هر طرف قارانلیقدی. قورخولار ایچینده چابالاییرام. نه گؤوده‌می ترپه‌ده بیلیرم نه ده باغیرا بیلیرم. بیر جوت دونبا گؤز یاخیندان اوزومه دیره‌نیبدیر. آغیرلیغینی حیس ائدیرم. قارنیما آغری سانجیلیبدیر. او دونبا گؤزلری گؤرمکدن سه، گؤزلریمی یومورام. سیزیلداییرام. اللرینی کؤیکسومده دولاندیریر. نه دن باغیرا بیلمیرم؟ نه دن کیمسه یاردیما گلمه‌ییر؟ آیاغیملا ایته‌له‌ییرم. جورو بارماغیم آغرییا گلیر.
تکجه آیین ایشیغی کیچیک آچیشقادان اوتاغیما ایشیق ساچیبدیر. بوینومدان تر داملالاری سوزور. سانیرام قاریشقالار بوینومو گزیر. دوروب سو ایچمک ایسته‌ییرم. پالتاریم جیم-جیلاقدی. آیاغا قالخیب آچیشقادان آیا باخیرام. آی، اوتاغیما باشینی اوزالتماق ایسته‌ییر. گیپ-گیرده‌دی. هم ده همیشه‌کیندن بؤیوک. یاخینلاشیر آچیشقایا. اللرینی منه ساری اوزالدیر، منی قاچیردیر.
آز اؤنجه کی کابوسلار یادیما دوشور، قورتولماق ایسته‌ییرم. چیراغی یاندیرارکن آیاغیم نه‌سه ایلیشیر. جورو بارماغیم گئنه آغرییا گلیر. «ایشه یاراماز بیر جور بارماغین دا بو قدر آغریسی اولارمی؟» سؤیله‌نیرم. بیراز یاغ گؤتوروب آیاغیمی اووورام.
گؤوده‌مه یاپیشان اینجه قوماشدان اولان دونومو سیلکه‌له‌ییرم. ترینی سیلمک اوچون الیمی بوینوما چکیرم. اولماییر. آووجلاریمین ایچی هم یاغلی هم ده ایسلاقدی. نه دن سه همیشه آووجلاریم ترله‌یر، هله یایدا آووجومو یوماندا سو دامار ایچیندن.
اته‌ییمله بوینومون ترینی سیلمه‌یه چالیشیرام. اوره‌ییم آز قالیر بوغازیمدان چیخسین. شوشه‌ده‌کی سویو ایچیرم. بوغازیم سرینله‌ییر. تکینده قالانی اوزومه تؤکورم. بوغازیمدان سوزولور، دؤشلریمین اورتاسیندان آخیب، قارنیمین آشاغیسینا قدر گئدیر. دونبا گؤزو خاطیرلاییرام. یوخولاریما چاغریلمامیش قوناق اولدوغو، داییمی‌دیر.
دوشونورم. گؤره‌سن دونبا گؤز اؤلوب، یوخسا قالیر. «لعنته گلسین!» میزیلدانیرام.
گؤیون گورولتوسوندان بیرآن دیکسینیرم. آچیشقادان دیشاری باخیرام. بولودلار آیی گیزلتمیش، یاغماغا باشلاییرلار.
توپراق‌لا چیچکلرین عطری بورنومو اوخشاییر.
او گون ده توپراق‌لا قونچالارین عطری بورنومو اوخشامیشدی. من مکتبدن چیخیب، کندین مئیدانینداکی «فرشچی حاجی عظیم» گیله چاتینجا جیم جیلاق اولموشدوم. حاجی تراس‌دا دولانیردی. الینی دوداغینا یاخینلادیب، سیقارا یاندیردی. آغ اللری پامبیق قدر یوموشاق گؤرونوردو. منی گؤرمه‌دییندن سئویندیم. یوخسا دونبا گؤزلری ایله منه باخیب، اوره‌ییمی تیتره‌ده‌جک ایدی. گؤزلرینی آناما تیکه‌نده ده، اوندان قورخاردیم.
آنام دا باشقا قادینلار کیمی اورداکی اوزون اوتاقدا ایلمک سالیردی.
حاجی‌نین ایشچی باشیسی دولچالاری دامین سوزدویو یئرلره قویوردو. ایشچی باشی قاش قاباغینی ساللارکن آناما «تئز اول!» دئدی.
آنام قارداشیمی رفین اوستوندن گؤتوروب قوجاغیما وئررکن، بارماغینی دسماللا باغلادیغینی گؤردوم. قان دسمالدان دیشاری سیچرامیشدی. آناما اوره‌ییم یاندی. گؤزل اوزو سولغون گؤرونوردو. شوه قدر قارا هؤرویونون اوجو، کالاغای‌‌سی‌نین آلتیندان چیخیب، کؤکسونه دوشموشدو. بیر آن اونون قدر گؤزل اولماغیمی آرزیلادیم. نه دن‌سه اوره‌ییم سیخیلدی. قارداشیمی قوجاغیما آلیب، ائوه ساری یولا دوشدوم آمما فیکریم اونون یانیندا قالدی.
گئجه‌لر آنامین دؤیه‌نکلی اللرینی بالاجا اللریمه آلیب، یاغلاردیم. آمما آتامین اللرینی یوخ. آتامی چوخ گؤرمزدیم. «چؤره‌ییمیز کؤموردن چیخیر» دئیردی. اللری قارا اولاردی. اللرینی هئچ سئومزدیم. اوزونو ده سئومزدیم. اونون دا حاجی عظیم قدر گوجلو اولماغینی ایسته‌یردیم.
کندین کیشی‌لری‌نین هامیسی کؤمور معدن‌ینده ایشچی ایدیلر. هامیسی‌نین اوزلری ایله اللری قارا، گؤزلری ایسه سورمه‌لی ایدی. هامیسی بیر-بیرینه بنزه‌ییردیلر. تکجه گؤزلری‌نین آغی گؤرسه‌نیردی. بلکه گولمک باجارسایدیلار، دیشلری ده گؤرسه‌نه‌جک ایدی.
۱
او گون، قارداشیمی آلیب ائوه گلدیم. گون‌اورتادان سونرا کیچیک حیه‌طیمیزین تکجه آلما آغیجی‌نین قونچالارینی سایماغا چالیشیردیم. قارداشیم‌سا حیطده اویناییردی. بیردن های-کوی دوشدو. قارداشیمی قوجاغیما آلیب، چؤله قاچدیم. قونشو قادینلار مئیدانا ساری قاچیردیلار. لپیگیمین بیری آیاغیمدان چیخدیغینا باخمایاراق، قاچماغا داوام ائتدیم. آیاغیم داشا ایلیشیب، جورو بارماغیم اینجیدی. اونا باخمایاراق قاچماغا داوام ائتدیم.
قونشوموز منیم اؤنومده، دیزینه چالا-چالا «یازیق اولدوق» دئیه قاچیردی. «نه اولوب خالا؟» سوروشدوغومدا، «چؤکوبدو بالا» دئدی. نه‌یین چؤکدویونو بیلمه‌دیم. بیر آن آنامی دوشوندوم، سوزن دامی...
هؤله‌سک قاچارکن، قارداشیمی قوجاغیما سیخدیم. مئیدانا چاتدیغیمدا، جاماعات ییغیشمیشدی. آرالاریندان اؤنه کئچدیم، لاپ اؤن سیرایا. اوچ اؤلونو یئره اوزالتمیشدیلار. اوچو ده بیر-بیرینه بنزه‌ییردی. کیم اولدوقلارینی تانیمادیم. قارداشیمین آغلاماغینی سایمادان دورموشدوم. بیردن آرخامدان بیر قیشقیریق سسی گلدی. او اینجه سسین، کیمه عایید اولدوغونو آنلایامادیم. آنجاق بیری منیم چییینیمی ایته‌له‌ییب، اؤزونو اؤلولرین بیری‌نین اوستونه آتدی. من قورخدوغوم اوچون دونوب، قالدیم. اؤلونو سیلکه‌له‌ین، قانلی قوماشلا ساریلمیش اله گؤزوم دوشدو. اوشاق عاغلیملا، نه اوز وئردییینی سئزه بیلمیردیم. آنامین چاتلاق، زیغلی، یالین دابانلارینا گؤزوم دوشدو.
نئچه باشقا قادین دا چیغیریب-باغیریب اؤلولرین اوستونه دوشدولر. سانکی یوخودان آییلدیم. اتیم‌له دریمین آراسی تیتره‌مه‌یه باشلادی. اوزومون توکلری تیکان-تیکان اولدو. او زامان باش وئرنلری آنلادیم. کیچیک قارداشیمی هاچاغ بوراخدیغیمی خاطیرلامیردیم. اونو، آنامین اته‌ییندن یاپیشیب، آغلارکن گؤردوم. آغیز-بورنونون سویو بیر-بیرینه قاریشمیشدی. من ایسه دوردوغوم یئرده قوروموشدوم. آتامین قاپ-قارا اللرینه باخیردیم.
بیر دفعه سوفرا باشیندا آتام بلله توتوب وئره‌نده، آلیب، آلماماغا قرار وئره بیلمه‌دیم. سونرا اوتانیب، مئییل‌سیزجه آلدیم. آتامین اللریندن اییره‌نیردیم. دئمک او دا بونو سئزمیشدی. اوندان سونرا، داها هئچ واخت منه بلله وئرمه‌دی. منی اؤپه‌نده ده آجیقلاناردیم.
آنام آغلارکن باش اؤرتویو آچیلدی، قاپ-قارا ساچلارینی یولماغا باشلادی.
آنامین ساچلارینی گؤرونجه او صحنه یادیما دوشدو. پنجره‌نین آرخاسیندان اونلاری گؤردوم. اوتاقدا اوتورموشدولار. آتام قارا اللری ایله آنامین اوزونه توخوندو. سونرا ساچلارینی تومارلاییب، قولاغینا نه‌سه دئدی. اؤز-اؤزومه دوشوندوم، «نئجه آنام اییره‌نمیر. نئجه قارا اللری ایله ساچلارینی تومارلادیغینا ایزین وئریر؟» ایندی ایسه او اللر بیر داها آناما توخونمایاجاقدی. گؤزلریمین یاشینی قولوم لا سیلدیم. سس‌سیز-سس‌سیز ایچیمی چکدیم. اؤزومو آتامین اوستونه آتابیلمه‌دیم. ائله‌جه قیراقدان باخدیم.
سون دفعه آتامین اللرینی میرده‌شیر خانانادا یئکه داشین اوستونده یویارکن گؤردوم. نه قدر یوسالار دا، قارالار الیندن گئتمه‌میشدی. من همیشه آتامین اللرینی بئله گؤرموشدوم. هئچ واخت قارادان آرینا بیلمه‌دی اللری.
آتامی اورادا گؤردویومدن بری، بیر حسرت ایچیمده دوغولدو. او حسرت ایندی ده یاشلاندیغیما راغمن، بیر پیچاق کیمی اوره‌ییمی دئشیر. کئشگه هئچ اولماسا بیر دفعه، تکجه بیر دفعه، آتامین اللرینی یاغلایایدیم.
۲
او گون قونشولار باش‌ساغلیغینا گلیب گئتدیکدن سونرا آنام من له قارداشیمی یانینا چاغیردی. قارا لچه‌یی ایله گؤزریاشلاریمی سیلرکن منیم اوزومه الینی چکیب، ساچلاریمی اوخشادی.
باشیمی آنامین قیچینا قویوب یاتدیم. گئجه‌نین بیر چاغیندا هؤله‌سک یوخودان آییلدیم. آنامی سسله‌دیم. هر طرف سسسیزلیک ایچینده ایدی. چوخ قورخموشدوم. نه دن سه آنامی تاپا بیلمیردیم. پنجره‌دن حیه‌طه باخدیم. آیین ایشیغی هر طرفی آیدینلاتمیشدی. قاپی‌نین اؤنونده آنامی قارالتی کیمی گؤردوم. اوزومو شوشه‌یه دایادیم. قارالتی ایکی ایدی. اونون کیم اولدوغونو آنلامادیم. آنام سس‌سیز-سس‌سیز اوتاغا گلدی. منی گؤرمه‌دی. اؤزونو دووارا ساری توتوب، یئرینده اوزاندی. من ده آستاجا یئریمه گیردیم. آنامین آغلاماغینی دویدوم.
او گونلرین گئدیب، بیر داها گلمه‌مه‌یینی آرزیلارام. بو یاشا گلدیمسه، گئنه او زامانلارین کیچیک اوره‌ییمی نئجه سیخدیغینی اونودمامیشام.
تردن ایسلانمیش دونومو دگیشیرم. الیمی لوت گؤوده‌مه چکیرم. قارنیمی تومارلاییرام. آنا اولماماغین نیسگیلینی ایچیمده گؤممک ایستیرم. هر شئیی اونوتماق ایستیرم، آنجاق کابوسلو گونلری اونوتماق ممکن دییل. گوزگونون اؤنونه کئچیرم، آتامین رنگی قاچمیش کؤهنه عکسینه گؤزوم دوشور.
آتامی یئنی باسدیرمیشدیق. کندیمیز یاسلی ایدی. آنام بیر-ایکی گوندن سونرا گئنه حاجی عظیم‌ین فرش کرخاناسینا گئتدی، من ده مکتبه. سانکی هئچ اولای اوز وئرمه‌میشدی.
سانکی اوّل‌دن ده آتام یوخویدو. کیلاسدا اوره‌ییم یامان سیخیلمیشدی. آللاه‌دان ایسته‌ییردیم کی، هامی‌نین آتاسی اؤلسون.
من همیشه کی کیمی مکتبدن چیخیب، قارداشیمی گؤتورمه‌یه گئتدیم. حاجی عظیم کرخانانین حیه‌طینده دایانمیشدی. «کئشگه منی گؤرمه‌سین» دئیه دووار دیبینده سوزولوب کئچمه‌یه چالیشارکن، دونبا گؤزلرینی منه تیکدیینی گؤردوم. باشیمی آشاغا سالدیم. یاخینلاشدی، گؤزلرینی دیره‌میش، قیپ-قیرمیزی صیفتینی دسماللا سیلرکن منی سسله‌دی. بوخاغینی ساللامیش، ساققالینی تکدن وورموشدو. آی قیز!… سسله‌ینده اوره‌ییمین چیرپینتیسی چوخالدی. دایانماق ایسته‌مه‌دیم، آنجاق قولومو توتدو. من چییینلریمی ساللامیش، باشیمی آشاغا تیکدیم.
یئنی گؤیرمیش دؤشلریمی اوندان گیزلتمه‌یه چالیشارکن، الی ایله چنه‌مدن یاپیشیب، باشیمی قالدیردی. او شهوت دولو گؤزلریندن آز قالسین باغریم چاتلایاجاقدی. او آندا آنام منی سسله‌دی. دونبا گؤز آرخایا دؤنونجه، من دووار دیبیندن سوزولوب، اکیلدیم. آنام منی باغرینا باسدی، سانکی او دا منیم قدر قورخموشدو.
نه‌دن‌سه او قورخولار هله ده جانیمی بورویور. او گونلری اونودوب، عادی یاشاماغیمی ایسته‌ییرم. اونوداجاغام دئییرم، آنجاق باجارا بیلمیرم. یئریمده اوزانیب، گؤردویوم کابوسو اونوتماق ایسته‌ییرم، آنجاق باجارا بیلمیرم. کئچمیشیم، ایندیمه توخونوبدو، هئچ سؤکولوب آیریلاسی دییل.
۳
قارنیمین آلتیندان بیر سانجی ساریر. بو آغری چوخ تانیشدیر. ایل‌لردیر منیم‌له وار. او شوم گئجه‌دن بری.
حاجی عظیم هردن گئجه‌لر، قونشولار ائولرینه چکیلدیکدن سونرا گلیب، بیزه باش چکیردی. آزجیق اوتوروب گئدیردی. او بیزه گلنده، قارداشیم‌لا باشیمی قاتیردیم. قوخوسوندان اوره‌ییم بولانیردی. اوستونو بوروین قیزل گول عطری چوخ توند اولوردو. او گئتدیکدن سونرا دا کیچیک اوتاغیمیزدان اونون قوخوسو گلیردی.
او گئجه، چؤرک آراسیندا کاباب گتیرمیشدی. یانیندا نئچه زوغ ریحان دا واریدی. من اوندان گلن هئچ نه‌یی سئومیردیم. آنجاق کابابی سئوه-سئوه یئدیم. آنام دا یئدی. آنام آتامین پالتارلارینی بوکوب، بوقچالادی. گؤیولسوزجه قاپی‌نین آرخاسینا قویدو. تاقچاداکی کیچیک چرچه‌وه‌نین ایچینده‌کی آتامین عکسی‌نین اوستونه، توخونما اؤرتو سالدی. نه دن‌سه آتامین اؤرتویون آلتیندا قالماغیندان اوزولدوم. آنجاق او گئجه قارنی توخ یاتماغیمیز اوچون سئوینمیشدیم.
سحر آنامین آغلاماق سسینه گؤزلریمی زورلا آچدیم. گؤزلریم یومولوردو. باشیم آغریردی، بوتون گؤوده‌م عذاب وئریردی. هئچ تانیمادیغیم بیر آغری ایدی. آنام چییینلریمی سیلکه‌لرکن، یالواریب، اویانماغیمی ایسته‌ییردی. من گئنه گؤزلریمی آچدیم. آنامین آغلاماغیندان قورخو جانیما دوشدو. اوزه‌ریمدن گلن قیزیل گول عطری اوره‌ییمه بولانماق گتیریردی. نه اولدوغونو بیلمیردیم آنجاق گئنه کؤتولویون اوستوموزه کؤلگه سالدیغینی سئزیردیم. اوتورماق ایسترکن آلتیمدان بیر سانجی قالخدی، امانیمی کسیردی. گئنه یئریمده اوزاندیم. آنام چیپلاق قیچلاریما نم دسمالالی چکیب، نه‌سه دئییب، آغلاییردی.
ایندی ده همان آغریلار، باشی آچیلمیش یارا کیمی تزه‌له‌نیر. ساعاتین زنگی چالینیر. ماسانین اوستوندن حب‌لریمی گؤتوروب یئییرم. پنجره‌نین اؤنونده دوروب، کوچه‌نین بوشلوغونا باخیرام. یاغیش چیله‌ییر. آیین شکیلی، یئرده‌کی سویون ایچینده عکس اولور. او گون یاغیش چیله‌ییردی. آنام قارداشیمی قوجاغینا آلیب، بیر الینده چمدان کنددن بیرداها قاییتماماق اوزره چیخدیق. آنام، منیم باشیما نه گلدییینی کیمسه‌یه دانیشمادی. من گونلرجه خسته یاتدیم. بیر کره قونشوموزون قیزی منی سوروشونجا، یاواش سسله بونو دئدییینی ائشیتدیم: «آی‌باشی اولوب، اونون اوچون مکتبه گلمیر». آی باشی اولماقدان خسته‌لنمه‌دیییمی من ده بیلیردیم، آنجاق آنام باشیما گلنلرین قارشیسیندا، تکجه سوسدو. بیر کره «اونو قویوب، بیزیم سؤزوموزو دینله‌ین اولمازدی قیزیم» دئدی رحمتلیک. بیر دفعه ده او گئجه‌دن سؤز آچدی: «نه بیله‌یدیم او کابابی یئمه‌یه‌یدیم!.. قان‌اندرمیش یوخو داواسی قاتمیش‌ایمیش دئمه». سونرا اوزون-اوزون سس‌سیز قالیب، بیر گوناهکار کیمی منیم گؤزلریمه باخماقدان چکینرکن: «من بئله بیلیردیم منده گؤزو وار» اوزون بیر نفس چکیب، باشینی آشاغا تیکدی.
آتامین عکسینی گؤتورورم. دوداقلاریمی عکسه یاپیشدیریرام. اوندان قالان تکجه بودور،یوخسا اوزونو اونودموشدوم. سون دفعه اونو نه زامان دیری گؤرمه‌ییمی خاطیرلاماق ایسته‌ییرم، آنجاق هر شئی سیلینیبدیر سانکی. آنامی خاطیرلاماق ایسته‌میرم. او یادیما دوشونجه، فیکریمی داغیتماغا چالیشیرام. اونو اونودماق ایستیرم.
بیر داها پارچالارا بؤلونموش حیاتیمی بیر آرایا ییغماق ایسته‌میرم.
سیغورتادان گلن آیلیغیمدان بو آی دوکتوره گئتمه‌ییمه آییرمالییام. حالیم هئچ یاخشی دییل. هاوا ایشیقلانیب‌دیر. اللریمین دؤیه‌نکلرینه یاغ چکیرم.
سون
