چیلله قارپیزی
صمد چایلی
چیلله گونو دولانیب، گون اورتانی آرخادا قویموشدو. «فتح‌اله» گزنه‌نین تاختا قاپسینی آچدی، ایچری گیرسین. بیر الی قاپینین بو تاییندا، او بیری الی اوتاییندایدی کی قاپی دؤیولدو. ناچار آیاق ساخلاییب، قاپی‌یا ساری دؤندو. اوجادان سسله‌دی:- «قاپی دؤین!»
تنگه‌ده‌کی سس‌وئردی:
– «آچ! منم»
فتح‌اله سسی تانیدی. قونشولارین بیری ایدی. قاپی‌یا ساری گئدیب، قیفیلی آچدی. قونشونو گؤرجک اونلا ساغ‌اوللاشدی. فتح‌اله بویورون گؤره‌ک دئجک، قاپی دؤین ایچری گیردی. حیه‌طین قاری، کردی قیراقلاریندان دووار دیبلرینه کیمی کوره‌نیب،سوپورلموشدو. قونشو، قارا باتمیش باشماقلارین کردی‌ده‌کی آغاجا چیرپتدی. ائلهکی قاردان سیلکه‌لندی، ائو یییه‌سینین ایسته‌گینه گؤره، ایچری کئچدی. ائوین ایچینده نئچه گیرده مژمئیی یئره دوزولموشدو. قونشو بیر بوش یئر تاپیب، اورادا اوتوردو. هله بیر شئی یئمه‌میش، ایچمه‌میش بیرده‌ن بیره سوروشدو:
– «آی اوغلان! دئیه‌سن آخشاما حاضیرلاشیرسان؟»
فتح‌اله جواب وئردی:
– «هه! آخشاما حاضیرلاشیرام. بیلمیرسن کی چیلله آخشاملاری حالیم نئجه ده‌یشیلر! بو آن‌لار اوره‌ییم قوش اولوب، گؤیلره اوچار.گؤزلریم اولدوزلار کیمی پار- پار پاریلدار. نه دئییم نه حالدان نه حالا قالارام! منیم یئریمده اولمویان بو حالیمی باشا دوشمز!»
قونشو، بوگون‌کی «فتح‌اله»نی گونده گؤردویو آداما اوخشادا بیلمدی. کیشی‌نین گؤزلریندن ایشیق النیردی، سئوینج تؤکولوردو. اوره‌ییندن دیغو دالغالانیردی. نفسی ایستیلیک سپیردی، سئوگی ایسته‌گی پوسکوروردو. اونون قانادی اولسایدی، اوچاردی. اونا گؤره‌ده «فتح‌اله»یا اوز توتوب دئدی:
– «هله‌کی آخشاما چوخ قالیر! ندن بئله تؤیوشمه توتوبسان؟ باخ گؤروم! بیر سؤز سوروشسام جواب وئره بیلرسن؟»
فتخ‌اله جواب وئردی:
– «هه! بیرآز واختیمیز واردیر. سؤزونو سوروش گؤره‌ک!»
قونشو دئدی:
– «باخ! بو مژمئیی‌لر گؤستریرکی مهربانلی‌لار بو ایلده قارپیز یئیه‌جک‌لر. آخی آی باشینا دؤندویوم! بو قده‌ر قارپیزی یای‌دان ایندییه کیمی نئجه ساخلاییرسان؟»
فتح‌اله بیرآز گؤزلرین قیییب، قونشونون اوزونه باخدی. یئرینده ترپنه- ترپنه گولومسه‌دی. اَل آتدی مژمئیی‌لرین بیرین بیرآز ایره‌لی ایتله‌دی. بارماغین قالدیریب، دئدی:
– «آی قاداسین آلدیغیم قونشو! سن هاچان بیله‌جکسن‌کی هر اوخویان ماللانصرالدین اولماز! هر آدام یای قارپیزین قیشا ساخلایا بیلمزکی! حتی اینکی ساخلاسادا، فتح‌اله اولا بیلمزکی! سؤزون دوزون آختارسان، بوستاندان گتیردیگیم قارپیزلاری، گزنه‌میزین دال یئرینده ساخلارام. اونلارین هامیسین سامانلیقدا قویلارام. نئچه دؤنه یئرلرینی ده‌ییشرم. دئیه‌جکسن بو ایشلری گؤره‌ن اولسا، یای قارپیزین چیلله‌یه کیمی ساخلایا بیلر؟ دیئه‌جدیم یوخ! ساخلایا بیلمز! نییه؟ اونا گؤره‌کی بو ایشلردن ساوایی، نئچه ایش‌ده من گؤره‌رم. او ایشلرده اوره‌ک ایشی‌دیر. آدی عشق‌دیر، آدی سئوگی‌دیر. من دئییرم، عشق‌سیز آدام یای قارپیزین قیشا ساخلایا بیلمز! بیلمیرسن بو اوچ- دؤرد آی دا من نئجه یاشارام. پروانه اولوب قارپیزلارین باشینا دولانارام. بو قارپیزی دیندیره‌رم، او قارپیزی دانیشدیرارام. بیر دانا بیر دانا یئرلرین ده‌ییشرم. قیزیشسالار اوست‌لرین آچارام. اوشوسه‌لر، اوست‌لرین اؤرته‌رم. بویلارینا نغمه قوشارام. گؤزه‌لیکملرین اؤیه‌رم. اؤیه- اؤیه نازلارین چکرم. هر بیرینه سئوگی باغلارام. هانسی‌سینا زای دوشرسه، آغلایارام. ساه قالانا گؤز تیکرم. اوزلرینی هر گؤرنده، گولومسرم. شن اولارام. اونلاری کؤرمکدن، مگر دویارام؟»
قونشو دئدی:
– «ایندی بیلدیم سنین ایشین نه حکمتین صاحبی‌دیر. ندن بئله قارپیزلارین ساه بالدان دا شیرین اولار. بس دئمه‌کی سن اونلارا سئوگی دادی قاتیرمیشسان. محبّت آرتیریرمیشسان. ایندی کی بئله اولدو، من دوروم گئدیم، سن‌ده اؤز ایشینده اول!»
فتح‌اله قارپیزلاری گزنه‌دن گتیریب، اونلاری مژمئیی‌لره قویدو. هامیسین بیر‌به‌بیر کسیب،قاچلادی. ائلهکی هاوانین قاشی قارالدی، اودا فانوسی یاندیردی. فانوس ایشغی آلتدا مژمئیی‌ده‌کی قاچلاری سایدی. سایی، دوز ایدی. اونلار بیرتنگه آداملارین، گؤره‌ردی. دولو مژمئینی خونچا کیمی قالدیریب، باشینا آلدی. ائودن تنگه‌یه چیخدی. ایلک قاپینین چاخچاخیسین چالدی. قاپی دؤیولن کیمی، ائوده‌کیلر اوشاقدان- بؤیوگه هامیسی سس وئردیلر. دئیه‌سن هامی اونو گؤزلورموشلر:
– «گلدیک فتح‌اله »
قاپینی آچدیلار. فتح‌اله قاپی دالیند دایانمشدی. مژمئینی باشیندان ائندیریب، دئدی:
– «تئز اولون. هره اؤز قارپیزین گؤتورسون!»
ائو آداملاری بیر‌به‌بیر، بیر قاچ قارپیز گؤتوروب، مبارک اولسون دئدیلر. «فتح‌اله» دا اونلارا چیلله‌ز مبارک اولسون دئدی. سونرا، خونچاسین باشینا قالدیریب یولا دوشدو. او بیری قاپینی دؤیدو. اونلاریندا قارپیز پای‌لارین وئردی. اوندان سونرادا وورغون کیشی بیر مژمئیی قارپیزی قورتاردی، قاییدیب او بیری مژمئینی گتیردی. چوخ کئچمه‌دی‌کی بیر«مهربان»ی آیاقدان سالدی. هامی بیر قاچ قارپیز ایله آغزین شیرین ائله‌دی. چیلله سویوغونا سینه گردی.
سونونجو مژمئیی قارپیزدان بوشالاندا، گئجه اولموشدو. هاوا قارالمیشدی. ائولردن قوللوقچولارین ایشیغی ساچیلیردی. دئییب گولمک سسی گلیردی. فتح‌اله بوش مژمئیی‌سی ایله ائوه قاییتدی. مژمئیی‌لری یودو، اللرین سووا چکدی. گلدی کوذسونون توونا دوشوب، دیرسکله‌ندی. ائوده‌کیلره دئدی:
– «ایندی اوره‌ییم یئرین آلدی. ایچریم ساکیت‌لشدی. دئیه بیلرم‌کی بو چیلله گئجه‌سی‌ده «مهربان» دا بیر نفرده قارپیز یئمه‌میش قالمادی! قارپیزیمیز آزدا اولسا، آنجاق هامییا بیر قاچ یئتیشدی.
