قیرخینجی ایللرین بیرینده قیش فصلینده ائله بیر سویوق دوشدوکی کتدیلر چوخ اَل- آماندا قالدیلار. اکینلرین چور آپارماغا گوره آرپا، بوغدا و هئچ نه اَله گلمه‌دی. ناچارلیقدان عائله‌لر اؤز بالالارین آجیندان اؤلمه‌سین دئیه، گتیریب یاخین آشنالارین طریقی ایله ائولره ایشچی وئرردیلر. بیزیم ده قونشولوغوموزدا فخری خانیم گیله «سارا» آدیندا سکگیز یاشلی بیر قیز اوشاغینی باخشاییشدان گتیریب وئردیلر کی هم ائو ایشی گؤرسون، هم ده اوشاق ساخلاسین. فخری خانیمین اوچ اوشاغی واریدی؛ هامیسی دا بالاجا بالاجا. او زامان تمیزلیک آز اولماغا گؤره کتدیلر هم آج یالاواج اولاردیلار، هم ده تمیز اولمازدیلار. چون حامام یوخودی قیشدا و یویونماق اولمازدی.
فخری‌خانیم‌گیل چوخ چتینلیگله یاشیردیلار. اَری فهله‌لیگه گئدردی؛ اؤزو ده جهره‌ده یون اَییرردی. بو حالدا گؤرر سارانین وضعی چوخ قولایدی. قیزی گؤتورر آپارار حاماما؛ بیر دست ده اؤز قیزینین کؤهنه پالتارلاریندان اونا گئیدیرر.
سارانین باشیندا کی بیت، سیرکه چوخ اولدوغونا گؤره حامامدان گتیریب، باشینا بیت داواسی وورار کی اوشاقلارینا داراشماسین. سارا چوخ چتینلیگده او اِئوده گئچینر.
فخری‌خانیم‌گیلین ائولرینده نه آبیاری سویو واریدی، نه ده چشمه‌دن، زاددان. سارا قونشولاردان دولچایلا ائوه سو گتیرردی. پالتارلارنان قابلاری دا آپاریب چشمه‌ده یویاردی. قیشین او سویوغوندا اللری دونوب، دائم چاتداق – چاتداق اولاردی. بو چَتینلیگله قیشی سوووب یاز یئتیرر.
بیر گون قونشولارین اوشاقلاری کوچه ده اوینوردولار، فخری خانیم دا خیردا اوشاغی چالمیشدی سارانین دالینا، بیرینین ده الیندن یاپیشیب دولاندیریردی؛ گؤزو ده قالمیشدی اوشاقلاردا. اوره‌گیندن کئچیردی کاش اودا اولارلا بیرگه اوینویایدی. اوینویان اوشاقلارین بیرینین توپی ده‌یر سارا یاپیشان اوشاغین اوزوندن، بیرنی قانار. آغلایا-آغلایا آپارار ائوه؛ سارا فخری خانیما دییر توپ ده‌یدی حبیبین اوزوندن. آرواد بو قیزا نه یئمیسن تورشولو آش، باشماق تایی ایله هاراسی گلدی وورار. قیزین بدنی گؤم-گؤی اولار. حالدان دوشر. باشلار آغلاماغا. آرواد چیغیرار: «دو بسدی دای! اوشاغی عوض ائله! هله چوخ یاخشی ایش گؤروب زارییر دا.» سارا اوشاغین کؤهنه‌لرین آپاریب چشمه‌ده آغلایا-آغلایا یویور و یورغون – آرغین ائوه قاییدیر. گئدیر اوز پالتارلارینین ایچینده کتدن گتیردیگی یایلیغی گتیریر، قارانلیق اوتاقدا باسیر اوزونه. نه آغلاییر! او آناسینین یایلیغیدی. آناسی زاهی زحمتیله دونیاسین دئییشندن سونرا سالمیشدیلار سارانین باشینا. سارا یایلیغا نه دئییر:
آنامدان یئتیشن بیرجه پای منه
آنامین قوخوسون گل قایتار منه
بو قوربت شهرده ظالیم الینده
کؤرپه‌یکن دؤیولدوم، آی آخ وای منه .
قارا یازی دوغولدوم
بوی آتمامیش اوغولدوم
یوخسوللوق قاخینج اولدو
دیری-دیری سویولدوم.
درد گلمیر سانا آنا
بویاندیم قانا آنا
یاد اؤلکه‌ده تاپداندیم
گل یئتیش دادا آنا!
آرواد سسله‌نیر: «قیز هاردا اؤلوبسن؟ دو گل سوفره‌نی آچ، کیشی گلدی!» کؤتگین دردیندن تئز گلیر سوفره‌نی آچیر، بیر تیکه چؤره‌گین اوستونه یئمک قویوب دئییر: «یئه!» سارانین بوغازین کدر توتوب دئییر: «یئمیرم.» باشلاییر آغلاماغا. آرواد دئییر: «یئه دئدیم!» سارا چؤرکدن یئییر. چالیشیر ائوده داوا دوشمه‌سین.
آغا سیف‌الله او گون ایشله‌مه‌میشدی، ناسازیدی. زارییا-زارییا دئیر: «بیر چای وئر منه! اوتوروب ائوده یئییرسیز، بیلمیسیز نه کؤهده چؤرک تاپیب گتیریرم. ایکی قولو اولانلاری ایشه آپارمیرلار, منیم کی بیر قولوم خاراب قالمیش کتده جارجار آلتیندا قالیب قیریلیب. باشیما نه کول تؤکوم.» لانپانی پوفله‌ییب یاتیرلار. سارا دا یایلیغیندا آنا‌سیله کئچمیشه جومور:
یئنه ده داغ گؤرور دویغولاریندا
آلچالار گوللنمیش ارباب باغیندا
گزیردی چؤللری آنایلا بیرگه
املیک قوزو کیمی سحر چاغیندا
اوزاقدان سسله‌دی شفی خالاسین
تئللرین اوخشاییب آلسین قاداسین
توتوب گؤیه آتسین قنبر عمی‌سی
بیر اؤپوپ سئوسین قارداش بالاسین
بو زامان بیر سس ده‌یدی قولاغینا: «قیز، دور اوشاغی تمیزله، اؤزون باتیریب!» سارا سحرین سویوغوندا کؤهنه‌لری دولچایا قویوب گئتدی چشمه‌یه. آجیندان قیچلاری هئیدن دوشموشدو. بیلکلرینده گوج یوخودو کؤهنه‌لری اوغماغا. چوخ ظولوملا ائوه قاییتدی. اللرینین چاتداقلاریندان قان سوزوردو، گؤینوردولر. آرواد دئدی: «دور تئز اول ائوی سیل سوپور، من آپاریرام اَییردیگیم دوهچه‌لری یونچویا وئرم. اوشاقلاردان مواظیب اول، قاپینی دا هئچ کیمه آچما!»
یئغیشدیریردی تؤکولموش شیرـ شیتیلی
اَل- آیاغین توتوردو کؤهنه یورغان میتیلی
-«تئز گلیرم» خانم دئدی. بیر آز اوندان سورا قاپی چالیندی. سارادان سس چیخمادی. یئنه چالیندی. قیز قاپینی آچمادی. ایشلیردی خانیم، یئتیریب قاپینی آچدی. مشه قادیریدی، سارانین آتاسی. «بویور ائوه مشه قادیر». قیز گؤردو آتاسیدی .خانیمین یانیندا هؤکوتمه‌له‌ییب آتانین بوینون قوجاقلادی. – «قیزیم نه‌دن آغلیرسان؟ دایان گوروم!!» گؤردو قیزدان بیر دری قالیب، بیر سوموک. دئدی: «من گئدیرم کنده، دای قالمیرام بوردا. آپار منی آتا!» آتاسی دئدی: «آخی قیزیم، کئچن قیشدا ائوون دامی یاتیبدیر، گوجوم یوخودو تیکمه‌یه، نه زمیمیز بیتیبدیر، نه بیر گلیریم وار. سن گؤرن ائو داغیلدی. بیز ده دوشدوک چؤللره. گلمیشم کی بو ائوده اَلیمدَن توتسونلار. بیر نئچه قیران وئریب منه یاردیم دورسونلار. گئدیب دامی تیکندن سورا گلیب سنی آپاررام.»
سارا گؤز یاشی تؤکور. اونون سؤزون آنلامیر. توتوب آتا الیندن اوز- گؤزون تومارلاییر. یونچودان آلان پولی خانیم وئریر آتایا، اونو سالیر یولا. دئییر: «بیر ایل ده قویون سارا قالسین بوردا. من اونا تَزَه دون، تَزَه پالتار آلارام. اوزوموز اؤرگنیبدیر؛ اینصاف یوخ آیریلماغا.»
قیزی اوندان آییریر. قیز باشلاییر آغلاماغا. آرواد قاپینی رزه‌له‌ییر، قویمور اونو قاچماغا. سارا قاپی دالیندا بؤیله سؤیله‌ییر:
آی رزه‌لنمیش قاپی، آی دوستاقخانا
نه لرزه سالیب‌سی بو طیفیل جانا
آی موهره دووارلار، اوجالان بویلار
کؤکسومده قابارلار بنزه‌ییر سیزه
گؤتورون گؤورچینلر آی اوچان قوشلار
چاتدیر منی ده اؤز کندیمیزه
نه بیر قوزولوق وار، نه ده کی پَیه
نه تویوق خوروز وار، سَسیمه گله
بو غریب اؤلکه‌ده حاصار دالیندا
اوره‌ییم آز قالیر آغزیما گَلَه
خانیم دئدی: «قیز، دور گَل دولچالاری گؤتور، قابلاری ییغ ایچینه، آپار چشمه‌یه! آتان چوخداندیر گئدیب. ایندی چاتار کَندیزه.» قاپینی آچیر؛ قیز دولچالاری گؤتوروب گئدیر چاتیر چشمه باشینا. اونلاری قویوب اوردا قاچیر آتا دالینجا. کوچه‌لری آتداییر، دربندلری گئچیر، چاتیری خیاوانا. دوققوز یاشیندا بیر قیز گؤزلری آغلایا- آغلایا آتانی گَزیر. هر گلندن سوروشور: «آغ پاپاقلی آتامی گوروبسوز؟» هئچ کس اونو تانیمیر .
فخری خانیم گؤزله‌ییر، گؤرور سارا گلمه‌دی. سس سالیر محله‌یه: بو قیز امک بیلمه‌دی. اَلیمدن چیخدی قاچدی. آخشام اولور سارادان بیر خبر یوخ، اَری قاییدیر اِئوه دئییر: «بس سارا هانی؟» خانیم دا جواب وئریر: «قوشولدو آتاسینا، چوکوب گئتدی کندینه.»
سحر خبر گلدی کی سارانی ماشین ووروب، عائیله‌سین گزیرلر.
آی کتده کی اوشاقلار
سارا گلیر کندیزه
اَللری بونبوش بو قیز
سوقَتی یوخدورسیزه
کؤکسونده کی ماتدالار
یاشیننان آرتیق اونون
اَل قان لا ناخیشلانیب
هم گئییمی هم دونو
او یوخسوللوق قوربانی
بو یولدا وئردی جانی
دونیالارا سؤیله‌دی
قیریلسین اربابلاری
اوچدو ماوی گؤیلره
اوفوقلرده گؤروندو
دیللرده آدی گَزدی
اورکلرده دؤیوندو
آرزوم بودور اوشاقلار
او اوزو یوموشاقلار
کندیرلری آشسینلار
ظولم آلتیندان قاشسینلار
باشی اوجا یاشاییب
دونیایا یاراشسینلار
۹/۱۰/۹۶
