لیماندا دایانیب قاغایی قوش‌لاری‌نین ماراقلی اوچوشلارینا باش قاتدیغیم زامان، گویا منیم «غملی چؤهره‌م» هنده‌ورده گزن پاسیوانین دقتینی اؤزونه جلب ائتمیشدی. قاغایی‌لار شیکار ائتمک اوچون، ایلک اؤنجه تام سورعتله گؤیه میلله‌نیب لاپ یوکسکلیگه چاتاندان سونرا دؤنوب عین سرعتله اوزو آشاغا شیغییاراق، گلیب دیک باشلاری اوستونده سویا سانجیلیردی‌لار. قوشلار بو ایشلرینی نه‌قده‌ر تکرار ائتسه‌لرده آنجاق بوسبوتون فایداسیز‌ایدی.
سویون اوزو چیرکاب و قالین یاغ باغلایاراق، رنگی توتغون بیر یاشیلا چالیردی. سویون ایچینده جوربه جور زیر – زیبیل اویان- بویانا اوزوردو. او بوی‌دا لیماندا بیرجه دنه‌ده اولسون گمی گؤزه ده‌یمیردی. آنبارلار بوتون خارابالیغا چئوریلیب، یوک قالدیران جیهازلار پاسلانیب، دوشوب اویان –بویاندا قالمیشدیلار. سیچان‌لاردا بورداکی توستو باسمیش بینالاری ترک ائتمیشدی‌لر. ایل‌لر بویو ایدی کی بورانین علاقه‌سی هر یئرینن کسیلمیشدی. من قاغایی قوشلاریندان بیرینی گؤزومون آلتیندا یاتیرداراق، اونون اوچوشونو دقت‌له ایزله‌ییردیم. او بیر قارانقوش سایاغی، طوفانین عنقریبن اوز وئره‌جه‌یینی ظن ائدیب چکینه- چکینه سویا یاخینلاشاراق، هردن بیر جسارت ائدیب های- کوی سالا- سالا، گؤیه ساری میلله‌نیب او بیری قاغایی‌لارلا آیاقلاشماق ایسته‌ییردی. بو احوالاتی گؤرنده اوره‌ییمدن کئچدی کی: کاش جیبیمده بیر آز چؤره‌ک خیرداسی اولایدی، بلکه بو قوشلارین قاباغینا سپه – سپه، پیرتلاشیق اوزون بیر سیجیمی ییغیب قایدایا سالان کیمی، من‌ده او قاغایی قوشلارینی اوچدوقلاری او دار– داغینیق و موختلیف یؤنلردن چکیب چیخاریب، بیر ایستقامته یؤنلده بیلئیدیم. آنجاق نئیله‌مک من اؤزومده، او قوشلار کیمی آج و یورغون ایدیم. آنجاق غم – غصه‌لریمه باخمایاراق، اؤزومو خوشبخت حیس ائدیردیم. ائله بو خیالاردایدیم کی، بیردن – بیره گؤردوم چیگنیمدن بیر ال توتاراق، کسگین حرکتله منی فیرلادیب، امر ائدیجی بیر لحن‌له دئدی:
–          منیمله گلین!
اونون الینی چیگنیمدن یانا آتاراق آستاجا دئدیم:
–          اولمایا سیز ده‌لی اولوبسوز؟
آرخامدا دایانان کیمسه دئدی:
–          من سیزه خبردارلیق ائدیرم دانیشیغیزی گؤزله‌یین یولداش!
–          نه بویوردونوز آقا؟
او یان – پئرتی‌دن منه باخاراق، سسینی اوجالدیب هیرسلی – هیرسلی دئدی:
–          دقتلی اولون بوردا آقا! بیر زاد یوخدور،بیز هامیمیز یولداشیق!
من ناییلاش- ناییلاش خوشباخت باخیشلاریمی اوزاقلاردان چکیب دوز اونون جانسیز گؤزلرینه زیلله‌دیم. چوخ جیدی گؤرکمی واریدی. اوز- گؤزوندن تؤکولوردوکی، او، بوتون عؤمورونده، قارا مال کیمی، آغزیندا «قانون» کلمه سیندن ساوایی باشقا بیر زاد گؤوشه‌مه‌ییبدیر.
–          منیم نه گوناهین صاحیبی اولدوغومو بویورا بیلرسینیزمی؟
–          مه‌یر سنین او «غملی چؤهرن» خیردا بیر گوناهدیر؟
منی گولمک توتدو. آنجاق او گولمه‌دی. دوغرودان دا یامان هیرسلی ایدی. منه ائله گلدی کی، چون اونون دیشینه قاچغین آدام دان، فاحیشه آرواد دان، کئفلی ملواندان زاد دان بیر شئی ده‌یمه‌دیگی اوچون بئله هیرسلی‌دیر. آنجاق گؤردوم کی یوخ، قضییه چوخ جید‌دی‌دیر. ائله دوغرودان دا او منی یاخالاماق ایسته‌ییر:
–          منله گلین…
اعتیناسیزجا سوروشدم:
–          گوناهیمین نه اولدوغونو بویورا بیلرسینیر؟
جاواب یئرینه بیردن – بیره سول بیله‌ییمی قیفیل- زنجیرله باغلی گؤردوم. بیلدیم کی اودوزموشام. سونونجو دؤنه اولاراق سمانین گؤزه‌ل ماویلیینده جوولان وئرن قاغایی قوشلارینا باخیب، چالیشدیم کی جلد بیر حرکت‌له اؤزومو آتیم سویا. اؤز- اؤزمه دوشوندوم کی، دوشوب او کیفیر سودا بوغولماغیم منه مین پای تزه دن حبسه قاییتماقدان یئیدی. آنجاق پاسیوان ماجال وئرمه‌دن منی جلد بیر حرکت‌له ائله اؤزونه ساری چکدی کی دای قاچماقا ایمکانیم اولمادی. من بیر داها سوروشدوم :
–          من هانکی گوناهین صاحیبییم؟
–          قانونون تکلیفینه گؤره سیز اؤزوزده خوشباختلیق حیس ائتمه‌لی‌سیز!
بیلمه دیم کی نه واخت سسیم اوجالدی:
–          ائله اونسوزدا من اوزومو خوشباخت حیس ائدیرم.
باشینی توولایا – توولایا دئدی:
–          بس ائله ایسه سنده کی او « غملی چؤهره » نه‌دیر؟
–          چونکی سیز بویوردوغونوز، قانونون بو تکلیفی هله چوخ تزه دیر.
–          سیز نه دئییرسینیز ؟ اوتوز آلتی ساعات دان چوخدورکی، بو قانونا قول قویولوبدور و سیز بونو بیلمه‌لی‌سیز کی، هر بیر قانونا قول چکیلدیکدن ۲۴ ساعات سونرا او قانون اجرا اولمالی‌دیر.
–          بو تکلیفی من ایندی ائشیدیرم. بو ثوبوت، سیزی جزالاندیرماغین قاباغینی آلا بیلمز. چونکی، بو مسئله‌نی سیراغا گون بوتون روزنامه‌لردن، رادیودان و باشقا تئریبونلاردان اعلان ائده‌رک هامییا چاتدیریبلار و اوسته‌لیک طیاره‌لرله گؤیه چیخیب بو اعلانی بوتون شهرلرین، کندلرین، خییاوانلارینا، کوچه‌لرینه و اؤلکه‌نین بوتون داغینا، داشینا، دره‌سینه، چؤلونه، کؤوشنینه و…ده یاییبلار… بونا نه دئییرسن. هه؟ انشاللاه چوخ تئزلیکه بیلینر کی، سیز بو سون اوتوز آلتی ساعات‌ دا هارالاردا کئچیریبسینیز یولداش!؟
او منی بیر بوستان اوغروسو کیمی قاباغینا قاتاراق، ایته‌لییه – ایته‌لییه آپاریردی. حیس ائله‌دیم کی هاوا سویوقدیر. اینیمده پالتوووم یوخ ایدی. آجیمدان قارین – باغارساغیم باشلامیشدی قورولداماغا. بیردن- بیره باشا دوشدوم کی قانونون باشقا بیر تکلیفینه گؤره هله هئچ من اوزوموده قیرخمامیشام و باشیمین‌دا توکلری ائله او جور کیلکه‌لی قالیبدیر. خییاوانلار ساکیت ایدی.پولیس ادارسینه ده چوخ آز قالیردی. بیلیردیم کی، اونلار منی یاخا لادیقلارینا گوره تئزلیک له لازیم اولان ثوبوتو تاپیب و منی گوناهلاندیراجاق‌لار. جاوانلیق چاغلاریملا مین –بیر باغلیلیغی اولان خییاوانلاردا ن، کوچه‌لردن کئچدیکجه اوره‌ییم سیخیلیردی. اوره‌ییم همه‌شه بو کوچه‌لرده، بو خییاوانلاردان اوتوری اسیم – اسیم اسردی. اونا گؤره اؤزومله قرارا گلمیشدیم کی، لیمان دان آیریلیب بلکه گلیب بیر آز بورالاردا گزیب، دولانیم. آنجاق اوندا گؤردوکلریم هارا! ایندی گؤردوکلریم هارا! اوندا هر یئره کی باخیردین، بوتون بورالار، اوت – علف باسمیش، جور- به جور مئیوه آغاجلی، گول- آغاجلی، گوللو- چیچکلی،یام- یاشیل، آل- الوان صفالی باغ – باغاتلار ایدی‌لر. اما ایندیسه او باغ- باغات‌لارین هامیسی سؤکولوب، داغیلیب هامارلانیب، یئرلرینده جور به جور بینالار سالیناراق، تمامی ایله حربی قووه‌لرینین ایختیارینا گئچیریلیبدیر. هر هفتته‌نین سوت گونو، دوز گونو و چرشنبه گونلرینده حربی قووه‌لرینین بورادا کئچید مراسیملری اولور. بورادا دییشمه‌ین شئی تکی سمانین رنگی‌دیر. باخ بورانین سماسی دا، هاواسی دا، ائله اونداکی کیمی منی خوش حال‌لارا و شیرین رؤیالارا دالدیران همان سماء و همان هاوادیر. مئی ساتماغا ایزنی اولان بیر پارا مئی ساتان یئرلرده، اوز خوصوصی نیشانلارینی چیخاریب، گؤز قاباغینا قویموشدولار. بیر پارا پیوه ایچنلره‌ده ایزن وئره‌رک آدلارینی سیاهه‌لرده یازیب اوردا- بوردا دووارا یاپیشدیرمیشدی‌لار. یقین کی اونلار اؤز آدلارینی بو سیاهه‌لرده گؤرنده سئوینجلریندن اؤز دریلرینده سیغماییردیلار.
جاماعاتین اوز- گؤزونده بیر چالیشقانلیق و اویناقلیق هاله‌سینین ایفاده‌سی گؤزه چارپیردی. جاماعاتین گؤرکمینده کی بو خاصییت و ایفاده، پاسیوانی گؤرنده داها آرتیق گؤزه ووروردو. پاسیوانی گؤرنده اونلار هامیسی آددیملارینی یئیینه‌ده‌رک بیر –بیرلرینه، گولومسه‌ییب هر شئیدن راضی قالدیقلارینی آیدینجاسینا اؤز گؤرکملرینده عکس ائتدیریردی‌لر. بوتون قادینلار اؤزلرینی شن گؤسترمگه چالیشیردی‌لار. قانونون تکلیفینه گؤره، اونلار همه‌شه اوز چؤهره‌لرینده شن ایفاده گؤسترمکله برابر دولت فهله‌لرینی‌ده گئجه‌لر ساغلام و گومراه ساخلامالی ایدی‌لار. اونا گؤره ده همه‌شه اؤز ارلرینه دادلی – تاملی خوره‌کلر پیشیریب وئرمه‌لی‌ایدیلر.
من گؤروردوم کی جاماعات اؤزلرینی بیزدن گیزلتمک اوچون بیزه چاتیب – چاتمامیش چوخ باجاریقلا هره بیر جوره یولونو بوروب جلد سوووشوب گئدیردیلر. میثال اوچون، بعضیلری گیزلنه – گیزلنه بیر کونجه کئچیب بیردن پیزیخیر، بعضی‌لری سورعتله ماغازالارا سوخولور، بعضی‌لری ده قاچا – قاچا گئدیب بیر ائوه گیریب قاپی‌نین دالیندا گیزله‌نرک گؤزله‌ییردیلر کی بیز گلیب اوردان گئچیب گئدندن سونرا اوردان چیخیب گئتسینلر. آنجاق بعضی‌لری ده هئچ بیر زاد ائله‌مه‌یه باجاریق ائله‌یه بیلمیردیلر. میثال اوچون: بیز خییاوانین دؤرد یول آیرینجینی کئچنده یاشلی بیر کیشی بیزه راست گلیب نه قده‌ر اللشدیسه، بوروغو دؤنمه‌یه باجاریق ائلییه بیلمه‌دی. اونون سینه‌سینده معلیم‌لیک نیشانی واریدی. آرتیق او ایندی بیر سیرا قانونو تکلیف‌لرینی یئرینه یئتیرمه‌لی ایدی. بونا بینان ایلک اؤنجه، پاسیوانا باش اییب حؤرمت ائتسین دئیه، اؤز الی ایله اؤز باشینا اوچ بمبه‌چه گوبسه‌ییب، سونرا اوچ دؤنه دال- با دال منیم اوزومه توپوره‌رک دئدی:
–          خایین کوپه‌ی اوغلو دووزون بیری دووز!
و سونرادا سورعتله اوردان اوزاقلاشدی. بیلمه‌دیم، اونون بوغازینین قورولوقوندان ایدی یا هاوانین ایستی‌لیییندن ایدی یا نه‌دن ایدی؟ او منیم اوزومه چوخ توپورجک سالا بیلمه‌میشدی. قانونا موغاییر اولسادا، اؤزومدن آسیلی اولمایاراق پنجه‌ییمین قولوینان توپورجه‌یی اوزومدن سیلدیم. بئله اولدوقدا، پاسیوان هیرسله‌نیب بئلیمی یوموروغون اغزینا وئره‌رک، بوش بورومدن بیر ده‌وه دیزی ووروب آرام بیر لحن ایله دئدی:
–          بو، پولوسدان،سیزین اوچون،یونگول بیر جزا پاییدیر.
باجاریق ائله‌یه بیلمه‌ییب اؤزونو پاسیواندان گیزله‌ده بیلمه‌یه‌نین، بیری ده، اوطاغی‌نین پنجره‌سینی آچیب هاواسینی ده‌ییشمک ایسته‌ین، فاحیشه بیر قادین ایدی. قانونون باشقا بیر تکلیفینه گؤره ده، او بیزی گؤره‌ن کیمی اوچ دونه اؤز اووجونو اؤپه‌رک منه ساری هاوالاندیردی. منده اوز تشکورومی اونا بیلدیرمک اوچون اوچ دؤنه اونا باخاراق گولومسه‌دیم. بونلارین هئچ بیریسی پاسیوانین گؤزوندن یایینمادی. آنجاق اؤزونو هئچ ده اوندا قویمادی. و اؤزونو ائله آپاردی کی گویا بو ایشلرین هئچ بیرینی گؤرمه‌دی. چونکی کیشی‌لرده، ایشلمک ایشتییاقی‌نین سویه‌سینی یوکسلتمک بو قادین‌لارین ان اؤنملی و قانونو تکلیف‌لریندن بیری ایدی و بؤیوک آقالارین بویوردوقلارینا گؤره بو قبیل قادینلارین آزادلیغینا مانعه تؤرتمک اولمازدی. آنجاق ایه‌ر آیری بیر آدام بو قبیل آزادلیقدان ایستیفاده ائتسه‌یدی چوخ آغیر جزالانا بیلردی.
جمیعت شوناس و فلسفه چی، دوقتور «بیلای گووت» دا «فلسفه » آدلی دؤولتی بیر ژورنال دا بو مسئله‌نین اهمییتینه ایشاره ائده‌رک، دئییر:
–          بومسئله آزادلیغین اینکیشافیندا چوخ بؤیوک رول اویناییر. من اؤزوم ده دونن یوخ سیراغا گون پایتخته سفرده اولاندا بیر اکینچی‌نین ائوینین ایاق یولوسوندا همان مقاله‌نی تاپیب اوخودوم.
بیز پولیس اداره‌سینه تزه چاتمیشدیق کی بیردن – بیره بیر هیجان سیقنالی سسله‌نرک، مژده وئردی کی، بیر آزدان سونرا؛ اؤز- گؤزلرینده خفیف بیر خوشباختلیق اولان، مین – مین وطنداشیمیز ایشدن چیخیب خییاوانلارا تؤکوله‌جک‌لر. قانونون تکلیفینه گؤره بو خییاوانلارا تؤکولن‌لرین ده هامیسی منیم اوزومه توپورمه‌لی ایدی‌لر. اما نه یاخشی کی، بو سسله‌نن سیقنال، گونده‌لیک ایشین سونونو اعلان ائده‌ن سیقنال دئییلدی. بلکه باش وزیرین «صابین و خوشباختلیق» شوعاری اساسیندا، نیظافته حاضیرلانان،سیقنالین سسی ایدی.
من اورا گیرن کیمی، پولیس ایداره‌سینین سئمئتدن قایریلمیش بؤیوک قاپی‌سینین اویان- بو یانیندا دایانان، سیلاحلی گؤزتچی‌لر، منی اؤز تپیک‌لریینین آلتینا سالاراق، توفنگلرینین قونداقی ایلا باش – گؤزومه و بئل- بوخونوما تاپدایا- تاپدایا، قانونون بیرینجی مادهسینین گیریشی اساسیندا دئییله‌نه گؤره لاییغی قده‌ر نوازش وئردیلر.
ایندیسه بیز اوزون بیر دالاندا، بؤیوک – بؤیوک پنجره‌لری بیر- بیر آرخاردا قویوب اؤتوب گئدیردیک. بیزیم قاباقیمیزدا کی بؤیوک دمیر قاپی، بیردن- بیره اؤز- اؤزونه آچیلدی. معلوم ایدی کی بیزیم اورا داخیل اولاجاغیمیزی گؤزتچی‌لر قاباقجادان اعلان ائتمیشدیلر و بئله گؤرونوردو کی منیم اورا داخیل اولدوغوم چوخ بؤیوک بیر حادیثه ایدی. بلی،بیر حالدا کی، او گونلر، جاماعاتین هامیسی خوشباخت، باش آشاغی و اینتیظاملی ایدی‌لار و هره ده اللشیردی کی آلدیقلاری صابین پایلاری‌ایلا دا اؤز تمیزلیک‌لرینی قورویا بیلسینلر. البته کی منیم کیمی بیر خطاکارین یاخالانیب بورا داخیل اولماسی بؤیوک بیر حادیثه حئساب اولونا بیلر.
بیر اوطاغا گیردیک کی تقریبا، بوش ایدی. چونکی،اوردا بیر یازی ماساسی،بیر تئلفون دسته‌یی و ایکی دنه بوش صندلدن سونرا باشقا بیر شئی یوخ ایدی. من اوتاغین اورتاسیندا دایاندیم. پاسیوان بورکونو باشیندان گؤتوروب اوتوردو. اوطاغا آغیر بیر سوکوت حاکیم اولوب هئچ بیر حادیثه اوز وئرمه‌دی. اونلار همه‌شه بئله باشلارلار. حیس ائدیردیم کی اوزومون دریسی گئت به گئت ییغیشیب دارالیر. آج و یورغون ایدیم. منه ائله گلدی کی هر بیر زادیمی اودوزموشام. بیر آز سونرا، ایینلرینده، ابتدایی استینطاقچیلارین گئییمی اولان رنگی آ تمیش، اوجا بوی بیر کیشی اوطاغا گیردی. او کئچیب یئرینده اوتوروب گؤزلرینی منه ذیلله‌یرک سوروشدو:
–          ایشین…؟
–          معمولی بیر وطنداشام.
–          دوغوم تاریخینیز؟
–          مین دوققوز یوز بیرینجی ایل، ژانویه‌نین بیرینجی گونو.
–          آخیرینجی ایشینیز؟
–          محبوسلوق!
–          ایکیسی ده بیر – بیرینه باخدی.
–          بوراخیریلیش تاریخی و بوراخیریلیش یئرینیز؟
–          دونن، ۱۲ نومره‌لی بینانین ۱۳نجو سیللولو.
–          سیزین اوچون هایان دا قالماغا، ایزن وئریلیبدیر؟
–          پاییتخته.
–          بوراخیلیش حؤکمونوز؟
–          بوراخیلیش حؤکمومو جیبیمدن چیخاریب اونا ؤئردیم. او منیم بوراخیلیش حؤکمومو، دانیشدیقلاریمی یازدیغی کاغیذین،اوستونه سانجاقلادی
–          بوندان قاباقکی گوناهینیز؟
–          شن بیر گؤرکمده،اولدوغوم!
هر ایکیسی ده بیر- بیرینه باخدی. ابتیدایی ایستینتاقچی دئدی:
–          ایضاح ائدین.
–          قاباقکی دؤوروده، باش‌ناظیرین اؤلومو موناسیبتینه گؤره،تکلیف اولاراق، هامی ماتمده اولان گون، منیم «شن چؤهره‌م » پولیسین دقتینی جلب ائده‌رک منی یاخالادیلار.
–          جزانیزین مودتی؟
–          بئش ایل.
–          اینضیباطینیز؟
–          پیس.
–          عیلت ندیر؟
–          ایشه مئییلسیزلیییم.
–          توکندی.
سورغولارینی قورتاراندان سونرا، یئریندن قالخیت منه ساری گلیب، انگیمه بیر یوموروق زوللاماقلا، دیشلریمین اوچونو سیندیریب، آغزیما تؤکدو و بو ایش ده منیم سابیقه‌لی گوناهکار تانیندیغیما گؤره‌ایدی. ابتیدایی ایستینطاقچی اؤز ایشینی قورتاریب، اوطاغی ترک ائدندن سونرا، قهوه‌ای گئییمده اولان کوک بیر جاوان، اوطاغا وارید اولدو. او باش موستنطیق ایدی.
موستنطیق، بؤیوک موستنطیق، باش موستنطیق؛ بیرینجی قاضی، سونونجو قاضی، هامیسی بیر به بیر او کی وار، منی ووردولار. بونلارین هامیسی منی دؤیه – دؤیه، قانونو تکلیفلرینی یئرینه گتیریسینلر دئیه، پاسیوانلاردا باشاردیقلاری قده‌ر منی بدن نوازیشیندن فئیض‌یاب ائله‌دیلر. بئش ایل بوندان قاباق «شن چؤهره‌م » اوچون منه ۱۰ ایل حبس جزاسی کسدیک‌لری کیمی، ایندی ده «غملی چؤهره‌م» اوچون منه ۱۰ ایل حبس جزاسی کسدی‌لر.
من اؤز – اؤزومله قرارا گلدیم کی ایر ائله‌یه بیلسم «خوشباختلیق و صابین »شوعارینین آلتیندا اون ایل داوام گتیریب، دیری قالا بیلسم، چالیشاجاغام کی بو دؤنه موطلق چؤهره‌سیز بیر آدام اولام.
قیش:۱۳۹۰
قایناق:
کتاب «چهره غمگین من» نمونه‌هائی از داستانهای کوتاه آ لمانی
تورج رهنما
نشر چشمه.
ایضاح:
هاینریش بُل ۱۹۱۷ ینجی ایل، دسامبر آیی‌نین ۲۱ ینده کلن شهرینده دونیایا گؤز آچدی. او، دیپلم آلدیقدان سونرا، آلمان ادبییاتی‌نین تحصیلی ایله مشغول اولدی. محاریبه باشلانان کیمی، او عسکرلییه چاغیریلیب و تحصیلینی بوراخدی. او ۱۹۳۹ نجی ایلدن ۱۹۴۵ نجی ایله قده‌ر، محاریبه‌نین موختلف جیبه‌لرینده خیدمت ائده‌رکن دفعه‌لرله یارالاندی.
محاریبه قورتاردیقدان سونرا، او تحصیل‌له برابر، اؤز کیچیک حیکایه‌لرینی جور به جور ادبی مجله‌لرده نشر ائتمکله مشغول اولدی. یازیچی‌نین،«قاطار واخلی‌کن چاتدی» آدلی بیرینجی اوزون حکایه‌سی ۱۹۴۹ نجی ایل ده نشر اولدو. اوندان سونرا، بُل‌ین اثرلری بیر- بیرینین دالینجا چاپ اولدی. اونون اثرلریندن و تانینمیش رومانلاریندان،۱۹۵۴ ده چاپ اولان «گوزتچیسی اولمایان ائو »،۱۹۵۹نجی ایلده چاپ اولان «ساعات دوققوز یاریمداکی بیلیارد اویونو» ۱۹۶۳ده کی چاپ اولان «بیر دلقکین دوشونجه‌لری» و ۱۹۷۱ ده کی چاپ اولان «قادی نینان بیرگه چکیلن شکیل» کیمی اثرلرینی آد آپارماق اولار. بُل یازیچیلیغی‌نین ایلک ایللرینده، وطنداشلاری‌نین طرفیندن یاخشی قارشیلاشماسادا (بو او سببدن ایدی کی، محاریبه‌دن سونرا، محاریبه‌یه پئشمانچیلیق‌لا باخان نسیل: تزه عرصه‌یه گلن بوتون صنعتکارلارا بدگومانلیقلا باخیردی‌لار.) آنجاق بو گون او، اوروپا یازیچی لارینین ایچینده، اثرلری ان چوخ اوخونان یازیچی‌لاردان بیری ساییلیر. بُل‌ین سئویملی اولماغی، تکجه آلمان دیللی‌لرین ایچینده محدودلاشمیر، او شوروی ده سئویلدیگی قده‌ر‌ده آمئریکا ملتی‌نین طرفیندن قارشیلانیب و سئویلیر. ژاپوندا سئویلدیگی قده‌رده برزیلده ده سئویلیر. و اودا بو سببدن‌دیر کی او اینسانا عاید اولان مسئله‌لری ساده بیر دیلده و اوره‌گه یاتیملی بیر یومورلا بیان ائله‌ییر.