بو جهنم او جهنم‌دن داها یاخشیدیر!
سولماز جمالی

۱
– «بو خارابا اوتاخدان بی چؤله چیخ دنه. گولسارا خالا گئنه سنی سوروشور. دای اوزوم ده گلمیر دئیه‌م کیتاب اوخویور. دئییر های دوشوب قیزون بوشانیر. گؤرورسن؟! سؤزلریمی قولاغوندا سیرغا ائله‌مه‌دون، بو دا آخیری.»‌
آنام حیرصلی-حیرصلی یوخاری‌دان آشاغی منی سوزور. آجی باخیشلاری‌لا آز قالیر منی دئشیک-دئشیک ائله‌سین… یان دؤوره‌مه نیفرت‌له گؤز گزدیریر. دیرسکلریمی سؤیکه‌دییم ماسانین اوزه‌ریندن گؤتوروب اوتوراجاقدا دیک اوتورورام. گؤزومو اوخودوغوم کیتابین سطیرلریندن آلیرام. اللریم‌له هر ایکی یاندان ساچلاریمی ییغیب باشیمین آرخاسیندا توپالاییرام. «او آرواد هئچ نه‌یین آغینی بوزونو بیلمه‌دی. همیشه قازانی قاریشدیریر، چاخناشما سالیر. غرورو، بیجلییی، سایقی‌سیزلیغی یئره گؤیه سیغمیر.»دئییرم.
– «دوشموشوک آغیزلارا؛ آنجاق سنین آغزیندان هله ده گولسارا خالا دوشمور. نییه باشا دوشمورسن؟ سود‌امر اوشاغدا بیلدی بونو، سن بیلمه‌دون.»
کوره‌یینی دایادیغی دیواردان گؤتوروب منه ساری گلیر. ماسانین اوزه‌ریندن اوخودوغوم کیتابی قالدیریب اللرینی آلتدان اونون هر ایکی طرفینه قویور؛ شاپبیلتی‌لا باغلاییب ماسامین اوزه‌رینه توللاییر. اوره‌ییمده اینجه-اینجه آغری‌لار دولاشیر.
– «اؤزوزو آللاتمئیین، اورتادا منیم «قیز» دوغولماغیمنان باشقا بیر پروبلم یوخدو. سیز هله ده یوز ایل بوندان قاباغین دبینه اویوب اونون بونون سؤزینن قیزلاریزین گونون توتوسوز گؤی اسکی‌یه. آلی قیزی اونو دئییر، اوروج قیزی بونو دئییر. اؤزل سؤزلریزی بئله اوننان-بوننان پایلاشیرسیز.»
دانیشدیقجا ایچیمده اسیردیم. نفسیم گوجله چیخیردی.
– «اوتوروب اونون بونون دالیجاق دانیشماق هونر ده‌ییر. او آروادین بو آروادین باشماغیننان، دوْنوننان دانیشماغی ائله هامی باشارار.»
ساغ الیمی آلنیما قویوب ائهمالجا اؤوکله‌ییرم. ال آتیب اؤزومو ساچلاماق ایسته‌ییرم.
– بئش یاشیمدان هئی گؤزونو آغارتدین، دیلینی دیشله‌دین. دئدین اوجادان گولمه؛ اوروج قیزی دووارین دئشیییندن گؤرر، حاج جلیل ائشیدر. اویناما! آلی قیزی نه دئیر آداما!!؟ اونو گئیمه، بونو گئیمه.»
نه زامان آغلادیغیمی، گؤزومون یاشی نئجه اوزومدن بوینوما آخیب گئتدیینی بیلمیردیم.
– ساغ-سولومو تانیمادان منی بی‌بی‌م اوغلونا وئردیز؛ آنادان اولجاق بیزی دئییلگی ائتمیشدیز. من هله تزه- تزه، اوشاقلیغیمدا، قوهوملاریمیزین من‌له اونو بیر یئرده گؤردوکلرینده قاش گؤز اویناتمالاری‌نین، شوخلوق دولو گولوش‌لرینین ندنین آنلئییرام…»
گونش آلوولانمیشدی. یومشاق اسینتی باجانین طول پرده‌لرینی یونگول-یونگول ترپه‌دیردی.
– «آروات آجی باغیرساق کیمی اوزاتدیقجا اوزادیر. قیرمیزی-قیرمیزی بئله سؤزون یئتیریر سانکی ایرضا سنه گؤره آروادین بوشئییر. او دا قورخور دنه یازیق آروات. ..»
آنام اللرینی اؤوکله‌یه-اؤوکله‌یه تیترک سس‌له داوام ائله‌ییر.
اوتوردوغوم یئرده ائله‌جه قورویوب قالیرام. بیر نئچه آنلیق ماسامین‌ اوزه‌رینده تیکانلی، یارپاقسیز، اتلی گؤوده‌سی اولان کاکتوس گولومه گؤزوم ساتاشیر. آچیق باجادان جیریلتی‌لاری ایچری دولوب اوتاغین سس‌سیزلییینی پوزان جیرجیرامالارین سسی، قفیل هؤنکورتومون ایچینده ایتیر. آنام ال_آیاغینی ایتیریر:
– «قیزیم قیناما بیزی. بیز ده گؤزوموزو آچیب بئله گؤروب اؤرگشمیشیک. باشووا دؤنوم آی بالا دای سنه هئچ نه دئمییه‌جم.»
قیوراقجا قاپی‌دان چیخارکن:-«آیناز باخ آغلاما ها، ایه‌م بیرده سنه بی سؤز دئدیم، نه دئسن دئ.» دئییب گئدیر.
۲
قارداشیم‌لا آنامین پیچیلتیلارینی دویورام. منی گؤرونجه سس‌لری اوجالیر:
– «هله باشی آچیق عکسین قویور اینستایا، تئلگیراما! سنون اختیارون کئشگه منده اولوردو.»
قارداشیمین گؤزلریندن نیفرت فیشقیریر.
– «ایندییه‌جک بئبیله کیتاب اوخویوبسان نولوب؟ بوینوننان میدال آسیبلار؟ جیبووی پولنان دولدوروبلار.»
آنام هر زامانکی کیمی سرت باخیشلارینی گؤزلریمه توشلاییر؛ گؤزلرینی بره‌لدیر. اللرینی اؤلچه-اؤلچه دوداغینی دیشله‌ییر:
– «من اولسام کیتابنان اؤزومو اؤلدورمک یئرینه قشح دورارام ماهنینی قویارام قیزیمنان اوینئییب دینگیلده‌رم. گئدیب گلیب میوه‌دن‌ یییه‌رم، قیزیمی یئدیردرم. آااز ائله بیلئیسن آرواتسان؟ سن هئچ. .. دا دؤورسن.»
اوره‌ییمده‌کی آغری، بوتون جانیمی دولاشیب آیاق‌لاریما آخیر. آشاغی سس‌له میزیلدانیرام:
– منی آسساز دا کس‌سز ده، او دئدیکلریزی سئومیرم.»
چؤکوب اوتوردوغو یئردن سیچراییب اوز به اوزومده دورور. نفسینی درمه‌دن بیر دوزونه دانیشیر:
– آی قیز هامی سنین اوجوز، کتدی مودئل پال-پالتارینی دانیشیرئه. ..»
آنامین آغزی کؤپوکله‌نیردی، دامجی‌لاری اوزومه سیچراییردی. آماجی منی ساققالاماق اولدوغو اوچون ایسته‌دیکلرینی زورلا بئینیمه یئریتمک ایسته‌ییردی. اونون بو حالینی گؤرنده اوشاقلیغیمدا‌ منی قفسده ساخلادیغینی خاطیرلاییرکن، همن قورخو منی چولغاییردی… خاطیره‌لر گؤرونتو کیمی گؤزومون اؤنونده بولانیب اؤزو-اؤزونه دالغالانماغا، ایتیپ تاپیلماغا باشلاییر.
بیرگون اولمادی آنام‌لا قارداشیمین یئرینه اؤزوم بازارا گئدم. ایسته‌دیییم پال-پالتاری بیه‌‌نیب سئوه‌رک آلام. هئچ ائله‌بیل، بیزلرله اونلارین آراسیندا بو بویدا زامان مسافه‌سی یوخ‌ایدی. آنجاق و آنجاق گئییملریمیز ده‌ییشمیشدی.
۳
گون باتماق اوزره‌دیر. یئر اوزو آلا-بولا اولور. گون عرضینده سسلری چیخمایان قارانقوشلارین قیوراق اوچوشلارینی سئیر ائدیرم. ائیواندا توپلانیب اوردان-بوردان دانیشیرلار. حیه‌طین ساغ بوجاغیندا دامی، دیواری چؤکموش تندیرخانایا ساری بویلانیب باخیرام. اوشاقلیغیمی خاطیرلاییرام؛ تندیرین باشیندا ایله‌شیب آیاقلاریمی ایچینه ساللاماق ایسته‌ییرم. یانان آغاجلارین چیرتا-چیرت سسی، اؤزل قوخوسو، تزه‌ چؤره‌یین اییسی هریانی بورویوب. تندیرخانانین دیوارینداکی میسمارلادان چوواللار، توربالار آسیلیب.
کئچمیشده گونش، چیی کرپیج‌له تیکیلمیش تندیرخانانین کیچیک دئشیییندن اوزون، ساری بیر قیلینج کیمی ایچری دورتولردی. پاییزدا تاوانیندان دامان یاغیشین ایزلری گؤرونردی. ایندی ایسه دیوارلاری چؤکموش تندیرخانا، کؤلگه‌سینی کول‌ کوسون، اوتلارین اوزه‌رینه توتقون خالچا کیمی دؤشه‌میشدی. گؤیلوک بؤجه‌کلری یام-یاشیل اوتلاری سارمیشدی. بیر واخت‌لار همن او اوتلارین اوزه‌رینه اوزانیب کوره‌ییمده، بوینومون دالیندا اینجه توخونوشلارینی حیس ائدردیم. بعضن قانادلاری خاللی کپنک‌لر اوتلارین آراسیندا ائهمال حرکت‌لرله یوخوشلو ائنیشلی اوچوشاردی‌لار، اونلارا قیسقاناردیم. ائشیتدیییم آجی سؤزلر اوغولتوایله بئینیمه ایشله‌ییب قاسیرغا قوپاردیغی آن، حیط‌ده گزیشیب گؤز یاشلاریمی سیله-سیله چیچک درردیم، یارپاق درردیم. ایچیمده بؤلوک-بؤلوک بولودلار دولوب_بوشالاردی. .. اوت‌لارین آراسیندان آجیلیق‌لا دولو یوخویا بنزر حیاتیمی هله ده دفعه‌لرله کابوس کیمی گؤرورم:
– «آی بالا بئله ال آیاغووون سوموگو گؤرسه‌نیرئه. باشووو زیندگووه، ارووه، اوشاغووا قات. یالاننان نه‌یه دوروب گلیبسن؟»
یاشلیلیقدان قیریشمیش دوداقلارینین قیراغیندا آشاغیلاییجی بیر ایفاده واردی. ایری آیاغینی یانا چکیلمیش تومان‌ کؤینه‌ییندن گؤروردوم. آیاغی‌نین بارماقلارینی اوینادیردی:
– گولسارانی هله ده بعضی گئجه‌لر اری دؤیر. اؤزوده هئسادین اوستونده…»
ننه‌م ناراحات_ناراحات دئییر.
– «هه نولسون؟ آرواتدا آغیل اولماز. ..»
گولسارا خالا سسینی اوجالدیر.
– ایرضا جانی، اوروج قیزی دئییردی او گوله‌بتی‌نین اریننن بوشانان قیزی یوخدو؟»
ننم‌له آنام «هه، هه» دئیه-دئیه باشلارینی ترپه‌دیرلر.
– «دئییرلر آلاهی کیشی‌نن توتوبلار. بی تونلوک وارایمیش. تیفاغون داغیلسین قیز اولان بنده. بیزیم زامان اولسئیدی دده‌سی، قارداش‌لاری شاققالاردی‌لار قیزی.»
قییا باخدیقجا کیچیک گؤزلریله ائله بیل اوره‌ییمین دوز ایچینه گیرمک ایسته‌ییر.
– «تای هاممی توکو توکدن سئچیر. هامیمیز یوللاری، ایزلری، جیغیرلاری، اوبالاری بیر-بیر گزیب بورا چاتمیشوق.»
حیله‌لی باخیشینی گؤزلریم‌دن چکمیر. بو خینا او خینادان دئییل‌دی دئیه‌سن.
گونشی ایچینه سوموروب کؤلگه‌سینی یان دؤوره‌سینه سره‌ن تندیر‌خانانی سوزورم. اورادا خاطیره‌لرین تانیش قیرینتی‌لاری کؤپوکله‌نیردی.
– «اوره‌ییمی قارا-قارا شبهه‌لر گمیریر. باشیمیزا کول اله‌نه‌جک.»
آنام بو سؤزو آز قالا پیچیلتی‌ ایله اؤزو-اؤزونه دئییر. دیزی اوستونه قویدوغو الی آستاجا اسمه‌یه باشلاییر.
یونگول یئل اسیر. تیکانلی اوت‌لارین، کول-کوسون اییسی، تزه چؤرک ایییسی‌ قوخویان هاوانی چولغاییر. هئی‌سیز، اوتانجاق سس‌یم سورونوب بوغازیمدان چیخیر:
– «من ایسته‌میرم سیزه اوخشییام.»
ایللر بویو او قادینا، ننه‌مه، آناما اوخشارام دئیه چوخ قورخاردیم. اونلارین گولوش‌لری، باخیش‌لاری بئله چوخ قورخونج ایدی. قورو تورپاق کیمی چات-چات اولموش اوزلرینده یوخسونلوغون دولاشدیغینی سئزیردیم.
ننه‌م اؤرت-باسدیر ائله‌ییب سؤزون یؤنونو دییشدیرمه‌یه چالیش‌سا دا اوخ آرتیق یای‌دان چیخمیشدی. قاشلاری چاتیلیر. بارماقلارینی سانکی گؤزومه تپه‌جک کیمی هاوادا اوینادیر. قادین بیردن گؤتورولور. سؤزو آغزیندان فیشقیریر:
– «لئچه‌یو اؤرت چؤله دوشموش! اوردان بوردان باخان اولار.»
سسی یاواش-یاواش سرتله‌شیر. کولک، الیمده برک-برک توتدوغوم «اؤزگه» کیتابین‌ین قیراقلارینی خیشیلدادیر.
«قادین»، قادین دوغولمور، «قادین» اولونور. بو جومله بئینیمین قارانلیغیندا یئلله‌نیر، گؤزومون دنیزینده لپه‌له‌نیر. لپه‌له‌نیب لپه‌له‌نیب بوتون وجودوما یاییلیر، یازیلیر. سانکی چای‌لارین، بولاق‌لارین شیریلتیسینا بئله قاریشیر.
آنامین گؤزلری قیرپیلمادان ‌بیر نقطه‌یه دیکیلمیشدی. ننه‌م آیسونون کیچیک اللرینه سیغال چکه‌رک کئفسیز و یورغون سسی‌له آغیر_آغیر اوخویوردو:
آی‌سو بالام بی قطره
گئده بولاغدان سو گتیره
سویو وئره آتاسینا
آتاسی تؤکه زمیسینه
آیسو اللرینی بیر-بیرینه چیرپیر، سئوینجک قیشقیریر: -«ائلچین آتام؟»
آلتی گؤز چؤنوب منه باخیر. ننه‌م دوشونجه‌لرینه دالیر. او، موتککه‌یه دیرسه‌کله‌‌نیب نالچا اوسته اوزانمیشدی. دیلی‌نین آلتیندا حزین-حزین باشقا بیر بایاتی اوخویور:
آی مستانا مستانا
آیسو گیریب بوستانا
قورخییام یاغیش یاغا
قیزیمین دونو ایسلانا
آیسو اوغونور. ننه‌م چاتیق قاشلارینی گؤیه قالدیریر:
– دوز دان یئری سؤکولندن اویانمیشام. خمیر ائله، گود آجیسین. کونده‌له، تندیری سال، کولفه‌نی آچ، تاختا اوخلونو ایلفیده‌نی ایراهلا، سورا یای، یاپ بیشیر. دای دوز اؤلورم بالا(آناما باخاراق) جانیم چیخیر.»
دوداغیم قاچیر. گؤزآلتی گولسارا خالانین ننه‌مه قارشی باخیشینا باخیرام.
– آی قیز تای یازیخ‌لارا آز قان اوتدور. قشه ار هلم-هلم تاپیلماز. ارون بئناوادی بیرین ده دوغ قوی اوغلو اولسون.»
اوز-گؤزونو تورشودور. بیر زهمله باخیر کی ساناسان اؤدومو یاراجاق. قادین‌ین آجیغی هله ده سویومامیشدی.
ننه‌م ایچین_ایچین گولمه‌یه باشلاییر. نسه خاطیرلامیشدی:
– یادیمدادی تک محمدی دوغموشدوم. گؤردوم آلی قیزی، اوروج قیزی ایکیسین دوغوب اوچونجوسونه بویلودولار. ائله‌بیل قارنیما ایلان سوخدولار. دوردوم قاچدیم زرنیسه‌نین یانینا، دئدیم قارنیمی باغلا اوشاغا قالیم.»
شاققیلداییب گولورلر.
– «ننه‌م نالی میخا دؤیور میخی نالا. باااه ددؤنن منی قینییان.»
۴
اوتاقدان آتامین من ائشیدیم دئیه اوجا سس‌له دئدییی سؤزلری دویورام:
– «تای بی سئری اؤزومو اؤلدوره‌جم بو قیزین الیننن. ائوین-ائشیگین بوشلئییب گلیب بورا کی نولا؟ او کیتابلاردا نه وار؟! گئجه یاریسیناجان یوخو گؤزومه گیرمیر، یئرین ایچینده ‌سحر آچیلینجاق چابالئییرام.»
قاپینی آچیب اوتاقدان چیخیرام. آتامین حیرصلی باخیشلاری سینیرلریمی گریر. کیچیک قارداشیم دوداغی قاچمیش منه زیلله‌نیر.
– «من باشیمی آشاغی سالیب سئودیییم ایشی گؤرورم. بونون نه‌یی سیزه آغیر گلیر؟ بورنومو اونون بونون حیاتینا سوخمورام. بیر-بیریمیزین دوشونجه‌سینه، گئییمینه، یاشاییشینا سایقیمیز اولسون لوطفن.»
یئنه دیلیم سؤز توتمور. دولاشیق-قاریشیق سؤزلر بیر-بیرینه قاریشیر.
قارداشیم میسمیریغینی ساللاییر. سرت باخیشلاری اوزومده دونوب قالیر:
– «ائله بو بؤیوک-بؤیوک دانیشماق‌لاری او کیتابلاردان اؤرگه‌شیسن. بیزیم آبریمیزی آپاریب سالیبسان آغیزلارا هله اوتانمادان دانیشیسان دا. بوردا شؤنگویوب گؤزونو کیتابنان اینستایا زیلله‌مک یئرینه گئت اوتور ائوینده ارووه اوشاغووا محبت ائله. ائله محبت گؤرمیین ار جانو آلیب اونون بونون یانینا گئدر.»
آتاما باخیب گورولداییر:
– «کیتابلارین اوتدئیون، موبایلین سیندورون. بی شیلله ده یاپیشدورون آغزینا بلکه آدام اولدو.»
– «بو ائوده منی اینجیدن سایقینین اولماماغیدی، عدالتسیزلیکدی، آیری سئچکیلیکدی. بؤیوک کیچیک ساییلمیر بو ائوده. نجور اولور دا منی آدام گؤرموسوز!؟» آتاما باخیب قارداشیمی توشلایاراق دئییرم.
– «آز سن فرلی قیز اولسئیدون دئیردون دده‌مین ننه‌مین سؤزو یئره دوشونجک قوی منیم باشیم یئره دوشسون.»
سس-کویلو آرسیز قارغالار چیلپاق بوداقلارا شیغییان کیمی آنام کسکین سؤزو‌ایله اوستومه شیغیییر. بیردن-بیره اوزو گؤم-گؤی گؤیه‌ریر. هؤنکوروب بوْزلاییر.
– «سویوندور با سؤزونو. دئمه‌یین ندی؟»
آتام نه‌یی‌ایسه بئینینده گؤتور-قوی ائدیردی. توتقون اولوب قاتی حیرصلنمیشدی.
بو سؤزلری سحر چاغی ائودن چیخیب گئجه یاریسی ائوه دؤنن آتام‌دان ائشیدیرم. واختینین چوخونو عایله‌سیله یوخ دوستلاری‌لا پایلاشان آتام‌دان. ماشینی گؤتوروب سحردن آخشاما خیابانلاری بوشونا دولاشان، او قیزا بو قیزا قوللوق ائدن، یوکسک ‌لیسانس علمی درجه‌سی اولان و مندن یاشجا خیردا اولان قارداشیم‌دان ائشیدیرم. کیشی دوغولوب بوتون قیرمیزی جیزگی‌‌لری کئچه‌بیلمه‌یی کشیلیک‌لرینه دوغرو بیلن‌لردن ائشیدیرم.
سؤزلری داراق کیمی بیر-بیرینه کئچیریلمیشدی؛ بیلیردیم بو سؤزلرین سونو هارا یئتیشه‌جک.
– «قاییت اؤز ائوینه، ناغایرئیسان اوردا ائله. سن یولونو آزیبسان دئیه‌سن.»
آتام گؤزلرینی یومور. ساغ الی‌له آلنینی تومارلایا_تومارلایا آستادان دیلله‌نیر. اوره‌ییمده نسه، ائله‌بیل ساپ قیریلیر. -«نه زامان دایاق اولدون کی»، دیشیمی-دیشیمه سیخاراق میزیلدانیرام. گؤزلرینی گؤزلریمه دیکیر:
– «گوناهووی اوز-گؤزونده یوخ، اوره‌یینده گز تاپ.»
گؤزلریمی عایله‌م دئدییم انسانلارین اوزونده گزدیریرم. -«سیزلر منه بیر «حیات» بورجلوسوز.»دئییرم. آتامین مات قالمیش گؤزلرینه زیلله‌نیرم:
– «او اللرینی همیشه قیزیندان اسیرگه‌دین.»
آتام آیاغا دورور، حوزون دولو بیر باخیش آتیر منه ساری؛ هئچ بیر سؤز دئمه‌دن آغیر-آغیر چؤله چیخیر. اوره‌ییم زوققول_زوققول زوققولداییر. حیاتیمین هر آنیندا منه یاشاتدیغی و قارشیسینی آلمادیغی بو حیس‌ هئچ اونوتمایاجاغیم بیر شکیلده یادداشیما جیزیلیردی. حاضیرلانیرام؛ هئچ بیر زامان منیمسه‌مه‌دیییم اوْ ائوه قاییدیرام.
۵
باجانین یان دیوارینا سؤیکه‌نیب قارانلیق حیطه زیلله‌نیرم.
– «قاییتدین؟»
بیرآز سوسورام. بئینیمده دالغالانان، لپه‌لنن ایستک‌لره، آرزولارا نیسگیلله‌نیرم. بو شه‌هر بؤیویه-بؤیویه روحومو اودموش، منلیییمی، اینسانلیغیمی کولتورون، توپلومون سیخلیغیندا سومورموشدو. بو آجیلیق‌لاری، ایرینلی یارالاری اوره‌ییمین مزارلیغینا ییغا-ییغا اؤزومو گؤمموشدوم. کؤلگه‌لر سوسقون حیه‌طده گزیشیردی‌لر. آغیزلاری-باشلاری بللی دئییلدی. باجانین شوشه‌سیندن گؤزونو بیزدن چکمه‌ین قیزیمی گؤرورم. قولچاغی قوجاغیندا بیزدن بیرآز آرالی بارداشین قوروب یئرده اوتوروب.
باجانین ائنلی تاخچاسینا دوزدویوم دوغال گوللریمه زیلله‌نیرم. -«بو جهنم او جهنمنن داها یاخجیدی.»دئییرم.
– «قارداشین زنگ ائله‌میشدی. دئدی سنه دئیم کیتابلارینین دالیجاق گئتمییه‌سن.»
گؤزلریمی گوللریمدن آلیرام. چؤنوب قیزیمین اوزونه گولومسه‌ییرم. سکسکه‌لی اوره‌یی‌له قولچاغینی داها دا اؤزونه سیخیب گولومسه‌ییر.
اللرینی شالوارینین جیبینه سالیر. قیمیشیر:‌
– «هامیسین تندیرخانادا قالاییب یاندیریب‌لار…»