معاصر دونیا شعری‌نین آدلیم‌لاریندان بیری کورد مدرن شعر یارادیجیلاری‌نین تانینمیش سیماسی و ده‌یرلی اوغلو شیرکو بیکس‌دیر.
شیرکو بیکس۱۹۴۰دا سلیمانیه شهرینده مدنی بیر عائله ده دونیایا گؤز آچدی. آتاسی تانینمیش شاعیر فائق بیکس و آناسی ایسه آیدین و مدنی بیر قادین ایدی. شیرکو ۸ یاشیندا آتاسینی ایتیردی و ۱۳ یاشلاریندان عائله‌سینی ترک ائتدی و ادبی فعالیتلرله برابر اجتماعی و سیاسی چالیشمالارا قوشولدو. ۴۷ یاشیندا سورگون اولاراق, سوئدده یاشاماغا مجبور اولدو.
۱۷ یاشینا ایکن ایلک شعر کیتابینی نشر ائتدی. شیرکو بیرچوخ حئکایه, رومان, درام اثرلری و شعر کیتابلاری نشر اولونموشدور. او عینی حالدا گؤزه‌ل ترجومه‌چی‌ایدی. دونیانین بیر چوخ شاعیر و یازیچیسیندان او جومله‌دن: لورکا و هیمینگوی‌دن ترجومه‌لر یایمیشدیر.
شیرکو بیکس ادبی –اجتماعی فعالیتلرینه گؤره سوئد یازیچیلارینین «توخولوسکی» آدینا دونیا مقیاسلی جایزه‌سینی قازانمیشدیر. قید ائتمه‌لی‌ییک کی بو جایزه هر ایل سورگونده یاشایان شاعیر, یازیچی و عالیم انسانلارا وئریلیر. شیرکو عینی حالدا ایتالیانین انسان حقوقلارینی قورویان کومیته طرفیندن فلورانس شهری‌نین فخری وطنداشی آدینا لاییق گؤرونموشدور.
بیکس ۱۹۹۱ ده اؤلکه‌سینه قاییتدی و مدنی – سیاسی ساحه‌لرده فعالجاسینا اشتراک ائتدی و سونرالار «سه ردم» آدلی بیر یایین ائوی آچدی؛ اوردا بیر چوخ کیتابلار یایدی.
شیرکو بیکس ۷۳ یاشیندا خرچنگ خسته‌لییدن استکهلم خسته‌خاناسیندا مرداد آیی‌نین ۱۳ده آشاغیداکی وصیت‌له دونیامیزدان کؤچدو:
“دوغروسون ایسته‌سه‌نیز؛ من بو شهرین، تپه‌لری یاخود مشهور مزارلیق‌لاری‌نین هئچ بیرینده تورپاغا تاپشیریلماق ایسته‌میرم. بیرینجی اونا گؤره کی بوردا بوش یئر قالمامیشدیر؛ ایکینجیسی ایسه من هئچ واخت شولوق یئرلری سئومه‌میشم. شهریمیزین شهرداری اجازه وئرسه اگر, منی سلیمانیه‌نین ۱۹۶۳ – نجی ایلینین شهیدلری‌نین هئیکل‌لری یانیندا باسدیرین (اورانین فضاسی منیم اوچون لذت وئریجی‌دیر؛ من اورادا داریخمارام!)
من سئویرم اؤلندن سونرا، شهریمین انسانلاری‌نین موسیقی صدالاری، رقص‌لری و بو پارکین گؤزه‌للیک‌لری ایله باش – باشا قالام, قوشالاشام.
ایسته‌ییرم کیتابخانامی، شعیر کیتابلاریمی، شکیل‌لریمی بیر کافه تریادا، بالاجا بیر باغچادا، مزاریمین یانینداجا تشکیل ائتسینلر. شاعیرلره, یازیچی‌لارا، سئویب، سئویلن اوغلان- قیزلارا پاتوق اولسون. اونلار منیم قوناقلاریم اولسونلار! من ایندیدن، بو صحنه‌لری بیر رؤیا اولاراق گؤرمه‌یی سئویرم.
ایسته‌ییرم سازین اوره‌ک اوخشایان صدالاری آلتیندا، علیمردانین ماهنی‌لاری و موغام‌لاری “الهی وطنیمی آباد ائله” هیمنی ایله کوردوستانین بایراغینا بوکولو تورپاغا تاپشیریلام.
ایسته‌ییرم منیم تورپاغا تاپیشریلما مراسیمیم ده، یاسیمدا موسیقی چالینسین. شهریمین صنعتکارلاری‌نین تابلو‌لاری تورپاغیم اوزه‌رینده قویولسون.
من ایسته‌ییرم من اؤلندن سونرا “بیکس” آدینا ایللیک بیر ادبی جایزه یارادیلسین و اونو ان گؤزه‌ل شعر کیتاب‌لارینا وئرسینلر. آدی چکیلن جایزه نین بوتون خرجی منیم ارثیمدن اؤده‌نیلسین“!
شیرکو بیکس جسما دونیادان کؤچسه‌ده شعرلری ایله یاشاماقدا و تؤره‌مکده‌دیر. چونکی اونون شعر دیلی، بدیعی یارادیجیلیق دونیاسی، ائله رنگارنگ، انسانی و سئویملی‌دیر کی هیچ بیر سرحد تانیمادان بوتون اؤلکه‌لرده، بوتون دیل‌لرده سس‌لنه بیلیر. شاعرین شعرلرینده دؤروموزده کی انسانین عذاب و اضطراب‌لاری، ایستک و آرزولاری، مبارزه و دیره‌نیشلری، سئوگی و محبتی دولغون بدیعی افاده واسطه‌لری ایله اؤز بدیعی عکسینی تاپمیشدیر. او دوغما یوردو کوردوستانی دلیجه‌سینه سئودیگی قده‌ر، بوتون دونیانی سئویردی. اونون شعرینده انسان سئورلیک, دولغون بویالار، یئنی بدیعی تصویر واسیطه‌لری، بدیعی دئییملر و ترنوم اوصول‌لاریلا افاده اولونموشدو.
شیرکونون شعرلرینده غرب‌له شرق یئنی انسان تفکرو ایله، ان قدیم بشری دوشونجه‌لر بیر- بیرینه قوووشور، تزه- تر انسان قلبینه یول آچان، انسان اوره‌یینی اوخشایان و دوشونجه‌لرینه آیدینلیق بخش ائده‌ن شعرلر بیچیمینده تجسوم تاپیر. شیرکو شعرینی اوخویاندا، اونون کیچیک شعرلرینده بؤیوک دونیالاری کشف ائدیرسن، دوشونورسن، درین خیاللارا دالیرسان, اؤزونده شعره قوشولوراق، شعرلشیرسن, انسانلاشیرسان و شیرکو شعرینی اوخودوغون اوچون، اؤزونو خوشبخت سانیرسان.
شیرکونون شعرلری چوخداندیر کی ایراندا یاییلیر. اونون شعرلرینی فارس دیلینه سید علی صالحی، فریادشیری، عزیزناصری، محمدرئوف مرادی، رضاکریم مجاور، مریوان حلبچه‌ای ترجومه ائتمیشلر .
من شیرکو شعرلری ایله ایللر قاباق تانیش اولدوم, سئودیم, اوخوماق‌لا بدیعی لذت آلدیم، آییریلمادیم، هردن – هردن اونلاری آنا دیلیمیزه ترجومه ده ائتدیم. منه ائله گلیر کی کورد شعری فارس دیلینده اورژینالینا داها یاخین سسلنیر, اونا گؤره فارس دیلینده کی ترجومه‌لری اساس گؤتوردوم. انگیلیس دیلینه ترجومه اولونموش بعضی شعرلری ایسه گؤزدن کئچیردیم, آنجاق اساس منبعلریم فارسجا ترجومه‌لردیر.
من، شیرکو بیکس دن بیر دفترلیک آذربایجان دیلینه شعر چئویرمیشم. ایندی اونلاردان بیر نئچه‌سینی سیز عزیز اوخوچولارا تقدیم ائدیرم:
اؤیود
چوخ شئیلر وار کی :
پاسلانار، چورویر
اؤلر
اونودولار
تاجلار
داش‌قاشلی عصالار
شاهلارین تاختلاری کیمی !
چوخ شئیلرده وار کی :
پاسلانماز،
چورومز
اؤلمز
اونودولماز
چارلی چاپلی‌نین
بؤرکو
عصاصی و
باشماقلاری کیمی!
***
شعر
شعر
سئوگی آنی
گؤیرچین نغمه‌سی‌دیر
شعر
یاغیشدا
کپه‌نک قانادی‌دیر
شعر
یال–یاماجلارا، دوزلره اله‌نن
اولدوزلارین توزودور
و شعر
اوشاقلارین بارماغی‌دیر
کوردوستانین جهننمینده
و
روواندانین ایتگین مزارلاریندا !
***
آیریلیق
گولو آییرسالار اگر
شعرلریمدن
دؤرد فصیلین بیری اؤلر
سئوگینی آییرسالار اگر
دؤرد فصیلین بیری اؤلر
چؤره‌یی آییرسالار اگر
دؤرد فصیلین بیری اؤلر
آزادلیغی آییرسالار اگر
اؤلر بوتون فصیللر
اؤلر زامان
اؤلرم من !
***
بیر–بیری‌نین آردی
یازیرام: یارپاق
اوخویورام: مئشه
یازیرام: دامجی
اوخویورام: دنیز
بوغدا دنه‌لری اووجلاریمدا سونبول‌لنیر
بؤیوک خرمن اولور سینمده
بیر قیزین ساچی‌نین بیرجه تئلی
دفتریمین آراسیندا !
و بؤیوک سئوگی ایچیمده
باخ ائله بو آن کیمی
گوزه‌ل بیر شعر زمزمه‌سی جانیمدا
و
یوردوم کوردوستان یانیمدا.
***
ارث
کهلیک اؤلرکن
داغا
بیر قاققیلتی باغیشلاییب
گئدیر
آری اؤلرکن
باغا
ان شیرین اؤپوشلرینی
باغیشلاییب
گئدیر
طاووس اؤلرکن
یادگاری قالسین- دئیه
الوان له‌لک‌لرینی
باغیشلاییب
گئدیر
بیر مارال اؤلرکن
اؤزوندن
ان عطیرلی میشک‌لر
باغیشلاییب
گئدیر
و من
اؤلدویوم آندا
سیزه
کوردوستانی ان گؤزه‌ل سؤزلرله
باغیشلاییب
گئده‌جه‌یم.
***
گؤروش
گئجه‌لرین بیرینده
گؤزلریمین بیرینی
قارانلیقدا
گؤرمز قوشا باغیشلادیم
گونلرین بیر گونو
اللریمین بیرینی
جنگده
بوداقلاری سیندیریلمیش
آغاجا باغیشلادیم
و باشقا بیر زاماندا
ایاقلاریمین بیرینی
بومباردماندا یاریدا قیریلمیش
بیر یولا باغیشلادیم
زامان کئچدی
باشقا گونلر گؤردوم
ایندی او قوش گؤروشومه گلمیش
منه
ایکی گؤر‌ه‌ن قاناد و ماوی گؤی
گتیرمیش
و زامان کئچدی
باشقا گونلر گؤردوم
ایندی او آغاج گؤروشومه گلمیش
منه رؤیالاردان کؤکلر و اردیبهشتدن
بیر اومید گتیرمیش
زامان کئچدی
باشقا گونلر گؤردوم
ایندی او ایشیقلی یول گؤروشومه گلمیش
منه بوتون صاباحلارین
مقصدی‌نین
آچارینی گتیرمیش
یول
یئر
یانار داغلاری دوغدو
و یانار داغلار
کوردوستانی .
کوردوستان
آراراتی دوغدو
و آرارات
کوردو
ایندی ایللردیر کی،
کورد
ایکی، ائکیز ناغیلا بویلودور:
مبارزه، مظلوملوق، کؤچمه یولو، چتینلیک و دؤیوش!
و بو یولون آیریچیندا
ییلماز گونئی
دوغولدو.
- یول، ییلماز گونئی‌ین دونیا شؤهرتی قازانمیش فیلمی‌نین آدی‌دیر
- آرارات داغلار سیلسیله‌سی
***
تونئل
بو یئر آلتی،
بو غربت، بو یالقیزلیقدا
غریب بیر قاطارام
واگونلاری هر گون
هئی گئدیر…. هئی گلیر
هئی گلیر…. هئی گئدیر
گؤزلمه دوراجاغیندا
ویداعلاشما دوراجاغیندا
یورقونلوق دوراجاغیندا
سایسیز قاپیلاری آچیلیر.
سونا چاتماز بیر تونئل‌دیر غربت!
پس بو قاطار
هارا آپاریر منی کی :
آن با آن
گؤزلری‌نین ایشیغی سؤنمه‌ده‌یر.
بو قارانلیق تونئلده
بو غربتده، یالقیزلیقدا
تکجه منی آپاریر
منی آپاریر
آپاریر…!
***
اوزبه اوز
..
ساعات اون ایکی گئجه یاریسی
دوست
کورد
کدر
جوت، دونیا، بارماقلیقلار
ساعات اون ایکی گئجه یاریسی
میز
ایشیق
سیغار
سوز، آیریلیق، بارماقلیقلار.
سن…ایکی گؤزوم
دؤزوملو یوردوم
کوردوستانیم.
ساعات ایکی یا اوچ، سحر
آوارالیق
کاغاذ
قلم
میز، دالغینلیق و کدر
شفق واختی
بیر توپا سیغار کؤتویو
توستو – دومانلی بیر اوتاق
شاعیر یوخلامیش
و
یاواش– یاواش اویانماقدا
سؤزلر
***
کؤنولداشلیق
بیر آخشام چاغی
اوچ نفر کؤلگه ده
دیواندا اوتورموشلار پارکدا
بیری کور
بیری کار
بیری لال.
کور ،کارین گؤزویله گؤرور
کار،لالین قولاغیلا ائشیدیر
و لال اشاره ایله آنلاییر
کؤنولداشلیق انسانلارین ایشیدیر
هر اوچو
بیرگولو اییله‌ییردیلر.
2 پاسخ
یاشاسین ،ائلیمیزین و دیلیمیزین قایغی کئشی اوستاد حسن ایلدیریم! چوخ گؤزل و آخیجی ترجومه لر اوخودوم شیرکو بیکسین شعرلریندن.
چوخ ساغ اول‌ـون حسن ایلدیریم جناب‌لاری. بو وئردیگیز تانی‌ـتیم چوخ ده‌یه‌رلی و شعر ترجمه‌سی چوخ گؤزه‌ل‌دیرله‌ر.