شاعردوستوم «تورک‌اوغلو»نون (۱۳۱۷ چاراویماق ماحالی‌نین شورقره کندی – ۵ تیر ۱۳۹۵ تهران) عزیز خاطیره‌سینه)
« مندن سونرا گلن شاعیر
بو حیاتدا ایزقویموشام
اؤز ائلیمه اؤز یوردوما
اؤلمز اثر، سؤز قویموشام »
1357نجی ایل بهمن انقلابینداکی اوز وئره‌ن ده‌ییشیک‌لردن بیری ده آذربایجان ادبیاتی‌نین چیچکله‌نیب، دیرچلیشه یؤنلمه‌سی ایدی. بو روح وئریجی و ده‌یرلی دورومدان آسیلی او‌لاراق، آذربایجان مدنیتینه و ادبیاتینا ماراق بسله‌ین‌‌لرین تشبوسو ایله چوخلو ادبی ـ مدنی اوجاق‌لار قورولدو و ایل‌لر بویو بیر ـ بیری‌نین اوستونه قالانیب قالمیش ایشیق اوزو گؤرمه‌ین تورک دیلینده یازیلمیش اثر‌لر بوسقودان چیخیب چاپ اولماغا باشلادی. او ایل‌لرده ایلکین چاپ اولان اثر‌لرین بیری ده نشر آیلدان طرفیندن چاپ اولونان «تپه‌یین داغی» عنوانلی بیر شعر توپلوسو ایدی. بو‌کیتابدا توپلانمیش شعرلر، عؤمور بویو اؤز وطنینه، ائلینه، مدنیتینه و آنا دیلینه قایغی بسله‌ین، اجتماعی عیبه‌جرلیک‌لره، عدالتسیزلیک لره قارشی دوروب، دوغما ائل ـ اوباسی‌نین سعادتی اوغروندا چالیشان، آذربایجان ووقارلی، شاعر «تورک اوغلو»نون پوئتیکلشمیش اوره‌ک سؤز‌لری ایدی.
شعرده «تورک اوغلو» تخلّصی ایله شهرت تاپان «برجعلی قریشی» ۱۳۱۷نجی گونش ایلینده آذربایجانین میانا بؤلگه‌سینده‌کی چاراویماق ماحالی‌نین شور قره‌کندینده، ارباب ـ رعیّت‌لییین چیرکین موناسبت‌‌لریندن تؤره‌نن قارا روزگاردا، یوخسول بیر عائله‌ده دونیایا گؤز آچیب، حیاتا قدم قویدو. یئددی یاشینا آیاق قویاندا، درس اوخوماق یئرینه، بوتون‌کاسیب‌لار و یوخسول‌لارا تای، بیر قارین چؤره‌یه ایشله‌مه‌یه باشلادی:
«یئددینجی باهارا قویاندا آیاق
باشلاییب ایشله‌دیم یوخسول‌لار سایاق
خلورچی وئردی‌لر خسیس هامپایا
بیر قارین چؤره‌یه، گاهدا بیر چایا»
1332نجی ایل ۱۵یاشیندا ایکن، یاشاییش شرایطیندن بئزیب بیر تیکه چؤره‌ک دالینا دوشن‌لرین‌کاروانینا قوشولوب، اودا اؤز دوغما یوردوندان، ائل اوباسیندا آیریلیب تهرانا گئتدی. تهراندا معاشینی تامین ائتمک اوچون مختلف ایش‌لره ال ووروب و نهایت بیر گوزگو قاییرما فابریکاسیندا دائمی ایشه مشغول اولور.
او معیشت و یاشاییش چتینلیک‌‌لرینه باخمایاراق اله دوشن فورصت‌لردن فایدالانیب و یازی ـ پوزی حدینده ساواد اؤیرنه‌رک، مطالعه ائله‌مک‌له ساوادینی آرتیریب و بیلیک‌لرینی گئنیشلندیریر.
اوشاقلیقدا ائشیتدییی ناغیل‌لاردان، عاشیقلارین ساز‌لاریندان، سؤز‌لریندن سوزولوب جانینا هوپموش شعر هوسی اونو اؤز آنا دیلیند شعر یازماغا یؤنلدیر. او باجاریغی قده‌ر چالیشیر و پوئزیا دونیاسی‌نین قابلیت‌‌لرینی و سیر‌لرینی اؤیره‌نیب، منیمسه‌یه‌ره‌ک درین بیر سئوگی و توکنمز ماراق‌لا اؤز آنا دیللی ادبیاتینا، شعره اوز گتیریر و بو ساحه‌ده چالیشیر.
1350نجی ایل‌لرین یاریسیندا «تورک‌اوغلو» رحمتلیک «نصرت‌اله فتحی – آتشباک»ین واسیطه‌سی ایله دوغما قوهومو شاعر مرادعلی قریشی «قافلانتی»ایله بیرلیکده، «دوقتور سلام‌اله جاوید»ین قوردوغو و ایل‌لر بویو مدنیتیمیزی قورویوب یاشادان «دوست‌لار گؤروشو» آدلی مدنی ـ ادبی اوجاغا دعوت اولوب و او درنه‌یین اشتراکچی‌لاریندان اولور. دوست‌لار گؤروشونون دؤورو ییغینجاقلاریندا سؤیله‌نیلن ادبی تنقید و تحلیل‌‌لرین تاثیریندن، خصوصیله ده ملی شاعریمیز «سهند»ین اونون اثرلری حاقیندا سؤیله‌دییی رای‌لر و باخیش‌لاردان، شاعر تورک اوغلونون یارادیجلیق قابلیتی داهادا چیچکله‌نیر و پوئتیک دوشونجه‌لری آرتیق موکمیللشیر.
واختی‌لا مدنی اوجاق‌لاردان الد ائتدییی تجربه‌‌لردن فایدانا‌لاراق ادبی محفیل‌لری قورماقدا تورک اوغلونون ده‌یرلی رولو اولوبدور. ۱۳۶۰نجی ایل‌لرین چتین گون‌لرینده اونون ائوی، مدنیتیمیزی قورویوب، ادبیاتیمیزی یاشادان‌لارین بیر چوخونا سیغیناجاق یئری اولموش و ادبی درنک‌لرین یارانماسیندا الیندن گلنی اسیرگمه‌میشدیر. او درین بیر قایغی ایلا ادبیاتیمیزا سئوگی بسله‌مکله یاناشی، اونو گنج نسله ده سئودیریب و عؤمرونون سونونا قده‌ر بیر مدنی عسگر کیمی آذربایجان ادبیات سنگرینی ترک ائتمه‌ییبدیر.
بو آز حجملی و قیسا یازی‌دا اونون یارادیجیلیق عالمینه وارماق امکانی یوخدور؛ آنجاق من بیر آذربایجان ادبیاتی ایله ماراقلانان و تورک اوغلونون اثر‌لری‌نین بیر اوخوجوسو کیمی دئیه بیله‌رم‌کی، خالقیمیزین، ائل ـ اوبامیزین یاشادیق‌لاری حسرت‌لر، نیسگیل‌‌لر و اونلارین تاریخی درد‌‌لری، جامعه‌میزده‌کی عیبه‌جرلیک‌لر، عدالتسیزلیک‌لر، جمعیتیمیزده‌کی معیشت چتینلیک‌لری و ائله‌جه‌ده اینسانی آرزوـ آمال‌لاری یاشادان اوره‌ک‌لرین چیرپینتی‌لاری، تورک اوغلونون یاراتدیغی آخیجی، ساده، صمیمی و توتارلی میصرا‌لاردا پوئتیکلشه‌رک، دؤنه به دؤنه شعر‌لرینده ترنم اولوب، سسلنمیشدیر و ائله بونون اوچوندور کی بو شعرلر اوخوجولار طرفیندن ده یوکسک سویه‌ده رغبت قازانمیشدیر.
تورک‌اوغلونون یارادیجیلیق محصوللاریندان «تپه یین داغی» (۱۳۵۸ – آیلدان‌نشری)، «آنا گؤزوم قان آغلاییر» (۱۳۸۷- اندیشه‌نو انتشاراتی) نشر اولوب، «چؤره‌ک دردی » و «چاراویماق چراغی» شعر مجموعه‌لری ایسه نشره حاضیرلانمیشدیر.
عؤمرونون سون ایل‌‌لرینده تورک اوغلونون ائل قایغیسی چکن و بشریتین سعادتی اوچون چیرچینان اوره‌یی خسته‌لییه توتولموش، و زحمتکش شاعرین ادبی درنک‌لرده فعالیتینه محدودیتلر یاراتمیشدیر. چوخ تاسفله همین خسته‌لیک سببیندن ده ۱۳۹۵نجی ایلین تیر آیی‌نین ۵نجی گونو حیاتلا ابدیلیک وداعلاشمیش و بیر گون سونرا عائیله‌سی‌نین، دوست‌لاری‌نین، آذربایجان ادبیات سئور‌لری‌نین و ادبی ـ مدنی درنک‌رین موشاییعتی ایله تهرانین بهشت زهرا قبیرستانلیغی‌نین بیرینجی قطعه‌سینده تورپاغا تاپیشیریلمیشدی. اونون جیسمی تورپاغا تاپیشیریلسادا، یادیگار قویدوغو صنعت اثرلری زنگین آذربایجان ادبیاتی خزینه‌سینده یاشاماقدادیر و یاشایاجاق دا. عزیز و شرفلی خاطیره‌سینه عشق اولسون.
مهر ۱۳۹۵
یئنی ائدیت: تیر ۱۴۰۲
• بو یازی‌نین ایلک واریانتی «آذری» مجله‌سی‌نین ۲۹ –نجو نومره سینده چاپ اولوبدور
