باندوروم (بندی روم – بند-ی رومی
همت شهبازی
باندوروم (بندی روم) Bandurum (bəndi rum) (بند-ی رومی): باغ، و بند، هر بیر یونگول اشیانین اطرافینا باغلانان «باغ». (عئینی آداملارین بئلینه باغلانان قاییش کیمی). ائله بونا گؤره، بوگون ده موغاندا «باندوروملو» کلمه‌سی، «باغلی»، «دسته‌لی» معناسیندا ایشله‌نیر. میثال اوچون «بانک»لاردا پولو دسته‌له‌ییب هر بیر دسته‌نین اوْرتاسیندا باغلانان «کاغیذ بندینه» «باندوروم» و یا «باندوروملو» و یا «بندی روملو» پول دئییلیر.
بئله گومان ائدیلیرکی بو کلمه آذربایجان زرگرلیینده ایشله‌نیرمیش و بو سؤزون [ایندی ده ائله] موغاندا ایشلنمه‌سیندن بئله احتیمال وئریلیرکی «قارا باغ»دان کؤچوب بو بؤلگه‌یه (موغانا) گلن‌لر و یا خود قدیم قاراباغ ماحالینا «یایلاق- قیشلاق» ائدن موغان شاهسون‌لری واسیطه‌سییله گلیب چیخمیشدیر. آذربایجانین قاراباغ ماحالیندا قیزیلین اوْلماسی بو ظنّی داها دا گوجلندیریر. و ایندی ده ائله موغانین «اونگوت üngüt» ماحالیندا «قاراباغ» کؤچری‌لریندن اوْلان بعضی طایفالار اوْ جومله‌دن «شاهعلی‌بیگلی طایفاسی»[نین عاباساللی تیره‌سی] یاشاماقدادیر. (بو طایفا و اوْنلارین اصیل یوردلاری اوْلان قاراباغ حاقدا معلومات وئرن ذووقلو عمیم‌اوْغلو «علی شهبازی»نین دئدیکلری و بو طایفا حاقدا چکدییی «شجره‌نامه»دن استفاده ائتمیشم) آمما «باندوروم» و یا خود «بندیرومی bәndi-rumi سؤزو قدیم آذربایجان زرگرلیینده بیر نؤوع بَزک و یاخود دئکوْراتیو Dekorativ ناخیشلار ایمیش. بو سؤز بیر نؤوع صنعتکارلیقدا ایشله‌مه‌یی ده معلومدور. بو سؤزون گویا ائله بو معنادا آیریجا سؤزلریله ده علاقه‌دار اوْلماسی مومکوندور. مثلن «بنده‌م Bәndәm= باغ» «حالقاHalqa » کلمه‌لری کی بونلارین بوتؤولوکده بیر عومومی و کوللی مفهوم داشیماسی واردیر کی اوْ دا «قیفیللاماق» مفهومودور. و «باندوروم» دا ائله ایندیکی موغان ماحالینین دیلینده همن معنادا یعنی «باغلاماق، قیفیللاماق و دویونله‌مک» معناسیندا ایشله‌نیر. بو مفهوملارین اَن چوْخ ایشله‌نه‌نی «باغ و دویون» سؤزلری‌دیر. و بعضن «قیفیل‌گاه» سؤزونون (چوْخ آز) ایشلنمه‌سی ده گؤرونور.
خاطیرلاتمالییام بو اصطلاحی، هیجری ۱۳٫جو یوزایللیکده یاشامیش آذربایجان شاعیری ابوالقاسم نباتی‌نین بیر قصیده‌سینده ده ایشلنمه‌سینی گؤرموشم؛ و ائله بو شعردن ده اونون بوروق-بوروق بیر باغ اولماسی آنلامی اوزه چیخیر:
بندرومی یئرینه پیچ‌وخم زولف کیمی
دؤرد طرف یاغی یاتاغی، شب یلدا، یلدا
