اللینجی ایل‌لرین اول‌لرینده، اهر شهرینده تحصیل آلمیش دیپلم سندی اولان شخص‌لر، آراشدیریلیب مصاحبه اولونمادان، درحال دولت ایشینه آلینیر، اعتبارلی و اویغون بیر گلیره صاحب اولوردو. بئله‌لیک‌له قاراداغ بؤلگه‌سی، یوزلرجه کندلری و شهرلری ایله اهر شهری‌نین مرکزلیگی ایله اداره اولونوردو. همین سبب‌دن قاراداغلی‌لار طرفیندن «اهر قاراداغین پایتاختی‌دیر!» سؤزو ظارافاتا چئوریلمیشدی. دولت ایشچی‌لری بوش وقت‌لرینی کئچیرتمک اوچون استراحت و تفریح یئری آختاردیقلاریندا، قفه‌خانالارا گئتمکدن باشقا یول‌لاری یوخ ایدی.
«اهر» هر کوچه‌ده نئچه قفه‌خاناسی و هر قفه‌خانانین اؤزونه مخصوص مشتریسی اولان شهرلردن ایدی. اهرده قفه‌خانالارین چوخ اولماسی‌نین باشقا سبب‌لری ده وار ایدی. نفوسون چوخلوغو و استراحت مرکزلری‌نین اولماماسی‌نین سببیندن، اهر شهری تفریح و ایلنمه امکانلاری باخیمیندان محروم شهرلر سیراسیندا یئر آلماقدا ایدی. بئله‌لیک‌له انسان‌لارین قفه‌خانالارا گئتمکدن باشقا یول‌لاری یوخ ایدی. شهرین چوخ گئج تیکیلن سینماسی دا مشتری قازانا بیلمه‌دیگی اوچون، قیسا زاماندا ضررده اولوب، باغلاندی. بونا باخمایاراق قفه‌خانالار هله ده گل-گئتلی و مشتری‌دن دولو ایدیلار.
50-نجی ایلین باهاریندا، بیرینجی معلمیم «حبیب فرشباف»ین کؤمکی ایله آلتینجی ابتدایی مکتبی‌نین امتحانلاریندان کئچمک اوچون چوبانلیق آغاجینی قلم‌له دییشیب، ایلک دفعه اولاراق اهر شهرینه گئتدیم. باهار گونلریندن بیری، سحر چاغی «زنگ‌آباد» کندیندن پیادا یولا دوشوب، «گؤیجه‌بئل» دوراغینا چاتیب و اهر ماشینلارینا میندیم. امتحان اوچون گیریش کارتینی «آموزش و پرورش»دن آلدیم. بو امتحانلاردا اشتراک ائدن بوتون شخص‌لر فیزیکی باخیمدان ایری شخص‌لر ایدیلر. امتحانا قاتیلان‌لارین ایری هیکل‌لرینی گؤرمکدن نیگران اولوب، تعجب ائدیردیم. اونلاری گؤرونجه حالیم پوزولدو. جناب فرشباف گوله-گوله کوره‌گیمه ووروب دئدی:
– باخ! اده بونی بیل کی، سن بولارین هامیسیندان ساوادلیسان؛ هـئچ ده قورخماق یئری یوخدو!
لازیم اولان قایدالاری دئییب، تاپشیریق‌لار وئردی؛ -«امتحاندان چیخاندان سونرا ابیش قفه‌سینه گئده‌جه‌ییک!» دئدی.
معلمیم فرشباف‌ین آلقیشلاماسی ایچیمده‌کی نگرانچیلیغی آرادان آپاردی. امتحاندان باشی اوجا چیخدیغیمدا، اوشاغینی گؤزله‌ین آتالار کیمی حیطده منی گؤزله‌دیگینی گؤردوم. ایکیمیز ده سئوینیردیک. آددیملاییب صؤحبت ائده‌رک، «پهلوی» مدرسه‌سیندن «چای‌کنار»دا یئرلشن «ابیشن قفه‌خاناسی»نا گئتدیک.
اهر جمعیتی‌نین بیر چوخو ابیشین تانینمیش و آدلیم بیر قفه‌خانا صاحبی اولدوغونو خاطیرلاییرلار. دادلی و عطیرلی چای‌لاری مشهور ایدی و هرکس اَن آزی بیر دفعه اونون چای‌لاریندان ایچیب، ابیشی یاخیندان گؤرموشدو. ابیشین چایخاناسی اهرین چای‌کناری و «سلیمانی گاراژی»نین ایچینده، «اوچ دوکان‌لار» آدلانان کندلی‌لرین آل-وئر یئری‌نین یاخینلیغیندا ایدی.
ابیش، ظریف، یاراشیقلی و گؤرکملی بیر کیشی ایدی. قارا ساچی و نازیک سیبیل‌لری وار ایدی. قفه‌خاناسی‌نین سلیقه‌لی و اؤزونون گولر اوز اولماسی مشتری‌لری‌نین چوخالماسینا سبب اولموشدو. هر سحر، سماوری یاندیراندان سونرا، قفه‌خانانی سوپوروب، میز و صندل‌لرین توزونو آلیب، استکان-نعلبکی‌لری یویوب دستمال ایله قورولاردی. سو قاینایاندان سونرا چایی بیر کیسه‌یه تؤکوب آغزینی باغلاییب، چایدانین ایچینه آتیب، آستاجا سماوارداکی قاینار سو ایله دولدوروب، یانینا کؤمور قویاردی. داها یاخشی دم آلسین دئیه، چایدانین اوستونه بیر دستمال دا قویاردی.
یولدان چاتان مشتری‌لری ابیشین «عقاب‌نشان»لی عطیرلی چای‌لاری‌نین اییی‌نی چوخ یاخشی حیس ائدردیلر. ابیش، چایی قیرمیزی گول نعلبکی‌لی اینجه‌بئل(امرودی) استکان‌لارا سوزوب، بورونج سینی‌لرده مشتری‌نین قاباغینا قویاردی. یولدان چاتان کند اهالیسی، ساده چؤرک، پئندیر سیفرالارینی سحر یا ناهار یئمه‌یی اولاراق میزین اوستونه آچیب، آردی-آردیجا ابیشین عطیرلی چای‌لاریندان ایچیب، رادیودان گلن موسیقی سسینه قولاق آساردیلار. بازاردان آلدیقلاری اوراق، درگز، چای و قند پاکت‌لرینی ابیش کیشی‌یه تاپشیراردیلار…
مش قربانعلی، قوجاغیندا خوروز و قازلا کندیدن قفه‌خانایا چاتیر. قفه‌خانانین قاپیسیندا دوروب، نفس آلیب، اوزاقدان ابیش‌له سالاملاشیر. ابیش سالاملاشاندان سونرا: «مش قوربانعلی بویور ایچری، تزه چای حاضیردی» دئییر. اما مش قوربانعلی قوجاغینداکی قاز و خوروزلا قفه‌خانایا کئچمک ایسته‌میر. ابیش: «اونلارین آیاقلاری باغلیدیر، باغلی اولماسا دا باغلا» دئییب، ائشیکده‌کی آغاجی گؤستریب، آرتیریر: «آیاقلارینی آغاجا باغلا؛ قاباقلارینا دَن تؤک؛ ایچری گل!».
مش قوربانعلی اونلاری آغاجا باغلاییب، ایچری کئچیر. نئچه چای ایچندن سونرا ابیشه دئییر: «ابیش قاغا، کئچن ایل آزار بوتون تویوق- جوجه‌نی اؤلدوردو. بختیمیز گتیردی بو ایکیسی دیری قالدی. نئچه آیدان سونرا بیچیم وقتی چاتاجاق. بونلاری چای-قند آلماق اوچون ساتماغا گتیرمیشم، آنجاق خوروزو ساتماغا اوره‌ییم گلمیر. وقت تانییان خوروزدی. هر سحر اونون سسیله یوخودان دورورام»
ابیش دئییر:
– مش قوربانعلی، ناراحات اولما، محصول بیچیلندن سونرا بیر چووال بوغدا ایله اوچ-دؤرد تویوق-خوروز آلا بیلرسن».
ناهارا چاغی یاخینلاشیر. دوچرخه زنگی‌نین سسی گلیر. بیری باغیراراق دئییر: «آی دده، گؤر نه‌لر یازیب!» گونده نئچه دفعه‌لر ابیش چایخاناسینا گلن «حمیش»ین تانیش سسی‌دیر. حمیش دوچرخه‌سینی آغاجا دایاییب، الینده ایکی قزئت ایله ایچری کئچیر. قزئت‌لری ابیش همیشه‌کی مشتری‌لرینه چاتدیرسین دئیه، گنجه‌نین اوستونه قویور.
ابیش قفه‌خانسی حمیش اوچون خصوصی اولاراق جاذبه‌لی ایدی. ابیشین چای‌لاری حمیش‌ین جانیندان یورقونلوغونو چیخاردیردی. بیر دفعه ابیش قفه‌خاناسیندا آل-وئر ائتمه‌یه باشلاییب، بوتون قزئت‌لرینی ساوالان داغینا گئدن داغچی‌لارا ساتمیشدی. بوندان علاوه ابیش‌له اوزاق ایل‌لرین دوستو ایدی. ابیش بعضن حمیش ایله ظارافاتلاشاردی:
– حمیش، سنین قزئتلرین بوگونون قزئتی دئییل، دونه‌نین قزئتلری‌دیر. قزئتلرین تزه دئییل، بایاتدی، هم ده اوچ گونلوک بایات!
حمیش ایسه دئیردی:
– ابیش قویاجاقسان چؤره‌ک چیخارداق یا یوخ؟!
***
اون ایل سونرا، سلیمانی گاراژی‌نین قورولوشو دییشیلدی. ابیش قفه‌خاناسی دا خاقانی گاراژینا کؤچدو، اهر-تبریز، اهر-ورزقان دروازاسینا. من ده دؤلت ایشچیسی اولدوم. ایشیم اوچون هر هفته یولوم اهره دوشردی. ابیش قفه‌سی‌نین همیشه‌کی مشتری‌لریندن ایدیم. هله ده چای‌لاری دادلی ایدی. هله ده منی خاطیرلاییب حؤرمت ائدردی.
***
ایل‌لر کئچدی… ۱۰ ایل‌دیر اهردن کؤچموشم؛ تهرانا ساری گئدیرم. میانا شهرینه چاتینجا، اوتوبوس دوراجاق‌لارین بیرینده ساخلاییر. قفه‌خانایا کئچیب چای ایسته‌ییرم. چای‌ین بولانیق رنگیندن «چای» دئییل، «وای» دیر دئیه بیلینیر.
ناچارلیقدان نئچه قورتوم ایچیرم. استکانی یاری‌دا میزین اوستونه قویورام. ابیشین حیات وئریجی چای‌لارینی خاطیرلاییرام. میزین آرخاسیندان دوروب تهرانین اوتوبوسونا مینمک ایسته‌ییرم. چیخدیغیمدا اوزاقدان محبتله منه باخان ابیشین سئویملی سیماسینی گؤرورم؛ مهربانجاسینا منی سوزوردو….
ابوالفضل جمالی
چئویرن: ابوالفضل جمالی
ترجمه: ابوالفضل جمالی
سسلندیرن: ابوالفضل جمالی
- حئکایه
- اوخوماق زامانی: 3 دقیقه
- https://ishiq.net/?p=31241
چاپ
