حیکایه، درین و چوخ قاتلی بیر روایتدیر. بیر قادینین یارالانمیش کئچمیشی ایله اوز-اوزه قالماق حیکایهسی. بو کئچمیشده، هم سیاسی تاریخ، هم ده شخصی تاریخ استعاره و بعضا کابوس کیمی بیر-بیرینه کؤلگه سالیر. یازار، امامیه قبریستانی و کئچمیشده اعدام اولانلارلا باغلیلیغی سئچیبدیر. بو حیکایه گئرچکله رویا آراسیندا دایانیب قالیر؛ بو دالغالانما تکجه تکنیکی دئییل، ایچلم و دویغوسالدیر.
پلات(پیرنگ) «بیر قبیری آختارماق» اوستونده قورولوب؛ ساده بیر حرکت، آما چوخ درین گرگینلیکله دولو. روایتدهکی قادین، قبیری تاپمالیدیر، آما نه قدهر ایرهلی گئدیرسه یول آیدینلاشماییر، ترسینه خاطیره، قورخو، تاریخ و جنونون ایچینه دوشور.
بو ساده گؤرونن پلاتین درینلیگینده اؤنه آپاران بیر جیزگی وار:
پلات ظاهرده، فریدونون (آناسینین نیشانلیسی) قبیرینی تاپماق ایستهگیدیر. قادین آستا-آستا حافظه قاریشقلیغی، توهم و هویتین کؤچوشونون ایچینده یوخ اولور و آناسینین کئچمیشینی اؤزو ایله قاریشدیرماغا باشلاییر و بیر-بیرینه قاریشماقدا اولان ایکی جیزگینین یوکسلمه نقطهسینده – قادینین اؤزونو «فریدونون نیشانلیسی» کیمی تانیتدیغی آندا – بیرلشیر. سونوندا بو بیرلشمه روایتی افشا ائتمیر، بلکه بیر دوشوش اولور؛ تاریخین یادیندان چیخاریلمیش قارانلیقلاری و نسیلدن- نسیله کئچن آغریلارین ایچینه دوشوش.
قورولوش باخیمیندان، روایت دؤنگه-بوروق بیر تکنیکله قاباغا گئدیر. قادین قبریستاندا اؤز اطرافیندا دولانیر؛ تکرارلا قبیرلری گؤزدن کئچیردیر، کئچمیشه قاییدیر، یئنیدن باشلاییر. بو تکراری حرکت، فورمانین قوللوغوندادیر و تاریخین ایتگینلیک حیسّینی اوخوجویا چاتدیریر.
باخیشآچیسی، محدود اولان اوچونجوشخصدیر؛ آما یازار بعضا قادینین ذهنینه سیزیب، اونون ایچ مونولوقلارینی گؤز آلتینا چکیر. بو یاخینلیق، روایتین قورخو، شوبهه و هذیانینی اوخوجویا کئچیردیر. بعضا ده روایت، شخصین ذئهنیندن آیریلیب (مثلاً شهره، چینارلارا، یا سیاسی تاریخه باخارکن)، روایتین اورتامینی گئلیشدیریب، اجتماعی بؤیوت قازاندیریر.
اورتام، روایتین ان اؤنملی عنصرلارینداندیر. امامیه قبریستانی تکجه بیر مکان دئییل، بیر جمعیحافظه میدانیدیر.
یاغیش، ساکیت هاوا، چینارلار، سوکوت و خیابانلارین چیرکین آغیرلیغی تاریخی بیر آتموسفر یارادیر.
دفعهلرجه باشی کسیلیب آتیلان، آما یئنیدن کؤکسالان چینارلار، «یارالی اما دیری» اینسانلارین گوجلولوگونون استعارهسیدیر.
اصلی کاراکتئر، آدی اولمادیغینا باخمایاراق چوخ درین و دقیق یارادیلیبدیر. ظاهرده ترپنیشدهدیر، آما بو ظاهردهکی ترپشمه، اونون ایچیندهکی چؤکوشو اؤرتوبدور.
دقیق و منسجم ایچ مونولوقلار، جنونون گؤستریلمهگی، اساس شخصیتی آنانین تاریخی ایله بیرلشمهگی، آختاراندان آختاریلانا چئوریلمهگی، چوخ گوجلو شکیلده اوخوجویا منتقل اولور.
یازار «کیملیک چؤکوشو» مضمونوندان چوخ یاخشی یارارلانیبدیر.
ایلک باشدا قادین آختاراندیر، سونرا آناسینا چئوریلیر، سوندا اؤزونو فریدونون نیشانلیسی سانیر. بو قات-قات(لایه به لایه) و ایناندیریجی بیر حالدیر.
زامان خطی دئییل؛ کئچمیش و خاطیرهلرین دالغالاری ایله دگیشیلیر. پیشهوری دؤرو، فیرقه تاریخی، تبریزین اعدام ایللری، اونون حالینا قاریشیر.
دیل باخیمیندانسا متن شاعرانه و دویغوسال تصویرلرله دولودور.
ریتمینی، قبریستانین ساکیت اورتامی و آغیرلیغی تعیین ائدیر.
تصویرلر چوخ قوّتلیدیر، «تورپاغی آغزیندا دادماق»، «باشینا تورپاغی ساوورماق».
آما بعضا تصویرلرین چوخلوغو و بو کابوس آتموسفری اوخوجونو یورور؛ بلکه بو تصویرلرین بعضیسینین حذف اولماغی متنین گوجونو آرتیرا بیلر.
جمعیحافظه و تاریخین اونودولماماغی، قبریستان، ساعاتمئیدانی، ایتن قونوم(آدرس)، اؤزگه قبیرلر و اعداملار، حذف و سانسورون سیمگهسیدیر.
قادین، آناسی اوچون دئییل، اونون آغریسی ایله بیرلشمک اوچون یولا دوشور. دردین، نسیلدن نسیله کئچمهسی بئله تصویر اولور.
بو روایتده قادین «تاریخین داشیییجیسی»دیر. کیملیک آختاریشی و اوندا یوخ اولماق.
قادین آرتیق بیلمیر قبیری آختاریر یوخسا اؤزونو. او آرتیق آناسی اولوبدور و منجه بوراسی حیکایهنین زیروه نوقطهسیدیر.
حیکایه، جسور و دریندیر. ساده بیر پلات اوستونده آنجاق چوخقاتلی و کابوس کیمی دونیا یارادیر. شاعرانه دیل، تبریزین یارالی آتموسفری و سیاسی تاریخه اشارەلر، متنه معنا و درینلیک وئریر.
بو اثر، تکجه بیر قادینی آنلاتماییر، بیر شهری، نسلی و بیر جمعیحافظهنین حیکایهسیدیر.
یازار گئرچک و رویا آراسیندا چوخ اینجه بیر جیزیق چکیر و اوخوجونو سونونا قدهر بو ایکی دونیا آراسیندا دالغالاندیرماغی باجارا بیلیبدیر و بو، حیکایهنین ان بؤیوک اوغورودور.
ویدا حشمتی
چئویرن: ویدا حشمتی
ترجمه: ویدا حشمتی
سسلندیرن: ویدا حشمتی
- یادداشت
- اوخوماق زامانی: 2 دقیقه
- https://ishiq.net/?p=37533
چاپ
