ساهر و اوختای آذربایجان شعرینده بیر دؤنوش نقطه‌سی‌دیرلر.
ساهر شعرین کلاسیک دورومون پوزوب، پوئزیامیزی سربست‌لییه دوغرو یؤنلتدی. بونونلا برابر، دانیشیق دیلین و یئنی مضمون‌لاری شعریمیزده نمایش ائتدیرمه‌یه چالیشدی.
اوختای ساهرین سنت‌لره قارشی چیخیشینی کامل‌لشدیردی. شعریمیزین درین‌‌لییه دوغرو دئوریلمه‌سینی تمل‌لندیردی. یئنی باخیش گتیردی شعریمیزه. آذربایجان مدرن شعری اونونلا دوغدو. اوختای‌ین بو اؤزه‌للیکده شعری چوخ اولماسادا، یول آچدی پوئزیامیزین مدرن‌لشمه‌سینه. یعنی مدرن شعریمیز قیلینج‌لا، کلاشینکف‌لا، مبارزه‌‌ایله باشلادی. ادبی دیلیمیزین جیلیز‌لیغینا رغماَ، زحمت آدام‌لارینین قورتولوشویلا ملیتیمیزین و کیم‌لیییمیزین قورونماسی گره‌کلی‌لییی یئنی دوغموش مدرن شعریمیزین مرامنامه‌سی مؤوقعینی تاپدی.
اوختای‌دان سونرا شعار‌چی‌لیق قاباردی و دیلین تئخنیکالی ایش وئریمی، ساده‌لنمیش و تک آنلاملی دیلین قاتی‌لیغیندا آوازیدی.
سونرا انقلاب اولدو، سونرا محاربه باشلاندی و شعریمیزین رئال حیاتین کله- کؤتورلویون داشیماقدا، آددا ـ بوددا تشبث‌لردن آرتیق مدرن تجربه‌سی اولمادی. آنجاق ایتیب باتمادی پارتیزان شاعرین ایزی. یئتمیش‌لره‌دک پوئزیامیزدا گؤزه گلیم ده‌ییشیک‌لر اولماسادا، یئنی سس‌لر گئت- گئده چوخالیر. باشقا باخیشلی گنج شاعرلر، عمومیت‌له ملیت-چی‌لیک شعاری‌له مدرن ایشلره یؤنلیر‌لر. عهده‌چی‌لیک پوئزیامیزی ترک ائتمیر، یعنی مدرنیزمین لیبرالیستی فلسفه‌د‌ن آلدیغی فردیتچی‌لیک و انسانین چالپاشیق دونیادا یالقیزجا بوراخیلماسی پوئزیامیزا یول آچا بیلمیر.
بیزیم مدرن شعریمیزین اؤزه‌للیک‌لریندن بیری‌ده اؤزه‌ل جمعیتیمیزدن قایناقلانان همین مسأله‌دیر. آنجاق اوختای‌ین شعیر مضمونونو اولوشدوران خلقی‌لیک‌له ملیت‌چی‌لیک یئرین وئریر بیر یؤنلولویه گنج شعریمیزده. کئچمیشده‌کی بیرلیک پوزولور، بعضاَ ادبی ترورلاردا باش وئریر. بئله بئله یارامازلیق‌لار گؤره بیله‌جه‌ییمیز ایش‌لرین قاباغین آلیر بعضاَ. تجربه‌لر آمما درینلشمکده. زامان کئچدیکجه یوکسک سویه‌لی شعیرلرین سایی آرتیر. آز حجملی دفترلر یئنی کیفیت‌له ایشیق اوزو گؤرور اوردا بوردا.
تنقیدچی‌لییین بوش یئری قاباریق‌لا گؤزه چارپیر. یئنی تئوریک اثرلر یاییلمالی‌دیر. تئوری‌یه مسلح اولمایان تنقید‌چی-نین گؤردویو ایش نقصان‌سیز اولمایاجاق یقین. آختاریش‌لار چوخالیر، ادبی نظریه‌لری عمومیت‌له فارس دیلینده یازیلان و همین دیله چئوریلن کتاب‌لاردان اؤیره‌نمه‌لی‌ییک. تورکجه‌میزده یئری بوشدور بو کیمی اثرلرین. بونولا بئله بعضی تنقیدی مقاله‌لر درگی‌لرده و سایت‌لاردا یئنی احوال روحیه داشییاراق یاییلیر و ادبی ـ تنقیدی دارتیشمالارا باعث اولور. بو مقاله‌لرین ایلک تنقیدی تجربه‌لر اولدوغونا گؤره آخساقلیق‌لاری چوخ اولسادا، گونئی آذربایجان شعرینده یئنی بیر جیغیر آچدیق‌لارینا شبهه یوخ.
سونرا مدرن شعریمیز‌له برابر، پست مدرن شعریمیزین بایراغی‌دا اسمه‌یه باشلادی. یئنی‌چی گنج شاعرلرین بیر سیراسی بو یؤنته‌می ایزله‌دیلر. بو شاعرلرین بیر طرف‌دن تئوریک بیلیم‌لرینینن آزلیغی، دیگر طرف‌دن‌ایسه دونیا پست مدرن شعری‌له ایلگی‌لرینین دایازلیغی اونلارین یارادیجیلیق‌لارینی ائتکی‌له‌ییر.
بیزیم پست مدرن شعریمیز، هله باخمایاراق دونیا پست مدرن دوشونجه‌سینین انسانلارین معروض قالدیغی چتین‌لیک‌لره لاقید اولماسینا، اجتماعی ـ ادبی پرنسیپ‌لرین هامی‌سینا اعتناسیزلیق‌لا یاناشیب، ادبی دیلیمیزی‌ده ایسته‌مه‌د‌ن و بیلمه‌دن بایاغی‌لیغا یؤنلدیر. بیر پارا یامان یوووزلاری، یاراماز سؤزلری شعریمیزه آشیلایاراق، عمومیت‌له آنلاشیلمیش ادبی معیار دیلیمیزی پوزور. بیر گون تبریز دانیشیغینین کئشییینده دورور، بیر گون زنجان دئییمین قورویور، بیر گون‌ده استانبول تورکجه‌سین.
منجه مصلحت اساسیندا دانیشیلمایان هر سؤزون قایناغی انسانلارین دونیا گؤروشودور. ائله پست مدرن شعری‌ده بئله‌دیر. لاکن گنج شاعرلریمیزه گلدیکده، اونلارین چوخو هر شئی‌دن اول یئنی‌لیک وورغونودورلار و بو چوخ‌دا سئویندیریجی‌دیر. ائله باخیش‌لارین تفاوتلی اولماسی‌دا سئویندیریجی‌دیر؛ سئویندیریجی دئییل، گره‌کلی‌دیر. انسانلارین فرقلی طبیعت‌لرینی یامسی‌لایان بونجا مختلف ژانرلی شعیر دفتر‌لریمیز بلکه‌ده حیاتین اؤزه‌ل‌لیک‌لرینه گوزگو توتور. بیزیم آوانگارد شعریمیزین گلوباللاشمیش پارلاق گله‌جگی‌ده، بیر بیریمیزی ائشیتمه‌یی باجارا بیلسک اگر، همین رنگارنگ‌لیک‌لردن دوغاجاق….
* ناصر داورانین “مدرن آذربایجان شعری” گئجه‌سینده‌کی دانیشیغینین متنی
