هامیسی قیشین سوچودیر
سحر خیاوی
(بؤیوکلرین و اوشاقلارین دیرلی معللیمی صمد بهرنگی‌یه‌ سونولور)

او ایل قیش چوخ سَرت کئچیردی. نئجه دئیرلر توپوروردون هاوادا دونوردو. نوودانلاردان قالین قندیللر آسلانمیشدی. شیددتلی قار کندلرین یولونو شَهَره و شَهَرلرین یولونو بیربیرینه باغلامیشدی. محنت آباد کندینین هامیسینا خصوصیله یوخسوللارا چتین گونلر کئچیردی.
او یوخسول عائیله‌لرین بیری «صمد»گیل ایدی. صمد آلتینجی صینیفده درس اوخویوردو. قارین چوخلوغوندان بلکه بیر هفته ایدی مکتبلری تعطیله چکیلمیشدی. ائوین سیخینتیلی گونلری صمدین بالاجا اوره‌یینی سیخیردی. کئچن ایل اکینه‌جکلرینی شاختا وورموشدو. آتاسینین الی او قده‌ر پول توتمامیشدی. آناسینین یاخشی و قووه‌لی خؤره‌ک یئمه‌دیییندن دؤشونده «سحر» باجیسی دویانا قده‌ر سود اولموردو. اوشاق گؤزگؤره‌تی آجیندان مله‌ییردی. آناسی تکجه اینکلرینین سودوندن کؤرپه‌یه امیزدیریردی. اوشاغین معده‌سی نه دن اینک سودونو گؤتورمه‌ییب بوتون قایتاریردی. آناسی چاره‌سیزلیکدن سولغون بالاسینی قاباغینا قویوب گؤز یاشی تؤکوردو.
بؤیوک باشلار بوتون فلاکتلری قیشا نیسبت وئریردیلر. «هامیسی قیشین سوچودیر» دئییردیلر. دیوارلاردا بوتون قیشا و شاختا بابایا ناله-نیفرین یازمیشدیلار. آمما صمد بو آلدادیجی سؤزلره اینانا بیلمیردی.
او آخشام دا بیرآز سوغانسو یاوانلیق ائله‌دیلر. روحی نظردن همشه یورغون آتاسی ائله دیرسه‌یینین آلتینا آتدیغی یاتسیقچادا خورولتویلا یوخلادی. آناسی تئز-توو سوفرانی ییغیشدیریب،قاب-قاجاغی صاباح ایستی سو قویوب یوماق اوچون، مطبخه آپاردی. سونرا سحری قیچینا سالیب حزین لای-لای میزیلدانا-میزیلدانا صمدین یاریمچیق قالان یون جورابینی توخوماغا باشلادی.
لای لای دئدیم یات آی بالام
قیزیل گوله بات آی بالام
قیزیل گولون چارداغیندا
آرزولارا چات آی بالام
لای‌لای….لای…لای
صمد بیر کونجه چکیلیب کیتاب دفترینی قاباغینا آچیب، اوخودوغو درسلری مطالعه ائله‌مه‌یه باشلادی. آنجاق خالقین و اؤزللیکله عائیله‌سینین فیکری اونو آزاد بوراخمیردی. بئینینده فیکیرلر پیرتلاشیق کلف کیمی ایدی. اوجونو تاپا بیلمیردی. آتاسینین قاش-قاباقلی و تئز قوجالمیش اوزونه باخدی‌. ساچ ساققالینا نه تئز دن دوشموشدو!! آتاسی او قده‌ر یاشلی دئییلدی. کند یئرینده تئز ائولندیکده هله بؤیوک اوشاغی صمد ایدی.
سولغون بنیزلی آناسی و بالاجا باجیسی سحره باخاندا اوره‌یی قان اولوردو.نه ائتمه‌لی ایدی؟ الیندن نه گلیردی کی؟!
بو فیکیرلرله صمد ائله کیتابلارین اوستونه اوزو اوسته دوشوب یوخلادی.
آناسی سحری یوخلاداندان سونرا ارینین و صمدین یئرینی سهمانلاییب اوستلرینه یورغان چکدی.
***
صمد سورتمه آیاغینا چکیب دیزدن قاردا گئدیردی. یولدا چوخ حئیوانلار سویوق و آجلیقدان تلف اولموشدولار. صمد الینده بیر دگَنَک شاختا بابانی تاپماغا و بو قده‌ر ظولوم و سرتلیگین نَدَنینی سوروشماغا گئدیردی.
الینه گلن قالین پالتارینی گئیسه‌ده، بوغازلی بورکوندن تکی گؤزو گورسنسه ده، سویوق ایلیک‌لرینه یئریییردی. آمما قارتال گؤزلری ائله کسیجی و جیددی باخیردی کی، شاختا بابانی تاپمایینجا و سورغوسونون جاوابینی آلمایینجا ائولرینه دؤنن دئییلدی.
آز گئتدی چوخ گئتدی ساوالان داغینین اَتَگینه یئتیشدی.
اوجادان «شاختا بابا» چاغیردی. سسی داغ-دره‌ده عکس اولوب نئچه دفعه بابابابابابااااااا چاغیردی. لاپدان داغ باشیندان سیجاق و مهریبان بیر سس گلدی: «سالام اوغلوم. بوردایام. داغین ذیروسینده. بو گون ده گرک شهرلره کندلره آغلیق اَله‌یم. ایشیم چوخدو. بورا گلمک لازیم دئییل. سورغون وارسا بویور، جاوابلارام».
صمد اوزو یوخاری باخدی. اوزو، ساچی ساققالی پامبیق کیمی آغ-آپ-آغ بیر قوجا گؤردو.
– سن شاختا بابا‌سان؟! قارلار اریمه‌میش اوست-اوسته یاغدیریبسان، یولاقلاری باغلاییب چایلاقلاری دوندوروبسان. ائرکن سویوق سالیب اکینه‌جه‌ییمیزی قیندا قورودوبسان. آنامین دؤشونون سودو یوخدو. «سحر» باجیم آجیندان صوبحه‌جن چیغیریر. به سنده اینصاف یوخمو کیشی؟!
بو سوزلری دئیرکن کؤوره‌لیب، سسی تیتره‌ییب، گؤزلریندن سویوق یاناقلارینا یاش سوزدو.
– کیم سنه من اینصافسیزام دئییب؟! من الیمدن گلن قار اله‌ییرم، یازدا چایلاقلار، بولاقلار سولو اولسون. گوللر چمنلر آغاجلار اوندان ایچیب هر یئر یاشیللیق، هر یئر آباد اولسون. بو یالان سؤزلره اویما گوزل اوغلوم، سو چوووخ باشلاردان لیل‌دیر. یالاندان منیم بوینوما ییخیرلار. منیم اینسانلارا حئیوانلارا بیتگی‌لره خیدمتدن ساوای بیر نیتیم یوخدو.
سن اونلار کیمی اولما، قارانلیقا، قیشا قارقیش یئرینه چیراق یاندیر بالامسان. قوی هر یئر ایشیقلانسین. قوی میللت پرده دالیندا کی اونلارا خائین اللری گؤرسونلر.
– دوغرو دئییرسنسه من نئجه بو ایشی گؤره بیله‌رم شاختا بابا؟
– سن بیلیکلی و ساوادلیسان صمد اوغلوم. گوزللیکدن، یاخشیلیقدان، مهربانلیقدان، یازدان، یاشیللیقدان، گونشدن یاز. سرت دووارلاردان جیغیر آچ گونشه. اینسانلارین بئینینی ایشیقلاندیر. اوندا گؤره‌جکسن اونلار اؤزلری خایینلری نئجه تانییاجاقلار. اونلاری یوردلاریندان قوواجاقلار. گئت منیم سؤزلریمی یولداشلارینا دا یئتیر. بوگون سیزلر سوروملوسونوز. اونلاردان کیمسه‌لری سن ایله یول بیر اولاجاقلار. گئت بالامسان گؤروم نئینیرسن. صمد هراسان یوخودان آییلدی. آلاتورانلیق ایدی. هاوا هله کامیل ایشیقلانمامیشدی.
آتا-آنا باجیسی شیرین یاتمیشدیلار.
صمد او گوندن آمما اؤنجه‌ کی صمد دئییلدی. بالاجا چیینینه سانکی داغ چاتمیشدیلار.
یوخوسونا چوخ فیکیرلشدی. آخیر اونو تکی معللیمینه دئدی بلکه بیر یول گؤسترسین. معللیم صمدین یوخوسونو ائشیدرکن درین اوزونه باخدی. بو جیلیز اوشاغین چیگنینه آداشی صمد عمی‌نین سوروملولوغو قویولموشدو. معللیم صمد عمینی یاد ائدرکن گؤزلری یاشاردی. اوندان صمده دانیشدی. سونرا دئدی:
– صمد اوغلوم بوینونا آغیر یوک قویولوب، بو سوروملولوغا هر آدامین لیاقتی اولماز. آغریلاری چکمه‌یه تابین وارسا بیسم‌ا… من بو یولدا سنه یاردیم ائده‌جم. بو یولو باشلاماغا آداشین صمد معللیمین کیتابلارینی اوخوماغین گرکلی‌دیر. صاباحدان من بیربیر اونون کیتابلارینی سنه گتیره‌جم. سنین ده ائلینه باشقا صمد اولماغینا اینامیم وار عزیز بالام. سن ده بیر گون صمدعمی کیمی یازاجاقسان. پارلاق گونش کیمی ائلینی ایشیقلاندیراجاقسان. اونلار بیزی باسدیردیلار، بیلمه‌دیلر بیزلر توخوموق، یئنی‌دن جوجَره‌ریک.
اؤیرتمن دانیشدیقجا بالاجا صمدین اوره‌یی سئرچه اوره‌یی کیمی تاپبیلداییردی. گؤزلریندن قیغیلجیم یاغیردی. نه قده‌ر…نه قده‌ر صمدعمی ایله آداش اولدوغونا گؤوه‌نیردی.