پائیز
س. حاتملوی
آذربایجان تورپاقلاریندا هر فصلین اؤزونه یاراشان گؤزه‌للیک‌لری وار.
قیش فصلینده وطنیمین هوندور داغلارینین قارلی زیروه‌لرینه باخاندا، بو عظمتین قارشیسیندا، انسانین اوره‌یینده، یالنیز حؤرمت و سایقی حس‌لری اویانیر.
بیزیم اورالاردا یاز گلنده، هاوادا غریبه بیر نفس دالغالانیر. بئله بو گوندن صاباحا، باهارین گلدییینی بیلمک اولور.
یای فصلینه گلدیکده، گوندوزلرین ایستی‌سیندن سونرا، آخشاملارین سرین هاواسی، انسانین روحونو نوازش ائدیر و اسن سرین یئل ده، بئله انسانین چیممه‌یی گلیر.
آمما پائیز… آمما پائیز. … بو فصل‌ده حسنوو و آستارا- خالخال مئشه‌لرینه یولو دوشن، آذربایجان تورپاقلاریندا پائیزین نه قده‌ر گؤزه‌ل و نه قده‌ر الوان اولدوغونو باشا دوشه بیلر.
و سونرا پائیزین جلوه‌لری بیزیم سهنداوادا. …
اورالاردا کی پائیزین گؤزه‌للیک‌لری باشقا جور اولور.
گؤزه‌لریمی یوموب و خیالیمدا ایللر بویو اوزاق قالماغا مجبور اولدوغوم تورپاقلاردا، پائیزین گؤزه‌للیک‌لری جانلاندیرماغا چالیشیرام.
***
آمما بو گون سیزلره یاشادیغیم اؤلکه‌ده، یانی فئدرال آلماندا پائیزین نه قده‌ر گؤزه‌ل اولدوغونو آنلاتماغا چالیشاجاغام. ائله بیر گؤزه‌للیک‌لر کی، اونلاری جانلاندیرماق، یالنیز ماهر رساملارین الیندن گلیر.
بو اؤلکه‌نین طبیعتی اینانیلماز قده‌ر گؤزه‌ل و طراوتلی‌دی. بو اؤلکه ده یاشاماغا باشلادیغیم ایلک ایللرده، بیزیم آذربایجاندا راستلاشمادیغیم، غریبه بیر شئی نظریمی جلب ائتدی: بو تورپاقلاردا، طبیعتین هر دؤرت فصلینده و هر فصله اویغون چیچکلر بیتیر.
بورالاردا یاز فصلینده مئشه‌لرده آنا طبیعتین سخاوتلی اللری سحر ائدیجی الوان منظره‌لر یارادیر. گؤز ایشله‌دیکجه یاشیللیق و بیتمک بیلمه‌ین مئشه‌لرده، گزمه‌یین لذتی اونودولمازدی.
لاکن یاز فصلی‌نین وورقونو اولان من، پائیزین نه اولدوغونو و نه قده‌ر گؤزه‌ل اولدوغونو، دوغرودان بورالاردا و بو تورپاقلاردا دریندن حس ائتدیم و بئله‌لیکه بو اؤلکه‌ده حیاتیمدا بیرینجی دفعه، پائیز فصلینی، باهاردان داها چوخ سئومه‌یه باشلادیم.
بورالاردا باشقا اؤلکه‌لرده اولدوغو کیمی، پائیز فصلی عین زاماندا محصولو ییغیشدیریب، داشیماق فصلی‌دیر. باشقا ملت‌لرده اولدوغو کیمی، آلمانلاردا دا، بو فصله عاید شنلیک‌لر وار. بونلارین ان گؤزه‌لی، اوزومو دریب و شراب سالماق شنلیگی‌دی.
بوتون اروپالیلاردا اولدوغو کیمی آلمانلاردا دا، شراب‌ین باشقا بیر یئری وار. بیلدیییمیز کیمی، خریستیان دینینه عاید اولان آئین‌لرده، آزاجیق شراب ایچیلیر. عین زاماندا یئمک سوفرالاریندا دا، بیر قدح شراب ایچمک چوخ معمول‌دی.
منجه بو اؤلکه‌ده، پائیز فصلی طبیعیتین هر دؤرد فصلینی بیرلشدیریر. الوان رنگ‌لر بیر- بیرینه قاریشیر و آنا طبیعتین رسام اللری بیر- بیرینه قاریشان بو رنگ‌لردن، معجزه‌لر یارادیر. «قیزیل اوکتوبر» آدلانان پائیز گونلرینده، هاوادا قیش فصلی‌نین گلمه‌سینی حس ائتدییین حالدا، باهارین یوموشاق نفسی، یای فصلی‌نین گونشی ایله قوجاقلاشیر و انساندا اینانیلماز شن احوال- روحیه یارادیر.
پاییز دیر
گونشین رنگی بیر آز قاچیب
بیلر- بیلمز هاوا بیر آز سویوب
مئشه‌لرده رنگ‌لرین چیغیرتیسی
گؤز باتیریر
ماوی، قیرمیزی‌یا ساتاشیر
ساری، یاشیل‌لا قووالاشیر
قارا، آغلا قوجاقلاشیر
و
قارادان
کوسن قهوه‌ای
بوز لا باریشیر
پاییزدیر
هاوا بیر آز پاییزلاشیب
گئجه‌لر گئت- گئده
اوزانیر
پاییز گلیر …
