ذیروه‌لر یولچوسو
گونتای گنجالپ
( تبریزده هر کسین سایقی دویدوغو، دونیانین بیر چوخ هوندور داغلارینا یوکسلمیش اونلو داغچی “حسین حراستی” هر طرفی قارلا ساریلمیش هیمالییانین ان اوجا ذیروه‌سینی فتح ائتمک ایسترکن، دوشموش و حیاتینی ایتیرمیشدیر…)
***
۱
اؤزگور روح
ووجودونون درینلیگیندن گلن بیر سس اونو بلیرسیزلییه، سونسوزلوغا چاغیریردی. باشلانغیجی و سونو گؤرونمه‌ین یوللار اونون ایچینده بیر- بیرینه دولاشمیش، روحونا ساریلمیشدی.
داغلارین بوینونا ساریلا- ساریلا ذیروه‌یه دیرماشان سرت کئچیدلی یوللارین سیرلی چاغریشلاری رؤیالارینا، یوخوسونا گیریردی. داغلار، اولو روحو داریسقاللیقدان قورتارما میسسیونو ایله یوکلنمیشدی. داغ باشیندان سئل اولوب آخیشان جاذیبه‌لر روحونو ایشغال ائتمیشدی.
عشق، قوتسالجا ایشغال اولونما دئمکدیر. عشق، باغلاناراق اؤزگورلویه اولاشماقدیر. هر کس اؤز میقدارینجا سئور؛ بیری آبی حیاتی (دیریلیک سویونو)، بیری سئوگیلینی، بیری ده …”هر کسین عالمده میقدارینجادیر طبعینده مئیل
من لبی جانانیمی، خیضر آبی حئیوانین سئور” (فضولی)
سئوگی، اونونلا یاشاماق و اونسوز یاشایا بیلمه‌مکدیر. داغلارسیز یاشایا بیلمیردی. سئوگی، روحون اؤزگورلویه اوزانان یولودور. ایچریدن دومانلیغی، قارانلیغی و آنلاشیلمازلیغی دفع ائدن، روحو اینانجلا اؤزدئشلشدیریب، اومودلارا، موتلولوقلارا قوووشدوران سئوگیدیر. داغلارین جاذیبه‌سی ووجودونا دولموش، اونو سیغمازلیق بیلینجینه اردیرمیشدی. قلبیندن بئینینه عشق ایلدیریمی چاخمیشدی. بئینینده حئیرت دوغوران سیرلر گؤرونموشدو. باشیندا داغ هاواسی وار ایدی. دوشلرینده (düş- خیال) داغلار دولاشیردی. داغلار اؤز آرخاداشینی، اؤزگور روحو چاغیریردی.
۲
حرکت
اؤزگور و موتلو روح دره‌نین دیبیندن باشی قارلی ذیروه‌یه باخدی. گونش ذیروه‌ده دورموش، ایشینلاری اؤزگور روحو، کؤلگه‌لی، درین و دالغین دره‌لردن همن ذیروه‌یه دوغرو یوکسلمه‌یه چاغیریردی. گؤیلرده داغینیق پلمه‌لر اؤزگور روحون سئودالی ایراده‌سینه حئیرت ائدیردی.
قایالیقلار فتح ائدیلدیکجه یوکسکلیکلرده یاشاماق عشقی یورغونلوغونو اونوتدوروردو. ذیروه‌یه دوغرو یوکسلدیکجه، اؤز ایچینده ده یوکسلیردی. یوکسلیش بیر روح حالیدیر. او روح حالی اینسان وارلیغیندا حرکته کئچمزسه، داغلاری فتح ائتمک، ذیروه‌لره یوکسلمک مومکون اولماز. اینسانین ایچ دونیاسینی گئنیشله‌دن یوکسلیش دویغوسودور. ایچینده یوکسکلیک دویغوسو داشییانلار دایما داغلارا وارمیشلار، داغلار دا اونلاری چاغیرمیشدیر، چاغیراجاقدیر.
کئچیلمز یارغانا، اوچوروما راستلاندی. دیرناقلاری سویولموشدو، آنجاق آغری حیسس ائتمیردی. اولو ایستک و یوکسک هدف اوغروندا مرکزلشن ایراده کیچیک آغریلاری دویولماز ائتمیشدی. گئرییه دؤنوب باخدی، دره‌لرین دیبی گؤرونموردو. “درینلیکلره باخمازلار” کیمی بیر سؤز ائشیتمیشدی، چونکو درینلیکلرین جاذیبه‌سی وار. درینلیکلر گؤزو آخیدار، درینلیکلر جذب ائدر.
درینلیکلر اونو جذب ائتمه‌دی، ائده بیلمه‌دی، چونکو اونون روحوندا یالنیز یوکسکلیکلرین جاذیبه‌سی وار ایدی. ذیروه یه یوکسلیش ایراده‌سی دره‌لرین جاذیبه‌سیندن اوستون ایدی.
بیر آز کناردا، بؤیوک قایانین اوستونده اوتورموش بیر قارتال سسسیزجه اونون دیرمانیشینا باخیردی. اؤزگور روحون گؤزو قارتالا ساتاشدی و:
“ذیروه‌یه گئدیرم، بیر آز سرتلیکله راستلانمیشام، آنجاق کئچه‌جه‌یم ” ، – دئدی.
قارتال اوزون- اوزون اونو سئیر ائتدی، سونرادا قییها چکیب اؤزونو اوچوشا توللادی. ذیروه‌لر یولچوسو قایادان ساللاق حالدا قارتالین اوچوشونو سئیر ائدیردی.
سویولموش دیرناقلاری‌نین قانی قوللاریندان بوینونا طرف آخیردی. داغداغان کولوندان یاپیشیب اوچورومو کئچدی. دینجینی آلماق اوچون آزجیق اوتوروب، بیر ماهنی زومزومه ائتمه‌یه باشلادی:
بیر سئودایا کؤنول وئردیم
آلدی، آپاردی روحومو
دولاشدیردی دونیالاری
داغلارا وئردی کؤنلومو
عشق ایچیمده چاغلار منیم
بو کئچیلمز یوللار منیم
اسکی دوستوم داغلار منیم
آلدی، آپاردی روحومو
داغلارداکی گیزلین گیزلر
اؤزگور روحلاری هپ ایزلر
اؤزله‌دیگیم گیزلی ایزلر
آلدی، آپاردی روحومو.
۳
ذیروه‌ده
ذیروه‌لر سونسوز گؤیلره ان یاخین مکاندیر. ذیروه‌لرین ووقاری، اونون سویونون، کؤکونون یئرین ان درینلیکلرینده اولماسی اوزوندندیر. ذیروه‌لر سویلودورلار. ذیروه‌لر و ذیروه‌لره یوکسلنلر. ذیروه‌لره یوکسلنلر ذیروه‌نین ائحتیشامی، ووقاری ایله اؤزدئشله شیرلر.
ایچ دونیاسی‌نین درینلیگی، سویلولوغو ایله کایناتین سونسوزلوغونو بیرلشدیرن ذیروه‌لر یولچوسو، سونسوز بیر موتلولوق ایچریسینده “ذیروه‌لر” آدیندا بیر شرقی سؤیله‌ییردی:
موقدس مکاندیر، موقدس مکان
یوکسلیش معناسین آندیریر هر آن
یئرین ایچ قاتیندا کؤک سالدیغیندان
هر زامان جاواندیر قوجا ذیروه‌لر
گئجه لر اولدوزلا، آیلا گؤروشر
گوندوز گؤیلر قیزی گونله اؤپوشر
سئوینجی دریله، دوزله بؤلوشر
داغلارین باش تاجی هاچا ذیروه‌لر
قاپ- قارا بولودلار سیخلاشان زامان
شیمشکلر غضبین دویدو یاخیندان
دوزلری، چؤللری ساراندا دومان
ساچینا دن دوشن اوجا ذیروه‌لر.
ایلدیریملارین غضبی ایله ایچ-ایچه اولاراق برکییَن و یوکسلن ذیروه‌لر. ذیروه یئر دئییلدیر، گؤیون آلتیدیر. ذیروه‌لردن یوکسکده دوران گؤیلردیر. گؤیلرین سیرلرینی دویما آشاماسیدیر ذیروه‌لر.
گؤیلرده پلمه‌لرین یئرینی آلان بوز بولودلار بیر- بیرینه دوغرو سورونوردو. بولودلارین کینلی، غضبلی و ایلدیریم دوغوران سورتوشمه‌لری باشلامیشدی. ذیروه‌لی داغین بئلی‌نین اورتاسینا بیر نئچه قورخونج سسلی ایلدیریم شیغیدی. داغین بئلی سینمادی، آنجاق اوزون ایللر بویونجا ذیروه لرده اوست-اوسته قالانیب برکییَن قارین و قار بوزلاری‌نین بئلی قیریلدی. چیغ(بهمن)، گورهاگورلا دیبی گؤرونمه‌ین دره‌لره دوغرو یووارلانیردی.
ذیروه‌لر یولچوسونون آیاغی سوروشدو و چیغلا بیر یئرده دره‌نین دیبینه یووارلاندی…
بوغازینا قدر قارین آلتیندا قالمیش ذیروه‌لر یولچوسونون سؤنمکده، قاپانماقدا اولان گؤزلری ذیروه‌یه دیکیلمیشدی، بیر آز اؤنجه فتح ائتدیگی ذیروه‌یه. توفاندان سونرا هر طرفی سارمیش بیاض سسسیزلیک ایچریسیندن داغلار بیر پیچیلتی دویدو:
بدنیمی ترک ائدن روح،
دره لرده توتما قرار،
مندن آیریلیب گئدن روح،
یوکسل، اوردا، ذیروه ده قال.
ذیروه لر یولچوسونون سون نفه‌سی ذیروه‌یه دوغرو دومانلانیردی…
یای-۲۰۰۱-باکی
