بيت قابيغي
عليرضا ذيحق
دخيلي سينديرديم و قره پوللاري جيبيمه دولدوروب, گؤتورلنديم سينَمايا. دوققوز ياشيندايديم. جومموشدوم فيلمين سئيرينه. مودلو, پوزلو گؤزل بير قيز ويريلميشدي كاسيب بير اوغلانا. او اوغلان قيزين باشينا چوخلي مصيبتلر گلركن، گؤز ياشلاريم سئل كيمي آخيردي. هردن ده هيچقيرتيلار ايچره، گولمكدن آز قالا قيريليرديم. نييه كي فيليم ده “تقي پلنگ” آديندا دوزلو بير كيشي وار ايدي كي سئوگيليسي “ويتامين”له چاليب اويناركن هامينين گولوش سسي قولاقلاري جينگيلدهديردي. فيلمه دفعهلرجه اوّل دن آخيرا باخديغيم ياديما گلسه ده، هاچان ياتديغيم هئچ ياديما گلمير. فقط اونو بيليرم كي آتام قولاغيمدان ياپيشاراق، مني سورويه – سورويه يوخودان آييلتدي و تَپيك گوجونه آتدي ائشييه. آغيز بورنوم تيليت قان اولاراق گؤردوم گئجهدي و آنامین گؤزلري قان چاناغينا دؤنوبدي. آنام مني باغرينا باسيب فايتونا مينديرركن آتام دا آغزيندان چيخاني دئييردي.
“داش آغلييان” مسجيدينه چاتديقدا ، فايتونچو داياندي و من آغلايا آغلايا آنامين چاديراسيندان ياپيشيب يولا دوشدوم. ائوه چاتديقدا يئنه اونون قوجاغينا قيسيليب هؤنكور – هؤنكور آغلاركن، آتام ميتباخداكي ايپلردن آسيلميش قيرميزي بيبارلاردان بيريني قوپارداراق او بيري اوشاقلارا كي مندن باشقا يئدديسي ده وارايدي عيبرت اولسون دئيه اووجوندا اَزدي و گلدي منه ساري. آغزيمي بركدن يومسامدا آخيردا آچيلدي و آجي بيبارين دَنهلري ديل بوغازيمي ائله يانديردي كي گؤزلريمدن اود قالخدي. آنام منه گيزلينجه گول قند وئريب اؤز يانيندا ياتيرتسادا، نئيلهسم ده صوبح اذاني نا جان ياتانماديم. آمما آنامين دوعالاريني ناماز اوسته ائسيده ركن ، بالا – بالا گؤزلريم آغيرلاشدي و اؤزومو تاپانا، گؤردوم كوچهميزين باشيندا كي داش كؤرپو ده ،” اؤلو يويان بيت قابيغي ” اوتوروب مني گؤزلهيير. اونو گؤرركن قورخدوم قاچديم كي بير دن بيره دَيديم فالا باخان عرب آغايا. او آغير – آغير قيچلارني يئرده سورويركن جيبيم ده كي خيردا پوللارين سسيني ائشيدهرك مني چكدي خان كَر وانساراسينين آغزينا و تك دستهلي گؤزلويونون آلتيندا، ايري گؤزلري گولهرك دئدي:
“پوللاريني وئر منه كي بو گون سوفته سندندي. ايندي تاس آتيب كيتاب آچاجايام كي گؤرهم طالعينده نه لر وار!”
او تاختا تاباغيني آچيب دؤشكجهسينين اوستون ده اوتوراراق آنا ددهمين آديني سوروشوب ميس تاسلاري بوروش جاما آتدي :
” سن بؤيوك بير كيشي اولوب اورهيينده كي آرزولارين بير آزينا چاتاجاقسان، بير آزينادا يوخ . اؤلو يوياندان دا قورخما كي اودا اونون چؤرهك آغاجيدي. قورخسان قورخ ايكي اوزلولردن !”
عرب آغا سورا منيم پوللاريمي قايتاراركن دئدي: “ددهن بيلسه كي بير قيران پول خَشليييبسن ، قورتولاجاغين اولموياجاق. ددهن ابراهيم خليلي من سندن ياخچي تانيرام. سن جهنم گليب ياپيشاجاق منيم ياخامدان. چيغير باغيرا حؤوصلهم يوخدي. “
هاوا ياواش – ياواش ايشيقلانيردي كي من گئتديم توكانيميزي آچيب دؤشهيم كي فرشچي بازارين آغزيندا “پيشيك بيغي” گؤردوم. او ” عبديل فيشقاچي ” نين باشماقلارينا نال چالاراق اونلاري بُويويوردي. عبديلين ايشي ياي لاري آيران ساتماق ايدي و چييينلرين ده بؤيوك بير ميس گوروم دولانديراركن بئله دئيهردي :
” آيران دي بوزدي ياريسي سودي. ايش سن ده بودي ايشمهسن ده .”
پيشيك بيغ لا عبديل فيشقاچينين يولداشليقلاري منه چوخ عجيب گلدي. نييه كي عبديلين ايشلريندن بيري ده گون بويو بازاردا پيشيك بيغي جينلنديرمك ايدي. او پيشيك بيغين يانيندان كئچهرك ماويلداردي و پيشيك بيغ دا پينهچيليييني اؤتوروب باشلاردي اونو قاوالاماغا. آمما هر آغيز دان بير ماويلتي چيخديقدا، او بيلمزدي هايانا گئتسين كي آخيردا دئيينه – دئيينه قاييداردي ايشينين باشينا. ايشي قاتان عبديل اولسادا جماعت بير – بيرينه گؤز – گؤز ائديب معركهني قيزيشديرايديلار. آنجاق آرواد اوشاق بازارا چيخاراق و آل وئر شيرينلشديك ده، شوخلوقلار كسيلردي. آمما دوز بو واختلاردا دا ” بامادور ” تاپيلاردي. قوجا بير كيشي كي بامادور دئديكده باشلاردي يامان يوغوزا. آرواد اوشاق دا بيلهسينه كار ائتمزدي. واي وايلي ايدي كي بازار دا شولوغ اولا كي اوندادا لاپ اَنگي قيزيشاردي. ” الوان علسگر ” ده كي الده چوماغ شَهَري گزهردي، اونون سسيني ائشيدهرك توتماسي توتوب آزقالا دليلردي و گئديب ياپيشاردي ” يورقان علي ” نين يورقانا بنزهر چاكئتيندن كي نييه بامادوري اَزمك عوضينه ايشين اولوب” حوققا ماشا ” نان دئييب گولمك .
حوققا ماشا كي يايي قيشي قالين پالتووونو چيخارتماق بيلمزدي و ايشي اَل ده سيچان تلهسينن ماشا ساتماق ايدي، الوان علسگري گؤرهن كيمي جينلري توتوب دابانا قووت قاچاراق اونا پيس – پيس يامان لار دئيهردي.
آمما ايندي بازاردا هئچ بير هاي – كوي يوخ ايدي و ائشيديلن سسلر چؤرهكچي خانادان ايدي بير ده پيشيك بيغلا عبديلين اِهمالجا پيچيلداشمالاري. من كي آغزيم آجيشيردي و اؤلو يوياني گؤرندن بري اونون خوفي هله جانيمدان چيخماميشدي بيلمم نه اولدو كي بيردن بيره ماويلداديم و گؤتورلهنيب قاچاراق، پيشيك بيغ دوشدو داليمجا. قاچديم بؤركچو بازارا و اوردان خَرَزي بازارا كي پيشيك بيغ مني توت ها توت دا بيري ماويلداراق مني بوراخيب قاچدي اونون داليجا.
يئتيرميشديم توكانيميزا و آچاري ساليب قيفيلي آچاراق خفهيي قاغزاياندا گؤردوم رنگي روفوم آغارسادا، پارچالانميش دوداغيمدا بير نئچه دامجي قوروموش قان واردي. باشيمي آشاغي ساليب توز سيلكنله آينالارين توزونو آلاراق بيردن بيره بوتون آينالاردا اؤلو يويان بيت قابيغيني گؤروب ديكسهنركن باشيم دَيدي اونلارا. آينالار سيناركن تيكهلري پول – پول اولوب نئچه سي تانقيلدي باشيما. اؤزومه گلديك ده گؤردوم توكان دولدي آدامنان و مني ديشاري چكهرك علي قارقا تورباسينا ييغديقي جيریق كار كاغاذلارينان باشلادي باش گؤزومون قانين سيلمهيه. اؤلو يويان دا كي سحري گلميشدي بازاردان سيدير كافور آلا مني آتدي حامبال عابباسزادهنين پالاني اوسته. حامبال عابباسزاده مني مريضخانايا قاچيرداراق دئدي:
” آديم حامبال اولوب پالان گزديرسمده ايندييهجان حامبالليق ائلهمهميشم. اصلن من اگر حامبال اولسايديم سن يونگوللوك ده يوكي آپارا – آپارا بَيه زيققيلدارديم؟ بير زامان گؤردوم كي آدام لاردان بئزميشم و دئديم گرك آدامليقدان چيخام. اَليمي آغ قرهيه ويرمادان بير پالان آتديم چيينيمه و مني داها هئش كيم آدام حئسابلامادي. نييه كي كاسيبي بو دونيادا هئش واخت آدام حسابلامازلار. ايندي چوخ راحَتم. جماعت دلي بازدي و او زاماندان بويانا اعصابيم دا راحت . “
مريضخانايا چاتديقدا، پول وئريب قبض آلمادان مني معاينه ائتمهديلر كي عابباسزاده بيردن بيره مني اورا قويوب قاچدي، آمما چوخ چكمهدن گؤردوم ” جوما اخشامي ” نين اَلين دن ياپيشيب چكدي ايچَري. جوماآخشامينين مسجيدلرده باشماق جوتلهمهسين گؤرموشدوم و بيلهسينه سئفئه دييهرديلر. اونلار تئز قبض آليب مني آپارديلار دوكتورون يانينا. دوكتورون تاپشيريقينان باشيما بخيه ووروب، ايينهلر اَتيمي سانجاركن آنا – آنا دئييب بركدن چيغيرديم و گؤزلريمي آچديقدا گؤردوم آنام باشيم اوستوندهدير. اونون ياشيل گؤزلريني دانيشديقجا سئل آپاريردي و آتام دا گوله – گوله دئييردي:
” بيرده او اولار اوغورلوقجا سينامايا گئتمز. اؤزوده او سينامايا كي قاباغي دولودي قرهخال ساليب خوروز دؤيوشدورنلرينن.”
گؤزلريم قَرهلركن گؤردوم اؤلو يويان بير دسته آغ كفنلي آداملارلا گلير اوستومه و اونلاري آناما گؤسترهرك قيسیلديم قوجاغينا. اودا آتاما هيسلهنرك دئدي:
” بو اوشاغين باشينا هاوا گلمهسه ياخچي دي! قيرنيسليق دا بسدي و ديلنچيليييندن ال گؤتور. بير تئلويزيون آل كي اوشاقلار كوچه باجادان ييغيشيب ائوده بير ديلخوشلوقلاري اولسون. جومعهدن جومعهيه او خارابا توكانيدا بئش دَيقه باغلا بونلاري چيخات گزيب دولانماقا تا بو اوشاقلاردا بيلسينلر كي ددهنين ائله تك ايشي اوشاقي دؤيوب اوننان ايش چكمك دَييل. .. واللاه دابيخميشام . دئييرديم بو قَدر اوشاقي قويماياق اولسون كي، دئييردين مسجيد ده دئييرلر اوشاق سالديرماق يا حاميله اولماماق اوچون حب يئمك بؤيوك بير گوناهدي. ايندي ده باهانان بودي كي عاليملر دئييرلر داما آنتئن ويرماقينان مسلمان دامينا خاچ آسماقين هئش فرقي يوخدي. آمما بولورم كي همهشه سنه موهوم اولان بئش تومن جيبين پولودي. قورخوردون كي دوكتورا گئديب پول خَشلهيم و ايندي ده تئلويزيون آلميرسان كي جانيندان پول چيخماسين. آمما نوزول وئرنده به نييه هئچ او مسجيد ده ائشيتدييين سؤزلر يادان دوشمور؟ دوزي لاپ بئزميشم! سنين دردين مني اؤلدورمهسه ياخچيدي!”