بیت قابیغی
علیرضا ذیحق
دخیلی سیندیردیم و قره پوللاری جیبیمه دولدوروب, گؤتورلندیم سینَمایا. دوققوز یاشیندایدیم. جومموشدوم فیلمین سئیرینه. مودلو, پوزلو گؤزل بیر قیز ویریلمیشدی کاسیب بیر اوغلانا. او اوغلان قیزین باشینا چوخلی مصیبت‌لر گلرکن، گؤز یاشلاریم سئل کیمی آخیردی. هردن ده هیچقیرتی‌لار ایچره، گولمکدن آز قالا قیریلیردیم. نییه کی فیلیم ده “تقی پلنگ” آدیندا دوزلو بیر کیشی وار ایدی کی سئوگیلیسی “ویتامین”له چالیب اوینارکن هامی‌نین گولوش سسی قولاقلاری جینگیلده‌دیردی. فیلمه دفعه‌لرجه اوّل دن آخیرا باخدیغیم یادیما گلسه ده، هاچان یاتدیغیم هئچ یادیما گلمیر. فقط اونو بیلیرم کی آتام قولاغیمدان یاپیشاراق، منی سورویه – سورویه یوخودان آییلتدی و تَپیک گوجونه آتدی ائشییه. آغیز بورنوم تیلیت قان اولاراق گؤردوم گئجه‌دی و آنامین گؤزلری قان چاناغینا دؤنوبدی. آنام منی باغرینا باسیب فایتونا میندیررکن آتام دا آغزیندان چیخانی دئییردی.
“داش آغلییان” مسجیدینه چاتدیقدا ، فایتونچو دایاندی و من آغلایا آغلایا آنامین چادیراسیندان یاپیشیب یولا دوشدوم. ائوه چاتدیقدا یئنه اونون قوجاغینا قیسیلیب هؤنکور – هؤنکور آغلارکن، آتام میتباخداکی ایپ‌لردن آسیلمیش قیرمیزی بیبارلاردان بیرینی قوپارداراق او بیری اوشاقلارا کی مندن باشقا یئددیسی ده وار‌ایدی عیبرت اولسون دئیه اووجوندا اَزدی و گلدی منه ساری. آغزیمی برکدن یومسامدا آخیردا آچیلدی و آجی بیبارین دَنه‌لری دیل بوغازیمی ائله یاندیردی کی گؤزلریمدن اود قالخدی. آنام منه گیزلینجه گول قند وئریب اؤز یانیندا یاتیرتسادا، نئیله‌سم ده صوبح اذانی نا جان یاتانمادیم. آمما آنامین دوعالارینی ناماز اوسته ائسیده رکن ، بالا – بالا گؤزلریم آغیرلاشدی و اؤزومو تاپانا، گؤردوم کوچه‌میزین باشیندا کی داش کؤرپو ده ،” اؤلو یویان بیت قابیغی ” اوتوروب منی گؤزله‌ییر. اونو گؤررکن قورخدوم قاچدیم کی بیر دن بیره دَیدیم فالا باخان عرب آغایا. او آغیر – آغیر قیچلارنی یئرده سورویرکن جیبیم ده کی خیردا پوللارین سسینی ائشیده‌رک منی چکدی خان کَر وانساراسی‌نین آغزینا و تک دسته‌لی گؤزلویونون آلتیندا، ایری گؤزلری گوله‌رک دئدی:
“پوللارینی وئر منه کی بو گون سوفته سندن‌دی. ایندی تاس آتیب کیتاب آچاجایام کی گؤره‌م طالعینده نه لر وار!”
او تاختا تاباغینی آچیب دؤشکجه‌سینین اوستون ده اوتوراراق آنا دده‌مین آدینی سوروشوب میس تاس‌لاری بوروش جاما آتدی :
” سن بؤیوک بیر کیشی اولوب اوره‌یینده کی آرزولارین بیر آزینا چاتاجاقسان، بیر آزینا‌دا یوخ . اؤلو یویاندان دا قورخما کی اودا اونون چؤره‌ک آغاجی‌دی. قورخسان قورخ ایکی اوزلو‌لردن !”
عرب آغا سورا منیم پوللاریمی قایتارارکن دئدی: “دده‌ن بیلسه کی بیر قیران پول خَشلی‌ییبسن ، قورتولاجاغین اولمویاجاق. دده‌ن ابراهیم خلیلی من سندن یاخچی تانیرام. سن جهنم گلیب یاپیشاجاق منیم یاخامدان. چیغیر باغیرا حؤوصله‌م یوخدی. “
هاوا یاواش – یاواش ایشیقلانیردی کی من گئتدیم توکانیمیزی آچیب دؤشه‌یم کی فرشچی بازارین آغزیندا “پیشیک بیغی” گؤردوم. او ” عبدیل فیشقاچی ” نین باشماقلارینا نال چالاراق اونلاری بُویویوردی. عبدیلین ایشی یای لاری آیران ساتماق ایدی و چییینلرین ده بؤیوک بیر میس گوروم دولاندیرارکن بئله دئیه‌ردی :
” آیران دی بوزدی یاریسی سودی. ایش سن ده بودی ایشمه‌سن ده .”
پیشیک بیغ لا عبدیل فیشقاچی‌نین یولداشلیق‌لاری منه چوخ عجیب گلدی. نییه کی عبدیلین ایشلریندن بیری ده گون بویو بازاردا پیشیک بیغی جینلندیرمک ایدی. او پیشیک بیغین یانیندان کئچه‌رک ماویلداردی و پیشیک بیغ دا پینه‌چیلی‌یینی اؤتوروب باشلاردی اونو قاوالاماغا. آمما هر آغیز دان بیر ماویلتی چیخدیقدا، او بیلمزدی هایانا گئتسین کی آخیردا دئیینه – دئیینه قاییداردی ایشی‌نین باشینا. ایشی قاتان عبدیل اولسادا جماعت بیر – بیرینه گؤز – گؤز ائدیب معرکه‌نی قیزیشدیرایدیلار. آنجاق آرواد اوشاق بازارا چیخاراق و آل وئر شیرینلشدیک ده، شوخلوق‌لار کسیلردی. آمما دوز بو واختلاردا دا ” بامادور ” تاپیلاردی. قوجا بیر کیشی کی بامادور دئدیک‌ده باشلاردی یامان یوغوزا. آرواد اوشاق دا بیله‌سینه کار ائتمزدی. وای وایلی ایدی کی بازار دا شولوغ اولا کی اوندا‌دا لاپ اَنگی قیزیشاردی. ” الوان علسگر ” ده کی الده چوماغ شَهَری گزه‌ردی، اونون سسینی ائشیده‌رک توتماسی توتوب آزقالا دلی‌لردی و گئدیب یاپیشاردی ” یورقان علی ” نین یورقانا بنزه‌ر چاکئتین‌دن کی نییه بامادوری اَزمک عوضینه ایشین اولوب” حوققا ماشا ” نان دئییب گولمک .
حوققا ماشا کی یایی قیشی قالین پالتووونو چیخارتماق بیلمزدی و ایشی اَل ده سیچان تله‌سی‌نن ماشا ساتماق ایدی، الوان علسگری گؤره‌ن کیمی جین‌لری توتوب دابانا قووت قاچاراق اونا پیس – پیس یامان لار دئیه‌ردی.
آمما ایندی بازاردا هئچ بیر های – کوی یوخ ایدی و ائشیدیلن سسلر چؤره‌کچی خانادان ایدی بیر ده پیشیک بیغ‌لا عبدیلین اِهمالجا پیچیلداشمالاری. من کی آغزیم آجیشیردی و اؤلو یویانی گؤرندن بری اونون خوفی هله جانیمدان چیخمامیشدی بیلمم نه اولدو کی بیردن بیره ماویلدادیم و گؤتور‌له‌نیب قاچاراق، پیشیک بیغ دوشدو دالیمجا. قاچدیم بؤرکچو بازارا و اوردان خَرَزی بازارا کی پیشیک بیغ منی توت ها توت دا بیری ماویلداراق منی بوراخیب قاچدی اونون دالیجا.
یئتیرمیشدیم توکانیمیزا و آچاری سالیب قیفیلی آچاراق خفه‌یی قاغزایاندا گؤردوم رنگی روفوم آغارسادا، پارچالانمیش دوداغیمدا بیر نئچه دامجی قوروموش قان واردی. باشیمی آشاغی سالیب توز سیلکن‌له آینالارین توزونو آلاراق بیردن بیره بوتون آینالاردا اؤلو یویان بیت قابیغینی گؤروب دیکسه‌نرکن باشیم دَیدی اونلارا. آینالار سینارکن تیکه‌لری پول – پول اولوب نئچه سی تانقیلدی باشیما. اؤزومه گلدیک ده گؤردوم توکان دولدی آدامنان و منی دیشاری چکه‌رک علی قارقا تورباسینا ییغدیقی جیریق کار کاغاذلاری‌نان باشلادی باش گؤزومون قانین سیلمه‌یه. اؤلو یویان دا کی سحری گلمیشدی بازاردان سیدیر کافور آلا منی آتدی حامبال عابباس‌زاده‌نین پالانی اوسته. حامبال عابباسزاده منی مریضخانایا قاچیرداراق دئدی:
” آدیم حامبال اولوب پالان گزدیرسم‌ده ایندییه‌جان حامباللیق ائله‌مه‌میشم. اصلن من اگر حامبال اولسایدیم سن یونگوللوک ده یوکی آپارا – آپارا بَیه زیققیلداردیم؟ بیر زامان گؤردوم کی آدام لاردان بئزمیشم و دئدیم گرک آداملیقدان چیخام. اَلیمی آغ قره‌یه ویرمادان بیر پالان آتدیم چیینیمه و منی داها هئش کیم آدام حئسابلامادی. نییه کی کاسیبی بو دونیادا هئش واخت آدام حسابلامازلار. ایندی چوخ راحَتم. جماعت دلی بازدی و او زاماندان بویانا اعصابیم دا راحت . “
مریضخانایا چاتدیقدا، پول وئریب قبض آلمادان منی معاینه ائتمه‌دیلر کی عابباسزاده بیردن بیره منی اورا قویوب قاچدی، آمما چوخ چکمه‌دن گؤردوم ” جوما اخشامی ” نین اَلین دن یاپیشیب چکدی ایچَری. جوماآخشامی‌نین مسجید‌لرده باشماق جوتله‌مه‌سین گؤرموشدوم و بیله‌سینه سئفئه دییه‌ردیلر. اونلار تئز قبض آلیب منی آپاردیلار دوکتورون یانینا. دوکتورون تاپشیریقی‌نان باشیما بخیه ووروب، ایینه‌لر اَتیمی سانجارکن آنا – آنا دئییب برکدن چیغیردیم و گؤزلریمی آچدیقدا گؤردوم آنام باشیم اوستونده‌دیر. اونون یاشیل گؤزلرینی دانیشدیقجا سئل آپاریردی و آتام دا گوله – گوله دئییردی:
” بیرده او اولار اوغورلوقجا سینامایا گئتمز. اؤزوده او سینامایا کی قاباغی دولودی قره‌خال سالیب خوروز دؤیوشدورنلری‌نن.”
گؤزلریم قَره‌لرکن گؤردوم اؤلو یویان بیر دسته آغ کفنلی آداملارلا گلیر اوستومه و اونلاری آناما گؤستره‌رک قیسیلدیم قوجاغینا. اودا آتاما هیسله‌نرک دئدی:
” بو اوشاغین باشینا هاوا گلمه‌سه یاخچی دی! قیرنیسلیق دا بسدی و دیلنچی‌لیییندن ال گؤتور. بیر تئلویزیون آل کی اوشاقلار کوچه باجادان ییغیشیب ائوده بیر دیلخوشلوق‌لاری اولسون. جومعه‌دن جومعه‌یه او خارابا توکانی‌دا بئش دَیقه باغلا بونلاری چیخات گزیب دولانماقا تا بو اوشاقلاردا بیلسینلر کی دده‌نین ائله تک ایشی اوشاقی دؤیوب اوننان ایش چکمک دَییل. .. واللاه دابیخمیشام . دئییردیم بو قَدر اوشاقی قویمایاق اولسون کی، دئییردین مسجید ده دئییرلر اوشاق سالدیرماق یا حامیله اولماماق اوچون حب یئمک بؤیوک بیر گوناه‌دی. ایندی ده باهانان بودی کی عالیم‌لر دئییرلر داما آنتئن ویرماقی‌نان مسلمان دامینا خاچ آسماقین هئش فرقی یوخدی. آمما بولورم کی همه‌شه سنه موهوم اولان بئش تومن جیبین پولودی. قورخوردون کی دوکتورا گئدیب پول خَش‌له‌یم و ایندی ده تئلویزیون آلمیرسان کی جانیندان پول چیخماسین. آمما نوزول وئرنده به نییه هئچ او مسجید ده ائشیتدییین سؤزلر یادان دوشمور؟ دوزی لاپ بئزمیشم! سنین دردین منی اؤلدورمه‌سه یاخچی‌دی!”
