آبان آیی‌نین ۲۲نجی گونو گؤرکملی آذربایجان یازیچیسی، میتولوژیستی و حؤرمتله سئویلن اجتماعی شخصیتی «میرعلی سیدسلامت»ین ایتگیسیندن بیر ایل کئچدی. عؤمرونو انسان‌سئورلیک، آزادلیق و اجتماعی عدالته حصر ائدن و بو سببدن اوزون ایللر عذاب اذیتلره قاتلاشان اوستاد سیدسلامت‌ین شرفلی خاطیره‌سی خالقیمیزین یادداشیندان سیلینمزدیر. ادبی مدنی اجتماعیاتیمیز اونو همیشه حؤرمتله یاد ائدیر و ابدی یاشارلار سیراسیندا یاشادیر.
اؤلومونون ایل دؤنومو ایله باغلی الیمیزه چاتان یازی‌لاری حؤرمتلی اوخوجولاریمیزا تقدیم ائتمکله، شرفله عؤمرونو باشا ووران سئویملی اینسان، اوستاد «میرعلی سیدسلامت»ین خاطیره‌سینی بیر داها دا عزیزله‌ییریک. (ایشیق)
***
دده قورقود دونیاسیندا غرق اولموش انسان
رحیم رئیس‌نیا
(ده‌یرلی، الیمیزدن گئدن، اوره‌کلری کؤورلدن، عزیز خاطیره‌سی بیزیله یاشایان دوستوموز «میرعلی‌سید سلامت»ی خاطیرلرکن)
یادیمین «سید»ه عاید اولان حصه‌سی دولودور اونون نوع به نوع قیافه‌لریله؛ گنجلیگیندن توتموش تا یاشاییشینین سون آیلاریناجان. اونلاردان ذهنیمده ان درین کؤک سالانلاریندان بیری زنداندان بیر گونلوک مرخص‌لیگه ائولرینه گلدیگی گون گؤردویوم گؤرولمز حال و هواسی‌دیر. عزیز باجی‌لاری معصومه خانم زنگ ائتدی کی، -«میرعلی گلیب». دوز ساعت آلتی‌دا قاپولارین دؤیدوم. اؤپوش- گؤروشدن سونرا بیر باشا منی آپاردی باشقا بیر دونیایا. اؤزو اوندا غرق اولموش «دده قورقود» دونیاسینا. تام آلتی ساعات منی اؤزویله او اؤزونه مال ائتمیش اوجسوز- بوجاقسیز دونیادا، او اونو زندان ایچینده، زنداندان قورتاران انگین دونیادا گزدیردی.
دوشوندوگومه گؤره ائله دده قورقود دستانی ایله ده زنداندا تانیش اولموشدو. بیر تانیشلیق کی سون نفسینه‌دک اونون یاشاییشینین آیریلماز و بلکه ده ان اوستون و یون وئریجی بؤلومونه چئوریلمیشدیر و حله ده قالارقی خاطیره‌سی ایله ایچ ایچه یاشاییر و یاشایاجاخ دا.
دده قورقود دونیاسی چوخ بؤیوک و زنگین بیر دونیادی. زمان جهتیندن یوز ایللری مین ایللره باغلایان و مکان باخیمیندان دا اورتا، بلکه اوزاق آسیادان توتموش تا اروپا، آفریقایا، تورکلرین ایاقلاری چاتان یئرلره قده‌ر یاییلمیش، عموم تورک ده‌یر بیچیلمز بیر اوسطوروی، ادبی آبیده‌دیر. بو اوزون زمان و گئنیش جغرافیادا، هر یئرده اؤزوندن ایزلر بوراخیب، باشقا مدنیتلرله آلیش- وئریشی اولوب، گئت ها گئت، دیللردن اورکلره، قرنلردن قرنلره آخاراق تا بیر باشاریخلی ائل/خلق ادبیاتیله دریندن تانیش اولان ادبیاتچی، اینجه‌لیکلری سئچن بیر اوستاد یازیچی، یا دا یازی پوزولو، سوادلی بیر اوزان الی ایله شفاهی خلق خزینه‌سیندن یازی‌یا کؤچورولدو. نه زمان، هارادا؟
چوخلو، او جومله‌دن: واسیلی بارتولد، فواد کوپرولو، اورحان شایق گؤک‌یای، فاروق سومر، محرم ارگین، حمید آراسلی، فرهاد زینالوف و… کیمی تدقیقاتچی بیلگینلرین نظرینه، آق قویونلولار سلاله‌سی، داها دوغروسو اوزون حسن سلطنتی زمانی، ۱۵ اینجی یوز ایلین اورتالاریندا مکتوب اولوب. دده قورقود حکایه‌لرینده سالور قازانین اؤنملی بیر یئری وار. سالور قازان، خانلار خانی بایندر خانین کوره‌کنی‌دیر. بایندورخان دا آق قویونلولارین افسانوی خانلاری ایدی. اودور کی آق قویونلولار بایندری‌لر ده آدلاندیریلمیشلار. دده قورقود کیتابینین اؤن سؤزونه گؤره ده آدین کیتابا وئرن دده قورقود دا بیات بویوندان قوپان بیر جومرد کیشی اولاراخ تانیتدیریلیبدیر. بیر ده آق قویونلو اوزون حسن عثمانلی پادشاهی سلطان محمد فاتح‌له بیر زماندا یاشاییب و حتی اوتلوق بئلی ساواشیندا، ۱۴۷۳ اینجی ایلده، اونون الی ایله آغیر یئنیلگیه اوغراییب، دالی اوتوروبدور. بو ساواش بیر تعیین ائدیجی ساواش ایدی. اگر اوزون حسن فاتحه غلبه ائدیردی سه، بلکه آناطولونون وحتی عثمانلینین تاریخی باشقا طورلو یازیلاردی و احتماله گؤره عثمانلی سلطنتیندن داها دده قورقود کیتابینین اؤن سؤزونده او غلبه‌دن آسیلی اولاراق عثمانلینین ابدی خانلیقیندان سؤز گئتمزدی. اؤن سؤزون ایلک سطرلری تاریخی ده‌یر داشییر:
«محمد پیغمبر زمانینا یاخین بیات بویوندا قورقوت آتا دئییلن بیر کیشی واردی. او کیشی اوغوزلارین کامل بیلیجیسی ایدی. نه دئییردیسه اولوردو. گله‌جکدن غریبه خبرلر سویلییردی. الله اونون کونلونه الهام وئریردی.»
قورقود آتا دئدی:
«آخرده خانلیق گئرییه، «قایی»یا دونر. هیچ کیم اللریندن آلماز»
قورقود آتانین بو دئدییی عثمان نسلی‌دیر. قیامت گونو قوپونجا، نئجه وار ائله ده عؤمور سوروب گئده‌جک…
بیلدیگیمیز کیمی اوغوز تورکلری ۲۴ بوی(قبیله)دن قورولو ایدی. اونلاردان بیری بیات/بایات، بیری ده قایی ایدی، قایی عثمانلی تورکلرینین اولو باباسی ساییلیردی.
قورقوت آتانی پیغمبرله معاصر گؤسترمک ده اونون بوینوندان بیر نوع وان یکاد آسماق ایدی. یعنی اونا یاشایا بیلمک حقی وئرن مشروعیت قازاندیرماخ ایدی.
خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی، ۱۳نجو عصرین اوللرینده تالیف ائتدیگی ده‌یرلی اثر، جامع‌التواریخ ده قورقوت آتایا همان اوغوزلار ایچینده دده قورقوت کیتابیندا تانینان ده‌یری وئریر:
او اوغلانلارا آد وئریردی، خاقانلار اونونلا مشورتلشیردیلر، خانلارین و خلقین ایشلرینه دوشن دویونلری آچیردی، کرامت صاحبی ایدی، چوخلو حکایتلر بیلیردی و. . . روایته گوره ۲۹۵ ایل یاشامیشدیر!
دده قورقودا نسبت وئریلن قبرلر تورک دونیاسیندا داغیلیبدیرلار. قزاقستاندا، قرقیزستاندا و تورکمنستان دا دیللرده گزن افسانه‌لره گؤره قورقود آتا یوخوسوندا هر یئره گذری دوشور اورادا گؤرور کی گورکانلار اونون گؤرون قازیرلار و او اؤلوم قورخوسوندان، اؤلومون الیندن قاچیر؛ قاچ ها قاچ گئدیر گئدیر تا سیحون چایینا چاتیر و اورادا سویون اوزونده سالدیغی بیر پالاز اوستونده، یئرینن گؤی آراسیندا او قده‌ر قوپوز چالیر، چالیر و چالدیغی سازینان عالمی افسون ائدیر کی تا بیرگون یوخو، دالیسیجا دا اؤلوم اونو سونوندا یاخالاییر و حیاتی باشا چاتیر. اونون آدین داشییان قبرلره سیحونون آرال گؤلونه قوغوشدوغو یئرده، ولگا چایینین ساحیلینده قورقود آستانه‌سی آدلانان بیر یئرده، تورکیه‌نین اخلاط شهری یاخینلیغیندا عثمانلی سلطانلارینین زیارتگاهلاری اولان، قورقودخان مقبره‌سی آدیله تانینان بیر یئرده، بیرده قفقازین دربند شهری یاخینلیغیندا ییر تپه اوستونده قورخود یا قورشود آدی ایله تانینمیش بیر قبر یئرینده و… خبرلر وئریلیب. بو قبرلر هاموسو دده قورقود دستانینین یاییلدیغی گئنیش جغرافیایی ساحه‌دن خبر وئریرلر.
بیرده کی دده قورقود قوپوزون یارادیجیسی اولاراخ تانینیبدیر. او افسانوی روایتلره گوره بو سحرانگیز سازین دوزلتمه‌سینی و چالماسینی شامانلار دؤره‌سینین بیزدن یئیلریندن اؤیرنمیشدیر. او بیر اوزان، یاخود اوزانلار آتاسی ایدی. او قده‌ر مقدس ساییلیردی کی اوستونه قوزانان ال گؤیده قورویوردو. ائله اوزانین شامانلار دونیاسیندان نشانلار داشیدیغیدان ایدی کی اسلام دؤره‌سینده نه تک او قده‌ر خوار گؤرولدوکی دده قورقود دستانینداکی اعتبارین تام ایتیردی، بلکه معناسی دا دگیشیلدی و گّوّزه، انگی بوش و چوخ دانیشیب آدامی یوران معناسینا محکوم اولدو و نهایت اوزون بیر دؤره کئچیردرک «عاشیق» آدلاندیریلدی.
اوزان دده قورقود ائله بیر مقامدا ایدی کی آدین اوزرینده دانیشدیغیمیز شاه اثره وئریبدیر. او ۱۲ حکایه ده حضور تاپماغ ایله اونلارین هامیسین بیری بیرینه تیکیب ائله گئییشدیریبدیر کی گونوموزه گلیب چاتا بیلیبدیر.
من دده قورقود اوسطوره‌سینین قالینتیسینا ایلک دفعه کیچیک یاشلاریمدا، بؤیوک‌آبامین دیلیندن ائشیتدیگیم حکایه‌ده توخونموشام. اونون دئدیگینه گوره بابا لولو-بیلمیرم بلکه ده بابا قورقود- بیزیم دیلیمیزی قوشوب دوزلدیکدن سونرا دئییبدیر: «گورورم کی بیر ایکی آدی دوز قویمامیشام. بیری اودورکی گلینه آییران دئمه‌دیم؛ بیرده آیرانا دویوران دئمه‌دیم و…» سونرالار دده قورقود کیتابین اوخورکن همان سؤزلره، اونون حکایه‌لرینین بیرینده راست گلدیم. شبهه‌سیز بو سؤزلر شفاهی سنت طریقی ایله «بویابا» (بؤیوک آبا)م، اوندان دا منه گلیب چاتمیشدیر.
اوست سطرلرده دئییلدی کی چوخلو دده قورقود آراشدیریجیلاری قناعتلرینه گؤره دده قورقود/ددم قورقوت دستانی اوزون حسن سلطنتی دؤرونده یازی‌یا آلینیبدیر. یعنی چوخ احتماله گؤره بو اؤنملی ایش آذربایجاندا، یاداکی دوغو آناطولودا گؤرولوب. دیلچیلیک باخیمیندان دا آذری لهجه اونون متنینده سئچیلیر. ائله اونا گؤره دیرکی اثرین خطی نسخه‌سین اوخوماقدا آذربایجانلی عالملری ایله تورکیه عالملرینین بعضی کلمه‌لری فرقلی اوخویوبلار و منجه چوخلی موردلرده آذری عالیملرینین تشخیصلری داها دوغرو نظره گلیر.
سؤز چوخ، مجال قیسسا. دؤنوم عزیزیمیز «سید»ه، داها دوغروسو اونون دده قورقود دونیاسینا کی داها چوخ اؤزونه مخصوصلوغو واردیر. حیفا کی «سید» داها اوزون یاشایا بیلمه‌دی کی دده قورقودشناسلیقدا آچدیغی یئنی و چتین یولو جوشار عشقی گوجو ایله داها آرتیق ایلرلتسین.
***
لحظه‌ای از تلاش برای انسانی‌تر کردن زندگی باز نایستاد
حبیب فرشباف
سابقه آشنایی من با خانواده «سلامت» به اوایل دهه ۴۰ برمی‌گردد، زمانی‌که با میرعلی و برادرش میرمحمد عضو گروه کوهنوردی بهروز حقی بودیم. میرعلی از اعضای ثابت گروه‌های کوهنوردی و از فعالین دانشجویی بود. او در دانشگاه از شاگردان ممتاز به شمار می‌رفت و در زمینه مسائل اجتماعی هم فعال بود و به همین دلیل همواره زیر نظر مامورین امنیتی قرار داشت.
دهه ۴۰ را تا نیمه‌های دهه ۵۰ با تمامی حوادث سخت و خونبارش پشت سر گذاشته و در آستانه سال ۵۶ قرار داشتیم. جان‌گذشتگی و فداکاری‌های فعالین دهه‌های قبل کم‌کم به بار نشسته و به حرکت‌های بزرگ اجتماعی علیه رژیم ستم‌شاهی تبدیل شده بود. میرعلی و میرمحمد و خواهرانشان از شرکت کنندگان ثابت راهپیمایی‌ها و حرکت‌های اعتراضی بودند. این حرکت‌ها به تدریج به صورت سازمان‌یافته‌ای درآمده بود و همه‌روزه گروه‌های بیشماری از اقشار مختلف در مسجد جامع تبریز گردهم آمده و پس از سازماندهی راهی خیابان می‌شدند.
آقا ضیاء که خیاط و از دوستان نزدیکم بود روایتی از آن روزها را مکررا تعریف کرده بود:
«صبح زود وقتی وارد مسجد جامع شدم «سید صالح» پیشم آمد. او از بازاریان خرده‌پا و از سازماندهان حرکت‌های اعتراضی بود. با صدایی آرام و درگوشی گفت: می‌خواستم در مورد مسئله مهمی با تو صحبت کنم. یک ساواکی جوان در تمام راهپیمایی‌ها قاطی تظاهرات شده و به ساواک گزارش می‌دهد. بچه‌ها تصمیم دارند امروز در فرصتی مناسب به حسابش برسند. بعد دستم را گرفت و در حالیکه که ازدحام جمعیت را می‌شکافت، در چند قدمی پشت سر جوانی شیک‌پوش با کاپشن سفید و کفش کتانی ایستاد و به او اشاره کرد. نزدیکتر رفتم و از نیمرخ آقا «میرعلی» خوش‌سیما را با سبیل‌های استالینی شناختم. بی‌اختیار دودستی بر سرم کوبیدم و به سمتش خیز برداشتم و با چشم‌های اشک‌آلود در آغوشش کشیدم. او هم از دیدنم بسیار خوشحال شد. سید‌صالح که مات و مبهوت نظاره‌گر این صحنه بود مرا کناری کشید و پرسید: مگه این جوان را می‌شناسی؟ جواب دادم: مهندس سلامت از دوستان نزدیک و مورد اعتماد من است که سال‌هاست کمر به خدمت انسان‌های زحمتکش بسته و همواره در معرض آزار ساواک بوده. از همان روز در تمامی راهپیمایی‌ها دو نفر از بچه‌ها از طرف سید صالح مامور شدند مراقب آقا میرعلی باشند تا آسیبی به او نرسد.»
اواخر سال ۵۷ به تدریج در همه شهرها سر و صداها رو به خاموشی داشت و انقلاب به ظاهر پیروز شده بود. شاه فرار کرده بود و مردم حاکمیت رژیم ستم‌شاهی را به گورستان تاریخ سپرده بودند، اما تغییری در زندگی روزانه مردم انجام نگرفته بود. در این حین همه تریبون‌های رسمی مستقر در تلاش بودند خاتمه انقلاب و حرکت‌های مردمی را اعلام کنند، اما آقا میرعلی به عشق دنیایی اهورایی با تمامی گرما و روشناییش زندگی و مبارزه کرده بود و تنها عوض شدن شاه او را راضی نمی‌کرد. او همچنان به آرمانش وفادار بود و می‌خواست تا رسیدن به آرزوهایش به حرکتش ادامه دهد؛ اما ادامه‌ی هر حرکتی به دستگیری و زندان ختم می‌شد. بالاخره او هم همچون خیل بیشماری که سر باز ایستادن نداشتند در سال ۶۰ دستگیر و به ۱۵ سال زندان محکوم شد.
او ۱۵ سال سخت‌ترین شرایط غیر انسانی را تاب آورد و به آرمان و رویاهایش وفادار ماند. در زندان بود که مادر و برادرش را از دست داد. هنگام وفات مادرش تنها ۲ روز به او مرخصی دادند، اما در خاکسپاری برادرش در سال ۶۹ به همراه دو مامور محافظ چند ساعتی سر خاک حاضر شد. هنگامی که پیکر میرمحمد را دو نفری داخل قبر می‌گذاشتیم آن دو مامور، بالای سرمان بودند. میرعلی خطاب به من با صدای بلند گفت : «هامینی چالاغان چالدی، آنجاق بیزیم کیمی توکی داغیلان اولمادی» (همه را مرغان شکاری دریدند، ولی کسی را مثل ما تکه‌پاره نکردند)
بالاخره بعد از ۱۵ سال از زندان آزاد شد. بی آنکه تغییری در شیوه زندگی و افکارش پدید آمده باشد. همچنان مطالعه می‌کرد؛ کتاب می‌نوشت؛ در دانشگاه‌ها سخنرانی می‌کرد؛ شعر می‌سرود و در بازسازی جاده‌های آذربایجان در قامت مهندسی زبردست فعال بود.
تا آخرین لحظه حیات پربارش با تنی بیمار و دردهایی بیشمار لحظه‌ای از تلاش برای انسانی‌تر کردن زندگی باز نایستاد. او روحی به لطافت شعر و به صلابت فلسفه داشت. با علمش دنبال حقیقت و با هنرش دنبال زیبایی بود.
شاملوی بزرگ می‌نویسد: «انسان، دشواری وظیفه است.» او تنها شعر نسرود بلکه شعر را زیست.
یاد و نامش گرامی و ماندگار.
***
دوازده هزار سال با تو زیسته‌ایم
روح‌انگیز پورناصح
لابلای اسطوره‌ها، افسانه‌ها، تاریخ، زبان و … دوازده هزار سال با تو زیسته‌ایم. در آسیا درون دو هزار متر آب و در اروپا روی دو هزار متر یخ.
هر شب با گاو سیاه مبارزه کرده‌ایم و هر روز سربلند آفتاب را به جایش برگردانده‌ایم، ولی او هم هر شب گاو سفید را مغلوب کرده و سیاهی را گسترانیده. و این مبارزه هر روز و شب چون داستان هزار و یک‌شب شهرزاد با این تفاوت که تا دنیا دنیاست ادامه دارد.
همراه با ده‌ده قورقود و تو در هزاره‌ها زیسته‌ایم. با سنگ‌ها، و کوه‌ها و چشمه‌ها و گیاهان و حیوانات و … حرف زده‌ایم و هم‌دیگر را فهمیده‌ام. دوازده روز اول هر سال را سمبلی از هزاره‌ها گرفته‌ایم و در روز سیزده از ترس زیر و رو شدن دنیا به صحراها پناه برده‌ایم. بعد باز دوازده هزار سال زیسته‌ایم.
هر بار که از زمزمه‌ی زروان برای صاحب فرزند شدن می‌گفتی، آرزو می‌کردم این بار دیگر به صاحب اولاد شدنش شک نکند تا نطفه‌ی اهریمنی همراه اهورامزدا بسته نشود. اما بعد می‌دیدم که «زروان دایره‌ی ازلی است. تاریکی و روشنایی و خیر و شر در او به هم آمیخته‌اند». فکر می‌کردم پس یعنی جدای از هم به صورت مطلق وجود ندارند. خوشحال می‌شدم و از خود می‌پرسیدم پس ما چرا همیشه به دنبال مطلقیت بوده‌ایم و هستیم. وقتی به هم آمیخته‌اند، پس ترکیبی‌اند و ما دنبال کدام می‌گردیم؟!
وقتی با آرامش و باسلیقه خورشید و ماه و ستاره را در یک بقچه و آسمان و زمین و دریا را در بقچه‌ای دیگر می‌گذاشتی، از قدرتت در شگفت می‌شدم! زمانی که یاد حرفت می‌افتادم که می‌گفتی: «میترا چون به سخن درآید، مردم را به کار درمی‌انگیزد، میترا زمین و آسمان هر دو را نگاه می‌دارد، میترا با چشمانی که هرگز بسته نمی‌شود، می‌نگرد». با خود می‌گفتم حتماً آن‌قدر که با میترا و زروان و … نشست و برخاست داشته‌ای، این‌گونه قدرتمند شده‌ای.
در خیلی جاها با تو بوده‌ایم، در بند بندِ زندان‌ها، در چالش‌های بیشمار زندگی و بیماری، در قلم‌زنی-های عاشقانه و در خانه‌ای بسان موزه که درش همواره به رویمان باز بود. درت با تق باز نمی‌شد، همیشه تو بودی که در را باز می‌کردی و با لبخندی به اندازه‌ی دنیا تحویلمان می‌گرفتی. هیچ چیز نتوانست لبخندت را بگیرد و شاید با لبخندی بر لب دنیا را ترک کرده باشی! نمی‌دانم! اما تو می‌دانستی که نمی‌روی و همیشه با یاد و خاطره‌ها و آثارت در میان ما به بودنت ادامه خواهی داد و بعد از ما نیز باز خواهی ماند و خواهی ماند. «احمد اخوت مقاله‌ای با عنوان “پسامرگی” نوشته است که در آن به قول بورخس تو به سرزمین سایه‌ها رفته‌ای، این عبارت مخلوق ذهن بورخس است. یعنی جایی که گرچه آدم‌ها موجودیت مادی ندارند و فقط سایه‌هایی از آن‌ها باقی مانده، اما همین‌ها به زندگی ادامه می‌دهند. حتی در میان زنده‌ها حضور دارند و آدم‌هایی که قبلاً با او سر و کار داشتند وجودش را احساس می‌کنند».
میرعلی! تا آنجا که یادم می‌آید صدایت را هرگز بلند نکرده‌ای. همواره با آرامش و اطمینان حرف‌هایت را زده‌ای، زیرا اعتماد به حرف‌هایی که می‌زدی آن‌قدر بود که به صدای بلند هیچ نیازی نداشته باشد. حتی اگر خلاف حرف‌هایت را می‌شنیدی نه چشمانت بزرگ می‌شد، نه رنگت سرخ می‌شد، نه دستانت می‌لرزید و نه صدایت بلندتر می‌شد، حداقل من این حالت‌ها را در تو ندیده بودم. شاید هم برای همین بود که در هر جمعی دوستدارانی و مهم‌تر دوستداران جوانی پیدا می‌کردی.
یاد و نام و سایه‌ات همراه با خاطره‌های زیبایی که همراه هم داشته‌ایم، همواره زینت‌بخش جمع‌مان هست.
***
شاعر «میرعلی»
ناصر داوران
میرعلی هر شئیدن اول شاعردیر و یاشاییشی اونون ان گؤزه‌ل و صمیمی شعری. اونون هندسه معلوماتی دا، میفیک آنالییشی دا، سارسیلماز مبارزه‌سی ده بو عنوانا باش اییر. میرعلی‌نین شعری شاعرلیک سندی دئییل، بیر شاعر کیمی یاشاماق ایسته‌ین کیمسه‌نین دلی دویغولارینی عکس ائتدیرن گوزگودور. البته کی میرعلی شعیر یازار. اونون یاشاییش شعرینده دایانمادان، یازدیغی شعرینه باش وورورام: ایلک اؤنجه دئییم کی میرعلی‌نین مکتوب دیلی و دانیشیق دیلی بیر او قده‌ر فرقلی دئییلدیر. بعضا گراماتیکا قانونلارینا دا، ایستر بیلرکدن، ایستر بیلمه‌دن، باش ایمه‌ییر. بو اؤزه‌للیک، چوخ واخت شعرین ائستئتیک یؤنلرینی دستکله‌یر البته. آنجاق اشاره ائتدیییم نقصانلارلا برابر، تئکنیکین سئیره‌کلییی اونون هردن بیر شعرینه خور باخا بیلمه‌دن، یازیب یاراتدیغی شعیرلر کؤوره‌ک دویغولارینی داشیماغا قادردیر:
آی چیچکلی باغلار ایلقار
عطری کوچه باغلار ایلقار
آی بنؤوشه، گولنار ایلقار
هر نه سئحری باغلار ایلقار
ایلقار، ایلقار، ایلقار، ایلقار
ایلقارین کیم اولدوغونا و نه‌دن میرعلی‌نین شعرینه یول تاپدیغینا توخونمادان، بو اؤرنکده هم بایاتیمیزدا کوکره‌ین صمیمیلییی، ساده گؤزه‌للییی گؤرمک اولور، هم ده شاعرین سایغیسینی قازانا بیلمیش ایلقار آدلی کیمسه‌یه ایپک سجیه‌لی بنزتمه‌لرله، سئودییی مقامی باغیشلایا بیلمه‌سینی.
همچنین:
بازاردا ساتدیلار منی؛ ساتیلمادیم، ساتیلمادیم
قول‌لارا قاتدی‌لار منی؛ قاتیلمادیم، قاتیلمادیم
آلدی‌لار آتدی‌لار منی؛ آتیلمادیم، آتیلمادیم
چارمیخا چاتدی‌لار منی؛ چاتیلمادیم، چاتیلمادیم
ساتیلمادیم،
قاتیلمادیم،
آتیلمادیم،
چاتیلمادیم.
منجه بو بندین منطقینده آخساقلیق یارادان دؤردونجو مصراع، مانع اولا بیلمز، اگر دئسک بو شعر میرعلی‌نین شاعر کیمی یاشادیغی حیاتین خلاصه‌سی‌دیر.
میرعلی کلاسیک معنادا «عارف» و یا «صوفی» دئییل. اونون بوغازیندان چه‌گوارانین اؤزه‌ل ریتمی دویولماقدادیر هله ده. بونونلا بئله، عارفین یقین مقامینی الده ائتمک اوچون معشوقدان باشقا هر شئیدن بوشالماسی گره‌کلی اولدوغو کیمی، میرعلی ده اینامیندان باشقا هر شئیدن بوشالیر:
هر زاددان بوشالدیم
دولدوم لیلی‌دن
سومویوم اریدی
اولدوم لیلی‌دن
اونون نسیمی‌نین بیر عارف اولاراق انقلابی چیخیشلارینا گؤستردییی سایغی دا عینی معنانی داشیییر:
دابانیمدان سویولان بوتون دریم
تاریخه جیلید اولسون
آغ اوزوم قان ایچینده
اونون بیر صحیفه‌سی…
میرعلی‌نین شعرینده بعضا گؤزه‌ل وصف‌لرله قارشیلاشیریق. زندان حیطینده سیمینتی یاریب، سؤزلوک‌لرده تاپیلمایان حیاتین معنالارینا باشقا بیر معنا آرتیران بیتگی بئله سسله‌نیر:
بیر اوت گؤیریب
یام یاشیل رنگی
یاشیللیغیندان
باشدان آیاغا گئییب جنگی
سوروشمالییام
دؤرد دؤوره‌ن بوتون
اوره‌گی سیخان
دمیردی، بتون
نئجه بیتمیسن بو بورکولوغون
قارا باغریندا؟!
کؤنول سازینا موغاماتدان اؤیود وئرمک، اونون توتلارینی سیلکه‌لمک، آرازین آذربایجان تورپاغینا آچدیغی سوفره و بو کیمی خیال‌لار دا میرعلی‌نین شعرینین بزه‌کلریندندیر.
میرعلی‌نین شعریندن علاوه، شاعر کیمی یاشاماسینا بیر دلیل ده، منجه، اونون خطی‌نین گؤزه‌للییی و بو گؤزه‌للیک دیگر گؤزه‌للیک‌لره رنگارنگ‌لیک باغیشلاسین دئیه یازیب یاراتدیغی اثرلرینی، ال یازما شکلینده یازیب، ساخالماسی‌دیر.
سون سؤزوم میرعلی‌نین قیسا بیر شعری:
کئشیش سوروشدو گالیله‌دن
«کوره یئنه فیرلانیر»؟
دئدی: جناب کئشیش!
کوره‌نین نه کارینادیر
دورا یئنه فیرلانا.
بونو مندن اینانین
سیز گلندن هر شئی دایانیلیبدی.
سون
یک پاسخ
نه گیشیلر گئدیر الیمیزده ن— روحو شاد