«کتاب خَم» رومانینا اؤتری بیر باخیش
نیگار خیاوی
«کتاب خَم» رومانی تبریزلی یازار علیرضا سیف‌الدینی‌نین یاییلمیش اولان سون اثریدیر. رومانین مکانی تبریزدیر، روایت اؤنملی بیر معاصر تاریخی دیلیم ایچینده باش وئریر، اولایلار ایران اسلام انقلابیندان بیر مدت اؤنجه‌دن باشلاییر و بیر نئچه ایل اوندان سونرایا قدر داوام ائدیر. رومانین مرکزینده بیر کیشی دورور، کیشی اؤز ایچ دونیاسیلا مشغولدور، ائشیک دونیایلا ایشی یوخدور و ایشی اولماق دا ایسته‌میر، نه‌یی وارسا اونا قانعدیر، حتا ثروتلی اولماق دا اونو ماراقلاندیرمیر، داها دوغروسو اؤز کتابلاریلا مشغولدور، آنجاق ائولی‌لیک ضرورتی و ائولی‌لییین نرمال احتیاجلاری بیر یاندان، و ائشیکده باش وئرن اولایلار دیگر یاندان کیشی‌نین ایسته‌یینه قارشی، اونو حیاتین ترس یؤنلرینه یؤنلندیریر…
کتاب گئری قالمیش اؤلکه‌لرین حیاتیندان بیر نمونه‌دیر. غم، فلاکت، نادانلیق، یوخسوللوق، بیلگی یوخسوللوغو باش باشا وئرمیش و باشدان آیاغا بیر حیات تراژدیسی جانلاندیرمیش. سانکی گئری قالمیش اؤلکه‌لرین رومانی بؤیله اولمالی…
رومان، ادبی تکنیک باخیمیندان فارس ادبیاتیندا یئنی و مدرن بیر اثردیر. زاویه دید (باخیش آچیسی) روماندا فرقلی‌دیر و نئچه یول دَییشیر، اوخوجو سونا قدر اوچ یولداشین هانسی‌نین راوی اولدوغونو بیله بیلمیر، بو دا فرقلی و یئنی باخیش آچیسی روماندا یارادیر. یازار روایتین اصلی قورولوشونو قورویاراق فرقلی ادبی ژانرلاری دا باجاریقلا ایشه آلیر و داها بیر یئنی‌لیک یارادیر…
گینه ده بیز ایران تورکلری فارس ادبیاتینا داها بیر یئنی‌لیک قازاندیرماقلا اؤز الیمیزین بوشدا قالدیغینا شاهد اولوروق و گئندن باخاراق فارس ادبیاتینی تبریکله‌مکدن باشقا الیمیزدن نه گلیر؟
کتابدان بیر پارچا:
گفت: «من کارگر بودم آقا. یعنی هستم. بعد از سال ۲۵، سه بار کتک خوردم: سال ۳۲، سال ۴۲، سال ۵۲. اولی اش وقتی بود که گلسرخی سه ساله بود و من تو آبادان بودم. تو دومی اش گلسرخی ده ساله بود، تو سومی اش گلسرخی بیست ساله بود، تو چهارمی اش گلسرخی سی ساله بود. گلسرخی را همان ماهی که به دنیا آمده بود کشتند. گفتند بیا این هم جشن تولدت. همین چهار سال پیش. من را کتک زدند. یک عده کف زدند، یک عده هم تف انداختند. من کارگر بودم. یعنی هستم.» اسماعیل گفت: «آقاجان، این حرف ها را بگذار وقتی رفتی خانه ات بزن.» مرد گفت: «من خانه ای ندارم آقا. از همان اولین باری که کتک خوردم فهمیدم دیگر خانه ای ندارم.» اسماعیل گفت: «پس شب ها کجا می خوابی؟» مرد گفت: «رو زمین.» اسماعیل گفت: «می دانم رو زمین می خوابی. ما هم رو زمین می خوابیم. هیچ کس رو هوا نمی خوابد. منظورم این است که…» مرد حرف اسماعیل را برید، گفت: «می دانم چی می گویید آقا. من هم همین را می گویم. می گویم آدم باید خانه داشته باشد. ولی چون من خانه ای ندارم و دوست دارم خانه ای داشته باشم، کتک می خورم.» اسماعیل گفت: «یعنی علت همه کتک هایی که خورده‌ای خانه بود؟”
1 /شهریور/ ۹۹
