«تانیش افسر»ین یارادیجیلیغینا بیر باخیش
افراسیاب نورالهی
ایضاح:
بو یازینی، شاعرین دوسلاری طرفیندن، تهران ادبی انجمن‌لر او جمله‌دن «صابر»، «دده قوربانی» و «نباتی» انجمن‌لری طرفیندن «آچار» کیتابینین آیین(۹۶/۴/۲۷) ایییرمی یئتدیسی آق تورپاق- اشراق مدنیت ائوینده کئچیریله‌جک تقدیمات مراسیمی اوچون حاضیرلامیشدیم. آما تاسف‌لر اولسون کی، صحتی ایله علاقه ده اولان پرابلئملر اوزوندن بو تقدیمات باش توتمادی و بو گون گؤزه‌ل شاعیریمیز تانیش افسر آرتیق آرامیزدا یوخدور. تانریدان بو گؤزه‌ل شاعیریمیزه رحمت دیله‌ییر و دوسلارینین، عائله‌سینین و قلم اهالیسنین باشلاری ساغ اولسون دئییریک..
تانیش افسرین یارادیجیلیغینی اوخورکن، اؤزه‌للیکله ده «آچار» کیتابینی اوخورکن ایکی اینجه مقام دیققتیمی چوخ چکدی؛
۱_ تانیش افسرین قلیبلی فورمالاردا یازما قاطعیتی(بوراسی یالنیز تانیش افسر اوچون دئییل و عمومیتله بو سایاق یازان هر کس اوچوندور)
۲_ تانیش افسرین یارادیجیلیق میسیاسی
بیرینجیسی(تانیش افسرین قلیبلی فورمالاردا یازما قاطعیتی) باره ده:
بیلیرسینیزکی، سربست شعر میدانا گلدیکدن سونرا، قلیبلی فورمادا یازان شاعیرلر طرفیندن و عمومیتله قلیبلی فورما طرفدارلاری طرفیندن بیر سیرا سورغولار، تپکی‌لر و حتی قارشی دورمالار و اندیشه‌لنمه‌لر اولدو و حالادا وار.. و واختیلا دارتیشیلدی، سؤز صحبته سبب اولدو و قلم صاحیبلری، منتقیدلر و داهی‌لر طرفیندن بیر سیرا آچیقلامالارا و دیرلندیرمه‌لره ده اولدو.
بیلیرسینیزکی، او تای آذربایجان سربست شعرین بانیسی بؤیوک رسول رضا اولوب. رسول رضانین چوخلو فیکیرلری، سؤز صحبتی و دیرلندیرمه‌لری وار بو حاقدا. بیر ییرده رسول رضا بو مووضوعدان صحبت ائدرکن، “بویوک ادبیات”دان صحبت آپاریر. رسول رضا بؤیوک ادبیات آدی آلتیندا آشیق العسگرین “چرشنبه گونونده چشمه باشیندا” شعرینی گتیریرکی، بیر کلاسیک قوشمادی؛ اورادا فضولی‌نین “شب هجران”ی وار کی، بیر غزلدی و علی کریمین “داش” شعری وار کی، نمونه وی سربست شعرلریمیزدندیر. یعنی رسول رضا دئمک ایسته‌ییر؛ بیر اثر اولوملو و توتوملو اولدوقدان سونرا آرتیق بو قوشمادی، غزلدی یا هانسی‌سا بیر سربست شعردیر آرتیق اؤنمی یوخدور.
من تانیش افسری اوخورکن، اونون کیتابیندا ائله اثرلره راسلادیم کی، اولاری اوخورکن، گرچکدن اونودوردوم کی، بونلار قلیبلی فورمادا یازیلیبلار.
نه دئمک ایسته‌ییرم؟!
دئمک ایسته‌ییرم؛ سانکی تانیش افسر واختیلا بو قلیبلی فورما و سربست مساله‌سینی اؤز قارشیسینا قویوب، دوشونوب، آراییب، آختاریب و معین جاوابلامالاریدا اولوبدور اؤزو اوچون و بو مساله‌نی واختیلا اؤزونده حل ائله‌ییب و اوز استعدادینی دا نظرده آلاراق قاطعیتله قلیبلی فورمادا یازماغا داوام ائدیب هئچ ده سربست اندیشه‌سی اولمادان.. و بو موفق اثرلرده ائله اونا گؤره‌دی. اؤرنک اوچون بیر ایکی بند او اثرلردن گتیریرم؛
“گورموش ایدیم قویون کیمی سوروسون
گورنمیردیم مدت ایدی بیریسین
گوروم منیم آیاقلاریم قوروسون
بیر یووادان ایکی کهلیک اوچورتدوم
(کهلیک شعریندن)
یا
“سازین حله دریلمه‌میش گولو وار
یئتمیش ایکی تورکو هاوا دیلی وار
یوردوموزون سوسوز اورمو گولو وار
روحانی چال بلکه روحوم دینجله
)روحانی شعریندن(
یا “اولوم”دویغوسو حاقدا شعری؛
“اولوم گوزلدی
یئرینه دوشسه
هئچ کیم اینجیمز
ورینه دوشسه
ائله‌سی ده وار
یاشاییر ناچار
باغرینا باسار
گیرینه دوشسه
پوزدورار دمی
آرتیرار قمی
بو تانیش کیمی
بیرینه دوشسه” و سایره…
ایکینجیسی(تانیش افسرین یارادیجیلیق میسیاسی) باره ده:
کلاسیک تنقید تورونده، صنعت اثری دئییل، داحا چوخ صنعتچی دیققت مرکزینه آلیناردی. یعنی کیمدی؟ خاراکتئرلری باره ده، سونرا یاشاییشی و بیر سیرا اوزه‌ل خصوصیتلری باره ده اینجه‌له‌مه‌لر آپاریلاردی..
آما مدرن تنقید تورلرینده، آرتیق صنعتچی دئییل، صنعت اثرلری دیققت مرکزینه آلینیر. یعنی، بیزه، جمعیته وئردیکلری باره ده، ندن بحث ائتدییی باره ده، پیاملاری، مئساژلاری باره ده و عمومیتله صنعت اثرلرینین آماجلاری دیققته آلینیر.
من تانیش افسرین یارادیجیلیغینی اوخورکن ده، ائله بو آچیدان یاناشدیم و چوخ اینتئرئسان و ایلگینج بیر یئره چاتدیم!.. اودا بو کی، من تانیش افسرین هانسی اثرینی دیققته آلدیمسا، اوخودومسا، او شعر منه تانیش افسرین اوزونو آنلاتدی!..
تانیش افسرین اینسان سئورلیینی، طبیعت سئورلیینی، وطن سئورلیینی، تانیش افسرین اینسانلیق قایغیلارینی، طبیعت قایغیلارینی و سئوگی و دوست قایغیلارینی آنلاتدی منه..
تانیش افسرین یارادیجیلیغی عمومیتله بو موضوعلاری ترنم ائدیر و بو موضوعلاری آشیلاییر..
بئله باخاندا یعنی بو گونکو دونیانین بو تور قایغی‌لاردان یوخسون اولدوغو بیر حالدا، بو تور قایغیلارین یئرینین گوروندویو بیر واختدا بلکه تانیش افسر ان دوغرو یولو توتموش و ان دوغروسونو یاپمیشدیر. عشق اولسون بو صمیمیته و عشق اولسون قاراداغلاریمیزا بو کیمی شاعیرلر و بویوکلر یئتیردییی اوچون.. روحو شاد اولسون.
۹۶/۴/۲۲
متن ده ایشاره اولونان شعرلره مراجعت ائتمک ایسته ینلر اوچون؛
چرشنبه گونونده، چشمه باشیندا
گؤزوم بیر آلاگؤز خانیما دوشدو.
آتدی موژگان اوخون، کئچدی سینه مدن
قاداسی، بالاسی جانیما دوشدو.
ایشارت ائیله دیم، دردیمی بیلدی
هم چوخ گؤزل ایدی، هم اهل دیلدی
قاشینی بولادی، گؤزوندن گولدو.
گولنده قاداسی قانیما دوشدو.
علسگرم هر علمدن حالییام
دئدیم سن طبیبسن, من یارالییام.
دئدی نیشانلییام، اؤزگه مالییام
سیندی قول- قانادیم یانیما دوشدو.
(عاشیق علسگر)
منی جاندان اوساندیردی ، جفادان یار اوسانمازمی؟
فلک‌لر یاندی آهیم دان ، مرادیم شمعی یانماز می ؟
هامی بیمارینا جانان ، دوای درد ائده ر احسان
نئچون قیلماز منه درمان ، منی بیمار سانمازمی ؟
شب هجران یانار جانیم ، تؤکر قان چشم گریانیم
اویادیر خلقی افغانیم ، قرا بختیم اویانمازمی ؟
گل رخسارینه قارشی ، گؤزومدن قانلی آخار سو
حبیبیم فصل گول دور بو آخارسولار بولانمازمی ؟
غمیم پئنهان توتاردیم من ، دئدیلر یاره قیل روشن
دئسم او بی وفا بیلمم اینانارمی ، اینانمازمی ؟
دئییلدیم من سنه مایل ، سن ائتدین عقلیمی زایل
منه طعن ائیله ین غافیل ، سنی گؤرجه ک اوتانمازمی؟
فضولی رند و شیدادیر ، همیشه خلقه رسوادی
سوروشون کی نه سودادیر ، بو سودادان یورولمازمی ؟
(فضولی)
یاری چیلپاق قدیم اینسان
دوشمنینه بیر داش آتدی..
قانا باتدی.
داش دوشمه دی آمما یئره
اوچوب گئتدی افقلردن افقلره
دئمه یین کی، داش یوخ اولدو
داش چئوریلیب بیر اوخ اولدو؛
اولدو قیلنج؛ گولله؛ مرمی
دایانمادی فیکیر کیمی
آتوم کیمی…
مئردییانی قیریق قیریق
آرزولاری ذره ذره
اوکئانی پارچا پارچا ائدیب کئچدی..
همین او داش،
ایندی یئنه دایانماییر
اوچور هارا؟
او نئترون، الکترون،
دونوب نه‌لر، نه‌لر اولور..
آلوو اولور، اولوم اولور، زهر اولور
ائی هم عصریم،
حقیقتین قان قارداشی
دایاندیرماق اولمازمی؟ -دئی؛
یاری چیلپاق، یاری وحشی
قدیم اینسان آتان داشی؟؟!!.
(علی کریم)
