«هاشیم ترلان» میللی- مبارز شاعریمیز
(۱۳۰۲ باکی – ۲۵ آبان ۱۳۹۳ تهران)
آبان آیی‌نین ۲۵نجی گونو خالق آراسیندا میللی و موباریز شاعر سیماسی‌لا تانینان و حیاتی بویو بؤیوک حؤرمت قازانان اونودولماز صنعتکاریمیز اوستاد هاشیم ترلانین آغیر ایتگیسیندن اون ایل کئچیر.
هاشیم ترلان، آذربایجانین بؤیوک شاعری صمد ورغونون خئیر دوعاسی ایله شعر دونیاسینا قدم قویدو و ۸۰ ایله یاخین آنادیللی شعرمیزین سئویملی سیماسی کیمی قلم چالدی؛ خالقمیزین ائنیشلی-یوخوشلو تاریخینده، آغلی-قارالی گونلری یاشادی؛ آنجاق توتدوغو شرفلی یولوندان گئری دؤنمه‌دی. شاهلیق اصول-اداره‌سی‌نین قانلی– قادالی گونلرینده بئله وطن سسلی، آزادلیق هوسلی شعرلری ایله، آذربایجانین، ایرانین آزادلیق و عدالت نغمه‌لرینی اؤتدو. شعرمیزین، ادبیاتمیزین، مدنیتمیزین یوکسلیشی و چیچکلنمه‌سی اوغروندا عؤمرونو وئردی؛ دوستاقلاردا بئله اومیدینی، اینامینی ایتیرمه‌دی.
هاشیم ترلان، تکجه ادبی یارادیجیلیقلا دئییل، عینی حالدا ادبی- مدنی اوجاقلارمیزین قورولماسیندا، ادبی محفل‌لرین یارانماسیندادا یاخیندان اشتراک ائتمیشدیر. “شاعرلر مجلسی”، “دوستلار گؤروشو” و انقلابدان سونرا “آذربایجان انجومنی”، “آذربایجان یازیچیلار و شاعرلر جمعیتی” و بوگون ادبیات ساحه‌سینده فعالیت گؤسترن “صابر” و “ساهر” ادبی درنک‌لرینین ایلک قوروجولاریندان و چالیشقان عضولریندن اولموشدور. او بونلارلا کفایتلنمه‌میش، مطبوعات ساحه‌سینده‌ده یورولمادان چالیشمیشدیر. هله ایلک شعرلری “وطن‌یولوندا”، “آذربایجان”، “یئنی‌شرق” و باشقا مطبوعات صحیفه‌لرینده چاپ اولارکن، اونلارین بیر چوخوایله یاخیندان امکداشلیق ائتمیشدیر؛ “بشیر‌آینده”، “بشریت” روزنامه‌لرینین اداره‌سینده فعالیت گؤسترمیشدیر. انقلابدان سونرا بیر چوخ مجله و روزنامه‌لرله یاخین امکداشلیق ائتمیش؛ “یولداش”، “گونش” و “آذری” مجله‌لرینین یازیچیلار هئیتی‌نین عضوو اولموشدور.
هاشیم ترلان مدنیتمیزین، ادبیاتمیزین، بیر سؤزله ملی وارلیغمیزین یوکسلیشی اوغروندا قورولان قورولتایلاردا، ییغینجاقلاردا، ملی شنلیکلرمیزده، آغیرلاما، آنما مراسیملرینده آچیق اوره‌کله بیر آغ ساققال کیمی چیخیش ائتمیشدیر.
هاشیم ترلانین شعرلری سانکی دؤورونون آیناسی‌دیر. اؤلکه‌میزده، دونیادا باش وئره‌ن حادثه‌لر اونون اثرلرینده اؤز عکسینی تاپمیشدیر. دونیا خالقلارینین آزادلیق و عدالت اوغروندا مبارزه‌سی وطنمیزین اجتماعی حیاتی، مقدراتی اونون یارادیجیلیغینین باش موضوعلارینداندیر و بونون اوچوندور کی خالق آراسیندا او میللی و موباریز شاعر سیماسی‌لا تانینان و حیاتی بویو بؤیوک حؤرمت قازانان اونودولماز صنعتکاریمیز اولوبدور. آخی اونون یارادیجیلیق حیاتی‌نین بوتونو دئموکراتیک و میللی طلبات، خالق‌لر دوستلوغو، اجتماعی عدالت، آزادلیق، صولح، امن- آمانلیق و برابرلیک کیمی موضوعلاردان سوواریلیب، یوغرولوب و پوئتیک دیلده اؤز بدیعی عکسینی تاپمیشدیر. بو موضوعلار هله ۲۰ یاشلی میرهاشیم حسن‌زاده‌نین یارادیجیلیغیندا اولدوغو کیمی، اوستاد هاشیم ترلانین‌دا عؤمرونون سون گونلرینه‌دک یارادیجیلیغیندا حیات سورموشدور. بودا اوندان ایره‌لی گلمیشدیر کی، اوستاد هاشیم ترلان صنعتینه، بشری ایده‌یاللارینا، آرزی و ایستکلرینه و ائله‌جه‌ده زامانین ایره‌لى سوردویو مسئله‌‌لره صنعتکارلیق مؤوقعینى صداقتله و واختیندا آشکارلایان صمیمی و صادق بیر یارادیجی شخصیت اولموشدور.
اونودولماسین دئیه، ایتگیسی‌نین ۱۰نجی ایل دؤنومونده بیر داهادا «حیات سالنامه‌سی»نی نشر ائتمکله، شرفلی خاطیره‌سینه عشق اولسون! دئییریک.
حیات سالنامه‌سی:
(۱۳۰۲)۱۹۲۴-نجی ایل «باکی» شهرینده، «آلان‌براغوش» ماحالی‌نین «زنگیل‌آوا» کندیندن آرازین او تایینا کؤچن حسن‌کیشی‌نین عائیله‌سینده دوغولان میرعلی میرعلی‌زاده (سونراکی علی چشم‌آلوسی- سونراکی میرهاشیم حسن‌زاده و ادبی جمعیتیمیزده‌کی هاشیم ترلان)، ۱۵ یاشینا قده‌ر باکی شهرینده حیات سورور؛ اورادا درس اوخویور و عائیله حیاتی‌نین آجیناجاقلی اولماغینا باخمایاراق، اؤزو دئمیشکن عؤمرونون ان خوشبخت چاغلارینی یاشاییر.
(۱۳۰۹)۱۹۳۱-نجی ایل بالاجا میرعلی اؤز همیاشیدلاریلا مکتبه قدم قویور؛ مکتب یولداشلاری تاپیر و اونلارلا اوشاقلیق دونیاسینین الوان خاطیره‌لرینی یارادیر. دؤردونجو صینیفده، سونرالار آذربایجانین بؤیوک ادبی شخصیتی اولان و هاشیم ترلانین عؤمورو بویو یادداشیندا پوزولماز ایزلر بوراخان قیلمان موسایئو (ایلکین) اونون ادبیات موعللیمی اولور. ائله بو مناسیبت بالاجا میرعلی‌نین موسیقی‌یه، فوتوگراف ایشلرینه و ادبیاتا جدی ماراق گؤسترمه‌سینه سبب اولور؛ آرا بیر شعرلر دئمه‌یه‌ده باشلاییر و پیونئر اوشاقلارین فعالیتینه چوخ موساعید زمین یارادان «پیونئر سارایی»ندا فوتوگرافلیق درنه‌یینده بو صنعتی اؤیرنمه‌یه باشلاییر.
(۱۳۱۶) ۱۹۳۷-نجی ایل روسیادا یارانان اوکتیابر اینقیلابی‌نین اییرمی ایللیگینه بوتون آذربایجاندا حاضیرلیق گئدیر. میرعلی‌ده مکتب اوشاقلاریلا برابر بو شن احوال- روحیه‌لی گونلری قارشیلاماغا حاضیرلاشیر. اینقیلابین ایل دؤنومو موناسبتیله «اوکتیابر گلیر» عنوانلی ایلک شعرینی یازیر و اونو اینقیلابین رهبرلرینه اتحاف ائدیر. شعری یازیچیلار اتفاقینا آپاریر؛ آذربایجانین خالق شاعری «صمد وورغون»لا گؤروشور و اونون گؤستریشیله ایلک شعری شکیلی‌ایله برابر«پیونئر» قزئتینده نشر ائدیلیر. شعرین سون بندی بئله‌دیر:
منیمده شعیریم گئییبدیر الوان
سئویملی مارشالدان گؤزله‌ییر فرمان
وطن اوزه‌رینه قالخارسا دوشمان
حاضیرام دؤیوشه قلمیمله من
(۱۳۱۷)۱۹۳۸-نجی ایلین باهار آیلاریندا حسن‌کیشی‌نین‌ده عائیله‌سینین طالعی باشقالاشیر. اونلار‌دا سووئتلر اتفاقیندا یاشایان بوتون ایرانلی پاسپورتو اولان‌لار کیمی آذربایجاندان چیخماغا مجبور قالیرلار. بالاجا میرعلی‌نین اوشاقلیق دونیاسینا پاییز چؤکور. او مکتب یولداشلاریندان، پیونئر درنه‌ییندن و بوتون ۱۵ ایل‌لیک معنوی دونیاسینی و عؤمرونو آب و هاواسیلا بسله‌دییی باکی شهریندن آیریلمالی اولور. تیر آیی‌نین اوللرینده انزلی ساحیلینده ایران تورپاغینا آیاق باسیر؛ وار- یوخلاری امنیه‌لر و شهر لوطولاری الی‌له تالانیر؛ و چوخ اوزودوجو بیر خاطیره‌ایله بیر باشا آتا یوردو «آلان براغوش» ماحالی‌نین «زنگیل آوا » کندینه گئدیر و بئله‌لیکله اؤزو دئمیشکن حیاتی‌نین قارا گونلری باشلاییر. کندده چوبان اولور و باکیداکی مکتبلی، پیونئرلی، شعرلی گونلری یئنی‌یئتمه میرعلی‌نین یادداشیندا اوزاق گؤرونن خاطیره‌لره چئوریلیر.
۱۳۲۰-نجی ایله کیمی کندده قوزو اوتارماقلا گون کئچیریر؛ شهریور آییندا سووئت قوشونلارینین ایرانا کئچمه‌سیله، گنج میرعلی‌نین‌ده قوزو اوتارما گونلری سونا چاتیر. رضاخان اؤلکه‌دن قاچدیقدا، آذربایجان کندلرینده گیزلیجه گئده‌ن اکینچی و کندلی‌لرین اربابلار و فئودال‌لارا قارشی آپاردیقلاری موباریزه آچیق آیدین اؤزونو گؤسترمه‌یه باشلاییر. آلان براغوش ماحالیندادا کندلی حرکاتی‌نین رهبری کیمی آدی خالقین دیلینده گزه‌ن «سومالی قاسیم» حرکاتی آشکارجاسینا باش قالدیریر. بو کیمی کندلی حرکات گنج میرعلی‌نین عدالت‌طلب دویغولارینی دیرچلتمه‌یه باشلاییر و اونون حیات طرزینی موباریزه‌یه قوشولوب و ظولم و زوراکیلیق علیهینه دؤیوشمه‌یه طرف یؤنلدیر؛ اونون یارادیجیلیق قاتاری داهادا سورعتله گئتمه‌یه باشلاییر و یئنی- یئنی وطنپرور و موباریزه روحلو شعرلر یازیر. بو یولدا سووئت قوشونو ایله ایرانا گلمیش آذربایجان ادیب، شاعر و یازیچیلارینین تشبثی‌له آنا دیلینده نشره باشلایان «وطن یولوندا» قزئتی گنج میرهاشیم حسن‌زاده‌نین یارادیجیلیق اساسلارینی «وطنی شعرلر» یازماقدا مؤحکملندیریر. اونون نشر اوزو گؤرن ایکینجی شعری ائله بو گونلر «وطن یولوندا» قزئتینده چاپ اولور. شعرین سون بندی بئله‌دیر:
ایندی دوغما دیار گئیینیر الوان
وطن گؤیلریندن چکیلیر دومان
فخردیر کؤنلومه بو سؤز هر زامان
آذربایجان آدلی ائللر منیمدیر.
۱۳۲۱-نجی ایل سئودیگی قونشولارینین قیزی فاطما ایله عائیله قورور؛ اؤزو دئمیشکن دونیا اوزونه گولور؛ گئجه‌لر گؤیلره باخاندا اؤز بخت اولدوزونو فاطمانین بخت اولدوزونون کناریندا گؤرور. بو گونلر، ایش تاپیب، عائیله‌نین معیشت طرزینی یاخشیلاتماق مقصدیله تهرانا گئتمک قرارینا گلیر؛ اورادا مختلف ایشلر او جومله‌دن: فعله‌لیک، کؤهنه پالتار آل- وئرچیلیک و اوتوکئشلیک ایشلریله مشغول اولور. اؤزونو فاطمانین خیالیلا خوشبخت حس ائدیر؛ وطن و سئوگی موضوعلاریندا یئنی- یئنی شعرلر یازیر. آنجاق بو خوشبختلیک آلتی آی چکمیر و بیر گون سئوگیلیسی فاطمانین آغیر خسته اولدوغو خبرینی آلیر؛ کنده دؤنور؛ سئودیگی فاطما بیر یوللوق حیاتلا ویداعلاشیر. سئوگیلیسینی آنا یوردو تورپاغینا ابدیلیک تاپشیران گنج میرهاشیم یئنی‌دن تهرانا قاییدیر.
۱۳۲۲-نجی ایلدن ۱۳۲۴-نجی ایلین آذر آیینا قده‌ر تهراندا فعله‌لیک ائده‌ن میرهاشیم حسن‌زاده تئز- تئز شعرینی چاپ اوچون «وطن یولوندا» قزئتینه گؤندریر. او نه بیلسین کی سووئت قوشونویلا ایرانا گلن ادیبلرین آراسیندا آذربایجان یازیچیلار اتفاقی‌نین بیر چوخ عضولریله برابر، اونون ادبیات موعللیمی قیلمان موسایئو (ایلکین)ده واردیر و بو اونون سونرالار «وطن یولوندا» قزئتیله یاخیندان امکداشلیق ائتمه‌یینه موساعید زمین یارادان عامیللردن اولاجاقدیر.
۱۳۲۴-نجی ایلین آذر آییندا تئز- تئز خوش خبر و غرور دویوجو نائلیتلر ائشیتدیگی آنا یوردو آذربایجانین دؤیونن اوره‌یی تبریز شهرینه دؤنور و اورانی بوتون ده‌ییشیک بیر وضعیتده گؤردویونده اؤزونده بیر آذربایجانلی اولاراق وصف ائدیلمز میللی غرور حیسی کئچیریر. «وطن یولوندا» قزئتینده ایشه باشلاییر؛ «شاعرلر مجلیسی»نین زمینینده یئنیجه یارانمیش «آذربایجان شاعرلر و یازیچیلار جمعیتی»نین فعال عضوو اولور. خالقین غلبه‌سی گنج میرهاشیم حسن‌زاده‌نی گئجه گوندوز یئنی حیاتین بیر قوروجوسو کیمی فعالیت گؤسترمه‌یه چاغیریر. او بیر تشکیلاتچی اولاراق آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی‌نین تبریز شهر کومیته‌سی‌نین آلتینجی حومه تشکیلاتی‌نین تبلیغات مسئولو وظیفه‌سینده چالیشماغا باشلاییر.
۱۳۲۵-نجی ایلین آذر آیی‌نین سون گونلری آذربایجان سماسینا قارا بولودلار چؤکور. عهد- پیمان پوزانلار، شاه و سرمایا قورولوشو، امریکا ایمپئریاسی‌نین یئرلی نوکرلری، اینقیلاب قورخوسوندان آذربایجاندان قاچقین دوشموش اربابلار و شاه قوشونون حیمایه‌سی آلتیندا یئنی‌دن باش قالدیرمیش فئوداللارین یئرلی ایادیسی و شهر و کندلرین پوزغون سیمالی اوباش‌لاری نئهضتین قانا چکیلمه‌سینه قرار وئریرلر. آذربایجانین مینلر ایگید بالالاری وحشیجه‌سینه محو ائدیلیر؛ اون مینلر نفر دیدرگین دوشور و اینقیلاب تام معنادا ناحق تؤکولن قانلار ایچینده بوغولور. میر هاشیم حسن‌زاده‌ده یاخالانیر و ایشکنجه‌لره معروض قالیر.
۱۳۲۶-نجی ایل زینداندان آزاد اولوب، بیر چوخ آذربایجانلی‌لار کیمی تهرانا کؤچگون دوشور و بو کؤچگونلوک اونون عؤمرونون سون گونونو قده‌ر داوام ائدیر.
۱۳۳۰-نجی ایل بویونجا تهراندا اونودولماز آذربایجان اجتماعی و ادبی شخصیتی جناب بهزاد بهزادی‌نین تشکیلاتچیلیغی ایله نشر اولونان «بشریت»، «بشیر آینده» و «آذربایجان» قزئت‌لرینده هاشیم ترلان‌دا اؤز شعرلرینی یاییر و یئنی‌دن تشکیل اولونموش «آذربایجان جمعیتی»نده یولداشلاری مظفر درفشی، گنجعلی صباحی، احمد شایا(آلاو)، علیقلی کاتبی و بونلار کیمی آذربایجانین ادبی شخصیتلریله امکداشلیق ائدیر.
۱۳۳۲-نجی ایلین ۲۸ مرداد کودتاسیندان سونرا یئنه‌ده ادبی- اجتماعی موباریزه‌سینی داوام ائتدیریر و بو یولدا یولداشی مظفر درفشی‌له علاقه‌ده اولور و اوندان گؤستریشلر آلیر. بو ایکی آذربایجان ادبی اجتماعی شخصیتی‌نین موباریزه زمینینده قورولان قارشیلیقلی علاقه‌لری عؤمورلوک داوام ائدیر.
۱۳۵۰-نجی ایلدن یاری گیزلی تشکیل ائدیلن ادبی- مدنی درنک‌لرده فعالجاسینا اشتراک ائدیر و دوستلاری دوقتور سلام‌الله جاوید، حبیب ساهر، گنجعلی صباحی، محمدعلی محزون، بولود قاراچورلو(سهند)، حسن مجیدزاده(ساوالان)، هدایت نورآذر، قافلانتی و تورک‌اوغلو کیمی شاعر و ادیبلریمیزین اشتراکی‌له فعالیت گؤسترن «دوستلار گؤروشو» درنه‌یی، اونون اثرلرینین یاییلما و ائشیدیلمه مئیدانینا چئوریلیر.
۱۳۵۷-نجی ایل بهمن اینقیلابیندان سونرا، هاشیم ترلانین ادبی- مدنی فعالیتی گئنیشلنیر و حسین صدیق (دوزگون)ون نشر ائتدییی «یولداش» مجلله‌سینین یازیچیلار هئیتینه قوشولور.
۱۳۵۸-نجی ایلین فروردین آییندا «یولداش» مجلله‌سینین دعوتیله اوتوز نفردن آرتیق آذربایجان ضیالی، شاعر و یازیچیلارین اشتراکیلا تهراندا «شاعرلر و یازیچیلار جمعیتی» قورولور. جمعیتین ایلک اداره هیاتینه گنجعلی صباحی، حسین دوزگون، محمدعلی فرزانه، جمال رئوسی، فرهاد ابراهیمی، داوود شیخاوندی و رحیم دقیق سئچیلیر و هاشم ترلان‌دا جمعیتین موباریز سیمالی بیر صنعتکاری کیمی اوندا فعالیت گؤستریر.
۱۳۵۹-نجی ایل هاشیم ترلانین شاه دؤرونده یازدیغی بیر سیرا شعرلرینی احتوا ائده‌ن «آلوولو شعرلر» عنوانلی کیتابی «نوپا» نشریاتی طرفیندن یاییلیر.
۱۳۶۲-نجی ایل هاشیم ترلان ائتدیگی اجتماعی و مدنی فعالیتلری اوجباتیندان ایکی ایله یاخین آزادلیقدان محروم ائدیلیر. او بو زامان عؤمرونون ۶۰ ایلینی یاشاییردی. هاشیم ترلان ۱۳۶۴-نجی ایلین یاریلاریندان یئنه‌ده ادبی جمعیتیمیزه قاییدیر و یارادیجیلیغینی داوام ائتدیریر.
۱۳۶۶-نجی ایل مظفر درفشی، حبیب فرشباف، حسن ایلدیریم، میرزه شهرک، ائلدار موغانلی، احمد پوری و دوقتور سیروس لطفی‌نین اشتراکیلا تشکیل ائدیلمیش “حبیب ساهر” آدینا ادبی درنک‌ده بیر آق‌ساققال کیمی فعال اشتراک ائدیر. همن ایلده ایران آذربایجانی‌نین بیر سیرا شاعرلری‌نین اثرلریله برابر هاشیم ترلانین «آراز گولور» پوئماسی باکی شهرینده نشر ائدیلیر.
۱۳۶۷-نجی ایل اوستاد هاشیم ترلانین یارادیجیلیغی و ادبی اجتماعی شخصیتیندن تجلیل ائتمک اوچون دوستلاری واسطه‌سیله تبریز شهرینده اونون ۶۵ ایللیگی موناسیبتیله چوخ طنطنه‌لی بیر تدبیر کئچیریلیر. بو تدبیره آذربایجانین بیر چوخ یازیچی، شاعر و ادبی شخصیتلری قاتیلیر و اوستاد حقینده اؤز نظرلرینی سؤیله‌ییرلر. همن ایل اوستادین وطن حسرتی موضوعسوندا قلمه آلدیغی «وطندن وطنه» پوئماسی شاعر علیرضا میانالی‌نین تشبثی‌له باکی شهرینده نشر ائدیلیر.
۱۳۷۲-نجی ایل اوستادین ۷۰ ایللیگی موناسیبتیله دوستلارینین تشبثی‌ایله تهران شهرینده یوبلئی مراسیمی کئچیریلیر.
۱۳۷۳-نجی ایل، شاعر دوستو مظفر درفشی و بیر سیرا آذربایجان شاعر و یازیچیلارینین تشبثی‌ایله «صابر ادبی انجومنی»نی یارادانلاردان اولور و عؤمرونون سونونا کیمی بو انجومنین عمومی جلسه‌لرینین فعال اشتراکچیسی اولور.
۱۳۷۵-نجی ایل، اوستاد هاشیم ترلانین یارادیجیلیق فعالیتینی ده‌یرلندیره‌رک، آذربایجان جومهوریسینده «آذربایجان یازیچیلار و شاعرلر اتفاقی» اونو اؤز سیرالارینا بیر عضو کیمی قبول ائدیر.
۱۳۷۷-نجی ایل هاشیم ترلانین دؤردنجو کیتابی «دورنالار گلنده» باشلیغی آلتیندا «آفتاب» نشریاتی طرفیندن نشره بوراخیلیر و اونون ۷۵ ایللیگی موناسیبتیله دوستلاری طرفیندن تهران شهرینده یئنی‌دن تجلیل مراسیمی تشکیل ائدیلیر.
۱۳۷۹-نجی ایل هاشیم ترلانین بئشینجی شعر مجموعه‌سی «یولچو یولدا گره‌ک» آدیندا «مینا» نشریاتی طرفیندن یاییلیر.
۱۳۸۲-نجی ایل هر بئش ایللیکده اولدوغو کیمی تهراندا فعالیت گؤسترن ادبی مدنی درنک‌لرین تشبثی‌ایله هاشیم ترلانین ۸۰ ایللیگی قئید ائدیلیر. همن ایل بو مراسیمین تایی باکی شهرینده آذربایجان یازیچیلار اتفاقی‌نین یاردیمی‌ایله «خورشید بانو ناتوان» سالونوندا کئچیریلیر.
۱۳۸۶-نجی ایلده هاشیم ترلانین آجیلی شیرینلی خاطیره‌لرینی اؤزونده یئرلشدیرن «گوموشو پئنجک» آدلی کیتابی‌نین بیرینجی جیلدی «فیروزان» انتشاراتی طرفیندن نشر ائدیلیر. بو اونون چاپ اوزو گؤرموش آلتینجی کیتابی‌ایدی.
۱۳۸۷-نجی ایل صابر ادبی انجومنی‌نین عمومی سالونوندا تهراندا فعالیت ائده‌ن ادبی مدنی درنک‌لرین ایش‌بیرلیگی‌له هاشیم ترلانین ۸۵ ایللیگی قئید ائدیلیر.
۱۳۸۷-نجی ایلده اردبیلده نشر اولان آیلیق «سارای» درگیسی‌نین مودیری «مژگان خانیم صیامی»نین یاردیمی‌ایله هاشیم ترلانین اوشاق شعری مجموعه‌سی «اوشاقلار دونیاسی» آدی‌لا نشره بوراخیلیر.
۱۳۸۸-نجی ایلده هاشیم ترلانین «ذیروه‌ده گونش» آدلی شعر مجموعه‌سی فیروزان انتشاراتی طرفیندن نشر ائدیلیر. بو اونون چاپ اوزو گؤرموش سکگیزینجی کیتابی‌ایدی.
۱۳۸۹-نجی ایلدن یاخین دوستلارینین خواهیشیله خاطیره‌لرینین داوامینی کیتاب شکیلینده حاضیرلاماغا باشلاییر. چوخ زحمت طلب ائده‌ن بو ایشین معین حصه‌سینی لیاقتله یئرینه یئتیریر. یازیر، تکمیللشدیریر و نشره حاضیرلانماق اوچون یاخین دوستلارینین اختیاریندا قویور. خاطیره‌لرینی ۱۳۳۲-نجی ایله‌دک داوام ائده بیلیر. یادداشتی‌نین ضعیفلیگیندن و آهیل‌لیق سببیندن سونراکی ایللرده حیاتیندا و جمعیتده باش وئرن چوخ حادیثه‌لری آیدینجاسینا خاطیرلایا بیلمیر. بونا باخمایاراق یئنه‌ده ادبی درنک‌لرده خصوصیله صابر انجومنی‌نین آیلیق اجلاسلاریندا و ادبی مدنی مراسیملرده فعالجاسینا اشتراک ائدیر و شعرلرینی اوخویور. بوتون اثرلریندن سئچیم ائدیب «سئچیلمیش اثرلر»ینی نشره حاصیرلاماقدا یاخین دوستلارینا گؤستریشلر وئریر.
۱۳۹۲-نجی ایل همیشه اولدوغو کیمی اؤز دوستلاریلا عؤمرونون بزه‌گی اولان ۲۱ آذر نئهضتی‌نین ایل دؤنومونو قئید ائدیر؛ خاطیره‌لریندن دانیشیر و گنج اوره‌کلی بیر موباریز شاعر کیمی یئنه‌ده مجلیس اشتراکچیلارینا شعرلریندن اوخویور. بو اونون ۲۱ آذر ایل دؤنومو مراسیمینده‌کی سون اشتراکی اولور. بیر نئچه گوندن سونرا بئیین اینفاکتی سببیندن خسته‌خانایا دوشور. گئت- گئده یادداشتی ضعیفله‌ییر، حرکتینده جدی پرابلئملر یارانیر و ۹۰ یاشیندا ایکن بیر یوللوق آتشین چیخیشلارینا سون قویولور. خسته‌لیگی بیر ایله یاخین اوزانیر.
۱۳۹۳-نحی ایلین آبان آیی‌نین ۲۵-نجی گونو آذربایجانین گؤرکملی شاعری، ادبی- مدنی اوجاقلاریمیزین قوجامان و پارلاق سیماسی، «شاعرلر مجلسی»نین سون یادگارلاریندان اولان، معاصیر شعریمیزین آغ ساققالی اوستاد هاشیم ترلان ابدی اولاراق دونیایا گؤز یومور.
خالق شاعری صمد وورغونون خئیر دوعاسی ایله شعر دونیاسینا قدم قویان و ۸۰ ایله یاخین آنادیللی شعریمیزین سئویملی سیماسی کیمی قلم چالان؛ خالقمیزین ائنیشلی-یوخوشلو تاریخینده، آغلی-قارالی گونلری یاشایان؛ آنجاق توتدوغو شرفلی یولوندان گئری دؤنمه‌ین، وطن سسلی، آزادلیق هوسلی شعرلری ایله عدالت نغمه‌لرینی اؤتن اوستاد هاشیم ترلان دوستلارینین مشایعتی‌له دوشنبه گونو آبان آیی‌نین ۲۶-نجی گونو تهرانین بهشت زهرا قبریستانی‌نین ۳۱۵ نومره‌لی بؤلومونده ابدیلیک تورپاغا تاپشیریلیر.
یارادیجیلیق محصولو:
• «آلوولو شعرلر» (شعر مجموعه‌سی) – نوپا انتشاراتی- ۱۳۵۹
• «آراز گولور» (پوئما) – باکی شهری – ۱۳۶۶
• «وطندن وطنه» – باکی شهری – ۱۳۶۷
• «دورنالار گلنده» (شعر مجموعه‌سی) – آفتاب انتشاراتی- ۱۳۷۷
• «یولچو یولدا گره‌ک» (شعر مجموعه‌سی) – آفتاب انتشاراتی- ۱۳۷۹
• «گوموشو پئنجک» بیرینجی جیلد (خاطیره‌لری) – فیروزان انتشاراتی- ۱۳۸۶
• «اوشاقلار دونیاسی» (اوشاق شعرلری مجموعه‌سی) – سارای انتشاراتی- ۱۳۸۷
• «ذیروه‌ده گونش» (شعر مجموعه‌سی) – فیروزان انتشاراتی- ۱۳۸۸
یک پاسخ
جناب ائلدار موغانلی ، احترام و قدردانی از بزرگان و پیشکسوتان علم و هنر هر دیار ، امری مبارک و ستودنی است، از اینکه قدر و احترام روانشاد استاد “هاشم ترلان” را چه در زمان حیات آن استاد بزرگوار بجا آورده اید و چه اینک که بعد از وفات ایشان به هر طریقی یاد آن عزیز سفر کرده را همواره گرامی می دارید، به سهم خود و بعنوان یک معلم و علاقمند به تاریخ وفرهنگ آذربایجان ، از شما بی نهایت سپاسگزارم. بدیهی است که چنین اعمال خالصانه ای در مورد بزرگان و اندیشمندان ، حکایت از علاقه راستین به تاریخ و فرهنگ این سرزمین دارد و چه نیکو آن استاد سفر کرده در زمان حیات پربار خود در مورد شما سروده است:
…. سنین اومید ساچان عملینله من/
یئنی دن یوغرولوب گوجه گلمیشم/
ائله سانیرام کی شعریمله حتمن/
ائلیمه یوردوما وئجه گلمیشم/
***
چوخ چتین بیر یولدا توتموشوق قرار/
اولسادا دووره میز چنلی ، دومانلی/
صاباح بو یوللاری ایشیقلاندیرار/
“هاشم ترلان” ایله “ائلدار موغانلی”