ساهر و اوختای آذربایجان شعرینده بیر دؤنوش نقطه‌سی‌دیرلر.
ساهر شعرین كلاسیك دورومون پوزوب، پوئزیامیزی سربست‌لییه دوغرو یؤنلتدی. بونونلا برابر، دانیشیق دیلین و یئنی مضمون‌لاری شعریمیزده نمایش ائتدیرمه‌یه چالیشدی.
اوختای ساهرین سنت‌لره قارشی چیخیشینی كامل‌لشدیردی. شعریمیزین درین‌‌لییه دوغرو دئوریلمه‌سینی تمل‌لندیردی. یئنی باخیش گتیردی شعریمیزه. آذربایجان مدرن شعری اونونلا دوغدو. اوختای‌ین بو اؤزه‌للیكده شعری چوخ اولماسادا، یول آچدی پوئزیامیزین مدرن‌لشمه‌سینه. یعنی مدرن شعریمیز قیلینج‌لا، كلاشینكف‌لا، مبارزه‌‌ایله باشلادی. ادبی دیلیمیزین جیلیز‌لیغینا رغماَ، زحمت آدام‌لارینین قورتولوشویلا ملیتیمیزین و كیم‌لیییمیزین قورونماسی گره‌كلی‌لییی یئنی دوغموش مدرن شعریمیزین مرامنامه‌سی مؤوقعینی تاپدی.
اوختای‌دان سونرا شعار‌چی‌لیق قاباردی و دیلین تئخنیكالی ایش وئریمی، ساده‌لنمیش و تك آنلاملی دیلین قاتی‌لیغیندا آوازیدی.
سونرا انقلاب اولدو، سونرا محاربه باشلاندی و شعریمیزین رئال حیاتین كله- كؤتورلویون داشیماقدا، آددا ـ بوددا تشبث‌لردن آرتیق مدرن تجربه‌سی اولمادی. آنجاق ایتیب باتمادی پارتیزان شاعرین ایزی. یئتمیش‌لره‌دك پوئزیامیزدا گؤزه گلیم ده‌ییشیك‌لر اولماسادا، یئنی سس‌لر گئت- گئده چوخالیر. باشقا باخیشلی گنج شاعرلر، عمومیت‌له ملیت-چی‌لیك شعاری‌له مدرن ایشلره یؤنلیر‌لر. عهده‌چی‌لیك پوئزیامیزی ترك ائتمیر، یعنی مدرنیزمین لیبرالیستی فلسفه‌د‌ن آلدیغی فردیتچی‌لیك و انسانین چالپاشیق دونیادا یالقیزجا بوراخیلماسی پوئزیامیزا یول آچا بیلمیر.
بیزیم مدرن شعریمیزین اؤزه‌للیك‌لریندن بیری‌ده اؤزه‌ل جمعیتیمیزدن قایناقلانان همین مسأله‌دیر. آنجاق اوختای‌ین شعیر مضمونونو اولوشدوران خلقی‌لیك‌له ملیت‌چی‌لیك یئرین وئریر بیر یؤنلولویه گنج شعریمیزده. كئچمیشده‌كی بیرلیك پوزولور، بعضاَ ادبی ترورلاردا باش وئریر. بئله بئله یارامازلیق‌لار گؤره بیله‌جه‌ییمیز ایش‌لرین قاباغین آلیر بعضاَ. تجربه‌لر آمما درینلشمكده. زامان كئچدیكجه یوكسك سویه‌لی شعیرلرین سایی آرتیر. آز حجملی دفترلر یئنی كیفیت‌له ایشیق اوزو گؤرور اوردا بوردا.
تنقیدچی‌لییین بوش یئری قاباریق‌لا گؤزه چارپیر. یئنی تئوریك اثرلر یاییلمالی‌دیر. تئوری‌یه مسلح اولمایان تنقید‌چی-نین گؤردویو ایش نقصان‌سیز اولمایاجاق یقین. آختاریش‌لار چوخالیر، ادبی نظریه‌لری عمومیت‌له فارس دیلینده یازیلان و همین دیله چئوریلن كتاب‌لاردان اؤیره‌نمه‌لی‌ییك. توركجه‌میزده یئری بوشدور بو كیمی اثرلرین. بونولا بئله بعضی تنقیدی مقاله‌لر درگی‌لرده و سایت‌لاردا یئنی احوال روحیه داشییاراق یاییلیر و ادبی ـ تنقیدی دارتیشمالارا باعث اولور. بو مقاله‌لرین ایلك تنقیدی تجربه‌لر اولدوغونا گؤره آخساقلیق‌لاری چوخ اولسادا، گونئی آذربایجان شعرینده یئنی بیر جیغیر آچدیق‌لارینا شبهه یوخ.
سونرا مدرن شعریمیز‌له برابر، پست مدرن شعریمیزین بایراغی‌دا اسمه‌یه باشلادی. یئنی‌چی گنج شاعرلرین بیر سیراسی بو یؤنته‌می ایزله‌دیلر. بو شاعرلرین بیر طرف‌دن تئوریك بیلیم‌لرینینن آزلیغی، دیگر طرف‌دن‌ایسه دونیا پست مدرن شعری‌له ایلگی‌لرینین دایازلیغی اونلارین یارادیجیلیق‌لارینی ائتكی‌له‌ییر.
بیزیم پست مدرن شعریمیز، هله باخمایاراق دونیا پست مدرن دوشونجه‌سینین انسانلارین معروض قالدیغی چتین‌لیك‌لره لاقید اولماسینا، اجتماعی ـ ادبی پرنسیپ‌لرین هامی‌سینا اعتناسیزلیق‌لا یاناشیب، ادبی دیلیمیزی‌ده ایسته‌مه‌د‌ن و بیلمه‌دن بایاغی‌لیغا یؤنلدیر. بیر پارا یامان یوووزلاری، یاراماز سؤزلری شعریمیزه آشیلایاراق، عمومیت‌له آنلاشیلمیش ادبی معیار دیلیمیزی پوزور. بیر گون تبریز دانیشیغینین كئشییینده دورور، بیر گون زنجان دئییمین قورویور، بیر گون‌ده استانبول توركجه‌سین.
منجه مصلحت اساسیندا دانیشیلمایان هر سؤزون قایناغی انسانلارین دونیا گؤروشودور. ائله پست مدرن شعری‌ده بئله‌دیر. لاكن گنج شاعرلریمیزه گلدیكده، اونلارین چوخو هر شئی‌دن اول یئنی‌لیك وورغونودورلار و بو چوخ‌دا سئویندیریجی‌دیر. ائله باخیش‌لارین تفاوتلی اولماسی‌دا سئویندیریجی‌دیر؛ سئویندیریجی دئییل، گره‌كلی‌دیر. انسانلارین فرقلی طبیعت‌لرینی یامسی‌لایان بونجا مختلف ژانرلی شعیر دفتر‌لریمیز بلكه‌ده حیاتین اؤزه‌ل‌لیك‌لرینه گوزگو توتور. بیزیم آوانگارد شعریمیزین گلوباللاشمیش پارلاق گله‌جگی‌ده، بیر بیریمیزی ائشیتمه‌یی باجارا بیلسك اگر، همین رنگارنگ‌لیك‌لردن دوغاجاق….
* ناصر داورانین “مدرن آذربایجان شعری” گئجه‌سینده‌کی دانیشیغینین متنی
