کوراوغلو آدیندا، «اوغ» سؤزو
صمد چایلی
کوراوغلو آدی، «کور + اوغ» سؤزلری و «لو» اکیندن دوزه‌لینمیشدیر. بو سؤزو یوزوب ـ یورانلار، چوخلو کور کیشی‌نین اوغلو معناسینا چاتا بیلمیشلر. لاکن، منیم کیمی سؤزون اسطوره‌وی کیفیّت و نئجه‌لیگین نظرده توتانلاردا، بو معنانی چیخارانلارا تنقیدله یاناشیرلار. اونا گؤره کی، بیرینجی ده کور آدام، یالنیز کور کیشی اولا بیلمز و ایکینجی ده بو سؤز یالنیز گؤرمه‌ین آداما، اشاره ائتمیر.
بونوندا دلیلی اوغلو سؤزونو نئجه یوزماقدان اله گلیر. کوراوغلونو آدام بیلنلر، اوغلو سؤزونو، اوغلان کیمی باشا دوشورلر. لاکن، اونو اسطوره‌یه باغلایانلار، اوغلونو اوغ سؤزونه باغلامیش و اونو شاخه‌لی و قول ـ بوداقلی بیلمیشلر. بئله‌سی باخاندا دا، کوراوغلو کور آدامین اوشاغی و اوغلو یوخ، بلکه ده شاخه‌سیز و قول ـ بوداقسیز معناسیندا اولا بیلر. بو معنا، کوراوغلونون سونسوز اولدوغو ایله ده اویغوندور.
اوندان ساوایی، اوغ سؤزو، چوخلو کند آدلاریندا دا ایشله‌میش و اورالاردا دا، بوداق معناسیندا ایشه آپاریلمیشدیر. کوراوغلو آدینین شاخه‌سیز معناسینا آرتیق دقّت ائتمک اوچون، یوخاریدا وئردیگیمیز کند آدلارینین نئچه‌سینه توخونماق یئی دوشر. لاکن، اونلاردان اؤنجه، اوغلان سؤزونه باخماقدا ماراقلی اولار.
آتالیق و مردسالار دؤورانینا اینانانلارا گؤره، ائل ـ اوبانین نسل آرتیمی، اوغلان طرفیندن ایرلی سورولور. ائله اونا گؤره ده نسل و تبارین چوخالماسینی اوغلاندان بیلیب و «لاپ شاخه» معناسینی اونا وئرمیشلر.
۱ ـ اوغلو آدی ایله تانینان کندلرین بیری تبریز ایله مرند شهرلرینین اورتاسیندا، بیر ده هسه‌نو (Həsənov) مئشه‌لرینین ایچریسینده کی اوشتیبین کندینین یاخینلیغیندادیر. بو آدین معناسی شاخه‌لی، قوللو ـ بوداقلی‌دیر.
۲ ـ ائو اوغلو، کند و یورد آدی، ماکی یاخینلیغیندا کی آوادانلیغی بللندیریر. بو آد، ائولی، ائو ـ بوداقلی معناسیندا اولاراق، چوخ ائولی بیر یئری تانیتماقدادیر.
۳ ـ ام اوغلو، کند آدی چاراویماق ماهالیندا کی ایکی کندی تانیتدیرماقدادیر. «ام» سؤزونون یارادیجی و آنا معنالارینی نظرده توتارساق، آنا ـ بوداقلی آنلامینی اونا وئرمک اولار.
۴ ـ خود اوغلو، کندی هورات یاخینلیغیندا واقع اولموشدور. بو آددا خود سؤزونون شعله و آلاو معناسینا اساسلانارساق اوندا آلاو شاخه‌لی، چوخ ایشیقلی معنانی بو آدا وئره بیلریک.
۵ ـ آغاج اوغلو کندی ایسپیران بؤلگه‌سی‌نین تانینمیش کندلریندن دیر. آغاج بوداقلی، آغاجلی معنالاری بو کند آدینا یاراشان معنالار اولا بیلر.
۶ ـ دین اوغلو هئشتری‌نین ورقه بؤلگه‌سینده اولان کندلرین بیری‌دیر. بو آددا اولان دین یا تین، گوشه و روح معنالاریندادیر. اوندادا دین اوغلو، روحلو و یا گوشه‌لی آنلاملارینا باغلانا بیلر.
۷ ـ آلان بیر اوغوش بؤلگه‌سینده کی «بیر اوغوش» کند و چای، بیر + اوغ + اوش سؤزلریندن آد قازانمیشدیر. اوغوش سؤزو، هم ال ایچی، هم‌ده طایفا معناسیندادیر. بئله اولاندادا اوغوش اوچ اوغ و یا بیر طایفا توپلومونو بللندیریر.
۸ ـ یوخاریدا یازیلان کند آدلاریندان ساوایی، اوغوز طایفا و داستان آدی دا اوغ سؤزوندن یارانمیشدیر. بو آددا اولان اوز سؤزونون اوجا معناسینی گؤز اؤنونه چکرک، اوجا شاخه و اوجا قول ـ بوداق معناسی اوغوز سؤزونه اویغون گلر.
