سئرچه‌یه دؤنموش بولبول
علیرضا ذیحق
بیر پارا آدام‌لاری تانیماق چوخ چتیندیر. زامان کئچمزسه، کیمسه‌نین ایچ اوزو و نه جور آدام اولدوغو بیلینمز. گنجلیک دوستلوقلاریندان توت تا گئت هر او آدام کی اونو بت کیمی سیتاییش ائدیرسن. بیریسی کی زامان اونون نه قدر آنلاییشلی و مهربان قلبلی اولدوغونو گؤسترمیشدی بیر گون منه دئدی: «بیری اؤلمه‌یینجه و یا یاشلانمایینجا، اونون حاققیندا کسین قضاوت ائتمه! آدام‌لار تئز عوض اولورلار.»
بو سؤز ائله بئینیمده ایدی کی بیر گون چوخ سایقی دَیَر ساندیغیم بیرینین منه نه قدر خائینجه داورانماسینی آنلادیم. اورتا مکتبده تحصیل آلدیغیم ایللر فارس ادبیاتی معلیمی بیزه بیر یازیلی امتحان تکیلفی وئریب دئمیشدی کی «هر نه خصوصدا ایسترسه‌نیز اینشا یازین!» من ده او گون ندنسه دیل‌دن یازدیم. اینشام کی فارسجا یازمیشدیم بئلنکی جومله‌لرله دولو ایدی:
– بیر بولبولون گؤزل‌لیگی اونون نغمه‌سینده‌دیر. نغمه‌کارلیغی دیل آچینجا آناسیندان اؤیره‌نیب چح-چح وورماغی اونونلا مشق ائدیبدیر. سئحیرلی حنجره‌سی‌نین اعجازی دا ائله بونداندیر. بوتون دونیادا اولان قوشلار و حیوانلار دا بئله‌دیلر؛ آما اینسانلار ندنسه فرقلیدیلر. بیر پارا اؤلکه‌لرده آنادان اؤیره‌نیلن دیلی گؤزدن سالماق ایستیرلر. پاییزین ایلک گونو کی مدرسه‌لرین آچیلیش واختی‌دیر اونلارا ایشکنجه‌یه دؤنور. آدام گوجلو ذکاسی‌له اوخویور، اؤیره‌نیر و حتا بیر نئچه باشقا دیل باشاریر، آما آنا دیلی‌نین لذتی آیری بیر شئیدیر. اؤزه‌للیک گؤرور کی باشقا دیل‌لری راحاتجا یازیب اوخویا بیلیر، آما اؤز دیلینی نه کی باشارمیر، بلکه دانیشاندا دا اونا اؤزگه دیلی قاتیر. بونا گؤره من نئچه سری یوخودا گؤرموشم بیر بولبول اولسام دا، سئرچه سسی چیخاردیرام. حتا سسیم سئرچه سسینه‌ده دوز- عاغیللی بنزه‌میر. بو ایچین ده آنا دیلده دانیشمایینجا، کیتاب اوخومایینجا، ماهنی دینله‌مه‌یینجه، فیلم گؤرمه‌یینجه و شعرلر ازبرله‌مه‌یینجه آدامین لال‌لیغی داها یاخشی‌دیر…
یادیما گلیر بو دویغولارلا اینشامی یازیب بیتیرمیشدیم. دوز اون ایل اوستوندن کئچمیشدی و بیر نئچه دفعه سورغو سوآلا چکیلسم ده سببینی آنلامیردیم. آیدین آچیق دانیشمیردیلار و هئی سوآل ایدی کی سوروشوردولار. تا کی بیر گون استخدام اوچون چتینلیگه دوشوب منه صلاحیت وئرمیردیلر. هر یانا باش چیرپیپ جان آتسام دا و ایران عراق جنگینده داوطلب بیر عسگر کیمی ایشتیراک ائتسم ده، یئنه ایشیم دوزه‌لمیردی. تا کی بیر گون منه محترم بیر اینسان محرمانه حالدا دئدی:
– سنین هئچ موشکولون یوخدور؛ تکجه امنیت اداره‌سینده بیر ال یازین وار کی سنی بیر ناسیونالیست کیمی تانیتدیریر. چوخ دوشونسم ده عاغلیم بیر یانا چاتمادی. من بیر اینسان سئوه‌ر آدام ایدیم و سوی اوستونلویونه هئچ اینامیم یوخ ایدی. نامازیمدا، نیازیمدایدیم و سیاستله هئچ ایشیم یوخ ایدی. اؤلکه‌میز ایرانین اوغروندا حتا نئچه یول جنگده اؤلومدن قورتولموشدوم. بیر ایپ اوجو دالیجایدیم کی گؤره‌م هازامان بئله بیر یازی یازمیشام کی خبریم یوخدور. چوخ چالیشیب شیکایت‌لر ائتسم ده بیری کی جبهه‌ده منله یولداش ایدی و ایش باشیندایدی مختصر حالدا بیله‌مه آنلاتدی کی «اؤنملی بیر شئی دئییل، بیر اینشادیر کی اون ایل اؤنجه کیلاسدا یازیبسان و معلیمیز بیر گوزاریشله بیرلیکده امنیت ایداره‌سینه وئریبدیر. انگل‌لر گؤتورلنمکده‌دیر و اؤنملی اولان سیزین ایندیکی دوروموزدورکی بیزه قبولدور.» بو آندا آنلادیم کی ایش کیمین ایشی ایدی و نئجه بیر معلیم اؤزونه ایجازه وئریب کی شاگیردلرین معصوم دویغولارینان اویناسین و حتا اونلارین گله‌جه‌یینی شیطانلیقلا خطره آتسین. چوخ چکمه‌دی منیم استخدام ایشیم جورلندی، آما او معلیم کی، گؤردوکده اَییلیب احترام ائد‌ردیم، گؤزومده ائله کیچیلدی کی او دوستوما حق وئردیم کی دئییردی: «زامان اؤتمه‌یینجه اینسانلار حاققیندا قضاوت ائتمه. هئچ کسدن بیر بّت دوزلتمه. آدام‌لار واردیلار کی دوننلری بو گونله فرقلیدیلر و حتا اونلارلا اولان اورتاق خاطیره‌لر ده سونرالار آدامی اذیت ائدیرلر.
