كيفير بير بيت گؤرهن كيميسه كيمي بيردن- بيره ديكسينهرك گؤزلري خيرهلنير.
حیوانين عنادي و جسورلوغو گوٍن به گوٍن آرتير و اؤزوٍنوٍ آقاوثاقینين ايشلرينه قاتير. آقاوثاقی اينساني سربستلييينين الدن وئردييينه گؤره، ائلهجه ده اوٍرهيي ايستهدييي كيمي ايشلره ال وورا بيلمهدييينه گؤره داها اؤزوٍنه فخر ائده بيليمر.
ازهل گوٍنلرده، چوخ حيله و فنديله اونون شرريندن قاچماق ايستهيير. آنجاق حیوانين موٍزاحيمتي آرتير و حیوان داها آرتيق اؤزوٍنوٍ اونا ياخينلاشديرير. آقاوثاقی حئيوانين شرريندن قورتارسين دئيه، هر بير زادا ال آتيرسا دا آنجاق موٍفّق اولا بيلمير. نهايتده اومودو اوٍزوٍلركن حیواني اونوتماق اوٍچوٍن ايچگييه اوٍز گتيرير. آنجاق بير گئجه دهشتلنير. بير گئجه آقاوثاقی تيرياك و قومار مجليسيندن قاييداركن، حیوان اوندان آسلاناراق وار گوٍجوٍ ايله اونون جانينا گيريب و اونونلا بيرلشمهيه چاليشير. آقاوثاقی واختيله حیوانين باش موٍديرين جانينا گيرمهسيني خاطيرلايير. جانينا تيترهتمه دوٍشوٍر. او وار گوٍجوٍ ايله حیواني يئره چيرپير و تپييينين آلتينا سالير، حیوان قاچير ونئچه ساعات اونو راحات بوراخير.
ائرتهسي گوٍن، آقاوثاقی كيتابخانايا گئدير. اورادا باشا دوٍشوٍر كي، حیوان كيتاب اوخوماغي خوشلامير. آقاوثاقی كياب اوخودوغو واختدا اونون داورانيشيندا حؤوصلهسيزليك دويولور.
نئچه گوٍندن سونرا، آقاوثاقی سئويملي قديم يولداشلاري ايله چؤله چيخاندا، يئنه ده او حالتلر، حیوانين داورانيشيندا تاپيلير. آقاوثاقی ده سؤنوٍب ياديرغاميش شادليق و سئوينجلر، بير داها باش قالديريب اويانير. او كيتاب اوخويور، اوٍرهيي ايستهدييي قديم يولداشلاري ايله اوتوروب- دورمآقا باشلايير. داها، اوّلكيلر كيمي ايداره امكداشلارينين ائوينه گئتمهيه اورادا تيرياك چكيب، قومار اوينامآقا ماراقلانمير.
تعطيل گوٍنلرينده ماشينيني گؤتوٍروٍر، ييغينجاق يئرلرينه گئدير. ييغينجاق يئرلري، شهردن ائشيكده، سايخاش بير يئردي. يولداشلاري اورايا ييغيلاركن شانلي و طنطنهلي كئچهجكلريني خاطيرلاياراق، چوخ اوٍميدوارليقلا آيدين گلهجهيين حاققيندا دانيشيرلار. هم ده هردن- بير اونلارين اوٍرهكلرينده تزه آرزو- ديلكلريني اويادان بير ماهني اوخويوردولار.
آقا وثاقي بير درهنين قيراغيندا اوتوروب. او، آشاغيدا آخان سويون، اوٍرهيي اوخشايان شيريلتيسينا قولاق آسماغي سئوير. حیوان بير قيراقدا بوٍزوٍشوٍب، موٍرگوٍلهيير. ياخود اويان- بويانا وورنوخور، اولايير. كئچميشده اولدوغو كيمي داها اونون داورانيشيندا كوبودلوق قالماميشدي. دئمهلي، او زهميني و گوٍجوٍنوٍ الدن وئرميش قوجا بير ايته بنزهييردي.
آقا وثاقي بير قيراقدا، ماشينيني ساخلايير، دوٍشوٍر. ياواش- ياواش درهيه ساري گئدير. هله يولداشلاري گلمهييبلر. آخي چوخ تئزدير. دئمهلي، يولداشلاريني گورمك هوهسي آقاوثاقیني نئچه ساعات تئز اورايا چكيبدير. هميشهكي كيمي موغايير اولاراق، آقاوثاقی داها حیوانين آياق سسيني و اونون درين نفسلريني اؤز آرخاسيندا ائشيتمير. آرخايا دؤنوٍر، حیوان ماشيندا قاليب و ائشييه چيخمآقا رغبت گؤسترمير. سانكي، درهلرين طراوتي، آخار چايين گورولتوسو هئچ بيري اونون رغبتيني و سئوينجيني اويادا بيليمر. آقاوثاقی گئدير درهنين قيراغيندا بير داشين اوٍستوٍنده اوتورور.
هر يئر سايخاشدير. آقاوثاقیدن باشقا بير كيمسه دؤورهده يوخدور. گوٍنش، اوٍرهيه ياتيملي ايستيسيله اونون اوٍز- گوزوٍنوٍ اوخشايير. اوٍرهيي اوخشايان بير شنليك ده بوٍتوٍن جانينا هوپور. بير داشا داياناركن آياقلاريني اوزادير و طبيعتين اوٍرهك اوخشايان گؤزهللييينه دالير. بو گوزهلليك اونون جانيندا درين بير دينجلميش حيسّي ياراديردي. حیوانين زاريلتيلاري، آقاوثاقیني بيردن اؤزوٍنه گتيرير. حیواني گؤروٍر. حیوان تابسيزليقلا اويان- بويانا گئدير، اؤزوٍنوٍ يئره چيرپير و قريبه بير سسلر چيخارير. سانكي شاشقينليق و سرسمليك توتوبدور؛ پوزغون و يورغون بير گؤركمله آقاوثاقیيه ساري گلير. التماس ائديجي گوزلري ايله آقاوثاقیيه باخير، بورنونو اونون باشماقلارينا سوٍرتوٍر و اونو يئريندن قالديريب شهره آپارمآقا چاليشير. اونون پالتاريندان چكير. تورپاقدا اوهدييركن اينيلدهيير. اوٍميديني الدن وئرهركن اويان- بويانا قاچمآقا باشلايير.
حیوان داماقسيزدير، قريبه سسلر چيخارير. درهني اوٍزوٍ آشاغي گئدير، چايين قيراغيندا دولانير. سوٍرعتله يئنيدن يوخاري قاييدير. تورپاقدا اوهدييركن قيوريلير.
يازدي. دره باشدان- آيآقا ياشيلليقلا بوٍروٍنوٍب. چايين قيراقلاري گول- چيچكله بزهنيبدير. چاي سو ايله دوپ- دولودور. كؤپوٍكلوٍ سو تپهنين دالينا دؤنوٍب گئدير.
آقا وثاقي درهنين قيراغيندا اوتوروبدور. اونون، دوٍشوٍنجهسينين آخاري طبيعتين سايخاشليغي ايله اويغوندور. دردلي بير زوزه سسيندن، بيردن اؤزوٍنه گلير. اونون گوزلري، داشين اوٍستوٍندن زوٍروٍشوٍب، هاوادا ال- آياق چالا- چالا آشاغييا ساري ديغيرلانان حیوانا ساتاشير. حیوان بوٍتوٍن آغيرليغي ايله چايين ايچينه دوٍشوٍر. چايين داشلانان سويو اونو گوتوٍروٍب آپارير.
آقا وثاقي دورور و درهني اوٍزوٍ آشاغي گئدير، چايين قيراغيندا دايانير. داها حیواندان بير ايز يوخدور. سو اونو گؤتوٍروٍب اؤزو ايله آپاريبدير.
هاوانين صافليغي گؤز قاماشديريجيدير. گؤي، گوٍزگوٍ كيمي پارلايير. آقاوثاقینين شكيلي چايين قيراغينداكي گؤلمچهيه دوٍشوٍر. گؤلمچه صاف و زوٍلالدير. گوٍنشين ايستيلييي و ساري تئللري گؤلمچهنين سويوندا عكس اولونور.
آقا وثاقي اووسونلانميش كيمي گؤلمچهنين قارشيسيندا ديزلري اوٍسته چؤكركن سويون ايچينده، اؤز سيماسينا گؤزوٍنوٍ زيللهيير.
او، سويا هوپموش سيماسينين دينجليييني، آيدينليغيني ايندييهجك هئچ بير گوٍزگوٍ ده گؤرمهمیشدير.