ناغیلی سؤیله‌ین: مشدی زینال کیشی / ۸۰ یاشیندا- خدآفرین/ حیدرکانلی کندی
بیری وار ایدی، بیری یوخ ایدی. تانریدان سووای هئچ کیم یوخ ایدی.
بیر زامان، بیر پادشاه وار ایدی. اونون بیر قیزی وار ایدی. او ماحالین قیزلاری بئله قرارا گلدیلر کی، بیرلیکده سئیرانگاها چیخسینلار. پادشاهین قیزی دا او قیزلارا قوشولدو. قیزلار بیر مئشه‌یه چاتدیلار. او مئشه‌ده قورخولو بیر آیی یاشاییردی. آیی قیزلارا هجوم ائتدی. قیزلار قاچیب آیی‌نین تهلوکه‌سیندن قورتاردیلار. آمما پادشاهین قیزی قاچا بیلمه‌دی. آیی اونو توتوب کاغاسینا (ماغار) آپاردی. قیزلارین قالانی ائولرینه قاییتدی.
آیی زورلا پادشاهین قیزی ایله ائولندی. بیر ایل اؤتدو، پادشاه اؤز قیزیندان بیر خبر توتا بیلمه‌دی. پادشاه بوتون اؤلکه‌یه امر ائتدی کی، اهالی باشدان – باشا قارا گئینسین. هامی قارا گئییندی. پادشاهین قیزی مئشه‌ده بیر اوغلان دوغدو. او، اوغلونون آدینی پالاز قولاق قویدو. اوغلانین آیی دان دا قان قاریشیغی اولدوغونا گؤره، چوخ تئز بؤیودو و گوجلو بیر آدام اولدو.
بیر گون آناسیندان سوروشدو کی؛ نییه منیم اؤزومون بیر طرفی توکلو، بیر طرفی توکسوزدور؟! پادشاهین قیزی دئدی: آدام اولدوغوما گؤره بیر طرفی منه، او بیری طرفی ایسه حئیوان اولدوغونا گؤره آتانا اوخشاییبدیر. پادشاهین قیزینین اوغلو، باشدان گلیب کئچنلری آناسیندان سوروشدو. پادشاهین قیزی دا اولموشلاری اؤز اوغلونا دئدی.
اوغلان اؤزو ایله قرارلاشدی کی، آیی نی تاپیب اؤلدورسون. آیی همیشه کاغاسیندان گئدنده، کاغانین قاپیسینا یئکه‌یئکه داشلار قویاردی کی، پادشاهین قیزی و اونون اوغلو اورادان قاچا بیلمه‌سینلر. اوغلان آیینی اؤلدورمگه گؤره ائله بیر اوخ – کامان قاییردی کی، اونون اوخو یئکه‌یئکه داشلاردان دا کئچیردی.
گئجه‌له‌میشدی. آیی گئدیب دولانیب، یئییب، ایچیب کاغایا قاییدیردی. او کاغایا یاخینلاشاندا گؤردو کی، اوغلو کاغانین قاپیسینا قویولان یئکه‌داشی گؤتوروبدور، آیی آجیقلانیب، قیرواقلاشیب اؤزونو کاغایا یئتیرمک ایسته‌ییردی کی، اوغلان کاغانین آغزینا قویولان داشی باشینا قالدیریب، آیی یا ساری توللادی. داش آیی نی توتمادی. آیی داهادا آجیقلانیب نه‌نه بالا هر ایکیسینه هجوم ائتدی. اوغلان کامانا بیر اوخ قویوب آیی یا آتدی. اوخ آیی‌نین اوره‌ییندن توتوب اونو اؤلدوردو.
اونلار، آنا- بالا پادشاهین ائوینه ساری یولا دوشدولر. قصره یاخینلاشاندا گؤردولر کی، بیر اکینچی قارا گئیینیب. پادشاهین قیزی اوندان سوروشدو کی، نییه قارا گئیینمیسن او دئدی: نئچه ایل قاباق پادشاهین بیر قیزی ایتمیشدی اوندان بری بیز قارا گئیینیریک. پادشاهین قیزی دئدی کی، اگر او ایتن قیز من اولسام گلیشیمی پادشاها خبر وئررسن یا یوخ؟!
اکینچی دایانمادان شاهین ائوینه‌گئدیب، قیزین نیشانلارینی شاها دئدی. شاه اونا دئدی: اگر دئدیکلرین دوز اولسا، سنین اؤز آغیرلیغیندا قیزیل وئره‌جه‌یه‌م، یوخسا یالان اولسا، اؤلومله جزالاناجاقسان.
اونلار هامیلیقجا قیزین یانینا گئتدیلر و گؤردولر کی، پادشاهین قیزی نئچه ایلدن سونرا قاییدیب گلیب. اونلار سئوینجک شاهین قصرینه قاییتدیلار. اوغلان شهرده درس اوخوماغا باشلادی او شرور و اذیتجیل بیر آدام ایدی. شهر آداملاری اونون الیندن جانا گلمیشدی. او شهرده چوخ گوجلو پهلوانلار وار ایدی کی، اونلاردا اونون الیندن گلمیردیلر.
بیر گون پالازقولاق یولونان گئدیردی، او گؤردوکی بیر کیشی داغی آلیب بئلینه گئدیر پالازقولاق سوروشدو کی، بو داغی هارا آپاریرسان ؟ کیشی دئدی آپاریرام پالازقولاغی اؤلدورم. او دئدی پالاز قولاق منم ! او کیشی داغی سالدی پالازقولاغین اوستونه، اونا کارسالمادی. او داغین آلتیندان قالخیب کیشینی اؤلدوروردو کی، کیشی یالوار- یاخار ائله‌دی و اونا قارداش اولماق سؤزو وئردی. اونلار قارداش اولوب یولا داوام ائتدیلر. اونلار بیر آز یول گئتمیشدیلرکی، گؤردولر بیرکیشی بیر چینار آغاجینی آلیب چیینینه گئدیر! دئدیلر هارابئله ؟ او دئدی گئدیرم پالازقولاغی اؤلدورم اوغلان دئدی: پالاز قولاق منم! چینارلا اونو ووردو. پالاز قولاق چیناری گؤیده توتوب سیندیردی، آتدی، کیشی قورخوسوندان پالاز قولاغا سیغیندی ودئدی من ده سندنم.
بئله‌لیکله اونلار اوچ قارداش اولدولار. اونلار گئتدیلر، گئتدیلر بیر شهره چاتدیلار. او شهرده آدام یوخ ایدی. شهر بوم – بوش ایدی. پالاز قولاق دئدی بیزیم یئریمیز تکجه بورا دیر. اونلار اورا دا دیریلیک قوروب یاشاماغا باشلادیلار. هر گون بیر نفر ائو ایشلرینه، قالانلاری دا ائشیک ایشلرینه و شیکارا گئدیب یئمک گتیریردیلر. اونلار یئمگی حاضیرلاییب قورتاراندا، بیر اوزون و هئیکللی کیشی گلیب یئمگی یئییب، یولا دوشوب گئدیردی.
هرگون بئله‌لیکله کئچیردی. اوچوده اوتوردولار کی بیر چاره تاپسینلار. بو قرارا گلدیلر کی، اونو تعقیب ائدیب، قصدینی و کیم اولدوغونو بیلسینلر. گلجک گون پالازقولاق لا قارداشلاری او اوزون کیشینین آردینجا اولوب، گؤردولر کی طرف گئتدی – گئتدی بیر قویویا یئتیشدی. او قویودان اود قالخیردی. کیشی قویویا دوشدو. پالاز قولاق دا ایشدن باش آچماق اوچون اونون آردینجا قویویا دوشدو. قارداشلاری پالازقولاغی بیر اوزون ایپلن قویویا ساللادی و اونو قویونون ائشیگینده گؤزلمه‌گه باشلادیلار. پ
الاز قولاق قویویا ائندیکده گؤردو کی قویونون دیبینده سویوق هاوا وار و بیر قوجا کیشی قویونون دیبینده اوتوروب. پالاز قولاق کیشینی گؤرن کیمی خنجرینی چکیب، قوجا کیشینین قیچینی یارالادی. اونلار بیر- بیریله دؤیوشدولر. پالاز قولاق کیشینی اؤلدوردو. کیشینین نئچه قارداشی دا وار ایدی. پالازقولاق کیشینین قارداشلارینی دا بیر – بیر اؤلدوردو.. او کیشینین قارداشلارینی اؤلدوردوکده هره‌سی‌نین یانیندا بیر قیز تاپیردی. او قوجاکیشینین یانیندا بیر قیز وار ایدی او، باشدان گلیب کئچنلری پالاز قولاغا آچدی.
پالاز قولاق سوسوزلامیشدی. گئتدی بولاقدان سو ایچسین. بولاغین گؤزونده بیر اژداها وار ایدی. او اژداها سویون قاباغین آلمیشدی و سو آخمیردی. قارانلیق شهرین آداملاری دا سوسوزلوقدان کورلوق چکیردیلر. اورانین پادشاهی پالازقولاغا دئدی: ایه‌ر اژداهانی اؤلدورسن قیزیمی سنه اره وئره‌رم. او ماحالین آداملاری سو ایچمک اوچون اژداهایا گونده بیر قیز اوتوزدوروردولار. اژداها قیزلاری یئمک اوچون قیراغا گئدیردی، بولاغین گؤزو آچیلیردی و سو گلیردی. اوگون ده نؤوبت پادشاهین قیزینین ایدی.
پالازقولاق اژدهانی اؤلدورمک ایسته‌ییر دی. آمّا چتین ایش ایدی. او قارانلیق یئرین آداملاری دئییردی کی، اونا یاخینلاشماق اولماز و هرکیمسه اونا یاخینلاشسا، اژداهانین زهری اونو سو ائلر.
پالاز قولاق اؤزونه کسرلی قیلینج قاییردی و نئچه قات تیکیلمیش کئچه‌دن اؤزونه پالتار تیکدیردی کی اژداهانین زهرینین قاباغینی آلسین. او ایسته‌ییردی اژدهانی اؤلدورمکله او قارانلیق دونیادا یاشایان ملتی قورتولوشا چیخارتسین. او پالتاری گئییب، قیلینجی گؤتوروب اژداهانی اؤلدورمگه گئتدی.
اژداها اونو کامینا چکمگه گؤره وارگوجو ایله هاوانی قارنینا سوموروردو. پالازقولاق قیلینجینی دیک ساخلامیشدی، اژداها اونو ایچری چکدیکجه پالازقولاغین ایتی قیلینجی دا اونو کسه- کسه ایره‌لیلیه‌ییردی. دؤیوشون سونو اژداهانین ایکی بؤلونمه‌سیله باشا چاتدی !
پالازقولاق اژداهانین یاری پارچاسینی گؤتوروب آتدی شهرین خارابا محله‌سینه، اژداهانین آغیرلیغی خارابا محلله‌نی تورپاغنان بیر ائله‌دی. اژداهانین بؤلونمه‌سیندن آداملار شادلیغا باشلادیلار. پادشاه پالازقولاق دان ایسته‌دی کی اوندان بیر انعام ایسته‌سین. آمما پالازقولاق دئدی کی، قارانلیق شهرده یاشایان آداملاری ایشیقلی دونیایا قایتارسین.
هامی قاییدیشا چاره یولو آختاریردی. بونا گؤره کی بو ایش چوخ چتین بیر ایش ایدی. دئییردیلر بو ایشی یالنیز زوموررود قوشو گؤره بیلر. زوموررود قوشو بیر اوجا بوی چینارین قانادیندا یووا قورموش و اورادا یاشاییردی. هر ایل زوموررود قوشونون جوجه‌لرینی بیر آیری اژداها گلیب یئیردی و زوموررود قوشو بالاسیز قالیردی. زوموررد قوشو پالاز قولاغا دئدی اگر بیزی اژداهانین الیندن قورتارسان و اوبیریسی اژداهانی دا اؤلدورسن، من ایشیقلی دونیایا گئتمگین یولونو سیزه‌گؤسترره‌م. پالاز قولاق اول کی اژداهانی اؤلدوردویی کیمی، ایکینجی اژداهانی دا اؤلدوردو و هامینی سئویندیردی.
پالازقولاغین قارانلیق دونیادان ایشیقلی دونیایا قاییتما زامانی گلیب چاتدی، اونون اوزاقلاشماسیندان هامی ناراحات ایدی، هامی ایسته‌ییردی کی او یئر آلتی قارانلیق دونیادا قالسین، آمما او قاییتماغا تله‌سیردی، بونا گؤره کی، ائشیکده، قویونون باشیندا، قارداشلاری اونو گؤزله‌ییردی.
زومورود قوشو دئدی گرک یئتدی اینک کسدیریب، اتلرینی قیزارتدیریب و یئتدی اینک دریسی حاضیرلایاسان. دریلری سو ایلن دولدوراسان. پالازقولاق اونون دئدیگینی ائله‌دی و جاماعات دا اونا کؤمک ائله‌ییردی. سفر زامانی گلیب چاتدی. یئمکلری زوموررود قوشونون قانادلارینین اوستونه قویدولار، پالازقولاقدا میندی زومورود قوشونون بئلینه. زومورود قوشو دئدی هر واخت من دئسه‌م آجیمیشام، قیزاریلمیش اینکلرین بیرینی آتارسان منیم آغزیما و هر واخت سوسامیشام دئسه‌م بیر تولوخ سو وئررسن ایچرم. من سیزی یئدی گئجه گوندوزه آپاراجاغام ایشیقلی دونیایا.
پالازقولاق قارانلیق دونیا‌نین آداملاریله گؤر- گؤروش ائدیب، آیریلدی. زوموررود قوشو اوچماغا باشلادی. او هر واخت سوسوزام دئینده، بیر اینک تولوغو دولوسو سو، هرواخت آجام دئینده، قیزاریلمیش اینک جمده‌گی آغزینا آتیلیردی. یولدا اینک جمده‌گینین بیری زووب دوشدو. زومورد قوشو آجام دئینده پالازقولاق اؤز بودونون اتیندن کسیب، اونا وئردی. زوموررود قوشو گؤردوکی بو ات آدام اتی دیر. قوش اونو یئمیر و قویونون آغزینا چاتانا دک آغزیندا ساخلاییر. قوش دئییر مقصده چاتدیق بو سن بودا، ایشیقلی دونیا، اودا قارداشلارین، گئت اونلاین یانینا، سنی گؤزله‌ییرلر.
پالازقولاق قیچیندان ات کسدیینه گؤره یئرییه بیلمیردی. دئدی: گئدرم، هله سن گئت. زوموررود قوشو گؤرور او یول یئرییه بیلمیر. او پالازقولاغین بودونون اتینی آغزیندان چیخاریب، بودون کسیک یئرینه قویور، آغزی‌نین سویوندان اونون یاراسینا سورتور. پالازقولاغین قیچینین یاراسی یاخشی اولور. زوموررود قوشو اؤز قانادلاریندان ایکی لئلک چکیب پالاز قولاغا وئریر و دئیر کی، هاردا چتینلیگه دوشسن من سنین یاردیمینا گلجه‌یم.
پالازقولاق و قارداشلاری یئتدی ایلدن سونرا، اؤز شهرلرینه چاتدیلار. اونلار عائله‌لری‌نین یانینا قاییداندان سونرا، شهرده آراملیقلا یاشاییردیلار و اؤزگه‌لره احترام ائدیردیلر. یاشاییشدا ائله‌دیکلری آنجاق و آنجاق آیریلارینا یاردیم و یاخشیلیق ایدی………
